7 شهریور - سالروز رحلت آیت الله اعظمی مرعشی نجفی

پس از یادگیری خواندن و نوشتن، در نوجوانی به کسوت روحانیت در آمد و به فراگیری علوم اسلامی پرداخت. ادبیات عرب، فقه، اصول، حدیث، درایه، رجال و تراجم و... را نزد استادان برجسته حوزه علمیه نجف فرا گرفت و سپس در درس خارج فقه و اصول آیة الله آقا ضیاء عراقی (متوفای 1373 ق.)، آیة الله شیخ احمد کاشف الغطاء (متوفای 1373 ق.) و شماری از مراجع تقلید و مدرّسان برجسته حوزه علمیه نجف شرکت کرد.

حضرت آیت الله سید شهاب الدین مرعشی نجفی (ره)

آیة الله مرعشی چنان علاقه به یادگیری داشت که سر از پا نمی‎شناخت. سالهای دراز در درس دهها استاد شهیر حوزه علمیه نجف شرکت کرد و از خرمن دانش آنها بهره جست. مدتی نیز نزد علمای زیدیه و علمای اهل سنت به فراگیری علم حدیث پرداخت و از آنان اجازه نقل حدیث گرفت. تلاش شبانه روزی وی سرانجام در 27 سالگی به ثمر نشست و به درجه اجتهاد نایل شد. کوشش خستگی ناپذیر او برای تحصیل دانش ستودنی است. خودش در این باره می‎گوید:

هیچ گاه در سنین جوانی به دنبال تمایلات نفسانی نرفتم، همیشه در پی تحصیل علم بودم، به صورتی که شبانه روز، بیش از چند ساعت نمی‎خوابیدم و هر کجا نشانی از استادی یا عالمی و یا جلسه درسی که مفید تشخیص می‎دادم، می‎ یافتم؛ لحظه ‎ای در رفتن به نزد آن استاد، عالم و جلسه درس درنگ نمی‎کردم. آیة الله مرعشی در نجف، کربلا، کاظمین، سامرا، تهران و قم نزد بیش از صد استاد زانوی ادب به زمین زد و از دانش و تقوای آنان استفاده کرد. وی از ابتدای تحصیل به پشتکار عالی، همت بلند، تقوا، نبوغ و دیگر فضایل اخلاقی شهره بود.

ایشان از بسیاری از مراجع تقلید شیعه اجازه اجتهاد گرفتند. برخی از آنها عبارتند از:

1. آیة‌ الله العظمی آقا ضیاء عراقی (متوفای 1361 ق.)
2. آیة الله العظمی سید ابو الحسن اصفهانی (متوفای 1365 ق.)
3. آیة الله العظمی شیخ عبد الکریم حایری یزدی (متوفای 1355 ق.)

آیة الله مرعشی پس از رحلت پدر در سال 1338 ق، برای ادامه تحصیل به کاظمین، سامرا و کربلا رفت و سالها در حوزه‎ های علمیه آن دیار، از محضر استادانی برجسته استفاده نمود و سرانجام در سال 1342 ق، برای زیارت مرقد مطهر امام رضا ـ علیه السلام ـ به ایران آمد. پس از زیارت مرقد امام رضا ـ علیه السلام ـ به تهران رفت و در حوزه علمیه تهران، نزد آیة الله شیخ عبد النبی نوری (متوفای 1344 ق.) آیة الله آقا حسین نجم آبادی (متوفای 1347 ق.) آیة الله میرزا طاهر تنکابنی (متوفای 1360 ق.) آیة الله میرزا مهدی آشتیانی (متوفای 1372 ق.) و ... به فراگیری فقه، اصول، فلسفه و کلام پرداخت.

سال بعد، برای زیارت مرقد حضرت معصومه ـ علیها السلام ـ به قم رفت. به دستور آیة الله العظمی شیخ عبد الکریم حائری یزدی در این شهر ماندگار شد. ایشان مدتی در درس آیة الله حائری و شماری از استادان حوزه علمیه قم شرکت جست و از دانش آنان بهره برد. آیة الله مرعشی به دستور آیة الله حائری به تدریس پرداخت. ایشان علوم ادبیات عرب، منطق، اصول و فقه را برای طلاب جوان تدریس می‎نمود. آیة الله مرعشی پس از رحلت آیة الله حائری (1355 ق.)، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت. در طول بیش از هفتاد سال تدریس ایشان در حوزه علمیه قم، دانشمندان بسیاری تربیت شد که شماری از آنان از ایشان اجازه اجتهاد دریافت کردند.

نام برخی از شاگردان وی؛ حضرات آیات:
شهید حسین غفاری، شهید حاج آقا مصطفی خمینی، شهید مرتضی مطهری، شهید دکتر محمد مفتح، شهید دکتر سید محمد بهشتی، شهید محمد صدوقی، سید محمد علی قاضی طباطبایی، سید محمود طالقانی، شیخ شهاب الدین اشراقی، شیخ مرتضی حائری، حاج میرزا جواد آقا تهرانی، شیخ حسن نوری همدانی، آقا موسی صدر، قدرت الله وجدانی فخر، سید مرتضی عسکری، مصطفی اعتمادی، محمد امامی کاشانی، میرزا جواد تبریزی، شیخ حسین نوری، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی، شیخ علی پناه اشتهاردی، محمد تقی ستوده، شیخ محمد رضا مهدوی کنی.

مرجع نستوه شیعه در طول سالیان دراز که مرجعیت تقلید شیعیان را بر عهده داشت، خدمات شایانی به جهان اسلام نمود. نماز جماعت با شکوه ایشان در صحن حضرت معصومه ـ علیها السلام ـ را همه زایران به یاد دارند. خوشرویی و اخلاق نیک ایشان را همگان به خاطر سپرده‎ اند. ایشان بسیار شوخ طبع بودند. به مستضعفان عنایت ویژه ‎ای داشت. به مشکلات آنان رسیدگی می‎کرد.

//www.bargozideha.com/static/portal/72/722320-274638.jpg

آیة الله العظمی مرعشی نجفی علاقهخاصی به اهل بیت و حضرت معصومه ـ علیها السلام ـ داشت. ایشان پیش از انقلاب، هر روز پیش از اذان صبح به حرم مشرف می‎شد. همواره مدتی پیش از باز شدن درهای حرم، پشت در می‎ماند و سپس داخل حرم می‎شد و پس از زیارت، نماز جماعت را اقامه می‎کرد.

آیة الله مرعشی نجفی در طول سالیان دراز، خدمتهای شایانی به جهان اسلام نمود. تأسیس مدارس علمیه یکی از فعالیتهای درخشان وی می‎باشد. مدرسه مهدیه در سال 1376 ق. در قم، توسط مرحوم حاج مهدی ایرانی ساخته شد و اداره آن بر عهده آیة الله مرعشی گذاشته شد. فقیه نستوه در جهت تکمیل مدرسه سعی فراوان نمود و کتابخانه مدرسه را که در برگیرنده دو هزار جلد کتاب است، بنا نهاد. مدرسه مؤمنیه در سال 1389 ق. در دو طبقه و کتابخانه مدرسه با حدود 3500 جلد کتاب نیز به وسیله ایشان تأسیس شد. مدرسه شهابیه در سال 1400 ق. در سه طبقه و مدرسه مرعشیه نیز از مدارس علمیه ‎ای است که در سه طبقه، در سال 1383 ق. به همت ایشان تأسیس شد و اداره آن بر عهده ایشان واگذار شد.

کتابخانه آیة الله العظمی مرعشی نجفی از بزرگترین کتابخانه‎ های کشور و در ردیف کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه آستانه قدس رضوی است. این کتابخانه بسیاری از کتب خطی اسلامی جهان را دارا است. بسیاری از این کتب جزو نفیس ‎ترین و با ارزش ‎ترین متون تاریخی است که قرنها از عمر آنها می‎گذرد. آیة الله مرعشی در دوران جوانی که در حوزه علمیه نجف مشغول تحصیل بود به گردآوری کتب خطی پرداخت. وی که شاهد به غارت رفتن منابع اسلامی و نسخ خطی بود، تاب نیاورد و با شهریه ناچیز طلبگی به خرید کتب خطی پرداخت تا این میراث فرهنگی را از دستبرد بیگانگان حفظ نماید. گاه شبها در یک کارگاه برنج کوبی کار می‎کرد، روزها روزه استیجاری می‎گرفت و نماز استیجاری می‎خواند، تا هزینه خرید کتب را تهیه نماید.

آیة الله مرعشی نجفی پس از مهاجرت به قم، کتب خطی را همراه خود به ایران آورد. در قم نیز به خرید نسخ خطی و کتب ارزنده اقدام کرد. پس از مدتی به دلیل کمبود جا، کتابها را از منزل به کتابخانه مدرسه مرعشیه انتقال داد. پس از چندی طبقه سوم این مدرسه به عنوان کتابخانه ساخته شد که در نیمه شعبان 1386 ق. / 28/8/1345، با بیش از ده هزار جلد کتاب چاپی و دو هزار جلد کتاب خطی افتتاح گردید. استقبال روز افزون طلاب و علما برای مطالعه، کمبود فضای مناسب برای کتابخانه و خرید کتابهای جدید موجب شد تا ایشان کتابخانه بسیار بزرگی (کتابخانه فعلی) را تأسیس نماید که در نیمه شعبان 1394 ق. 12/6/1353 با حدود شانزده هزار جلد کتاب چاپی و خطی افتتاح گردید.

کتابخانه آیة الله مرعشی نجفی اکنون با دارا بودن بیش از 250000 جلد کتاب چاپی و 25000 جلد کتاب خطی به مسؤولیت حجة الاسلام دکتر سید محمود مرعشی نجفی ـ فرزند ایشان ـ در خدمت طلاب، فضلا، دانشجویان، دانش آموزان، محققان و نویسندگان می‎باشد. این کتابخانه به خاطر نسخه‎ های خطی نفیس و ارزشمند و گاه منحصر به فرد و کتب قدیم مهم و کمیاب مورد توجه وافر نویسندگان، دانشمندان، مراکز علمی و تحقیقاتی سراسر جهان است. اکنون این کتابخانه شهرت جهانی دارد و با چهار صد مؤسسه، مرکز علمی و کتابخانه در سراسر جهان ارتباط دارد. کهن‌ترین نسخه خطی «زبور»، نیز در این کتابخانه در قم نگهداری می‌شود.

همچنین این کتابخانه نخستین کتابخانه‌ کشور به لحاظ حجم عظیم نسخه‌های خطی کهن دینی و سومین کتابخانه جهان اسلام است که 65000 عنوان نسخه خطی به زبانهای فارسی، عربی، ترکی، اردو، لاتین و سانسکریت و برخی خطوط قدیم دیگر در موضوعات علوم اسلامی و غیره در آن نگهداری می‌‌شود که بعضاً در نوع خود منحصر به فرد است. کهن‌ترین نسخه خطی اسلامی به خط کوفی بخشی از قرآن کریم است که مربوط به نیمه نخست سده دوم هجری و بخشی دیگری به خط علی ابن هلال مشهور به ابن بواب مربوط به سال 392 قمری است که بر روی پوست نگاشته شده است.کهن‌ترین نسخه غیر خطی غیر اسلامی نیز مجموعه‌ای از زبور بر روی پوست به خط لاتین از سده دوازدهم میلادی و بخشهایی از انجیل به خط قدیم حبشی مربوط به سده دوازدهم و سیزدهم میلادی است که در این مجموعه عظیم فرهنگی وجود دارد.

نخستین رساله های عملیه ایشان به نام «نخبة الاحکام» و «سبیل النجاة» بین سالهای 1366 ق. تا 1373 ق. چاپ شد و از همان سالها مرجعیت تقلید ایشان آغاز شد. آیة الله مرعشی پس از رحلت آیة الله العظمی بروجردی (1340 ش.) به عنوان یکی از مراجع تقلید طراز اول شیعیان جهان به شمار می‎آمد. آیة الله مرعشی در طول سالیان دراز عمر با برکت خویش کتابها و مقاله‎ های زیادی درباره علوم قرآنی، ادبیات عرب، حدیث، دعا، فقه، اصول، منطق، لغت، تاریخ، رجال و تراجم، انساب و... نوشت که متأسفانه بیشتر آنها هنوز چاپ نشده است. شمار آثار ایشان به 148 کتاب، رساله و مقاله می‎رسد. بازسازی مرقد علامه مجلسی در اصفهان، به امر آیة الله العظمی مرعشی نجفی صورت پذیرفت. اهداء کتابهای فقهای شیعه برای دانشمندان شیعه، سنّی، مسیحی و دانشگاه های جهان نیز از فعالیتهای فرهنگی ایشان است.

وی برای تألیف زندگینامه‎ های علما، سادات و امامزاده‎ ها گاه به قبرستانهای کهن می‎رفت و به خواندن نبشته‎ های قبرهای علماء، ادباء، شعراء، سادات و امامزاده‎ ها می‎پرداخت. ایشان در سالهای 1350ـ1351 ق. به اصفهان رفت و یک هفته در گورستان تخت فولاد به ثبت تاریخ ولادت و فوت علمای به خاک سپرده شده در آن قبرستان پرداخت. بسیاری از گورستانهای دیگر اصفهان را نیز مورد تحقیق قرار داد و اطلاعات سودمندی بدست آورد.

نهضت امام خمینی در سال 1341 با پشتیبانی مراجع تقلید همراه بود. آیة الله مرعشی نجفی همواره از نهضت امام خمینی حمایت کرد. بارها اعلامیه داد و به افشاگری پرداخت. ایشان در پی دستگیری امام خمینی در سال 1342، با ارسال اعلامیه شدید اللحنی به رژیم پهلوی، خواستار آزادی امام خمینی شدند. ایشان همراه مراجع تقلید و علمای طراز اول کشور برای آزادی امام خمینی به تهران سفر نمود و در این راه زحمت فراوانی متحمل شد. ایشان در سال 1342، در پاسخ نامه جمعی از طلاب می‎فرماید: چنان چه کراراً این جانب عقیده خود را اظهار کرده‎ ام، باز هم به موجب این سؤال عرض می‎کنم که حضرت آیة الله خمینی ـ دامت برکاته ـ یکی از مراجع تقلید عالم تشیع هستند و از اساطین روحانیت اسلام و از مفاخر عالم تشیع.

آیة الله العظمی مرعشی نامه‎ ها و تلگراف های فراوانی در جهت حمایت از امام خمینی برای مراجع تقلید شیعه مقیم ایران و عراق می‎فرستاد. ایشان پس از تبعید امام خمینی به ترکیه، در سخنرانی ها و اعلامیه‎ ها این عمل رژیم پهلوی را محکوم می‎نمود و برای شهدای 15 خرداد، مجلس یادبود برپا می‎سازد. آیة‌ الله مرعشی هماره از انقلاب اسلامی پشتیبانی می‎نماید و جنایتهای رژیم پهلوی را افشا می‎نماید. ایشان پس از شهادت آیة الله حاج آقا مصطفی خمینی در سال 1356، برای وی مجلس ترحیمی در حسینیه خویش برپا می‎کند، که پایان این مجلس به سر دادن شعارهای کوبنده علیه رژیم پهلوی و دستگیری شماری از مردم پیوند می‎خورد.

آیة الله مرعشی در طول سالهای تبعید امام خمینی، با ایشان در ارتباط بودند و با اوج گیری انقلاب اسلامی در سال 1356 همراه مراجع تقلید شیعه با فرستادن اعلامیه‎ ها به هدایت نهضت می‎پردازد. پس از پیروزی انقلاب اسلامی نیز ایشان همواره از نظام جمهوری اسلامی حمایت کرد و در مناسبت های مختلف با ارسال پیامها به تقویت نظام پرداختند.

سرانجام مرجع بزرگ تقلید شیعه، در روز چهارشنبه 7/6/1369، در 96 سالگی دار فانی را وداع گفت و به اجداد پاکش پیوست و پیکر پاکش با حضور انبوه مردم عزادار در جوار کتابخانه بزرگش به خاک سپرده شد. درود و رحمت خدا بر او باد .

7 شهریور - سالروز رحلت آیت الله اعظمی مرعشی نجفی

مطالب مشابه :

بیگدلی محرمعلی

7 شهریور - سالروز رحلت آیت الله اعظمی مرعشی نجفی

متن مجری مراسم یادبود شهدای 7تیر

آسمان شهرم غبار آلود است آن را از دست غریبه ها برهانید .........

زندگینامه سید آزادگان، مرحوم ابوترابی

آیت الله احسانبخش خدمتگذار راستین ثقلین/ خاطرات صادق منشور ماندگار

آشنایی با دکتر سید حسین عظیمی دخت شورکی

اسامی شرکت های همکار

کجایید ای شهیدان خدایی بلا جویان دشت کربلایی

پیام رهبر انقلاب به یک حرکت فرهنگی و وقف کتابخانه ای به نام شهید