وقایع یک دوره جنسی زن

دوران یک سیکل جنسی بطور معمول 28 روز می‌باشد ولی بطور معمول می‌تواند از 21 تا 45 روز تفاوت کند ولی در یک فرد این دوره باید ثابت باشد. تخمک گذاری 14 روز قبل از اتمام دوره خواهد بود این وقایع تحت تنظیم هرمونهای مترشحه از هیپوفیز پیشین (LH , FSH) می‌باشد. هرمون LH موجب تکمیل تقسیم اووسیت شده و تقسیم او میوزی که در دوران جنینی نیمه کاره رها شده در اووسیت اولیه انجام شده و تولید اووسیت ثانویه و جسم قطبی اولیه می‌باشد. اووسیت ثانویه بلافاصله دومین تقسیم میوزی خود را شروع می‌کند اما در مرحله متافاز متوقف می‌گردد و در این حالت از تخمدان دفع می‌گردد اگر عمل لقاح با اسپرم انجام بگیرد دومین تقسیم میتوزی تکمیل می‌شود و تخمک بالغ و دومین گویچه تولید خواهد شد در غیر این صورت به همین حالت دژنره خواهد شد و دفع خواهد گردید.

تخمک گذاری

کپسول تخمدان غشای سفتی است بنابراین فولیکولهای رشد کرده به کپسول فشار وارد می‌کنند و موجب دژنره شدن این منطقه می‌گردند و به کمک کلاژناز این منطقه پاره شده و اووسیت از تخمدان خارج می‌شود و تخمک گذاری آغاز می‌شود تخمک از طریق قسمت شیپوری لوله‌ها رحم و ضربانات منظم آن وارد لوله‌های رحمی می‌گردد.

مراحل بعد از تخمک گذاری

بعد از تخمک گذاری غدد اندومتر رحم و غدد موجود در لوله‌های فالوپ ترشحاتی را آغاز می‌کنند که حاوی مواد غذایی از قبیل قند و کلسیم می‌باشد این ترشحات برای دو سری سلول لازم می‌باشد یکی اسپرم‌ها دیگری سلول تخم. پس از لقاح بین تخمک و اسپرم انجام شد سلول تخم تشکیل می‌گردد که شروع به تقسیم می‌کند تا به بلاستوسیت تبدیل شود زمان لازم برای رسیدن بلاستوسیت به رحم 4 - 3 روز است و زمان لازم برای لانه گزینی تخم نیز 4 - 3 روز است سپس 8 - 7 روز بعد از تشکیل تخم لانه گزینی آغاز می‌شود و در این مدت سلول تخم مدام تکثیر می‌شود و نیاز به تغذیه دارد که از این ترشحات تامین می‌شود.

لقاح

لقاح به جریانی گفته می‌شود که طی آن اسپرم باید از غشای اووسیت عبور کرده و به داخل تخمک نفوذ کند. عبور اسپرم با خروج آنزیم‌های آکروزومی و حرکات دم اسپرم عمل می‌گردد. به نظر می‌رسد که غشای سیتوپلاسمی اسپرم و اووسیت به یکدیگر می‌چسبند و سپس در محل چسبندگی غشا از بین رفته و معبری برای ورود اسپرم فراهم می‌شود لذا غشا پلاسمای اسپرم در خارج از اووسیت باقی مانده و فقط سر و دم آن وارد تخمک می‌شود. امروزه به خوبی شناخته شده که طبقه شفاف اطراف اووسیت دارای رسپتورهایی برای اسپرم می‌باشد که این رسپتورها برای هر گونه اختصاصی می‌باشند و به همین دلیل ترکیب اسپرم و اوول دو گونه مختلف در شرایط طبیعی عملی نیست.

نتایج لقاح

1. سلولهای هاپلوئیدی که قادر به ادامه حیات نمی‌باشند (تخمک اسپرم) در اثر لقاح سلول دیپلوئیدی را بوجود می‌آورند که دارای قدرت تکثیر و ادمه حیات می‌باشد.

2. جنسیت جنین از نظر ژنتیکی در همین مرحله تعیین می‌گردد و بطوری که اگر اسپرم حاوی کروموزوم Y با اووسیت ترکیب شود تخم حاصله جنین مذکر بوجود خواهد آورد و اگر اسپرم حاوی کروموزوم X با اووسیت ترکیب شود جنین حاصله مونث خواهد بود.

اسپرماتوژنز يا اسپرم‌زايي

در غدد جنسي نر يا بيضه، سلول‌هايي به نام اسپرماتوگوني وجود دارند كه از تكثير سلول‌هاي ژرمينال حاصل شده‌اند. اين سلول‌ها پس از بلوغ فعال شده با چند تقسيم متوالي اسپرماتوزوئيدها را مي‌سازند. جريان اسپرم‌زايي بدين گونه است:

ابتدا تعداد زيادي اسپرماتوگوني به وجود مي‌آيند، هر ي ك از اين سلول‌ها رشد كرده و مقداري مواد را در خود ذخيره مي‌كنند. و در پايان رشد خود به اسپرماتوسيت نوع اول تبديل مي‌شوند. اين سلول‌ها هنوز داراي 2N كروموزوم( ديپلوييد) هستند. اسپرماتوسيت‌هاي نوع اول دوبار پشت سر هم تقسيم مي‌شوند كه به مجموعه اين دو تقسيم، ميوز مي‌گويند. اين سلول‌هاي توليدي را اسپرماتوسيت نوع دوم ( N كروموزومي )مي‌نامند.اين‌ها نيز تقسيم شده و سلول‌هاي N كروموزومي ديگري به نام اسپرماتيد را به وجود مي‌آورند.

ساختمان اسپرم در انواع مختلف جانوران پر سلولي بسيار شبيه يكديگر است و مهم‌ترين تفاوتي كه در آن‌ها ديده مي‌شود در دستگاه حركتي آن‌هاست. اندازه اسپرم‌ها با اندازه افراد نر سازنده آن‌ها بستگي ندارد. مثلا" اسپرم فيل از اسپرم موش كوچك‌تر است. تعداد آن‌ها در مايع مني زياد است، مثلا" تعدا آن‌ها در هر ميلي‌متر مكعب در انسان 100 هزار، در گاو يك ميليون، و در خروس چهار ميليون است.

اوئوژنز يا تخمك زايي

تخمك‌زايي از بسياري جهات، شبيه اسپرم‌زايي است. ابتدا سلول‌هايي به نام اوئوگوني توليد مي‌شوند. سپس رشد و بلوغ سلول كه فرا رسيد، اوئوسيت نوع اول بوجود مي‌آيد. كه هر دو سلول‌هاي 2N كروموزومي( ديپلوييد) هستند. اوئوسيت نوع اول با دو تقسيم پياپي يعني تقسيم ميوز، سلول‌هاي N كروموزومي( هاپلوييد) را به وجود مي‌آورند. كه اوئوسيت نوع دوم ناميده مي‌شود. سپس اين سلول تقسيمات ديگري را انجام مي‌دهد و در آخر سلول تخمك يا اوول بوجود مي‌آيد. بنابراين از هر اوئوگوني سرانجام جز يك تخمك ساخته نمي‌شود.

تخمك‌ها بر حسب مقدار مواد ذخيره‌اي خود( زرده )، به انواع مختلف تقسيم مي‌شوند؛ مثلا" در پستانداران جفت‌دار، مانند انسان، مقدار مواد ذخيره‌اي بسيار كم، در حالي كه در تخمك خزندگان و پرندگان مواد ذخيره‌اي( زرده ) بسيار زياد است.

ساختمان و عمل غدد جنسي نر

در پستانداران، غدد جنسي نر يا بيضه‌ها درون كيسه‌اي به نام بيضه‌دان در خارج حفره شكمي واقع‌اند. در پستانداران اوليه و هم‌چنين در جنين پستانداران امروزي، بيضه‌ها درون حفره شكمي قرار دارند. گرماي درون بدن كه از گرماي سطح آن بيشتر است مانع ساخته شدن اسپرماتوزوئيد‌ها مي‌شود. بعضي آزمايش‌ها نشان مي‌دهند كه اگر گرماي بدن از حدي بالاتر رود، اسپرماتوژنز(ساختن اسپرماتوزوئيد ) متوقف مي‌گردد؛ بنابراين پايين آمدن بيضه‌ها از حفره شكمي و قرار گرفتن آن‌ها در محيطي با دماي كمتر عامل مناسبي براي ساختن اسپرم است. درون بيضه‌ها كلافي از لوله‌هاي كوچك به نام لوله مني ساز وجود دارد كه درون آن‌ها اسپرم ساخته مي‌شوند. اسپرم‌ها درون مايعي كه از غده پروستات و كيسه مني و سلول‌هاي پوششي دروني آن‌ها ترشح مي‌شود از بيضه‌ها خارج شده در داخل مجراي برنده و حباب نطفه‌اي جمع و ذخيره مي‌گردد. اگر اسپرم‌ها دفع نشوند، به تدريج مي‌ميرند و پس از تجزيه جذب بدن مي‌شوند. در ديواره لوله‌هاي مني ساز، سلول‌‌هاي سازنده اسپرم قرار دارند؛ به اين ترتيب كه ياخته‌هاي اسپرماتوگوني در لايه‌هاي بيروني‌تر ديواره قرار دارند و اسپرم‌ها به مجراي وسط اين لوله مي‌ريزند.

درون بيضه و در بين لوله‌هاي مني‌ساز سلول‌هاي ميان‌بند وجود دارند كه هورمون جنسي نر ( آندروژن )، مانند تستوسترون، ترشح مي‌كنند.اهميت هورمون‌هاي جنسي در توليد مثل بسيار است و بخصوص در ايجاد صفات جنسي ثانوي نقش اصلي دارند. در انسان، رشد حنجره و تارهاي صوتي و رشد مو در صورت و زير بغل و ناحيه شرمگاهي از جمله صفات جنسي ثانوي هستند.

ساختمان و عمل غدد جنسي ماده

تخمدان‌ها، بر خلاف بيضه‌ها كه در بيرون حفره شكمي قرار دارند، در داخل شكم واقع‌اند. هر تخمدان شامل تعداد زيادي كيسه يا حفره به نام فوليكول( تعداد زيادي كيسه يا حفره كه تخمك‌ها در درون آن‌ها ساخته مي‌شوند.) است كه تخمك‌ها در درون آن‌ها ساخته مي‌شوند؛ به اين ترتيب كه همراه با بزرگ شدن هر فوليكول، مراحل مختلف اوئوژنز ( تخمك زايي‌) درون آن صورت مي‌گيرد، و پس از اين‌كه ياخته‌ي جنسي به مرحله اوئوسيت نوع دوم رسيد فوليكول باز مي‌شود و سطح تخمدان را پاره كرده اوئوسيت نوع دوم را آزاد مي‌كند. اين ياخته همراه با مايع فوليكولي از تخمدان به درون مجاري خروج تخمك مي‌رود و اين پديده را تخمك گذاري مي‌نامند. مرحله‌ي آخر تشكيل تخمك، يعني تبديل اوئوسيت نوع دوم به تخمك، در خارج از تخمدان و درون مجاري تناسلي ماده صورت مي‌گيرد. منشاء تخمك‌ها در انسان و ساير پستانداران سلول‌هاي زاينده تخمدان‌ها هستند كه در دوران جنيني تقسيم شده‌اند و پس از تولد ديگر تكثير نمي‌يابند. سلول‌هاي اوئوگوني، كه از تكثير سلول‌هاي زاينده تخمدان‌ها به وجود آمده‌اند، در ابتدا نسبتا" زياد و تعدادشان در انسان بيش از 200 هزار است ولي عده قابل ملاحظه‌اي از آن‌ها در دوران كودكي و قبل از بلوغ از بين مي‌رود ( تحليل فوليكولي). از هنگام بلوغ به بعد، در هر دوره جنسي جانور ماده، يك يا چند تخمك آزاد مي‌شوند كه تركيب هر يك از آن‌ها با اسپرماتوزوئيد موجب تشكيل جنين مي‌گردد. در زن، در طول زندگي، فقط در حدود 300 تا 400 اوئوگوني تا مرحله تشكيل تخمك مي‌رسند و آزاد مي‌شوند و بقيه فوليكول‌ها از بين مي‌روند. در هر دوره جنسي زن، كه حدود 28 روز طول مي‌كشد، معمولا" يك تخمك از يكي از تخمدان‌ها آزاد مي‌شود . فعاليت تخمدان زن در سنين 45 تا 50 سالگي كاهش يافته به تدريج از كار مي‌افتد. اين پديده يائسگي ناميده مي‌شود. تخمك‌هايي كه به حالت غير فعال در درون تخمدان قرار دارند به صورت اوئوسيت نوع اول هستند و اطراف هر كدام از آن‌ها را لايه‌اي از سلول‌هاي همراه يا سلول‌هاي فوليكولي مي‌پوشاند.

تخمك در اكثر پستانداران داراي ذخاير غذايي ناچيز است. قطر تخمك در انسان در حدود 2/.ميلی‌متر است و اطراف ان را غشاي شفاف نسبتا" ضخيمي مي‌پوشاند. و يك سلول هاپلوئيد است. و بر اثر تقسيم با كاهش كروموزومي به وجود مي‌آيد. با توجه به اين‌كه كروموزوم‌هاي جنسي در زن مشابه يكديگرند ( زن را جور گامت يا هوموگامتيك مي‌نامند.در حالي كه مرد، كه گامت‌هاي متفاوت مي‌سازد ناجور گامت يا هتروگامتيك مي‌نامند. )، همه تخمك‌ها داراي يك كروموزوم هستند و در تعين جنس اولاد نقشي ندارند. تخمك، پس از آزاد شدن از تخمدان، در حدود 24 تا 36 ساعت در مجاري تناسلي ماده زنده مي‌ماند و اگر در اين مدت لقاح صورت نگيرد مي‌ميرد. سلولي كه از تخمدان آزاد مي‌شود هنوز تخمك واقعي نبوده بلكه اوئوسيت نوع دوم است و آخرين تقسيم آن پس از ورود اسپرماتوزوئيد به آن صورت مي‌گيرد.

دوره جنسي در انسان

دوره جنسي در انسان 28 روز است. تا هنگام يائسگي ادامه مي‌يابد و فقط هنگام بارداري متوقف مي‌گردند. تخمك گذاري با تغييراتي در تخمدان و مجاري تناسلي، بخصوص رحم ( زهدان )، در ارتباط است. كه هدف آن‌ها آماده كردن رحم براي پذيرفتن سلول تخم و تأمين نمو جنين است.اين پديده‌ها با كنترل هورمون‌هاي غده‌ي هيپوفيز صورت مي‌گيرند.از ميان هورمون‌هاي غده‌ي هيپوفيز،(غده‌اي كوچك در استخوان پروانه‌اي مغز )دو هورمون كه يكي هورمون محرك فوليكول( تعداد زيادي كيسه يا حفره كه تخمك‌ها در درون آن‌ها ساخته مي‌شوند.) و ديگري محرك ايجاد جسم زرد( تبديل شدن فوليكول به جسم زرد‌)است كه در تغييرات دوره‌ي جنسي نقش اصلي دارند.

هنگام بلوغ، اولين فوليكول فعال شده شروع به رشد و نمو و رسيدن مي‌كند و اين پديده بر اثر افزايش هورمون محرك فوليكول، كه از هيپوفيز ترشح مي‌شود، به راه مي‌افتد.همين پديده در شروع هر دوره‌ي جنسي تكرار مي‌شود و تا يائسگي ادامه مي‌يابد، مگر اين‌كه بارداري صورت گيرد كه در اين حالت دوره جنسي و تخمك گذاري متوقف مي‌شود. در طي رسيدن و فعال شدن فوليكول، سلول اوئوگوني شروع به رشد و تقسيم مي‌كند ولي بخصوص سلول‌هاي فوليكولي، يعني ياخته‌هاي همراه، بسيار تكثير مي‌يابند و در بين آن‌ها مايعي به نام مايع فوليكولي پديد مي‌آيد كه بتدريج با افزايش تعداد سلول‌ها بر مقدارش افزوده مي‌شود. در اين حالت، در هر فوليكول، اوئوسيت نوع اول به وسيله گروهي ياخته‌هاي فوليكولي احاطه شده است.سلول‌هاي فوليكولي در اين دوره، يعني قبل از آزاد شدن تخمك، هورموني به نام استروژن مي‌سازد و به خون مي‌ريزند.پس از آزاد شدن تخمك، كه در زن در حدود روز چهاردهم دوره جنسي صورت مي‌گيرد، سلول‌هاي فوليكولي به نمو خود ادامه داده در جاي خود برجستگي زرد رنگي به نام جسم زرد به وجود مي‌آورند.پس از تبديل فوليكول به جسم زرد، ترشح استروژن كاهش يافته هورمون ديگري به نام پروژسترون ترشح مي‌شود. مهم‌ترين نتايج ترشح استروژن و پروژسترون، علاوه بر اثر آن‌ها در ايجاد صفات جنسي ثانوي ماده مانند رشد پستان‌ها، تأثير بر بافت مخاطي رحم است. قبل از تخمك گذاري، رحم كوچك و بافت‌هاي ديواره آن نازك است. پس از آزاد شدن تخمك، رحم بزرگتر شده ديواره‌ي دروني آن كلفت‌تر مي‌شود و انشعابات رگ‌هاي خوني در بافت‌هاي آن افزايش مي‌يابند و سلول‌ها حالت ترشحي پيدا مي‌كنند. اين تغييرات در هر دوره جنسي و در هر تخمك گذاري تكرار مي‌شود.در صورتي كه تخمك لقاح يابد، پس از رسيدن به داخل رحم، در درون ديواره اسفنجي آن جايگزيني مي‌كند و ديواره مذكور به نمو خود ادامه مي‌دهد و جسم زرد نيز باقي مي‌ماند؛ ولي اگر لقاح صورت نگيرد، جايگزيني نيز انجام نشده جسم زرد از بين مي‌رود و بافت پوششي درون رحم ريزش مي‌كند و همراه با خوني كه از پاره شدن رگ‌هاي مويين جاري شده است خونريزي ماهيانه را موجب مي‌گردد. پس از آن، يك دوره جنسي ديگر شروع مي‌شود و فوليكول ديگري شروع به نمو مي‌كند و ديواره رحم مجددا" ترميم مي‌گردد. در زن، اين دوره نزديك به يك ماه طول مي‌كشد و به همين جهت دوره‌ي ماهيانه جنسي ناميده مي‌شود.

در حدود چهاردهمين روز دوره جنسي زن، يعني چهارده روز پس از شروع آخرين خونريزي ماهيانه، تخمك‌گذاري صورت مي‌گيرد.معمولا" چند لايه از سلول‌هاي فوليكولي همراه با تخمك خارج مي‌شوند كه بعدا" از تخمك جدا مي‌گردند.تخمك، پس از آزاد شدن، به ابتداي مجراي تخمك بر، كه قيف مانند است و شيپورفالوپ ناميده مي‌شود، مي‌رود. لقاح معمولا" درون مجراي تخمك‌بر صورت مي‌گيرد.

تشكيل جنين و نمو جنيني

تخم لقاح يافته از طريق مجراي تخمك‌‌‌بر به درون رحم رانده مي‌شود. حركات مژه‌هايي كه مخاط اين لوله را مي‌پوشانند و نيز حركات انقباضي اين لوله به جابجا شدن تخم و حركت آن به سوي رحم كمك مي‌كند. رسيدن تخم به درون رحم در انسان 4 تا 5 روز طول مي‌كشد. در بقيه پستانداران اين زمان 3 تا 10 روز طول مي‌كشد. البته در اين مدت سلول تخم تقسيم گشته و زندگي جنيني شروع شده است به طوري كه جنين پس از اين‌كه به درون رحم رسيد مراحل اوليه تقسيم را پايان رسانده است. در انسان، جنين معمولا" در طي حركت به سوي رحم تا مرحله بلاستولا نمو مي‌كند و سپس در ديواره خلفي رحم جايگزين مي‌شود.

تغذيه جنين

در پستانداران، جنين در مراحل اوليه نمو، يعني دوره‌اي كه هنوز هيچ گونه ارتباطي با بدن مادر پيدا نكرده است، از ذخاير غذايي موجود در سيتوپلاسم خود تغذيه مي‌كند و ضمنا"از مواد غذايي موجود در مجراي تخمك‌بر نيز به مقدار كم استفاده مي‌كند. پس از اين‌كه جنين به مرحله بلاستولا رسيد، درون يكي از چين‌خوردگي‌هاي فراوان بافت پوششي درون رحم جايگزين مي‌شود و به تدريج بين جنين و بدن مادر ارتباط ساختماني و فيزيولوژيكي به وجود مي‌آيد. به اين ترتيب جفت تشكيل مي‌شود كه در محل آن بين مادر و بدن مادر و بدن جنين مبادله مواد غذايي، اكسيژن و مواد دفعي صورت مي‌گيرد. برقراري تبادلات بين جنين و بدن مادر از راه خوني، در هفته دوم پس از لقاح انجام مي‌شود.

نمو جنين

در هفته اول، جنين از ناحيه مجاور شيپور فالوپ به سوي رحم حركت مي‌كند.در حدود چهار روز پس از لقاح، جنين به مرحله مورولا مي‌رسد. يعني به صورت توده‌اي از ياخته‌هاي كوچك( بلاستومرها ) در مي‌آيد.سپس در درون مورولا حفره‌اي پديدار گشته مرحله بلاستولا آغاز مي‌شود.بخش داخلي بلاستولا، جوانه جنيني است كه با نمو خود قسمت‌هاي مختلف بدن را مي‌سازد. پس از بلاستولا، مرحله گاسترولا ظاهر مي‌شود كه طي آن جنين به سه لايه به صورت لايه اكتودرم، مزودرم و آندودرم در مي‌آيد. در هر لايه به تدريج بافت‌ها و اندام‌هاي بدن ساخته مي‌شود، كه سه ماه طول مي‌كشد( اندام زايي). جنين شكل طبيعي خود را پيدا مي‌كند و به صورت موجود انساني مشخص مي‌گردد.

اندازه تقريبي قطر جنين انسان در پايان ماه اول بارداري 5 ميلي‌متر و در آخر ماه دوم 35 ميلي‌متر است. از ماه سوم به بعد، سرعت نمو افزايش مي‌يابد و طول جنين هر روز در حدود 5/1 ميلي‌متر زياد مي‌شود ولي نزديك تولد، سرعت نمو كمي كاهش پيدا مي‌كند.بارداري در انسان در حدود 280 روز پس از ابتداي آخرين خونريزي ماهيانه پيش از بارداري پايان مي‌يابد به طوري كه مي‌توان زمان نمو جنيني را از هنگام لقاح تا زمان زايمان در حدود 266 روز دانست

وقایع یک دوره جنسی زن

وقایع یک دوره جنسی زن

تخمک گذاری

مراحل بعد از تخمک گذاری

نتایج لقاح

مطالب مشابه :

مراحل لانه گزینی تخمک بارورشده

شکست مکرر لانه‌گزینی: مروری بر علل احتمالی و روشهای تشخیصی و درماني موجود

وقایع یک دوره جنسی زن

پلاسنتا

معجزه قرآن درباره ی تشکیل جنین انسان

علائم بارداری

پلاستوسیست در دیواره رحم لانه گزینی می کند

لانه گزینی یا خانه گزینی اینترون

تعیین جنسیت فرزند قبل از بارداری و لانه‌گزینی