بیمه هواپیما

بیمه هواپیما‌، پوششهای‌ مورد نیاز بیمه‌گذاران‌ را در قبال‌ خطرات‌ مربوط به‌ هواپیما مانند مالکیت‌، اداره‌، تعمیر و نگهداری‌ و یا فروش‌ ارائه‌ می‌دهد. در این‌ بخش‌ به‌ طور مختصر اشاره‌ای‌ به‌ بیمه‌ بدنه‌ و مسئولیت‌ نیز خواهد شد.

با توجه به اینکه بازار بیمه هواپیما از شرایط خاصی برخوردار است موسساتی که در رشته بیمه هواپیما فعالیت می‌نمایند گروهی از شرکتها می‌باشند که معمولاً به صورت مشترک فعالیت می‌کنند یا با همکاری همدیگر تشکیل صندوق بیمه هواپیما داده و با استخدام پرسنل متخصص اقدام به قبول کار از خطوط هواپیمایی کرده و به نسبت بین همدیگر تقسیم می‌نمایند مثل صندوق بیمه هواپیمای سوئیس.

شرکتهای تخصصی بیمه هواپیما که به نام شرکتهای بیمه‌ای که علاقمند به فعالیت در این رشته هستند ولی به دلیل نداشتن تجربه و تخصص ترجیح می‌دهند خود مستقیماً کار نکرده بلکه از طریق شرکت دیگری کار هواپیما قبول نمایند و همانند سهامداران شرکتهای طرف قرارداد در آن سهیم شوند، دلیل اصلی فعالیت مشترک در بیمه هواپیما این است که این رشته از نقطه نظر فنی بسیار پیچیده بوده و اختلاف عمده‌ای با سایر رشته‌های بیمه‌ای دارد. در سایر رشته‌های بیمه‌ای، بیمه‌گر با تعداد زیادی از ریسک‌های متجانس و مشابه سر و کار دارد که می‌تواند با تعداد زیادی از هر رشته بیمه‌ای، پرتفوی مناسب توان و امکانات خود را فراهم آورده و به تنهایی آن را اداره کند. احتمال خسارت، روند و تواتر آن تا حدودی قابل پیش‌بینی و برآورد است بر عکس در بیمه هواپیما بیمه‌گر از نظر تعداد موارد بیمه‌ای،بسیار محدود می‌باشد و احتمال خسارت برای هر هواپیمای بیمه شده به حدی بالا است که هر مورد خسارت می‌تواند فاجعه‌ای تلقی شود و از طرف دیگر در یک مقطع بیمه‌ای که معمولاً یک سال است برآورد احتمال تحقق خطر مورد بیمه بسیار دشوار و شاید غیر ممکن باشد.

بیمه‌ هواپیما نیز مانند بیمه‌ اتومبیل‌ در صورت‌ بروز حادثه‌، هم‌ خسارات‌ مالی‌ به‌ وسیله‌ نقلیه‌ و هم‌ خسارات‌ مالی‌ وجانی‌ وارد به‌ افراد ثالث‌ را شامل‌ می‌شود هواپیما و خطرات‌ پرواز دارای‌ مسائل‌ و مشکلات‌ خاص‌ خویش‌ است‌.

حوادث‌ فاجعه‌آمیز هواپیما معمولاً با جرح‌ و فوت‌ انسانها و خسارات‌ مالی‌ وارد به‌ اشخاص‌ ثالث‌ همراه‌ است‌.مشکلات‌ این‌ نوع‌ بیمه‌ باتوجه‌ به‌ پیدایش‌ هواپیماهای‌ جدید با ظرفیتهای‌ بیشتر برای‌ حمل‌ مسافر، بار و سوخت‌ وپیچیدگی‌ تکنولوژی‌ ساخت‌، روبه‌ افزایش‌ است‌. در زمان‌ بیمه‌کردن‌ بدنه‌ و مسئولیت‌ هواپیما چهاراصل‌ کلی‌ در نظر گرفته‌ می‌شود:

۱) نوع‌ هواپیما،

۲) خصوصیات‌، دانش‌ فنی‌ و ساعت‌ پرواز خلبان،‌

۳) موقعیت‌ جغرافیایی‌ که‌ هواپیما در آن‌ مناطق‌ تردد می‌کند،

۴) هدافی‌ که‌ هواپیما برای‌ انجام‌ آن‌ به‌ کار می‌رود.

بیمه‌گران رشته هواپیما به منظور توزیع عقلایی ریسک باید دو عامل تعداد و زمان را کاملاً مورد توجه قرار دهند:

ـ تعداد: از نظرتعداد بیمه‌گر باید نهایت تلاش خود را بکار برد که سهم مناسبی از هواپیماهای مورد بیمه را بپذیرد.

ـ زمان: زمان بیمه هواپیما عامل مهمی است، از آنجایی که پیش‌بینی نتیجه بیمه هواپیما به دلیل محدودیت توزیع آن در کوتاه مدت میسر نیست، بنابراین باید چندین سال متوالی در این رشته فعالیت کرد تا نتیجه واقعی از عملیات به دست آید.

● قانون بیمه هواپیما

▪ بیمه هواپیما از سه جهت با قانون هواپیمایی ارتباط پیدا می‌کند:

در شرایط قرارداد بیمه تاکید شده است که بیمه‌گذار باید مقررات مربوط به ایمنی هواپیما را رعایت کند.

مسئولیت قانونی بهره‌بردار در مقابل اشخاص ثالث که عبارتند از مسئولیت عمومی، مسئولیت در مقابل مسافران و مسئولیت حمل کالا.

● قوانین متفاوت در کشورهای مختلف:

در هر کشوری با توجه به قوانین و مقررات آن کشور، نحوه رسیدگی و میزان خسارت مسئولیت بهره‌بردار هواپیما در مقابل اشخاص ثالث متفاوت است. برای مسئولیت در مقابل مسافر، مقررات هر کشور مسئولیت بیمه‌گذار را محدود به مبلغ معینی می‌نماید مثلاً در سوئیس به ندرت بازمانده مسافری قادر است که مبلغی بیش از ۲۰۰.۰۰۰ فرانک سوئیس (در حدود ۹۰.۰۰۰ دلار آمریکا) که در متن بلیط هواپیما قید شده است دریافت نماید در صورتی که در برخی از کشورها ممکن است دادگاه بیمه‌گر را وادار نماید تا میلیونها دلار به بازماندگان مسافر قربانی شده پرداخت نماید. از آنجایی که هواپیما یک امر بین‌المللی است و مسافران متعدد از کشورهای مختلف در سطح جهانی تردد می‌نمایند بنابراین بهترین روش در جهت هماهنگی و یکنواختی میزان مسئولیت‌ها ملحق شدن به قوانین بین‌المللی هواپیمایی است.

● ایمنی هوایی وهوانوردی

مقررات جاری در امر ایمنی هوائی بر اساس پیمان ۱۹۴۴ شیکاگو استوار است. مفاد این پیمان شامل مقررات کنترل هواپیما‌های تجارتی است. برای مثال:

حق حاکمیت هوائی را تعریف می کند.

حق ترافیک هوائی را برای سایر کشورها مشخص می‌نماید.

استانداردهای ضروری برای هواپیما‌هائی که در سطح بین‌المللی پرواز می‌کنند و رعایت آنها برای کلیه خطوط هواپیمایی الزامی است عبارتند از:

۱) ثبت هواپیما،

۲) قابلیت هوانوردی هواپیما،

۳) اعلامیه‌های حمل کالا،

۴) کارنامه پرواز هواپیما،

۵) گواهی‌نامه پرواز.

▪ استانداردهایی که دولتها باید به منظور رعایت مقررات زیر مورد توجه قرار دهند:

۱) پشتیبانی ناوگانی،

۲) مقررات مربوط به ترافیک هوایی ونحوه اجرای آن،

۳) مقررات مربوط به قابلیت هوانوردی هواپیما،

۴) مراحل گمرکی ومهاجرت،

۵) سرویسهای اضطراری.

▪ در جهت اجرای مفاد این پیمان سازمانهای زیر تاسیس شده‌اند:

ـ سازمان بین المللی هواپیمایی بازرگانی

ـ سازمان دولتها و موسسه بین‌المللی حمل و نقل هوایی

▪ حدود مسئولیت قانونی (مسئولیت در مقابل مسافران) بر اساس موافقت‌نامه‌های بین‌المللی:

۱) ۱۹۲۹ورشو: این پیمان مسئولیت موسسه حمل و نقل هوایی در خطوط بین‌المللی کشورهای عضو پیمان، در مقابل مسافر بر اساس مقررات مندرج در متن بلیط هواپیما، بسته به اینکه مسافرت در کشور مبداء عضو پیمان شروع شده و در یک کشور دیگر عضو پیمان خاتمه یابد و یا به مبداء برگردد را مشخص می‌کند بر اساس این مقررات مسئولیت موسسه حمل و نقل بر اساس فرانک طلای فرانسه تعیین شده (تقریباً ۱۲۵.۰۰۰ فرانک برابر ۱۰.۰۰۰دلار آمریکا) ولی اینکه چقدر ارزش آنهاست روشن نیست. بر اساس مفاد پیمان ورشو که در ظهر بلیط درج شده است، مسئولیت موسسه حمل و نقل هوایی در مقابل مسافرین قطعی است و نیاز به اثبات تقصیر شرکت هواپیمایی از طرف مسافر را ندارد، اصل مسئولیت موسسه حمل و نقل است و اثبات خلاف آن به جز در دو مورد زیر جایز نیست:

الف) مشارکت مسافر در میزان زیان وارده (مثلاً سقوط مسافر از پلکان هواپیما به دلیل مست بودن).

ب) در صورتی که کلیه اقدامات لازم جهت جلوگیری از وقوع حادثه از طرف موسسه حمل و نقل انجام گرفته باشد. (استناد به این مطلب زیاد موثر نیست زیرا حوادث گذشته اتفاق افتاده کارایی این موضوع را رد می‌کند).

۲) پروتکل ۱۹۵۵ لاهه: به موجب این پروتکل میزان مسئولیت موسسه حمل و نقل بر اساس فرانک طلای فرانسه به دو برابر افزایش یافت (۲۵۰.۰۰۰ فرانک طلای فرانسه تقریباً ۲۰.۰۰۰ دلار آمریکا).

۳) موافقت نامه ۱۹۶۶ مونترال: این موافقت‌نامه مربوط به درخواست مقامات آمریکایی است، هیچ یک از خطوط هواپیمایی بدون داشتن آن اجازه پرواز به ایالات متحده آمریکا و از مبدا آمریکا به سایر کشورهای دنیا را ندارد. به موجب این موافقت‌نامه در متن بلیط هواپیما، حمل و نقل کننده قراردادی با مسافر منعقد می‌کند که حدود مسئولیت موسسه حمل ونقل که شامل هزینه‌های قانونی نیز می‌باشد برابر ۷۵.۰۰۰ دلار با ۵۸.۰۰۰ دلار به علاوه هزینه قانونی است. برای شرکت حمل و نقل کننده که تابع مفاد پیمان ورشو می باشد، یعنی مسئولیت او قطعی و بدون قید وشرط است. حد مسئولیت فوق‌الذکر را هم اکنون اکثر خطوط هواپیمایی اعمال می نمایند.

۴) پروتکل ۱۹۷۱ اگواتمالا: هدف از این پروتکل افزایش مسئولیت موسسه حمل و نقل در مقابل مسافر به ۱.۵۰۰.۰۰۰ فرانک طلای فرانسه (حدود ۱۲۰.۰۰۰ دلار) و افزایش اتوماتیک در مراحل بعدی است. برای اجرای این پروتکل تصویب پنچ کشوری که حداقل ۴۰ درصد از ترافیک هوایی جهان رادر دست دارند الزامی است. به مفهوم دیگر اینکه ایالات متحده آمریکا باید این پروتکل را تصویب کند تا پروتکل جنبه قانونی به خود بگیرد، ولی از آنجایی که مفاد آن مورد تائید آمریکا نمی‌باشد، به نظر می‌رسد که هیچ وقت این پروتکل به مرحله تصویب و اجرا نرسد.

۵) قوانین ملی: اغلب کشورهای جهان دارای قوانین اضافی دیگری برای مسافرت‌های هوایی داخلی هستند. اغلب این قوانین از مقررات و حدود مسئولیت بر اساس پروتکل لاهه با تغییراتی از آن پیروی می‌نمایند. مثلاً در انگلیس میزان تعهد ۳۸.۸۶۰ پوند استرلینگ برای هر مسافر تقریبا (برابر ۵۵.۰۰۰ دلار آمریکا) و در آلمان و ایتالیا داشتن بیمه اجباری است و در ایالات متحده آمریکا مسئولیت شرکت هواپیمایی برای مسافرت‌های داخلی محدود ندارند و بستگی به رای دادگاه دارد.

۶) شرایط ویژه قرارداد: اکثر خطوط هواپیمایی بین‌المللی با مسافرین خود در چهارچوب کنوانسیون ورشو وارد قراردادی می‌شوند که شرایط و مشخصات آن برابر با حداکثر میزان مسئولیت شرکت هواپیمایی است که در صورت تحقق خطر قابل اعمال خواهد بود، این شرایط در ظهر بلیط چاپ شده است. (برای مثال این میزان برای خط هواپیمایی سوئیس برابر ۲۰۰.۰۰۰ فرانک سوئیس است).

▪ اشخاص ثالث:

الف) کنوانسیون‌های سالهای ۱۹۳۳ و۱۹۵۲ رم:به موجب این کنوانسیون‌ها، مسئولیت موسسات حمل و نقل مطلق بوده و حدود مسئولیت بر اساس وزن هواپیما تعیین می‌گردد. مسئولیت موسسه حمل و نقل از طریق بیمه اجباری، سپرده نقدی و یا ضمانت‌نامه‌های بانکی تضمین می‌گردد. این کنوانسیون‌ها به دلیل مشکلات موجود در تعیین میزان و حدود مسئولیت در سطح گسترده‌ای مورد تایید کشورها قرار نگرفته است(برای مثال انگلیس مسئولیت نامحدود را در خواست می‌نماید). در نحوه کنترل داشتن بیمه اجباری نیز مشکلاتی وجود دارد مثلاً کنترل داشتن بیمه اجباری هواپیمای خطوط خارجی زمانی میسر است که هواپیما روی زمین نشسته باشد.

ب) نظامهای قانونی: نظامهای قانونی متعددی وجود دارند که تاثیر زیادی در پرداخت خسارت و غرامت مسئولیت در جاهایی که اعمال مقررات ویژه مقدور نیست دارند، موارد خاص این نوع نظامها عبارتند از: مسئولیت سازندگان هواپیما، مسئولیت سازمانهای هواپیمایی یا اداره کنندگان فرودگاهها. مسئولیت تامین‌کنندگان سوخت، آژانسهای تعمیر و نگهداری و غیره، مسئولیت سازمانهای شستشوی هواپیما و غیره، مسئولیت بهره‌برداران پروازهای داخلی در کشورهایی که مقررات قانونی خاصی برای مسئولیت موسسه بهره‌بردار در مقابل مسافرین و اشخاص ثالث وجود ندارد برای مثال در ایالت متحده از سیستم هیئت منصفه عمومی استفاده می‌شود. شمول دامنه مسئولیت تحت تاثیر عوامل زیر است:

ـ رشد و توسعه روشهای پیچیده در تحقیقات و بررسی و موشکافی حوادث.

ـ رشد و توسعه سیستم حمایت از مصرف‌کنندگان.

در آمریکا استفاده از سیستم حق‌العمل برای پرداخت حق‌الزحمه وکلا و نمایندگان حقوقی متداول است. بدین صورت که اگر وکیل و نماینده حقوقی موفق شوند دعاوی را ببرد درصدی از آن را به عنوان حق‌الزحمه وکالت دریافت خواهد کرد و در صورت عدم موفقیت و شکست چیزی به او تعلق نخواهد گرفت. اجرای سیستم فوق نتایجی به شرح زیر را در پی دارد: آن تعداد از مردم که به دلیل بالا بودن هزینه وکالت از رفتن به دادگاه و طرح دعاوی خودداری می‌کنند موقعیتی پیدا میکنند که بدون تحمل هزینه، شکایت خود را در دادگاه مطرح نمایند از آنجایی که وکیل حق‌الزحمه خود را به صورت درصدی از مبلغ تعیین شده از طرف داد‌گاه دریافت می‌نماید نه تنها نهایت تلاش خود را در جهت برنده شدن به کار می‌برد بلکه انگیزه لازم را دارد که حداکثر مبلغ ممکنه را ادعا نماید که در صورت برنده شدن دستمزد بیشتری به دست آورد.

ج) پروتکل سال ۱۹۷۵ و۱۹۷۸ مونترال: در این پروتکل واحد ارز دیگری که اس‌دی‌آر نامیده می‌شود جایگزین فرانک طلای فرانسه شده و میزان تعهدات بر اساس این واحد تعیین می‌گردد. اس‌دی‌آر واحد پول کشور خاصی نیست ارزی است ابتکاری که از سال ۱۹۸۴ به عنوان واحد پول بین‌المللی شناخته شده است.

بیمه هواپیما

بیمه هواپیما

مطالب مشابه :

کیش و قیمت آن

تور مشهد ویژه امروز هتل 3 ستاره تاپ میامی

لغز خوانی شاعران

تور هوایی مشهد فقط به قیمت بلیط هواپیما

مسافران هواپیمای در حال سقوط چه حسی دارند؟

اطلاعات مفید درباره سفر به آنتالیا

داستان یک سقوط مرگبار (توپولفی که سه سال پیش در چنین روزی ایران را عزا دار کرد)

رزرواسیون آنلاین بلیط های خطوط هواپیمایی داخلی و خارجی ایر لاینها و بلیط قطار و اتوبوس

بیمه هواپیما

سفر آخر ..... (تقدیم به مهسا مسافر پرواز بهشت ...)((داستان))