کرم ساقه خوار برنج، آفتی با قدمت 40 ساله در ایران

از گزارش و تایید وجود کرم ساقه خوار برنج در شمال ایران توسط پروفسور ابرت آلمانی 40 سالی است، می گذرد. در این مدت جمعیت این پروانه خانوادهPyralidaeفراز و نشیب هایی داشته است، ولی همواره جزء آفات کلیدی محصول برنج در کشور ما به شمار آمده است. در سالیان گذشته، همواره تحقیقات فراوانی برای شناخت و کنترل این آفت صورت گرفته است. امروزه در شمال ایران از روش های زراعی، شیمیایی و کنترل بیولوژیک متعدد برای پایین نگه داشتن جمعیت کرم ساقه خوار برنج استفاده می شود. نوشته حاضر به بررسی اجمالی خصوصیات آفت مزبور و روشهای مختلف کنترل آن پرداخته است. کرم ساقه خوار برنج Chilo suppressalis(Lep.:Pyralidae)اولین بار توسط والکر در سال 1863 شناسایی و گزارش شد. این آفت در مزارع برنج جنوب شرقی آسیا، کشورهای ژاپن، فیلیپین، اندونزی، تایلند، هندوستان، بنگلادش و نیز کشورهای اسپانیا، پرتقال، مصر گزارش شده است. در ایران نیز علاوه بر استانهای شمالی گیلان، مازندران و گلستان در استان اصفهان نیز خسارت آن گزارش شده است. شکل شناسی و زیست شناسیطول بدن حشره کامل 13-10 میلیمتر و عرض بدن با بالهای باز در حشرات ماده 35 میلیمتر و در حشرات نر بین 20 تا 23 میلیمتر گزارش می شود. رنگ عمومی بدن زرد و گاهی متمایل به قهوه ای روشن است، در بالهای جلو چند لکه نقره ای رنگ و در حاشیه انتهای هر بال 5 لکه قهوه ای، بالهای زیرین به رنگ زرد مایل به سفید و اطراف بالها مجهز به ریشک دیده می شود. تخم ها ابتدا به رنگ سفید مایل به کرم دیده می شوند، که هنگام باز شدن خاکستری رنگ می شوند. طول لاروهای کامل 26 میلیمتر و عرض کپسول سر 2.5 میلیمتر می باشد. در سطح پشتی لاروها پنج نوار طولی به رنگ ارغوانی روشن قابل رویت است. رنگ شفیره ها قهوه ای روشن می باشد، که طول آن ها بین 13.5-11 میلیمتر و قطرشان 2.5 میلیمتر ثبت شده است. شفیره ها در بهار و تابستان داخل ساقه های برنج در مزرعه تشکیل می شوند.از نظر دامنه میزبانی این آفت الیگوفاژ است، یعنی می تواند علاوه بر برنج از علفهای هرز خانواده گندمیان هم تغذیه نماید. تخمریزی در مزارع برنج در دوره رشد برنج (خزانه و زمین اصلی) روی بوته های برنج صورت می گیرد. در مازندران خروج اولين پروانه ها در اواخر فروردين ماه و اوايل ارديبهشت ماه مشاهده می شوند. پروانه هاي نسل اول (زمستان گذران) تخم ها را در قسمت رويي يا زيرين برگهاي فوقاني قرار می دهند، در حالی که تخمگذاری پروانه هاي نسل دوم روی برگهاي پايیني يا روي ساقه ها در نزديكي برگها گزارش شده است. لاروهاي سن اول در ابتدا از پارانشيم برگ تغذيه می کنند و سپس با ايجاد سوراخ از محل غلاف برگ وارد ساقه مي شوند. طول دوری لاروی 21 تا 37 روز ثبت شده است. بعد از تشکیل شفیره ها در داخل ساقه های برنج 7 روز طول می کشد، تا پروانه هاي نسل دوم (بهاره) از آنها خارج گردند. حداكثر جمعیت پروانه هاي اين نسل در اواخر تير ماه و اوايل مرداد ماه دیده می شوند. بنابراین، نسل اول از اواخر فروردين ظهور می کند و تا اواسط تير دیده می شود. نسل بعد از اواسط تير تا اواخر مرداد فعالیت می کند و ردپای نسل سوم از اواخر مرداد تا اواخر مهر قابل رویت است. معمولا در شرايط مطلوب هر نسل ساقه خوار 45 تا 50 روز طول مي كشد.بعد از برداشت روی علفهای هرز مهاجرت می کنند. 22 گونه علف هرز میزبان برای این آفت شناسایی شده است. برخی گونه های علف میزبان این آفت عبارتند از:این آفت زمستان را به صورت لارو کامل داخل پوشال های باقیمانده محصول بعد از برداشت و نیز ساقه علفهای هرز میزبان واسط در حاشیه مزارع شامل سوروف، اویارسلام، شال تسبيح، ارداله،ني ، پلهم، ارزن وحشي، مسك، بند واش و ... به سر مي برد. خسارتمی توان خسارت این آفت به گیاه برنج را به صورت حمله به ساقه برنج توصیف نمود. علایم خسارت به دو شکل قابل مشاهده است؛ اگر بوته جوان برنج توسط آفت مورد حمله قرار گیرد، برگ میانی(جوانه مرکزی) زرد و کم کم خشک می گردد. این شکل خسارت، که dead heartنامگذاری شده است. معمولا در نسل اول آفت در مرحله رویشی برنج دیده می شود. در این صورت، واکنش گیاه به شکل تولید ساقه های جانبی بروز می کند تا خسارت وارده ترمیم گردد. اما در صورت مصادف بودن حمله با ظهور خوشه ها و گل دهی بوته ها که به خسارت نسل دوم آفت مربوط می گردد، عدم جبران خسارت وارده توسط گیاه و عدم تشکیل دانه در خوشه و سفید شدن خوشه ها رخ می نماید، که اصطلاحا به white headمعروف است. در این صورت یا دانه اصلا" تشکیل نمی شود و یا اینکه خوشه های برنج سفید رنگ، لاغر، سبک و بسیار شکننده می مانند و در موقع خرمن کوبی، برنج ها خرد می شوند و از نظر قیمت و بازار پسندی، محصول بسیار تنزل پیدا می کند. در موقع برداشت نیز ساقه های آلوده به کرم ساقه خوار با وزش باد می شکنند و روی زمین می افتند. این ساقه ها دارای سوراخ های ریز زیادی هستند، که در داخل آنها لاروهای زیادی دیده می شود. بدین ترتیب در صورت بروز خسارت در این مرحله، امکان ترمیم خسارت وجود ندارد و آستانه زیان اقتصادی کرم ساقه خوار برنج در این هنگام پایین تر از نسل اول است. با توجه به مقارنت ظهور نسل های مختلف این آفت و فنولوژی ارقام مختلف برنج می توان گفت، کرم ساقه خوار برنج در ارقام زود رس و ميان رس حداكثر در دو نسل خسارت مي زند و در ارقام دير رس این خسارت به سه نسل بسط می یابد.

-علت طغیان کرم ساقه خوار برنج:

علت بیرونی: ورود ناخواسته به منطقه ای که درآن نبوده.

- ازنظرنوع میزبان:

آفتی است الیگوفاژ

- از نظر اهمیت آفت:

از آفات کلیدی و شدید محسوب میشود و کاربرد دائم روشهای کنترلی برایش لازم است.

پیش آگاهی:

زاد و ولد در سالهای ابري و بارانی به مراتب بیشتر از سالهای گرم و خشک است که در صورت تداوم هوای ابری و وقوع بارندگی در خلال آن در هر یک از ماه های اردیبهشت، خرداد، تیر یا مرداد جمعیت آفت به شدت طغیان کرده و خسارت زیادی را وارد مي‌کنند.

وجود هوای ابری و گهگاه بارندگی سبب مي‌شود تاتعداد دفعات جفت گیری و تخم گذاری بیشتر شده و درصد تخمهای تفریخ شده افزایش یابد و در نتیجه خسارت نیز بالا خواهد رفت.

به عنوان مثال در سال 1379 بین نسل اول و دوم هوا به مدت 22 روز ابری بوده و در خلال این مدت گاهگاه بارندگی هم داشتیم. شرایط به وجود آمده برای طغیان جمعیت کرم ساقه خوار فراهم شده در نتیجه در بین دو نسل جمعیت کرم ساقه خوار افزایش یافته و خسارت شدیدی را در نسل دوم بوجود اورده است. در حالیکه خسارت نسل اول واقعا کم بود، چون قبل از آن هوا خشک و گرم بوده است.

لذا با توجه به آب و هوا پیش آگاهی های لازم به کشاورزان داده شود.

حداکثر آلودگی در تنکابن در هر متر مربع 1125 لارو و بطور متوسط 7 لارو و حداکثر 127 عدد در هر ساقه برنج مشاهده شده است.

برای در نسل اول بر اساس آلودگی 2 درصد ساقه های برنج و یا مشاهده 8 تا 10 عدد لاروهای سنین اولیه در يك صد بوته باید سمپاشی در مزرعه را آغاز کرد.

درمورد نسل دوم آفت در صورت آلوده بودن 4 درصد بوته های برنج به کرم ساقه خوار یا مشاهده 10 لارو سنین اولیه در یکصد ساقه باید مزرعه را گرانول پاشی نمود.

ضمنا بر اساس فرمول پاتاک:

(تعداد کپه های آلوده تقسیم بر تعداد کل کپه های نمونه گیری شده) ضربدر( تعداد ساقه های آلوده تقسیم بر تعداد کل ساقه های نمونه گیری شده)

اگر آلودگی مزرعه در نسل اول بیش از 1 درصد و نسل دوم بیش از 2 درصد بود باید نسبت به سمپاشی مزرعه اقدام نمود. معمولا برای یک هکتار از تعداد 16 کپه بطور تصادفی نمونه برداری انجام مي‌شود.

در صورت استفاده از زنبور تریکوگراما در نسل اول مي‌توان در زمان 50 درصد شفیرگی آفت در علفهای هرز حاشیه مزارع اقدام به مصرف تریکوکارت نمود.

نمونه برداری بوسیله چهارچوب و بصورت تصادفی خواهد بود.

در مورد نسل دوم آفت رها سازی زنبور تریکوگراما در مرحله پیک پرواز پروانه کرم ساقه خوار انجام مي‌گیرد. (پیک پرواز موقعی است که حداکثر پروانه های کرم ساقه خوار که بوسیله شکار جمع آوری شده اند مشخص مي‌شود. شکار پروانه ها بوسیله فانوس و طشت آب در پایین آن یا بوسیله تله های دیگر بدست مي‌آید.)

کنترل شیمیاییبر اساس مطالعه خسروشاهی و همکاران (1354) عملکرد محصول حاصل از کاربرد سموم گرانول بهتر از سموم امولسیون شونده بوده است. خسروشاهی و همکاران (1358) نشان دادند، که دوبار گرانول پاشی با سم دیازینون، می تواند 60 درصد محصول را حفظ نماید. در منابع قدیمی استفاده از دیازینون گرانول 10% و 5%، پادان (کارتاپ) 4% و فورادان گرانول 3% توصیه شده است. اولین گرانول پاشی 21 روز بعد از نشاء و دو نوبت بعدی به فاصله 3 هفته تکرار می شود.مدیریت مقاومت:برای پیشگیری از بروز مقاومت در جمعیت کرم ساقه خوار برنج کاربرد آفت کش های مختلف طبق فرمول زیر پیشنهاد می گردد

زمان مبارزه	نسل اول خزانه و مزرعه	نسل دوم مزرعه	نسل سوم مزرعه
نوع آفت کش
دیازینون 10%(گرانول)	15 کیلوگرم در هکتار
دیازینون 5%(گرانول)		30 کیلوگرم در هکتار
فیپرونیل0.2% (گرانول)			20 کیلوگرم در هکتار
پادان 4% (گرانول)			35 کیلوگرم در هکتار
*دیازینون 60%(امولسیون)**			1 لیتر در هکتار*

* صرفا در زمان ظهور حداکثر لاروهای نورس، به ویژه برای نسل های آخر زیر نظر کارشناس الحسینی و همکاران (1377) نیز امکان ایجاد مقاومت کرم ساقه خوار برنج را به سموم رایج دیازینون و پادان و دو سم رجنت و مارشال بررسی کردند.مطابق تحقیقات آنها نتایج زیر به دست آمد:

آفت کش	کارتاپ (پادان)	دیازینون	فیپرونیل (رجنت)	مارشال
تاثیر
کاهش درصد جمعیت لاروی	%75.47	%67.82	%60.85	%30.3
کاهش درصد ساقه های آلوده	%70.74	%69.82	%60.85	%55.53
کاهش درصد D. H.	%88.69	%79.7	%73.3	%36.17
کاهش درصد W. H.	%75.38	%64.01	%64	%57

نتیجه تحقیقات آنها حاکی از آن بود، که دو سم پادان و دیازینون بیشترین تاثیر را روی کرم ساقه خوار داشتند.جالب آنکه با وجود گذشت 30 سال از مصرف سموم مذکور در مزارع برنج شمال کشور، هنوز این آفت نسبت به این آفت کش ها مقاوم نشده است و تلفات این سموم روی آفت قابل قبول بوده است (صائب، 1381)ارجمندی و همکاران (1379) اثر سموم گرانوله دیازینون را روی عمق 5 سانتیمتری خاک بررسی نمودند و نتیجه گرفتند، سموم گرانوله روی قشر سطحی خاک اثر مخربی دارد و توصیه نمودند سموم شیمیایی فقط باید در موارد ضروری و با احتیاط استفاده شود.

طبق تحقیقاتی که در چین بر روی مقاومت کرم ساقه خوار برنج به سموم صورت پذیرفته این آفت به سم کربوفوران تا 1000 برابر و سم کارتاپ تا 61 برابر مقاومت پیدا کردهولی هنوز نسبتا حساس به chlorpyrifos ، fipronil و permethrin می باشد.

برای کنترل شیمیایی این آفت از سموم زیر استفاده می گردد.

دیازینون G 5% و 30 کیلوگرم در هکتار
کارتاپ G 4% و 30 کیلوگرم در هکتار
فیپرونیل G 0.2%و 20 کیلوگرم در هکتار
فنیتریتیون EC50%و 1.5 لیتر در هکتار
دیازینون EC60%و 1 لیتر در هکتار

لیندین WP25% و50 گرم در 100 متر مربع(خزانه) ، فقط 1 نوبت
دیازینون G 10%و 15 کیلوگرم در هکتار
اولین گرانول پاشی 21 روز بعد از نشاء و دو نوبت بعدی به فاصله 3 هفته تکرار می شود.

کنترل زراعی1- جمع آوری برگهای آلوده به تخم در هنگام نشاء و سوزاندن آنها2- کاشت گیاه دیگر بعد از برداشت برنج: طبق گزارش مستوفی پور و حیدری (1367) آلودگی در زمین های آیش نسبت به زمین هایی که زیر کشت شبدر رفته اند بیشتر بود. اصلی ترین عامل انتقال افت از سال قبل به سال بعد، علف های هرز میزبان آفت در حاشیه مزارع3-کف بر کردن محصول: برداشت محصول از پائین و نزدیک طوقه برای کاهش تعداد لارو زمستان گذران در مزرعه4-جلوگیری از انتقال آفت به انبار: خشک کردن خوشه ها در مزرعه و خرد نمودن آنها با خرمن کوب در مزرعه5-آب تخت کردن مزرعه بلافاصله پس از شخم6-کندن و سوزاندن علف های هرز حاشیه مزارع شامل علف های شال تسبیح، گندمیان، خروش، چک واش، بندواش، قمیش، الابر، اویارسلام، قیاق و سوروف7-استفاده از ارقام زودرس یا تهیه خزانه زیر پلاستیک8- استفاده از ارقام مقاوم در مقاومت ارقام برنج نسبت به کرم ساقه خوار هم خصوصیات فیزیکی و هم خصوصیات شیمیایی گیاه دخالت دارند (داس، 1997). در بررسی های مختلف رقم نعمت به سبب وجود مقدار سیلیس زیاد در ساقه (9/13%) مقاومترین رقم گزارش شده است و رقمهای خزر و بی نام نسبت به نسل اول و دوم کرم ساقه خوار برنج از مقاومت متوسطی برخوردار بودند.ب- شکار پروانه ها با تله نوری: با استفاده از تله نوری با نور زرد می توان حشرات کامل را جمع آوری و مانع تخمریزی آنها شدکنترل فرمونیصائب و همکاران (1381) قدرت جلب کنندگی فرمون سنتز شده داخلی پروانه ساقه خوار برنج با فرمول Z-13-octadecenal، Z-11-hexadecenal، Z-9-hexadecenal به نسبت 1:5:1 با دزهای 0.5، 1 و 2 میلی گرم در مقایسه با فرمون خارجی در دو شهرستان رشت و صومعه سرا بررسی کردند. آنها نتیجه گرفتند که فرمون های داخلی در مقایسه با فرمون خارجی از کارایی بیشتری برخوردار بوده است و می توان از آنها در قالب مدیریت کنترل تلفیقی کرم ساقه خوار برنج بهره برد.برای کنترل کرم ساقه خوار برنج با استفاده از این روش می توان با نصب فرمون در ارتفاع معین و سطح مشخص، موجب اشباع محیط از ترکیبات فرمونی و گیجی پروانه های نر گشت و در نتیجه مانع جفت گیری حشرات نر و ماده شد. تعداد تخم های بارور کاسته می شود و جمعیت آفت در مزرعه به نحو چشمگیری کاهش می یابد.

تاکتیک های مختلف کنترل کرم ساقه خوار برنج

کنترل زراعی:

1.تناوب زراعی:

· اجرای کشت گیاه دیگر بعد از برداشت برنج

کشت شبدر پس از برداشت برنج

2.تیلر زدن وشخم:

· پس از سوزاندن بقایا مزرعه را با تیلر در دو نوبت عمود بر هم شخم نمایند.

· شخم بهاره نسبت به زمستانه تاثیر بیشتری در کاهش جمعیت دارد.

3. حذف بقایا:

با در نظرگرفتن نحوه زمستان گذرانی آفت توجه به نکات زیر ضروری است

· درو محصول مزارع حتی المقدور بایستی پایین و نزدیک طوقه گیاه انجام گیرد تا هر چه ممکن است لاروزمستان گذران کمتری در مزرعه باقی بماند.

· جلوگیری از ورود آفت به انبار=خوشه های بریده شده را به مدت چند روز روی زمین در همان مزرعه نگهدارند تا خشک شود و سپس با خرمن کوبهایی خرد نمایند تا هر چه لارو در داخل ساقه ها است له شده و از بین برود.

· کاه و کلش باقی مانده در مزرعه را با دقت کامل بسوزانند.

· علفهای هرز کنار و حاشیه مزارع که پناهگاه لاروها در زمستان مي‌باشند را کنده و بسوزانند. که مهم ترین عامل زمستان گذرانی آفت میباشد.

این علف ها شامل:شال تسبیح،گندمیان،خروش،چک واش، بندواش، قمیش، الابر، اویارسلام، قیاق و سوروف میباشند.

4. انتخاب بذور و نهال سالم:

· از انتقال نشاهایی که آلوده یا مظنون به آفت هستند به زمین اصلی خودداری شود.

5. تغییر تاریخ کشت یا برداشت:

· زود کشت نمودن برنج

حتی المقدور از ارقام زودرس جهت کشت استفاده شود.

یا خزانه را زیر پلاستیک تهیه کنیم تا زودتر آماده شود.

· زود برداشت کردن یا همزمان برداشت کردن مزارع منطقه

در صورتی که مزعه دیرتر از مزارع اطراف برداشت شود پروانه ها به سوی آن مزرعه سرازیر میشوند.

6. مدیریت آبدهی و کود دهی:

مصرف بیش از اندازه از کود های ازته سبب تشدید خسازت آفت میشود.

کنترل فیزیکی

1. سوزانیدن:

سوزاندن بقایا و علف های هرز اطراف مزرعه

2. سرما:

زمین شخم زده را هر چه زودتر آب تخت نمایند که برای کاهش لاروهای زمستانگذران موثر است البته مقاومت لاروها به سرما بالاست و مدت آب تخت اهمییت دارد.

3. استفاده از نور:

· جلب کننده:

در بهار که موقع خروج پروانه هاست باید هر مزرعه دارای تله نوری باشد.

تله های نوری ساده بوده و عبارت از یک فانوس معمولی است که در زیر آن یک طشت آب قرار دارد.

پروانه ها که به طرف نور(خصوصا زرد) جلب میشوند در داخل آب افتاده و تلف مي‌شوند.

کنترل مکانیکی

از خزانه های برنج همه روز بازرسی کرده تا چنانچه پروانه ها تخم ریزی کرده باشند برگهای آلوده را چیده و از بین ببرند.

ارقام مقاوم

· استفاده از ارقام مقاوم

رقم شاه پسند حساس، رقم خزر نسبت به نسل اول مقاوم نسبت به نسل دوم حساس که در مورد رقم نیام بالعکس است و رقم نعمت مقاوم ترین رقم است.

که ممکن است به دلیل وجود زیاد سیلیس این قاومت ایجاد شده است.

· استفاده از ارقام با سیلیس زیاد

· برنج های با برگ وساقه طویل برای رشد و تغذیه آفت مناسب ترند.

کنترل بیولوژیک

توسط باکتری:

Baccillus thuringiensis که روی لارو این حشره دارای فعالیت پاتوژنیک است.به میزان 2 کیلو در هکتار

توسط قارچ:

Beauveria brassiana روی مراحل مختلف رشدی این آفت و Metarhizium anisoplae روی لارو وشفیره بیماری ایجاد میکنند.

توسط حشرات:

یک نوع زنبور پارازیت لارو Apanteles sp. از خانواده Braconidae

گونه های متعددی از جنسsp. Trichogramma که زنبور پارازیتوئید تخم هستند.

رها سازی این زنبور مصادف با ظهور نسل دوم کرم ساقه خوار برنج کارسازتر از نسل اول بوده وبه خوبی میتواند جمعیت آفت را تحت کنترل در آورد.

یک نوع سوسک شکاری از خانواده Staphylinidea موسوم به دراکولا که از تخم کرم ساقه خوار تغذیه مي‌نماید.

پوره ها وحشرات کامل سن شکارچی Andralus spinidems که از لارو آفت تغذیه مي‌کند.

و همچنین از ویروس بیماریزا استفاده مي‌کنند.

اردک

اردک، کرم ساقـه خوار و را کنتــرل می کند و نقش مهمی در کنترل بیولوژیک آفتها دارد.
اردک با گل آلود کردن آب، مانع از رسیدن نور خورشید به سطح خاک و در نتیجــه مانع رشد علفهای هرز می شود، ضمن اینکه با تحریک گیاه، ریشه دوانی آن را سریع تر و آسان تر و کود حیوانی نیز به زمین اضافه می کند.

کنترل کرم ساقه خوار برنج در خزانه با استفاده از زنبور تریکوگراما:

در صورت استفاده از زنبور تریکوگراما به جای سموم شیمیایی، مي‌توان 100 عدد تریکوکارت (هر کارت محتوی 1% گرم تخم زنبور در حال شفیره است) را در 250 تا 300 متر مربع خزانه استفاده نمود.

کنترل کرم ساقه خوار برنج در زمین اصلی در نوبت اول با استفاده از زنبور تریکوگراما:

همانطور که اشاره شد در صورت استفاده از زنبور تریکوگراما مي‌توان در زمان 50 درصد شفیرگی آفت در علفهای هرز حاشیه مزارع اقدام به مصرف تریکوکارت نمود.

میزان 100 عدد کارت برای یک هکتار کافی است.

فاصله هر کارت از یکدیگر باید 10 متر باشد.

در صورت آلودگی بیش از حد مي‌توان تعداد کارت در هر هکتار را افزایش داد.

زمان نصب تریکوکارتها باید در صبح یا غروب باشد (ساعت گرم روز انجام نگیرد).

مبارزه بر علیه کرم ساقه خوار برنج در زمین اصلی در نوبت دوم با استفاده از زنبور تریکوگراما:

در این مرحله رها سازی زنبور تریکوگراما در مرحله پیک پرواز پروانه کرم ساقه خوار انجام مي‌گیرد.

در صورت تداخل نسل دوم و سوم را در ارقام دیررس یا دیر کاشتها مي‌توان دو نوبت رهاسازی زنبور تریکوگراما را انجام داد.

در مجموع در مبارزه بیولوژیک باید به اهداف زیر دست یافت:

1- پایین نگه داشتن جمعیت آفات در مزارع

2- بالا بردن جمعیت حشرات مفید با استفاده از روشهای بیولوژیک

3- سالمسازی محیط زیست

4- از بین بردن زمینه های مقاومت بیولوژیکی در حشرات و آفات که در اثر سمپاشیهای مکر بی رویه پیش آمده است

5- ایجاد تعادل بین حشرات مفید و آفات مختلف

6- کاهش هزینه های تولید زراعی در واحد سطح با جلوگیری از سمپاشیهای بی رویه

کنترل شیمیایی

1- کنترل و مبارزه با کرم ساقه خوار در خزانه:

پروانه های کرم ساقه خوار در زیر برگهای برنج در خزانه تخم ریزی مي‌کنند. کنترل خزانه به علت کم بودن سطح خزانه نسبت به زمین اصلی راحت تر و مقرون به صرفه تر است.

در صورت سمپاشی خزانه ها به صورت همگانی مي‌توان نسل اول جمعیت کرم ساقه خوار را در مزارع تا حد زیادی کاهش داد.

3 تا 5 روز قبل از کندن نشاء، خزانه را مي‌توان با سم لیندین یا با یکی از سموم سمپاشی نمود 150 گرم سم لیندین 25 درصد را مي‌توان در 7 تا 8 لیتر آب محلول کرده و با سمپاشی پشتی موتوری (اتومایزر) محلول پاشی نمود.

در موقع محلول پاشی خزانه باید کم آب بوده و تا چند روز باید از ورود و خروج آب به خزانه جلوگیری نمود.

2- مبارزه بر علیه کرم ساقه خوار برنج در زمین اصلی:

بر اساس آلودگی 2 درصد ساقه های برنج با یكی از سموم شیمیایی

(گرانول 5 یا 10 درصد و یا گرانول پادان 4 درصد) مزرعه را گرانول پاشی نمود.

دیازینون 10 درصد 15 کیلوگرم و 5 درصد 30 کیلوگرم و پادان 4 درصد 25 کیلوگرم در یک هکتار کفایت مي‌کند.

درموقع گرانول پاشی باید مزرعه به اندازه 4 تا 5 سانتیمتر آب داشته باشد و جریان آب از کرتی به کرت دیگر برقرار نباشد. و تا چند روز همچنان از ورود و خروج آب به هر کرت خودداری شود.

3- مبارزه بر علیه کرم ساقه خوار برنج در زمین اصلی در نوبت دوم:

ارقام زودرس که زود کاشته شده باشند، قبل از شیوع نسل دوم آفت برداشت شده یا در حال برداشت هستند. لذا برای نسل دوم آفت نیازی به کنترل و مبارزه نیست.

در صورت آلوده بودن 4 درصد بوته های برنج مزرعه را گرانول پاشی مینماییم.

کنترل آب در مزرعه گرانول پاشی باید کاملا رعایت گردد. در صورت تداخل نسل دوم و نسل سوم در ارقام دیررس یا دیرکاشتها مي‌توان گرانول پاشی نمود.

4- مبارزه بر علیه کرم ساقه خوار برنج در دیر کاشت ها و ارقام دیررس:

در دیرررس ها در صورت عدم کنترل و مبارزه، محصول شدیدا کاهش مي‌یابد. لذا باید تعداد گرانول پاشی یا سمپاشی را بیشتر نموده یا از تعداد دفعات بیشتر رهاسازی زنبور استفاده کرد.

در نوبت دوم یا سوم گرانول پاشی به مقدار: 20 کیلوگرم گرانول 10 درصد یا 40 کیلوگرم گرانول 5 درصد یا 30 کیلوگرم گرانول پادان 4 درصد و یا ری جنت 2 /0 درصد به مقدار 20 کیلوگرم مورد نیاز است.

کنترل فیزیولوژی ورفتاری

استفاده از فرومون ها:ایجاداختلال درجفت گیری نرها

که از ابتدای فصل زراعی همزمان با نشای برنج با نصب 100 لوله خیزران حاوی 0.4 گرم فرمون در هکتار به فاصله 10*10 متر وقرار دادن ورقه های پلیمرسبب اشباع محیط از فرمون وگیجی پروانه های نر میشودکه ماده ها لقاح نیافته وتخم هایشان عقیم میشود.

در حین استفاده از این روش باید از کاربرد هرگونه روش جلب کنند آفت خودداری شود.

کنترل تلفیقیI.P.M))

از نیمه اول فروردین ماه (یعنی قبل از تبدیل شدن لاروهای زمستان گذران به شفیره و پروانه )مزرعه و اطراف آن را از علف های هرز(کانون زمستان گذرانی)پاک سازی کنیم.

در صورت امکان از ارقام زودرس استفاده کنیم.

نشاها را زیر نایلون کشت کرده و با سرکشی مداوم در صورت مشاهده تخم های دشته جمعی آفت برگ های آلوده را حذف کنیم.

ودر صورت شدت آلودگی 100 عدد تریکوکارت را در 250 تا 300 متر مربع خزانه استفاده میکنیم.

از ابتدای فصل زراعی 100 لوله خیزران حاوی 0.4 گرم فرمون در هکتار به فاصله 10*10 مترنصب میکنیم.

همراه با رشد برنج در مزارع از اردک استفاده کنیم.

با توجه به پیش آگاهی های ذکر شده در صورت لزوم شروع به کنترل نماییم.

در دهه اول اردیبهشت در زمان 50 درصد شفیرگی آفت در علفهای هرز حاشیه مزارع اقدام به مصرف تریکوکارت نماییم.

میزان 100 عدد کارت برای یک هکتار کافی است.

در صورت استفاده از ارقام زودرس نیازی به کنترل نسل دوم نیست اما در صورت لزوم از دهه اول تیر پاییش برای پیک پرواز انجام گرفته ودر زمان لازم با دیازینون+ سومتین+

که گیاه را در برابر کرم ساقه خوار همچنین بلاست ولکه قهوه ای ایمن میکند.

یا از گرانول همراه کود اوره استفاده کنیم.

حین برداشت خوشه ها را کف بر کنیم.

پس از برداشت خوشه های بریدشده را درمزرعه نگه داریم تا خشک شده وبا خرمن کوب کوبیده یا بوسیله فستوکسین ضدعفونی کنیم.

پس از برداشت زمین را شبدر برسیم بکاریم(حدود 6 ماه پاییز وزمستان)

کرم ساقه خوار برنج، آفتی با قدمت 40 ساله در ایران

مطالب مشابه :

کرم ساقه خوار برنج

کرم ساقه برنج ( Chilo Suppressalis)

کرم برگخوار سبز برنج

کرم ساقه خوار برنج، آفتی با قدمت 40 ساله در ایران

کرم ساقه خوار نواری برنج

کرم ساقه خوار برنج

آفات مهم برنج

دانلود کتابچه فارسی کرم ساقه خوار برنج (Chilo suppressalis)

کرم برگخوار سبز برنج diffusa naranga