حيوانات هم خود را بيمه مي کنند!

در اين پژوهش طولاني مدت، ميزان زاد و ولد آهوهاي آفريقايي ساکن در پارک حيوانات وحشي اسکونديدو که درمنطقه اي به مساحت 36 هکتار و در کنار تعدادي از پرندگان و پستانداران در معرض انقراض نگهداري مي شدند، مورد بررسي دقيق قرار گرفت. طي اين مدت طولاني، 176 آهوي آفريقايي از مادر متولد شدند که از نظر نسبت جنسيتي الگوي خاصي را رعايت مي کردند و همين مسئله، توجه پژوهشگران را به خود جلب کرد.

براساس يافته هاي اين محققان که رهبري شان را دکتر «فرد برکوويچ" (3) بر عهده داشت، مشخص شد که دوران باروري جنسي و زاد و ولد آهوهاي آفريقايي، 12 سال به طول مي انجامد که در طي اين دوران، "استراتژي توليد مثلي" جانور تا حد زيادي تغيير مي کند؛ به اين صورت که ميانگين به دنيا آوردن فرزندان نر در دفعات اول و دوم بارداري، 57 درصد و در دفعات بعدي (به ويژه از دفعه هفتم به بعد) بين 67 تا 75 درصد است. آن چه در اين ميان عجيب تر به نظر مي رسد، اين که به دنيا آوردن فرزند نر براي آهوي مادر به مراتب خطرناک تر و سخت تر است؛ چرا که جنين نر داراي وزن بيشتر و ابعاد فيزيکي بزرگ تري بوده و احتمال مرگ مادر در زمان زايمان فرزندان نر بسيار بيشتر است؛ به ويژه در مورد مادران مسن تر که به طورطبيعي، بيشتر در خطر مرگ در زمان زايمان قرار دارند.

اگر چه هنوز ثابت نشده که اين نوع آهوهاي آفريقايي قادر به تعيين جنسيت فرزندان خود هستند، اما تکرار شدن الگوي جنسيتي زاد و ولد درميان اغلب آهوهاي ماده ي مورد مطالعه دکتر برکوويج و همکارانش، اين فرضيه را قوت مي بخشد که اين آهوها مي توانند در سنين مختلف، فرزنداني با جنسيت خاص به دنيا بياورند. حال اگر بپذيريم که اين نوع آهوهاي آفريقايي قادر به تعيين جنسيت فرزندان خود هستند، پس چرا به دنيا آوردن فرزندان نر را انتخاب کرده و مهم ترين و سؤال برانگيزتر اين که چرا اين کار را در سال هاي پاياني دوره باروري جنسي و زاد و ولد خود انجام مي دهند که ميزان مرگ و مير آنها در زمان زايمان، سه برابر، بيشتر از سال هاي نخستين باروري است؟

براي پاسخ به اين سؤال مي توان از نظريه "سن و ريسک" در مورد حيوانات کمک گرفت.بسياري از حيوانات، با بالا رفتن سن، جسورتر و خطرپذيرتر مي شوند و حاضرند براي تحقق اهدافي چون حفظ قلمرو، حفظ جفت و مهم تر از همه بقاي نسل خود، تا پاي جان بجنگند و حتي در اين راه کشته شوند. اما چه رابطه اي بين ريسک پذيرتر بودن آهوهاي آفريقايي و به دنيا آوردن فرزندان نر وجود دارد؟ آيا اين استراتژي عجيب آهوهاي مادر يک نوع "خودکشي عمدي" تلقي نمي شود؟ آيا اين مادران فداکار نمي توانند در سنين پايين تر و با تحمل خطر کمتر، دست به اين کار پرخطر بزنند؟

فداکاري براي بقاي نسل

متخصصان علم جانورشناسي و رفتارشناسي حيوانات بر اين اعتقادند که غريزه بقاي نسل در نزد حيوانات، بسيار قوي است؛ به نحوي که شاهديم تقريباً همه حيوانات براي دفاع از فرزندان خود دست به هر کاري حتي فدا کردن خود مي زنند.علاوه بر اين، مشخص شده است که اين غريزه در ميان حيوانات ماده بيش از حيوانات نر است و به همين دليل است که گاهي شاهد مبارزه خونين و مرگبار حيوانات ماده با نرها بر سر فرزندانشان هستيم. حال اگر بخواهيم با ديدي کلي و جامع به اين مسئله بنگريم، مي توانيم استراتژي توليد مثل حيواناتي چون آهوي آفريقايي را در قالب "بيمه بقاي نسل" توجيه کنيم. آهوهاي ماده مورد بررسي دکتر برکوويچ، در سال هاي نخستين باروري خود با نسبتي تقريباً مساوي، فرزندان نر و ماده به دنيا مي آوردند (به طور ميانگين، 57 درصد فرزندان به دنيا آمده طي دو زايمان اول، نر و 43 درصد ماده بودند). اما اين نسبت در سال هاي پاياني (به ويژه پس از سال هفتم) به حدود 70 به 30 تغيير پيدا کرد.

محققان معتقدند که به دنيا آوردن تقريباً مساوي فرزندان ماده در سال هاي نخستين باروري را بر اين اساس مي توان توجيه کرد که در اين دوران، کيفيت و مرغوبيت ژن هايي که از طريق توليد مثل از مادر به نسل بعد منتقل مي شود؛ بالاتر و بهتر بوده و به همين دليل، مادران آينده داراي ژن هاي قوي تر و با کيفيت تري خواهند بود. بنابراين، کيفيت نسل بعد با به دنيا آوردن فرزندان ماده در زايمانهاي نخستين تضمين و به عبارت بهتر "بيمه" مي شود. و اما در مورد به دنيا آوردن فرزندان نر در سال هاي پاياني باروري نيز مي توان چنين استدلال کرد که چون حيوانات نر قادرند در يک دوره زماني با چند حيوان ماده جفت گيري و زندگي کنند، پس بهتر مي توانند به فرايند افزايش تعداد و کميت نسل بعدي کمک کنند و از انقراض نسل خود جلوگيري به عمل آورند.

حيوانات هم خود را بيمه مي کنند!