اصول طراحی بخش MRI

اصول طراحی بخش MRI
مقدمه
امروزه با پيشرفت روز افزون تكنولوژي ساخت دستگاههاي ام آر آي در بعضي از اين دستگاهها شدت ميدان مغناطيسي تا 60000 برابر شدت ميدان مغناطيسي كره زمين افزايش يافته است . اگرچه ميدان مغناطيسي خطراتي همچون پرتوهاي يونيزان مورد استفاده در رادريولوژي و سيتي اسكن را ندارد ولي حوادث زيادي از قبيل حوادث پرتابي اجسام فرومانيتيك ؛ سوختگي بر اثر سرماي زياد، نشت هليوم وبالا رفتن فشار درون اتاق ام آر آي ومحبوس شدن بيمار ويا كاربر وخفگي بعلت كمبود اكسيژن در اتاق ام آرآي از جمله خطراتي است كه جان بيمار و كاربران را تهديد ميكند. البته براي كاهش اين خطرات تمهيداتي از قبيل ايجاد اگزوز (دودكش) به فضاي بيرون جهت تخليه گازهاي متصاعد شده و يا استفاده از مواد غير فرومانيتيك در نظر گرفته ميشود ولي مهمترين آن محدود ساختن تردد در محيط دستگاه ام آر ميباشد .
در طراحی بخش MRI نکاتي كه باید در نظر گرفته شود عبارتنداز:
الف. نکات مربوط به کار صحیح سیستم ،
دستگاه ام آر آی دارای یک میدان مغناطیسی سه بعدی میباشد چنانچه هر عاملی که باعث برهم زدن یکنواختی این میدان مغناطیسی گردد با عث عدم کارکرد صحیح دستگاه مي شود مثلا شیئ متحرک فلزی مانند اسانسور , تردد اتوموبیل و امثالهم نزدیک دستکاه قرار گیرد با بر هم زدن یکنواختی خطوط میدان مغناطیسی ، در تصاویر ایجاد نویز و اعوجاج مینماید .
ب. عدم ایجاد اثر منفی بر روی کارکرد لوازم ديگر
با توجه به اينكه دستگاه ام آر آي يك ميدان سه بعدي ايجاد مينمايد چنانچه بعضي از دستگاههاي الكتريكي در محدوده خاصي از اين ميدان قرار گيرند در كاركرد آنها اختلال ايجاد ميگردد. ازجمله اين دستگاهها از تحريك كننده قلب(pacemaker) ميتوان نام برد كه ميدان مغناطيسي دستكاه ام آر باعث اختلاك در عملكرد آن شده و ممكن است سلامت بيمار به خطر افتد.
در شكل زير حدود ميدان دستگاه ام آر آي و تاثير آن بر روي ديگر وسايل و دستگاهها به تصوير كشيده شده است .

ج .رعایت نکات ایمنی افراد اعم از کارکنان ، بیماران و سایر مردم .

رعایت نکات ایمنی شامل سه حیطه میباشد:
الف ) ایمنی کلینیکال ، ب ) ایمنی اپراتوری ، پ ) ایمنی امکانات ، ایمنی امکانات حلقه ضعیف ایمنی محسوب می شود. در رابطه با ایمنی امکانات نیز باید دو زیر گروه در نظر گرفت : 1 ) طراحی سایت 2 ) لوازم مختلف مورد استفاده از نظر قابلیت مغناطیسی .
طراحی سایت
با افزایش شدت میدان مغناطیسی و شیب فضایی میدان مغناطیسی احتمال بروز حوادث و سوانح مرتبط با MRI نیر افزایش می یابد. اولین اقدامی که برای کاهش این حوادث می توان انجام داد استفاده از اصول صحیح طراحی سایت است . هر چه دسترسی افراد به اتاق مگنت محدودتر و کنترل شده تر باشد این حوادث بیشتر قابل پیشگیری هستند. در حال حاضر بر اساس استاندارد American College of Rediology چهار ناحیه یا zone برای یک بخش در نظر گرفته شده و افراد مجاز به حضور در هر یک از این نواحی نیز مشخص شده اند به طوری که از رفت و آمد سایر افراد به آن ناحیه باید جلوگیری گردد.
در این مدل طراحی سایت ، ناحیه 1 یا zone I   محل رفت و آمد مردم عادی بوده و هیچ محدودیتی برای دسترسی افراد به آن ناحیه وجود ندارد. این ناحیه بطور کلی ناحیه خارج از بخش محسوب می گردد.
ناحیه 2 یا zpne II حد فاصل بین ناحیه رفت و آمد عموم مردم ( ناحیه کنترل نشده 1 ) و ناحیه کنترل شده 3 و 4 ( zone III و zoneIV ) است در این ناحیه بیمار پذیرش شده و اقدامات اولیه مربوط به بررسی نسخه و مدارک بیمار ، پر کردن فرمهای شرح حال و ارائه توضیحات اولیه مربوط به تصویر برداری انجام می شود . افراد وارد شده به این ناحیه باید تحت نظارت پرسنل MRI   باشند.
ناحیه 3 یا zone III   ناحیه تحت کنترلی که ورود افراد به ناحیه باید پس از غربالگری صورت پذیرد . در صورت عدم رعایت این نکته بعلت وجود میدان مغناطیسی ثابت و متغیر در محیط ، احتمال تداخل میدان با عملکرد لوازم و تجهیزات و بروز صدمه خفیف تا شدید و حتی مرگ وجود دارد و باید دسترسی عامه مردم به این ناحیه به شدت تحت کنترل قرار داشته باشد. نکته مهم آن است که به علت سه بعدی بودن میدان مغناطیسی در اطراف دستگاه احتمال گسترش این ناحیه به سقف یا کف اتاق نیز وجود دارد و احتیاط و پیش بینی لازم باید در مورد طبقات بالا و پایین یک مرکز نیز در نظر گرفته شود.
پیشنهاد شده برای دسترسی به این ناحیه از لوازم و تجهیزات ایمنی مانند درهای قفل دار یا رمزدار استفاده شود و تنها پرسنل MRI   قادر به استفاده از قفل با رمز عبور بوده و حتی مدیریت بیمارستان یا مرکز درمانی و پزشکان که جزء پرسنل محسوب نمی شوند نیز بدون هماهنگی قادر به ورود به ناحیه 3 و 4 نباشند.
ناحیه 4 یا zone IV این ناحیه مترادف است با اتاق MRI طبق تعریف ، ناحیه 4 همیشه باید درون ناحیه 3 قرار داشته ورودی در ورود به این ناحیه برچسب نشان دهنده وجود میدان مغناطیسی و امواج رادیویی نصب شده باشد .
نصب چراغ قرمز هشدار دهنده بر بالای در ورودی اتاق مگنت مبنی بر وجود دائمی میدان مغناطیسی با عنوان "مگنت روشن است " به جز در مورد دستگاه های resistive پیشنهاد شده است .
دسترسی به این ناحیه باید کاملاٌ تحت نظارت پرسنل سطح 2 باشد. آنها باید از محل کار خود در پشت کنسول MRI قادر به مشاهده راه های ورود به ناحیه 4 بطور مستقیم باشد . چنانچه بیماري نیاز به انجام CPR پيدا كند ، تمام اقدامات اولیه همچون ماساژ قلبی یا تنفسی تنها باید توسط پرسنل آموزش دیده MRI انجام شود تا هنگامی که بیمار به خارج از ناحیه 4 و به منطقه ایمن از نظر وجود میدان مغناطیسی منتقل و کار CPR به گروه CPR سپرده شود.
ابزار MRI از نظر قابلیت مغناطیسی
کلیه لوازم ساخته شده از مواد فرومگنت ( آهن ، کبالت ، نیکل و برخی آلیاژها ) مجاز به ورود به ناحیه 3 به بعد نیستند و مراکز MRI برای شناسایی لوازم فرومگنت باید به یک آهن ربای دستی قوی با قدرت حداقل 1000 گوس ( 1/. تسلا ) مجهز باشند. با استفاده از این ابزار تمام لوازم فلزی قابل حمل مانند : کپسول اکسیژن ، کپسول آتش نشانی ، وسایل مختلف ، لوازم همراه بیمار و... باید قبل از ورود به ناحیه 3 کنترل گردند و در صورت ساخته شدن از مواد فرومگنت یا ناسازگار با MRI اجازه ورود به ناحیه 3 را ندارند . به نوشته های روی لوازم که دارای تعریف مشخصی نباشند مانند " غیر مغناطیسی (non-magnet) " یا تعاریف قدیمی مانند " سازگار با MRI   " نباید اکتفا گردد . همه لوازم باید توسط آهن ربای دستی قوی مورد آزمون قرار گرفته و سپس اجازه ورود به ناحیه 3 را پیدا کنند. تعاریف جدید برای ایمنی لوازم MRI توسط (American Society for Testing)
(and Material ASTM و براساس معیارهای FDA بیان شده و تمام لوازم موجود در یک بخش باید دارای برچسب مناسب طبق این تعریف باشند. بر اساس این تعریف برای لوازم کاملاً غیر فلزی از برچسب مربعی و سبز رنگ با عنوان "MR safe " استفاده می گردد . لوازمی که بطور مشخص فرومگنت هستند با برچسب دایره ای قرمز رنگ با یک خط اریب در میان آن و با عنوان "not MRI safe" یا " MR unsafe " مشخص می شوند . لوازمی که از نظر ایمنی وضعیت مشخصی ندارند یا هرگونه فلز در آنها به کار رفته باشد باید قبل از ورود به ناحیه 4 توسط پرسنل MRI و بوسیله آهن ربای دستی قوی آزمون شوند و در صورت عدم وجود نیروی جاذبه یا وجود جاذبه خیلی ضعیف بین آهن ربای دستی و ابزار مورد آزمون ، از برچسب سه گوش زرد رنگ با عنوان "MR conditional " برای مشخص کردن آن استفاده گردد . برچسب سبز رنگ "MR safe" تنها برای لوازم کاملاً غیر فلزی استفاده می شود لوازم MR conditional در میدان مغناطیسی با شدت گوناگون می توانند رفتارهای متفاوت نشان داده و حتی به not MR safe تبدیل شوند.
تقسیم بندی افراد
بیماران و همراهان آنها و کارکنانی که هیچ گونه دوره آموزش را نگذرانده اند به عنوان افراد " غیر پرسنل " رده بندی می شودند . افراد برای شناخته شدن به عنوان " پرسنل " باید حداقل یک دوره آشنایی با ایمنی MRI که توسط مدیر بخش ارائه می شود را چه به صورت شرکت حضوری در یک کلاس یا سخنرانی علمی چه به صورت مطالعه یک مطلب از پیش آماده شده گذرانده باشند.
کارکنان در دو سطح رده بندی می شوند :
پرسنل سطح 1 ( Personnel level I ) : کسانی که حداقل آموزش ایمنی را گذرانده اند .
پرسنل سطح 2 (Personnel level II   ) : کسانی که آموزش بیشتری دیده و در محدوده وسیع تری نسبت به نکات ایمنی مانند موارد ایجاد سوختگی ، تحریک های عصبی و .... و راه های پیشگیری از آنها آگاهی دارند. دوره ها و برنامه های آموزش ایمنی باید حداقل سالی یک بار تکرار شوند و کارکنانی که در عرض 12 ماه گذشته در هیچ یک از برنامه های آموزش شرکت نکرده باشد نیز در رده افراد غیر پرسنل قرار می گیرند.
مدیر یک بخش MRI   علاوه بر مسئولیت برنامه ریزی و انجام آموزش های لازم ، مسئول تعیین افرادی که در گروه پرسنل سطح 1 و 2 قرار می گیرند نیز هست . این افراد باید از درجه ای از دانش و تجربه ایمنی برخوردار باشد که خود به عنوان پرسنل سطح 2 شناخته شود . تمام افرادی که هیچ یک از دوره های آموزش ایمنی را با موافقیت نگذرانده باشند باید به عنوان افراد غیر پرسنل – non ) MRI   (MRI personnel دسته بندی گردند . تمام بیماران و افراد غیر پرسنل پس از ورود به ناحیه 2 باید تحت نظر پرسنل بوده و برای ورود به ناحیه 3 توسط پرسنل غربالگری و سپس اجازه ورود داده شوند . افراد غیر پرسنل هنگام ورود به ناحیه 4 باید توسط یک فرد پرسنل سطح 2 همراهی شده و در تمام مدت حضور در ناحیه 4 تحت نظارت مستقیم پرسنل سطح 2 قرار داشته باشند.

اصول طراحی بخش MRI

مطالب مشابه :

اصول و روش های طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران

اصول میدان های بزرگ شهری

خلاصه کتاب : اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران

اصول طراحی بخش MRI

پایان نامه های طراحی شهری دانشگاه تهران

اصول سازماندهی فضا در شهرهای ایران و واحد های مسکونی:

خلاصه کتاب : اصول و روشهای طراحی شهری و فضاهای مسکونی در ایران

شیت های طراحی شهری

اصول طراحی المان های شهری