دکتر رازی , رییس انجمن جراحان ایران در گفتگویی با ایسنا و بررسی وضعیت پزشکی ورزشی
دکتر رازی , رییس انجمن جراحان ایران :
متخصص پزشکی ورزشی باید مهارت داشته باشد .
رييس انجمن جراحان زانوي ايران و نايب رييس فدراسيون پزشكي ورزشي آسيا به بيان جايگاه طب ورزشي در ايران، رسالت اين شاخه‌ي پزشكي، وضعيت آسيب‌هاي ورزشي و ساير موضوعات مرتبط با مسائل علمي و تخصصي پزشكي در ورزش پرداخت.
دكتر محمد رازي ضمن بازديد از خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) گفت‌وگويي را پيرامون جايگاه طب ورزش در ايران و آسيب ديدگي‌ها و عوارض ناشي از آن در ورزشكاران انجام داده است كه در ادامه مي‌خوانيد.
* ارتقاي كارايي و بازدهي ورزش از رسالت‌هاي مهم پزشكي ورزشي است
پزشكي ورزشي قسمتي از علم پزشكي كه در ارتباط با ورزش است. در اين قسمت علم پزشكي با علوم ورزشي آميخته شده تا از آسيب‌هاي ورزشي جلوگيري نمايد و راهكارهاي مختلفي را در راستاي پيشگيري آسيب‌هاي ورزشي ارائه دهد كه بالا بردن سلامت ورزشكاران از ويژگي‌هاي اين علوم است. جنبه‌هاي آنتروپومتري ورزش يعني اينكه چه ورزشي براي افراد مناسب است و در چه ورزشي مي‌توانند موفقيت كسب كنند و دچار آسيب نشوند تا ضمن بالا بردن كارايي خود در ورزش از بازدهي مطلوبي نيز برخوردار باشند. كار طب ورزش در اين زمينه اين است كه اين افراد را به بهترين نحو ممكن درمان و آنها را بازتواني كند. يعني در ابتدا درمان اوليه را شروع و پس از بازتواني آنها را به سلامت قبلي خود بازگرداند. به عنوان نمونه وقتي فردي از ناحيه ساق پا دچار شكستگي مي‌شود و مجبور به انجام عمل جراحي يا گرفتن گچ مي‌شود، پس از معالجه به زندگي قبلي خود بازمي‌گردد ولي براي يك ورزشكار، پس از بروز چنين اتفاقي بايد استحكام استخوان وي به حدي برسد كه قادر به انجام حركات ورزشي، شامل حركات جهشي، پرشي و تمرين‌هاي پرفشار باشد. در اين زمينه متخصص پزشكي ورزشي موظف است عضوي كه فشار بيش از حد روي آن است مواظب باشد تا دچار آسيب ديدگي مزمن نشود و اگر دچار آسيب ديدگي شد به بهترين نحو ممكن به وضعيت قبلي خود بازگرداند. اين‌ها از رسالت‌هاي مفيد پزشكي ورزشي است كه البته به جز اين ابعاد ديگري شامل تغذيه ورزشي، فيزيولوژي، تمرين‌ها و ورزش‌هاي اصلاحي و موارد ديگري هم وجود دارد كه در حوزه پزشكي ورزشي است.
* تخصص پزشكي ورزشي مورد استقبال شركت كنندگان آزمون دستياري است
در رشته دستياري كشور ما جزو معدود كشورهاي جهان است كه داراي تخصص طب ورزشي است. در امتحان دستياري براي پذيرش، پزشكان عمومي كه در امتحان دستياري شركت مي‌كنند و دستيار پزشكي ورزشي مي شوند، مثل ساير رشته‌هاي استاندارد، چهار سال بايد دوره دستياري پزشكي را در دانشگاه سپري كنند. قبلا اين رشته در دانشگاه علوم پزشكي و دانشگاه تهران پذيرش داشت كه بعد از ادغام هم‌اكنون فقط در دانشگاه علوم پزشكي دانشياران پذيرفته مي‌شوند. البته ميزان استقبال اين رشته با توجه به اينكه رشته جديدي است، به حدي بالاست كه در سال گذشته نفر دوم امتحانات رزيدنتي، رشته پزشكي ورزشي را انتخاب كرد در حالي كه وي مي‌توانست رشته‌هاي بسيار لوكس و پول‌سازي را به اين رشته ترجيح دهد.
* راه درمان بيماران مبتلا به بيماران قلبي و نقرس تنها از طريق ورزش ميسر است
يك قسمت از كار مهم اين پزشكان حفظ و نگهداري سطح سلامت جامعه است. به عنوان مثال بيماري كه از بيماري ديابت، فشارخون و قلبي و نقرس رنج مي‌برد، ورزش يك قسمت از درمان مهم آنها را تشكيل مي‌دهد. هيچ كدام از متخصصين جراح، ارتوپد و يا متخصصين رشته‌هاي ديگر صلاحيت تجويز ورزش درماني را براي اين بيماران ندارند چرا كه اين متخصصين ياد مي‌گيرند در دوران آموزش خود يك بيمار قلبي چه مقدار راه برود و يا بدود كه قند خون وي كنترل شود. يا اينكه در حين راه رفتن و دويدن دچار زخم كف پا و يا زخم‌هاي ديابتي نشود و همچنين با افت قند خون مواجه نشود. اين‌ها نكات بسيار ظريف از عملكرد متخصصان پزشكي ورزشي است. يكي از تخصص‌هاي اصلي درمان آسيب‌هاي معمولي و غير جراحي است. اين‌ها بايد افرادي كه از ناحيه زانو دچار پيچ خوردگي مي‌شوند و يا دچار آسيب ديدگي عضلاني مي‌شوند، ويزيت و پس از انجام اقدامات اوليه در صورت نياز به گرفتن عكس يا ام آر آي يا فيزيوتراپي اقدامات لازم را انجام دهند. البته اگر مريضي نياز به جراحي داشته باشد به متخصصان ارتوپد معرفي مي‌كنند. تنها كاري كه اين متخصصين اين انجام نمي‌دهند،انجام جراحي است كه حق دخالت در آن را ندارند. در غير اين صورت آسيب‌ها را از لحاظ نفوذ نرم آسيب‌هاي استخواني، عضلاني، مفصلي، رباط‌ها و مينيسك‌ها بايد بشناسند سپس اقدامات اوليه و درمان‌هاي غير جراحي را بلد باشند و در صورت نياز به عمل جراحي، به متخصصين آن رشته بيماران را ارجاع دهند.
دکتر محمد رازی - رییس فدراسیون پزشكي ورزشی
آسیا
* متخصص طب ورزشي بايد بتواند با ورزشكار تعامل و ارتباط برقرار كند
همان طور كه درمان يك ورزشكار جزو قسمتهاي مهم يك متخصص باصلاحيت بايد صورت بگيرد، اين قضيه در گذشته مثلا 20 سال پيش بسيار كمرنگ بود و توسط افرادي صورت مي‌گرفت كه يا پزشك نبودند و يا اينكه صلاحيت پزشكي ورزشي نداشتند كه اين مسئله در كشورهاي ديگر جرم است. امروزه از پزشكاني برخورداريم كه دوره‌هاي پزشكي ورزشي را در فدراسيون پزشكي ورزشي سپري مي‌كنند و با شركت در كنگره‌ها، همايش‌ها صاحب تجربه و كرسي‌هاي مختلف را كسب مي‌كنند. اين‌ها نيز در رشته پزشكي ورزشي داراي صلاحيت هستند. در حقيقت اين‌ها پزشكاني هستند در حيطه پزشكي ورزشي كه هم در حيطه پزشكي و هم در زمينه پزشكي ورزشي داراي صلاحيت هستند. از سوي ديگر پزشكاني در رشته پزشكي ورزشي داريم كه فقط در دانشگاه‌ها دانش‌اندوزي كرده‌اند بدون آنكه بتوانند با ورزشكار يا تيم‌هاي ورزشي ارتباط برقرار كنند. حال اينكه به نظر مي‌رسد كه فقط كسب دانش كافي نيست بلكه از اين توانايي نيز برخوردار باشند كه در ايجاد اين تعامل موفق عمل كنند. ايده‌آل‌ترين راه اين است كه يك متخصص پزشكي ورزشي در عين برقراري تعامل با ورزشكار بتواند متخصص خوبي نيز باشد. اگرچه تلفيق اين دو تا حدودي مشكل است ولي من توصيه مي‌كنم كساني كه رشته طب ورزشي را انتخاب مي‌كنند در ابتداي امر بايد در ايجاد ارتباط با ورزشكاران و تعامل با تيم‌ها و گروه‌هاي ورزشي موفق باشند و سپس به دنبال ايجاد شغل در باشگاه‌ها و فدراسيون‌ها باشند. براي رفع اين مشكل در دوران چهار ساله تخصص اين افراد ما سعي كرده‌ايم آموزش‌هايي را پيرامون چگونگي كار با تيم‌هاي ورزشي براي اساتيد اين رشته بگذاريم تا حدودي بر اين گونه مشكلات غلبه كنيم. البته طب ورزشي دامنه وسيعي در تمام رشته‌ها دارد كه اگر كسي نتواند در زمينه ورزشي موفق عمل كند مي‌تواند در كلينيك‌هاي سلامت، چاقي و يا در زمينه بيماران ديابتي تحقيقات ورزشي خود را دنبال كند. حال هر كس بسته به استعداد و علاقه خود مي‌تواند در رشته مربوطه نبوغ خود را ثابت كند. چه بسا اينكه اگر كسي نتواند به عنوان پزشك تيم ورزشي مطرح باشد، در كلينيك چاقي بيماران را معاينه و به آنها برنامه‌هاي تغذيه‌اي از لحاظ آموزش و تمرين‌هاي ورزشي به آنها تعيين كند.
* مربيان فرصت حضور در كلاس‌هاي علمي را ندارند
تيم‌هاي ورزشي، باشگاه‌ها، فدراسيون‌ها و بخصوص تيم‌هاي ملي براي اينكه بتوانند نياز به متخصصين پزشكي ورزشي را احساس كنند، بايد در اين ارتباط، همكاري تنگاتنگي ميان وزارت ورزش و جوانان، كميته ملي المپيك و فدراسيون‌هاي مختلف ورزشي با فدراسيون پزشكي ورزشي و اساتيد اين رشته برقرار شود تا به اين يقين برسند كه تنها كساني كه صلاحيت كمك به ورزشكاران را دارند متخصصين طب ورزشي هستند. گاهي اوقات يك مربي از اينكه ورزشكاري كه دچار آسيب ديدگي شده را به متخصصين پزشكي ورزشي ارجاع دهد، احساس خطر ميكند كه مبادا ورزشكارش به دليل توصيه‌هاي پزشكي از شركت در مسابقه محروم شود. به هر حال رسالت پزشكي ورزشي قبل از كسب موفقيت، حفظ سلامت ورزشكاران است چرا كه ما به دنبال آن نيستيم تا گلادياتور به ميدان بفرستيم. اين مثل آن مي‌ماند كه بوكسوري دو بار ناك داون شود، اما مربي به زور او را آماده كند تا به هر شكل يك راند ديگر بازي كند. در پزشكي ورزشي ما ضمن اينكه به دنبال كسب موفقيت و مدال براي ورزشكاران هستيم سلامت ورزشكار هم برايمان حائز اهميت است. به همين خاطر در تلاشيم كه به مسئولين عالي‌رتبه ورزش از رده بالا تا پايين اين مسئله را بفهمانيم كه پزشكي ورزشي يك بازوي مهم كمك كننده به ورزشكار است. حتي در اين زمينه در فدراسيون پزشكي ورزشي براي ورزشكاران و مربيان كه شاه‌كليد قضيه هستند، در راستاي شناساندن اين رشته و برطرف كردن نيازهاي آنها، كلاس‌هاي آموزشي و كلاس‌هاي 100 ساعته براي مربيان تدارك ديده تا با آسيب‌هاي رشته ورزشي مربوط به خود بيشتر آشنا شوند و به اين مسئله واقف شوند كه راه درمان اين آسيب‌ها چيست، اصول تغذيه بايد بر چه مبنايي باشد و راه پيشگيري چگونه است تا به اثرات خوبي دست پيدا كنند. اما متاسفانه در حال حاضر مربيان به حدي درگير برنامه مسابقات و مسافرت‌هاي برون‌مرزي هستند كه حاضر نمي‌شوند حتي يك هفته سر كلاس حضور داشته باشند.
* ورزشكاران صرفا به اسم خارجي بودن پزشك براي درمان از ايران خارج نشوند
هم‌اكنون تعداد بسيار زيادي از دكترهاي اين رشته در كشورهاي اروپايي هستند كه در اين رشته سررشته ندارند و بسياري از ورزشكاران ما به صرف اينكه فلان استادي در آلمان و يا در يك كشور اروپايي اقامت دارد، براي مداوا و درمان سراغ چنين دكترهايي مي‌روند و پس از انجام عمل جراحي، پشيمان مي‌شوند. البته در كشورهاي خارجي هم اساتيد و متخصصي جراحي درجه‌ي يك همانند كشور خودمان وجود دارند، اما تعداد بسيار زيادي از آنها هم پزشكان معمولي هستند. به هر صورت معتقدم فضا بايد براي تمام پزشكان پزشكي ورزشي باز باشد تا همه بتوانند نبوغ خود را نشان دهند. اگرچه در اين ميان يك عده بالا مي‌آيند و يك عده نمي‌توانند سطح استعداد خود را به معرض نمايش بگذارند. از سوي ديگر كشور ما جزو سيستم‌هايي است كه هميشه مريض، جراح خود را انتخاب ميكند اما در بسياري از كشورهاي اروپايي سيستم همان سيستم پزشك خانواده و محله است. يعني در همان محله‌اي كه زندگي مي‌كنند به پزشك مراجعه مي‌كنند و اين پزشك مريض را به ارتوپد معرفي ميكند كه در همان محل عمل جراحي روي ورزشكار صورت بگيرد اما در ايران متاسفانه يا خوشبختانه اين طور نيست. فرد شخصا پزشك مورد نظر خود را انتخاب ميكند كه اين انتخاب بعضي وقت‌ها از روي آگاهي است و به نفع ورزشكار تمام مي‌شود و گاهي اوقات از روي تبليغات و عدم آگاهي و تبليغات ساير افراد است كه امكان دارد منفعتي براي آنها به دنبال داشته باشد. آزادي انتخاب جزو مزيت‌هايي است كه همواره انسان‌ها به دنبال آن هستند. امكان دارد از نظر اقتصاد مملكتي از اينكه مريض ميان تمام پزشكان پخش شود خوب باشد اما من پزشك اعتقاد دارم اگر به عنوان بيمار در چنين موقعيتي قرار بگيرم، در گلويم احساس تنگي نفس مي‌كنم كه در فلان شهر زندگي كنم و فلان دكتر را انتخاب كنم و در بيمارستاني كه حق انتخاب ندارم بر روي من عمل جراحي صورت بگيرد و هيچ گونه حق اظهار نظر درخصوص دكتر معالج خود نداشته باشم. البته امكان دارد اين مسئله در كشورهايي كه استاندارد پزشكي دارند، جواب دهد اما در ايران اين مسئله اطمينان خاطر دارم جوابگو نيست.
* متخصص پزشكي ورزشي بايد در سيستم ورزشي دوام بياورد
امروزه نسبت به 30 سال گذشته وضعيت خيلي فرق كرده است. در آن زمان اگر بنده به عنوان ارتوپد مي‌خواستم وارد زمين بازي شوم، اگر يك كمك‌بهيار بودم به عنوان ارتوپد تيم نيز بودم اما الان اين مسئله تا حدودي فرق كرده است. از سوي ديگر كسي كه رشته پزشكي ورزشي مي‌خواند بايد مهارت تعامل با ورزشكار و تيم را تجربه كند و ياد بگيرد ضمن ارتباط برقرار كردن با ورزشكار، در سيستم ورزشي نيز دوام بياورد و به نوعي خود را ثابت كند كه مي‌تواند به يك تيم ورزشي كمك كند. اين مسئله نيز داراي قوانين خاص خود است و هر كسي اجازه‌ي انجام آن را ندارد. در خارج شخصي كه صلاحيت پزشكي ندارد، اگر بخواهد كسي را معاينه كند به عنوان مجرم راهي زندان مي‌شود، اما در مملكت ما اين مسئله هنوز شكل قانوني به خود نگرفته است. در ايران از لحاظ قانوني پزشكان پاسخگوي اقدامات پزشكي خود هستند اما غير پزشكان پاسخگوي اقدامات پزشكي نيستند!
دکتر محمد رازی - رییس فدراسیون پزشكي ورزشي
آسیا
* بيمه زير بار پرداخت نسخه‌ي ورزش درماني نمي‌رود
در كشور ما اگر به 30 سال گذشته برگرديم، از صد تا مريض حداقل يك يا دو نفر تحت پوشش بيمه بودند اما در حال حاضر اكثر اقشار مختلف مردم داراي بيمه هستند. در گذشته اين مسئله فقط شامل حال كارمندان و كارگران رسمي دولت بود. اكنون درست است اقشار مختلف جامعه تحت پوشش بيمه هستند اما بيمه‌اي كه كارآيي آن كم است داشتنش با نداشتنش خيلي فرق نمي‌كند. دفترچه بيمه‌ها حتي در بيمارستان دولتي نيز به درد نمي‌خورد. به عنوان نمونه براي ارگان‌هاي دولتي امروزه داروخانه‌هايي وجود دارد كه دارو،تجهيزات و لوازمات پزشكي و همچنين لوازمات مصرفي بيمارستان از طريق اين داروخانه‌ها وارد مي‌شود و بسياري از اين تجهيزات و لوازمات مشمول بيمه نمي‌شود. در حقيقت مريض با دفترچه بيمه در بيمارستان دولتي بستري مي‌شود حال هزينه بيمارستان براي وي 200 هزار تومان تمام مي‌شود، ولي لوازمات پزشكي 3 ميليون تومان. در حقيقت درمان رايگان است اما در عمل درمان چند برابر وضعيت نرمال خود است. اين بيمارستان دولتي اگر بخواهد غير از اين فعاليت داشته باشد، بعد از يك ماه ديگر حقوقي براي كارمندان خود نخواهد داشت به خاطر اينكه از بودجه كافي برخوردار نيست و پس از مدتي بايد تعطيل شود. بنابراين مجبور است داروي خود را به صورت آزاد از بيرون بياورد و به مريض به قيمت آزاد بفروشد. نتيجه آن مي‌شود بيماري كه بايد دارويي را با قيمت استاندارد بخرد كه اين دارو شامل لوازم و تجهيزات پزشكي است، حداقل بايد دو برابر قيمت هزينه پرداخت كند چون آن داروخانه قسمتي از هزينه را به بيمارستان پرداخت ميكند. خب در اين ارتباط ديگر شركت خصوصي به مريض كاري ندارد و به دنبال فروش جنس خود بدون هيچ گونه نظارت خاصي است. من قبول دارم كه سطح بيمه‌هاي ما بسيار پايين است و بيمه به هيچ عنوان زير بار پرداخت هزينه‌هايي درماني همچون ام آر آي و ورزش درماني نمي‌رود. البته براي رفع اين مشكل به نظر مي‌رسد بايد تعاملي ميان دانشگاه‌هاي علوم پزشكي، وزارت بهداشت، كميسيون بهداشت و درمان مجلس شوراي اسلامي و در راس آن مديريت كلان بيمه كشور كه بقيه بيمه‌ها از آن تبعيت مي‌كنند ايجاد شود تا اين نقطه ضعف كه مسئله مهمي است در آينده مرتفع شود. به طوري كه اگر فردي بخواهد با نسخه ورزشي به ورزش آب‌درماني بپردازد، بيمه تا حدودي هزينه وي را پرداخت كند.
* رسالت فدراسيون پزشكي ورزشي آموزش است
فدراسيون پزشكي ورزشي كه كار خود را قبل از انقلاب شروع كرده است در آموزش پزشكي ورزشي نقش موثري را در زمينه برگزاري كنگره و كرسي‌هاي مختلف ايفا كرده است. بنابراين اين درست نيست به كسي كه در رشته پزشكي عمومي، جراح عمومي يا ارتوپد صاحب تخصص است، بگوييم چون متخصص پزشكي ورزشي نيست، صلاحيت كار در فدراسيون پزشكي ورزشي را ندارد. اين موضوع مسلما با مخالفت زيادي روبه‌رو مي‌شود. پس بايد تعامل وجود داشته باشد. بنده اگر متخصص اين رشته هستم و در فدراسيون پزشكي ورزشي كار مي‌كنم، بايد چند كارگاه آموزشي برگزار كنم، دوره‌ي آموزشي بگذارم و ضمنا بتوانم ارتباط خوبي را با ورزشكار ايجاد كنم. ايده‌آل ترين كار اين است در راس سيستم پزشكي ورزشي متخصصان آن رشته حضور داشته باشند و اين جاي بحثي نيست، ولي اينكه بگويم فقط من باشم و بقيه متخصصين ديگر جايي ندارند، ايده درستي نيست. متخصصين رشته پزشكي ورزشي وظيفه بسيار سنگيني را نه تنها در ورزش كشور بلكه در آموزش طب ورزشي دارند. يقين دارم از سال 68 كه در فدراسيون حضور داشتم، يكي از رسالت‌هاي مهم فدراسيون پزشكي ورزشي، آموزش پزشكي ورزشي بوده است.
* پذيرش بانوان در رشته پزشكي - ورزشي بيشتر از مردان است
فدراسيون پزشكي ورزشي ضمن انجام آزمايش خون و آزمايش ضد دوپينگ براي ورزشكاران، متخصصان رشته‌هاي مختلف مانند روانشناسي، ارتوپدي، طب ورزشي، قلب و عروق دارد و همچنين معايناتي از لحاظ چشم، گوش، حلق و بيني و بويژه دندان كه براي ورزشكاران اعزامي به مسابقات مهم است، انجام مي‌دهد. اين معاينات قبل از شركت در رويداداهاي مهم صورت مي‌گيرد. خوشبختانه خيلي از باشگاه‌ها به اين مسئله واقف شده‌اند اما بعضي از باشگاه‌ها هنوز سنتي عمل مي‌كنند و اعتقادي به پزشكان متخصص در اين زمينه‌ها ندارند. در حال حاضر يكي از باشگاه‌ها در ايران هست كه در راس آن پزشك متخصص فدراسيون پزشكي ورزشي قرار دارد. اين شخص كليه امور پزشكي باشگاه را در دست دارد و خود فارغ‌التحصيل دانشگاه علوم پزشكي و متخصص طب ورزشي است. لذا بعضي از اين متخصصين پزشكي ورزشي در امر ورزش بسيار موفق هستند و ديگران چون علاقه زيادي نشان نمي‌دهند، از عرصه ورزش دور مانده‌اند. يكي از مشكلات يا حسن اين رشته اين است كه در رشته پزشكي ورزشي در دانشگاه‌ها پذيرش زنان نسبت به مردان زياد است و اين براي موقعيت شغلي آنها مشكل ايجاد ميكند چون يك پزشك خانم به راحتي نمي‌تواند مثلا جذب باشگاه پرسپوليس شود و امور پزشكي باشگاه را به دست بگيرد. حال شايد در قسمت فوتبال زنان بتواند از تجربيات خود استفاده كند. خود من شايد اگر 20 سال گذشته مي‌خواستم در يك كنفرانس خبري شركت كنم، رنگم مي‌پريد و نمي‌توانستم به معناي واقعي در آن كنفرانس صحبت كنم ولي الان به خاطر كسب تجربه شرايطم متفاوت است و توصيه من به اين متخصصين ورزشي آن است كه ضمن آموزش علم پزشكي ورزشي دنبال آن باشند كه مهارت برقراري ارتباط با ورزشكار را نيز كه گام اوليه و اصلي موفقيت يك پزشك ورزشي است در خود ايجاد كنند. درست است كه تعداد پذيرش زنان نسبت به مردان در رشته پزشكي ورزشي زياد است ولي ما قادر نيستيم كه محدوديتي در پذيرش آنها ايجاد كنيم. فقط اگر از لحاظ تشكيلاتي و درماني در اين زمينه در بخش‌هاي مختلف ورزشي با مشكل مواجه باشيم، مي‌توانيم سهميه آقايان را در رشته پزشكي ورزشي زياد كنيم.
* ساختار اسكلتي و آناتومي ورزشكار در ميزان آسيب ديدگي‌ها تاثيرگذار است
فيزيك ورزشكار، استعداد جسماني ورزشكار، وضعيت قامت ورزشكار و وضعيت راست اندام از لحاظ اينكه پرانتزي باشد، چرخش خاصي در اندام تحتاني ورزشكار باشد، كف پاي ورزشكار صاف باشد يا نباشد، همه اين‌ها در آسيب ديدگي ورزشكار موثر و همچنين در ميزان آمادگي جسماني و ميزان مهارت وي تاثيرگذار است. يك ورزشكار به تدريج اصول صحيح مهارت را كسب ميكند و قادر نيست طي زمان كوتاهي خود را به كساني كه مدت طولاني تمرين ميكند برساند و اين مثل آن مي‌ماند كه يك نفر از كلاس اول ابتدايي به كلاس پنجم ابتدايي جهش داشته باشد. كاهش مهارت، نداشتن زمان كافي براي رسيدن به اوج، وضعيت روحي رواني ورزشكار، در موفقيت يك ورزشكار و كاهش آسيب ديدگي وي تاثيرگذار است. اگر كسي از زانوي خود در انجام تمرين‌هاي ورزشي بد استفاده كند، بدون شك دچار آسيب مي‌شود. نه تنها به خود بلكه به طرف مقابل نيز آسيب ايجاد ميكند. حتي در زمينه آسيب ديدگي خستگي روحي كه از جسمي هم مهم‌تر باشد، در شدت آسيب ديدگي نقش مهمي دارد. البته يك عده افراد هم استعداد ذاتي براي آسيب ديدگي دارند. مثلا ورزشكاري يك روز زانوي راست وي دچار آسيب ديدگي مي‌شود و رباط صليبي زانوي راست وي پاره مي‌شود و همين فرد يك سال بعد زانوي چپش دچار همين مشكل مي‌شود. وقتي سابقه خانوادگي وي را بررسي مي‌كنيم، مي‌بينيم برادر بزرگتر وي نيز ACL پاره كرده است. پس يك زمينه خانوادگي نيز مي‌تواند در زمينه بروز اين آسيب ديدگي موثر باشد. در اين جا نقش پزشكي ورزشي حائز اهميت است كه با انجام تست‌هاي آنتروپومتري وضعيت فيزيكي بدن وي را اندازه‌گيري كند كه آن فرد به درد چه ورزشي مي‌خورد و چه قسمتي از اعضاي بدن وي بيشتر دچار آسيب ديدگي مي‌شود و در چه قسمت‌هايي بايد در زمينه بروز آسيب ديدگي‌ها كار بيشتري صورت بگيرد. مثلا فردي كه قدش كوتاه است و دوست دارد وارد ورزش بسكتبال شود، حتي اگر تمام ژن‌هاي بسكتبال را داشته باشد، كوتاهي قد اجازه نمي‌دهد كه وي در مقابل بسكتباليست‌هاي دو متري بازي خوبي داشته باشد. اگر همين فرد درست راهنمايي شود علاقه وي در ساير رشته‌هاي ورزشي به تدريج پديد مي‌آيد. به تناسب اينكه چه رشته‌اي با قد و وزن و فيزيك بدني و آنتوپومتري بدنش تناسب داشته باشد، مي‌تواند يك رشته را انتخاب و در آن موفق باشد.
* ميزان آسيب ديدگي در زنان بيشتر از مردان است
اصولا آسيب ديدگي‌ها از قسمت اندام تحتاني نسبت به ساير قسمتهاي بدن بيشتر است. همچنين اگر از نظر جنسي بخواهيم اين مسئله را بررسي كنيم مي‌بينيم زنان ميزان آسيب ديدگي‌شان از نظر تعداد، شدت و زمان جواب به درمان بيشتر از مردان است. بخصوص در ورزش‌هاي پرخطر مثل فوتبال، هندبال و بسكتبال، ميزان آسيب ديدگي زانوي آنها بيشتر و پاسخ به درمان در زنان سطح پايين‌تري دارد. آسيب‌هاي مچ پا كه شايع‌ترين آسيب ورزشي است، به عنوان آسيب جزئي به آن نگاه مي‌شود و معلوليت زيادي را براي ورزشكار ايجاد نمي‌كند، ولي واقعيت آن است كه حدود 30 تا 40 درصد آسيب‌هاي مچ پا هم عود كننده هستند و هم باعث ايجاد عارضه مزمن در فرد مي‌شوند. ولي افراد به اين آسيب‌ها عادت دارند چون از زندگي عادي آنها را باز نمي‌دارد. آسيب‌هاي زانو جزو آسيب‌هايي است كه خيلي وقت‌ها ترمز فرد را براي ادامه فعاليت مي‌كشند و ورزشكار را مجبور ميكند كه براي درمان به پزشك مراجعه كند البته اين آسيب‌ها در خيلي از ورزشكاران با سهل‌انگاري مواجه مي‌شود.
* پارگي رباط صليبي، زمينه ساز ساير مصدوميت‌هاست
فردي كه رباط ACL پاره ميكند، بايد براي درمان هرچه سريع‌تر به پزشك مراجعه كند و آن را تحت عمل جراحي قرار دهد. در پزشكي پارگي ليگامان ACL مساوي است با پايان عمر زانو زيرا وقتي رباط صليبي پاره مي‌شود موجب لق شدن زانو و پيچش حركت‌هاي چرخشي زانو مي‌شود. اين پيچش‌هاي مكرر مينيسك زانو را پاره ميكند. مينيسك همانند بالشتك، فشارها و ضرباتي كه به غضروف مفصلي وارد مي‌شود، خنثي ميكند. وقتي پاره مي‌شود نه تنها خاصيت كمك‌فنري و بالشتكي و جذب نيروي خود را از دست مي‌دهد، بلكه قسمت پاره شده سبب خش انداخته، گير كردن و قفل كردن زانوي ورزشكار مي‌شود. علاوه بر اينكه كارايي خود را از دست مي‌دهد، باعث مزاحمت بيشتر براي غضروف و تخريب آن مي‌شود. تمام اين عوارض از پارگي ACL شروع مي‌شود. يعني رباط پاره مي‌شود، زانو پس از لق شدن بي‌ثبات است و دچار پيچ‌خوردگي مي‌شود و پيچ‌خوردگي مينيسك را پاره ميكند. مينيسك كه پاره شد، غضروف نيز آسيب مي‌بيند. حتي اگر مينيسك پاره نشود، در اين پيچش‌ها و چرخش‌ها غضروف تخريب مي‌شود. آرتروز يكي از عوارض اين مساله است. يعني زانويي كه ساييده شود سبب از بين رفتن غضروف مي‌شود در نتيجه مي‌بينيم ورزشكار 30 ساله زانويي همانند فرد 70 ساله را دارد كه اين موجب مشكلات اجتماعي، روحي، فيزيكي و... مي‌شود. يعني فرد زماني كه بايد از دوران جواني خود لذت ببرد و كار يك فرد 30 ساله را انجام دهد، زانوي وي عملكرد فرد 70 ساله را دارد و كارآيي لازم را از دست مي‌دهد. اين‌ها موضوعاتي هستند كه بايد جدي گرفته شوند، چرا كه شايد خود ورزشكار اطلاعات خوبي نداشته باشد، بگويد رباطم پاره شده، اما مي‌خواهم بازي كنم. البته در اين خصوص يك عده كاپرسازگار هستند و يك عده نان‌كاپر آن‌هايي كه سازگار هستند، با وجود يك زانوي لق باز هم مي‌توانند فعاليت‌هاي ورزشي خود را ادامه بدهند اما يك عده هم نمي‌توانند ديگر فعاليتي در ورزش داشته باشند برخي افرادي كه رباط پاره مي‌كنند اما براي درمان مراجعه نمي‌كنند، هر دو سه هفته يا يك ماه، پيچشي در زانوي آنها اتفاق مي‌افتد، زانوي آنها متورم مي‌شود و پس از بروز درد، كار فيزيوتراپي انجام مي‌دهند. حال بعد از اينكه ورم زانوي آنها بهتر شد، تصور مي‌كنند دوباره قادر به انجام فعاليت‌هاي ورزشي هستند. اين افراد بعد از 7 ـ 8 سال با يك آرتروز شديد در زانوي خود مواجه مي‌شوند يا زماني به پزشك مراجعه مي‌كنند كه مينيسك آنها پاره شده و داخل زانو افتاده و قفل شده است و چون به راحتي زانوي خود را نمي‌توانند حركت دهند، زماني كه تحت عمل جراحي قرار مي‌گيرند، با تخريب مينيسك و غضروف روبه‌رو هستند. اين افراد هيچ وقت مثل كسي كه تازه آسيب ديده و تحت درمان قرار گرفته است شرايط خوبي نخواهند داشت.
تصوير مفصل زانو و رباطهاي آن
* مصدومان رباط صليبي، درمان را عقب نيندازند
بر اساس تحليلي كه انجام داديم، مشاهده شده كساني كه زير سه ماه اول تحت عمل جراحي قرار مي‌گيرند، آسيب‌هاي جانبي آنها به مراتب كمتر است ولي كساني كه بعد از سه ماه دوم به پزشك مراجعه مي‌كنند، دچار پارگي مينيسك داخلي يا خارجي هستند و تخريب غضروف در آنها بيشتر است. آن‌هايي كه بعد از چهار تا پنج سال به پزشك مراجعه مي‌كنند عملا با زانوي آرتروزي و تخريبي مواجه هستند. در چند سال اخير ورزشكاران بويژه آن‌هايي كه در سطح حرفه‌اي بازي مي‌كنند آسيب ديدگي در آنها به مراتب بيشتر نمود پيدا ميكند. در گذشته اگر فوتباليستي با آسيبي مواجه مي‌شد مي‌گفتند چون فوتبال بازي ميكند، زانوي وي آب آورده است در صورتي كه تورم زانو يا آب آوردن زانو درست مثل گريه كردن كسي است كه ناخن كسي وارد چشم وي شده يا نمكي به چشم وي پاشيده شده است. همان طور كه چشم اشكش سرازير مي‌شود، زانويي كه دچار آسيب يا پارگي مينيسك شده است، دچار تخريب غضروف و پارگي ACL مي‌شود. اين زانو چون ورم ميكند به اصطلاح عاميانه مي‌گويند آب آورده است. اگر به اين زانو سوزن زده شود، مايع مفصلي به بيش از حد مجاز مي‌رسد. در گذشته چون امكانات درماني و تشخيصي وجود نداشت وقتي زانويي آب مي‌آورد با همان زانوي آب آورده يك مدت به فعاليت ورزشي خود ادامه مي‌داد و بعد از مدتي از دنياي ورزشي خداحافظي مي‌كرد.
* تربيت گلخانه‌اي كودكان زمينه ساز مصدوميت در بزرگسالي است
در گذشته شدت ورزش به شكل حالا نبود و ورزش را به خاطر خود ورزش انجام مي‌دادند اما هم‌اكنون اگر كسي سراغ ورزش مي‌رود فقط به خاطر افتخارات مادي و معنوي و امرار معاش و كسب درآمد در آن است. شايد در گذشته ورزش اينقدر از اهميت برخوردار نبود اگر بچه‌اي سراغ فوتبال مي‌رفت يا كشتي مي‌گرفت با عشق و علاقه اين رشته‌ها را دنبال مي‌كرد. اگر فوتبال 40 سال پيش را با فوتبال الان مقايسه كنيم، مي‌بينيد در آن زمان سلطان پله بود كه با فوتباليست‌هاي فعلي كاملا متفاوت است. شدت فشار و سطح ورزش نسبت به گذشته همان طور كه بالا رفته، آسيب‌ها نيز بيشتر شده است. امروزه در ورزش اسكي، اسكي‌باز از صخره‌ها پرش ميكند و در عين پرش كارهاي ژيمناستيك و آكروبات انجام مي‌دهد. خب مسلما آسيب‌ها نيز به همان نسبت بيشتر مي‌شود. ضمن اينكه در آن زمان بچه در كوچه و خيابان و محيط‌هاي بازي كه اطرافش بود بازي مي‌كرد و بزرگ مي‌شد در حقيقت فضا براي انجام حركات ورزشي براي آن بچه مهيا بود اين مسئله سبب مي‌شد كه آن بچه سيستم تعادل و حركتش تقويت شود. آموزش‌هاي مهارتي كه يك كودك بعد از راه رفتن نياز دارد و بايد ياد بگيرد. الان كدام بچه را سراغ داريد كه در مدرسه لي‌لي بازي كند، بپرد و يا فعاليت‌هايي كه در آن زمان وجود داشت انجام دهد. در حالي كه در سنين ابتدايي ورزش بايد جنبه بازي داشته باشد در غير اين صورت موجب فشار روحي و رواني به بچه مي‌شود. در حين اين بازي‌ها است كه مهارت‌ها را كسب ميكند. همچنين پدر و مادرها امروزه بچه‌ها را وادار مي‌كنند كه در يك رشته ورزشي عملكرد موفقي داشته باشند چون خودشان در آن زمان توانسته‌اند در آن رشته ورزشي موفق باشند، مي‌خواهند بچه را با زور و فشار در آن رشته مطرح كنند و اين خلاف اصول است. بسياري از بچه‌ها در شرايط كنوني حتي در مدارس فضايي براي بازي كردن ندارند هم‌اكنون شاهد اين هستيم كه خيلي از مدارس كه به شكل يك آپارتمان مخروبه هستند كه به نام دبستان غير انتفاعي تشكيل مي‌شوند. در گذشته اين مدارس به اسم دبستان خصوصي بودو الان اسم دبستان غير انتفاعي به خود گرفته است. در حقيقت اين گونه ساختمان‌ها كه مجوز آن از آموزش و پرورش گرفته مي‌شود. دانش‌آموزان بايد ساعت‌ها در اين مدارس تحصيل كنند، اما به دليل اينكه اين ساختمان‌ها نور كافي ندارند، بعد از مدتي كودكان دچار نرمي استخوان و به اصطلاح پزشكي راشيتيسم مي‌شوند. امروزه بچه‌ها به دليل نداشتن فضاي كافي براي بازي پشت سيستم‌هاي كامپيوتري به بازي كامپيوتري مي‌پردازند و همين مسئله سبب مي‌شود كه بچه هرچند از لحاظ ذهني رشد پيدا ميكند، اما از لحاظ فيزيك بدني دچار مشكل مي‌شود. اگرچه از قد و قامت خوبي برخوردار است ولي زماني كه به سن بزرگسالي مي‌رسد و مي‌خواهد در يك رشته خاصي فعاليت داشته باشد چون تمرين‌هاي ورزشي نداشته است بدون شك دچار آسيب ديدگي مي‌شود.
** عملكرد فدراسيون پزشكي ـ ورزشي آسيا
پزشكي ـ ورزشي آسيا داراي دو نهاد است؛ يكي OCA يعني شوراي المپيك آسيا كه وظيفه آن برگزاري مسابقات آسيايي از جمله بازي‌هاي آسيايي، بازي‌هاي زمستاني آسيايي، بازي‌هاي داخل سالن و بازي‌هاي ساحلي آسيايي است. اين شورا از نظر منطقه‌اي از بسياري از قاره‌هاي جهان از جمله اروپا و آمريكاي جنوبي فعال‌تر است. چون بازي‌هاي بسيار زيادي همچون بازي‌هاي بومي ـ آسيايي مانند كبدي، انواع و اقسام ورزش‌هاي بومي و بازي‌هاي نمايشي و ووشو را پوشش مي‌دهد. رشته‌هايي كه فقط مخصوص ملل آسيا است. شوراي المپيك آسيا همچنين نقش بسيار موثر و مهمي در اداره اين بازي‌ها دارد. اين شورا داراي كميته پزشكي و آنتي دوپينگ نيز مي باشد كه نقش بسيار زيادي در سلامت جسماني ورزشكار، پيشگيري از آسيب ديدگي‌ها، پيشگيري از دوپينگ و ارزيابي صلاحيت پوشش پزشكي كشور بر عهده دارد. به عنوان نمونه نوروز امسال اولين جلسه كميته پزشكي، شوراي المپيك آسيا براي بازي‌هاي 2014 كه در «اين چئون» كره برگزار خواهد شد، داشتيم كه از ورزشگاه‌ها، بيمارستان‌ها و پوشش پزشكي كشور كره بازديد كرديم. كره يك كشور پيشرفته‌اي است و هيچ گونه نگراني از لحاظ پوشش پزشكي بازي‌هاي آسيايي 2014 در آن وجود ندارد.
تهاد ديگر فدراسيون پزشكي ـ ورزشي آسيا (AFSM) است. اين فدراسيون كارهاي تكنيك كار و اجرايي OCA را ندارد، ولي به عنوان يك فدراسيون علمي رسالت آن پيش فرم و اعتلاي پزشكي ـ ورزشي در سطح آسيا است. آموزش پزشكي ـ ورزشي ، برگزاري كنگره‌هاي مختلف پزشكي ـ ورزشي كه سيزدهمين كنگره آن در سال 2013 در كشور مالزي برگزار خواهد شد. كشورهايي كه عضو اين فدراسيون هستند، نمايندگان آنها در مجمع عمومي كه قبلا هر چهار سال يك بار برگزار مي‌شد و هم اكنون دو ساله شده است، رييس فدراسيون پزشكي ـ ورزشي و اعضاي هيات رييسه را انتخاب ميكند. البته اين‌ها نيز داراي كميته‌هاي مختلفي از جمله آموزش، كميته ارتباطات و كميته علمي برخوردار هستند كه هر كدام مسئوليت خاص خود را از جمله آموزش پزشكي ـ ورزشي و بالا بردن سطح پزشكي ـ ورزشي و سلامت ورزشكارا ن در سطح آسيا از وظايف آنها است.
تمام كميته المپيك‌ها بدون استثنا عضو OCA هستند. فدراسيون پزشكي ـ ورزشي آسيا يك حالت نيمه NGO دارد، يعني در يك كشور ممكن است كميته ملي المپيك باشد و در كشور ديگر فدراسيون پزشكي ـ ورزشي. در كشور ما فدراسيون پزشكي ـ ورزشي عضو است. حتي در كشور ديگري ممكن است انجمن پزشكي ـ ورزشي آن كشور باشد كه عضو فدراسيون پزشكي ـ ورزشي آسيا هستند. مثلا در هندوستان انجمن پزشكي ـ ورزشي ربطي به كميته ملي المپيك ندارد. اين عضويت اين ويژگي را دارد كه وقتي فردي از كشور آسياي ميانه به ژاپن مي‌رود، در كنگره آموزش مي‌بيند. همچنين با شركت در دوره هاي آموزشي و بازديد از تاسيسات پزشكي ـ ورزشي كشور ميزبان،زماني كه به كشور خود باز مي‌گردند، انگيزه‌ي زيادي دارند تا شرايط را در كشور خودشان پياده سازي كنند.
دکتر محمد رازی - رییس فدراسیون پزشكي ورزشی
آسیا
** تكنولوژي علم پزشكي را بالا مي‌برد
اصولا علم پزشكي وابستگي بسيار بالايي با تكنولوژي دارد. يعني اين تكنولوژي است كه پزشكي را بالا مي برد، وگرنه از همان زمان ابوعلي سينا تاكنون هيچ پيشرفتي صورت نمي‌گرفت. تا دهه‌هاي گذشته تا انقلاب تكنولوژي رخ داد، پزشكي نيز پيشرفت كرد. وقتي الكترونيك انقلاب ميكند ، پزشكي نيز پيشرفت ميكند. به همين صورت وقتي مكانيك يا بيومكانيك و صنعت انقلاب ميكند، در همين راستا پزشكي نيز پيشرفت ميكند. پس به طور اكيد به تكنولوژي وابسته هستيم و اين مستلزم آن است كه تكنولوژي در كشور به روز و استاندارد باشد. به عنوان نمونه ما خودرو پرايد را از كشور كره مي‌خريم، اين ماشين به دليل عدم استاندارد و صلاحيت محيط زيستي در كشور كره كنار گذاشته شده، به طوري كه از 10 سال پيش اگر تمام كشور كره را مي‌گشتيد، يك پرايد ديده نمي‌شد. به همين خاطر آوردن پرايد به ايران كار درستي نيست. ولي متاسفانه شاهد آن هستيم كه اين قضيه همچنان تداوم دارد و انواع مختلف آن به اشكال مختلف و يا با تغيير اسم توليد مي‌شود. اگر قرار باشد به تكنولوژي وابسته باشيم، بايد تكنولوژي اصلي را وارد كنيم. انگليسي‌ها يك ضرب المثل خوبي دارند كه مي‌گويند " پولدار نيستم كه جنس ارزان و بي‌ارزش بخرم". معناي اين ضرب المثل اين است كه خريدن جنس ارزان پول دور ريختن است و من هنوز آن قدر پولدار نشدم كه بخواهم پولم را دور بريزم. پس اگر قرار است پولي هزينه شود، بايد آن پول درست خرج شود. ما نياز به تجهيزات پزشكي داريم، ولي تجهيزات پزشكي بايد با استاندارد بالا وارد كنيم تا بتوانيم كار كنيم.
وقتي جايگاه اين مساله شناخته شود، هم جزو تعرفه‌هاي بيمه درماني قرار مي‌گيرد و هم بودجه كافي براي رشد و توسعه خود پيدا مي‌كنند. در آن صورت مي‌توان ادعا كرد كه در ايران يك آكادمي پزشكي ـ ورزشي داريم و كار آن تحقيقات بالا و استراتژيكي پزشكي ـ ورزشي است و اين تحقيقات استراتژيكي پزشكي ـ ورزشي در خدمت سلامت عموم جامعه خواهد بود. ديگر پس از آن شاهد آن نخواهيم بود كه يك نفر به خاطر بي‌تحركي دچار افزايش فشار خون ، اضافه وزن و يا ديابت شود و به دنبال آن به عارضه آرتروز مبتلا شود. به نوعي مي‌توان كار مركز تحقيقات استراتژيكي در آكادمي پزشكي ـ ورزشي همانند كاري خواهد بود كه امروزه در پژوهشگاهي همچون رويان انجام مي‌شود.
مطالب مشابه :
دکتر رازی , رییس انجمن جراحان ایران در گفتگویی با ایسنا و بررسی وضعیت پزشکی ورزشی
دکتر رازی , هيچ كدام از متخصصين جراح، ارتوپد و يا متخصصين رشته‌هاي ديگر صلاحيت تجويز
آدرس و تلفن پزشكان متخصص نوار عصب و عضله
متخصص ارتوپد. جراح بینی. مرکز یزد-بلوارطالقانی-مجتمع پزشکان رازی. ۰۳۵۱۷۲۵۲۵۰۵: دکتر رضا
پزشکان بسیجی به صورت رایگان شهروندان عبدالخان را مداوا کردند
در بین متخصصان پزشکانی چون دکتر گلستان، رازی و داخلی، ارتوپد، اطفال
لیست پزشکان متخصص مشهد
نام پزشک دکتر تخصص جراح ارتوپد ۸۴۰۴۹۳۱ احمدآباد رازی
حکایات بالینی: بیمار شهرستانی با وضع خراب ....
خانم دکتر، از دکتر فلانی هم متخصص ارتوپد دیدتش جراح پلاستیک ایشونو تو
دكتر هادي شجاعي متخصص طب فيزيكي و توانبخشي كلينيك آرمان
متخصص ارتوپد. بیمارستان شهید دکتر چمران یزد-بلوارطالقانی-مجتمع پزشکان رازی.
برچسب :
دکتر رازی جراح ارتوپد