مروري بر بيماري فشار خون بالا

مقدمه

با توجه به خطراتي كه فشار خون در بعضي از مهمترين اعضاي بدن به خصوص مغز،قلب،چشمها،كليه ها و... به وجود مي آورد،لزوم پيشگيري و تشخيص به موقع اين بيماري كاملاً آشكار مي باشد.

فشار خون را بر مبناي عوامل ايجاد كننده آن به دو گروه تقسيم كرده اند:

فشار خون اوليه و فشار خون ثانويه كه تحت تأثير بيماريهاي كليوي و اختلالات غدد و تغييرات بيمار گونه رگهاي بدن و... ايجاد مي شود و گسترده ترين علايم باليني آن كه اغلب ناديده انگاشته مي شود عبارت است از:احساس فشار و سر درد،خستگي و احساس افت قدرت و توانايي،سرگيجه.

در صورتي كه فشار خون به مدت طولاني و بدون تشخيص و درمان ادامه يابد،احساس درد در نواحي قلب،تنگي نفس در مواقع پياده روي سريع بخصوص در سر بالايي و يا بالا رفتن از پله ها و يا حمل اشياي سنگين ايجاد مي شود.تشخيص و اندازه گيري فشار خون،آسان سريع ،بدون درد و با كمترين هزينه امكانپذير مي باشد.

فشار خون چيست؟

نيرويي است كه بر واحد سطح از جدار رگ اعمال مي شود تا خون بتواند در رگها گردش كند.فشار خون ماكزيمم كمتر از 140 ميليمتر جيوه و فشار خون مينيمم كمتر از 90 ميليمتر جيوه را در بزرگسالان طبيعي مي نامند.

افزايش و پرفشاري خون:

بيماري فشار خون بالا از جمله بيماريهاي غير واگير است كه در جوامع رو به توسعه افزايش چشمگيري دارد.فشار خون با سبك زندگي افراد رابطه تنگاتنگ دارد و بر اثر استرس و فعاليت بدني بالا مي رود،گاهي نيز كشنده است،بيماري فشار خون بالا قاتل خاموش نيز ناميده مي شود زيرا بيشتر مواقع تا مراحل انتهايي هيچ علامتي ندارد.

فشار خون ماكزيمم 160 ميليمتر جيوه يا بيشتر و فشار خون مينيمم 95 ميليمتر جيوه يا بيشتر را فشار خون بالا مي گويند.افزايش فشار خون سيستولي خطري برابر يا بيشتر از افزايش فشار خون دياستولي دارد و در بيماران بالاي 40 سال افزايش فشار خون سيستولي نسبت به دياستولي،پيش بيني كننده بهتري براي بروز خطر است ولي مهمترين خطر براي بيماريهاي قلبي-عروقي آن است كه اختلاف زيادي بين فشار خون سيستولي و دياستولي وجود داشته باشد.

*توجه:در بيماراني كه مبتلا به فشار خون بالا مي باشند در حالت استراحت نيز فشار خون بالاست.

علايم شايع فشار خون معمولاً سردرد-خواب آلودگي-گيجي-كرختي و مور مور شدن دست و پاها –سرفه خوني-خونريزي بيني و تنگي نفس شديد مي باشد.

آثار و عوارض افزايش فشار خون:

· بزرگ شدن قلب و نارسايي قلبي

· سكته مغزي

· نارسايي كليه

· پوكي استخوان

· تصلب شرايين يا سخت شدن جدار عروق

· سكته قلبي و بيماري عروق كرونر قلب

علل بروز فشار خون بالا:

اين علل معمولاً ناشناخته است،اما در مواردي بر اثر مشكلات تنگ شدن سرخرگ آئورت قلب-اختلال در فعاليت بعضي از غدد درون ريز و بيماري مزمن كليه و ديابت ممكن است ايجاد شود.

عوامل مستعد كننده غير قابل كنترل فشار خون بالا:

وراثت:وجود فشار خون در پدر و مادر و يا هر دوي آنها و ساير خويشاوندان نزديك.

سن:به موازات افزايش سن خطر بروز فشار خون بالا مي رود.

جنس:مردها معمولاً بيشتر از خانمهاي غير يائسه در معرض ابتلا به فشار خون هستند؛ولي بعد از يائسگي خطر ابتلا به فشار خون در هر دو جنس يكسان است.

نژاد:سفيد پوستان در مقايسه با سياه پوستان كمتر به فشار خون مبتلا مي شوند.

شايان ذكر است يك يا دو مورد از عوامل نام برده شده بالا دليل ابتلاي حتمي شما به فشار خون نيست و تنها هشداري است براي اينگونه افراد كه در صورت بي احتياطي در قبال عوامل كنترل زمينه ساز پرفشاري خون،از شانس بيشتري براي ابتلا به اين بيماري برخوردار هستند.

عوامل خطرناك قابل كنترل زمينه ساز فشار خون

چاقي:

به موازات افزايش وزن،خطر ابتلا به فشار خون نيز به طور چشمگيري افزايش مي يابد بخصوص اگر چربي ناشي از زياده روي در مصرف خوراكي ها در ناحيه شكم انباشته شود.

ترشح بيشتر انسولين:

تحت تأثير پرخوري و ريزه خواري و به موازات بالا رفتن وزن،گيرنده هاي انسولين حساسيت خود را از دست مي دهند و مرتباً به مقدار ترشح و انباشتگي انسولين در جريان خون افزوده مي شود و به علت انباشتگي مايعات و عدم دفع سديم،موجبات پرفشاري خون را فراهم مي سازد.

سديم:

به صورت نمك طعام به انواع خوراكي ها و يا از طريق تركيبي با ساير مواد غذايي به جيره روزانه افراد افزوده مي شود.در حاليكه نياز به سديم كه از مواد معدني ضروري بدن محسوب مي شود از مصرف 2 تا 3 گرم نمك،تأمين مي گردد.ولي متأسفانه به علت عادات غلط و تغذيه نامناسب،ذائقه اغلب ما نمك بيشتري را طلب مي كند و با استفاده از نمكدان سر سفره به پاشيدن نمك در غذاهاي خود،مقدار مصرف خود را باز هم بالاتر
مي بريم.علاوه بر همه آنها گرايش ما به مصرف تنقلات حاوي نمك مثل چيپس،بادام شور،فندق،پسته،چوب شور،پفك،بادام زميني،انواع تخمه ها و يا چاشني هاي مختلف،سس،خيار شور،كلم شور و انواع ترشي ها مصرف سديم را بيشتر بالا مي برد.

مشروبات الكلي:

از عوامل افزايش دهنده فشار خون تلقي مي شود كه علت احتمالي آن دفع بيشتر پتاسيم و منيزيم در ادرار فردي كه الكل استفاده كرده مي باشد؛همچنين بالا رفتن سطح چربي هاي خون از آثار ديگر مصرف مشروبات الكلي است.

كشيدن سيگار:

از جهات مختلف بر افزايش فشار خون تأثير گذار مي باشد.

عصبانيت:

هر نوع عصبانيت تغييراتي را در سطح هورمون هاي مختلف بدن ايجاد مي كند كه باعث افزايش فشار خون مي شود و اين موضوع در افرادي كه عصبانيت،نا اميدي و سرخوردگي ها را درون خود سركوب مي كنند،آثار مخرب بيشتري دارد.

عدم تحرك و ورزش:

عامل تحليل عضلات،موجب افزايش فشار خون مي شود.

با توجه به موارد فوق مي توان نتيجه گيري كرد كه براي درمان و كاهش سطح فشار خون رعايت نكات مهمي از قبيل كاهش وزن اضافي،محدود كردن مصرف الكل،انجام مرتب ورزش و حركات سبك بدني،كاهش مصرف سديم چه به صورت نمك طعام و چه به صورت انواع چاشني ها،تنقلات،آجيلها،كنسروها،ترشي ها،شوري ها،انواع پنيرها و...)براي افرادي كه فشار خون دارند و يا در معرض ابتلا به آن هستند لازم است.

شرايط اندازه گيري فشار خون:

ü عدم فعاليت شديد حداقل نيم ساعت قبل از آن

ü نخوردن غذاي سنگين،قهوه،دارو و نوشيدنيهاي محرك

ü فرد نبايد بيش از 14 ساعت ناشتا باشد.

ü 5 دقيقه قبل از اندازه گيري استراحت كامل داشته باشد.

ü اندازه گيري در محيط بي سر و صدا انجام شود.

ü در زمان اندازه گيري نبايد موجبات شادي يا ناراحتي فراهم شود.

ü لباس فرد به خصوص آستين بلند و تنگ نباشد.

ü بهترين وضعيت اندازه گيري در حالت نشسته از دست راست است.

ü دست فرد بايد تكيه گاه مناسبي داشته باشد.

ü در اولين ملاقات فشار خون هر دو بازو را اندازه گيري كنيد به ويژه اگر شواهد عروق محيطي وجود داشته باشد.

درمان:

الف-غير داروئي

· كاهش وزن

· پرهيز از مصرف نمك

· ترك سيگار

· عدم استفاده از مشروبات الكلي

· كمتر كردن فشارهاي عصبي

· فعاليت بدني منظم

ب-دارويي

درمان دارويي با تجويز پزشك صورت گيرد.

تأثير رژيم غذايي بر قلب

1-چربي و كلسترول خون:

كلسترول يك ماده چرب است كه عمدتاً در بدن ساخته مي شود.كبد اين ماده را از چربي هاي اشباع موجود در غذا مي سازد،بنابراين ميزان كلسترول ساخته شده توسط كبد
مي تواند تحت تأثير رژيم غذايي قرار گيرد،يعني هنگام مصرف يك رژيم غذايي پر از چربي هاي اشباع بدن كلسترول بيشتري مي سازد.غذاهايي مثل تخم مرغ و جگر حاوي مقادير قابل توجهي كلسترول مي باشند.

كلسترول در خون توسط پروتئين ها حمل مي شود،تركيبات كلسترول و پروتئين«ليپوپروتئين»ناميده مي شوند.دو گروه اصلي ليپوپروتئين هاLDL وHDL
مي باشند.كلسترول موجود در LDL توسط سلول هاي ديواره سرخرگ هاي قلبي جذب شده و به مرور باعث تنگ شدن رگها مي شود به همين دليل به نام«كلسترول بد»معروف است؛اما HDL كلسترول را از گردش خون حذف و در برابر بيماريهاي قلبي از بدن محافظت مي كند و به آن «كلسترول خوب»مي گويند.لازم است سطحLDL خون پايين و سطحHDL خون بالا باشد كه مصرف يك رژيم غذايي مناسب مي تواند به اين امر كمك كند.

تري گليسيريد نيز يكي ديگر از انواع چربي موجود در خون مي باشد.بالا بودن تري گليسريد خون معمولاً باعث افزايش سطحLDL مي شود،بنابراين با توجه به اينكه انواع چربي ها پركالري هستند بايد در رژيم غذايي تا حد امكان مصرف چربي ها بخصوص چربي هاي اشباع و كلسترول از نوع LDL كاهش يابد.چربي هاي اشباع عمدتاً در فرآورده هاي غذايي حيواني مانند گوشت هاي چرب و در محصولات لبني يافت مي شوند؛همچنين برخي محصولات گياهي مانند روغن نارگيل و روغن نخل هم داراي چربي اشباع مي باشند.بهتر است به جاي آن از چربي هاي غير اشباع كه در دماي اتاق مايع هستند استفاده شود.چربي هاي غير اشباع خود نيز به دو گروه تقسيم مي شوند:چربي هاي تك غير اشباع در محصولاتي مثل روغن زيتون و چند غير اشباع كه دو نوع مهم آن امگا 3 و امگا 6 مي باشد.امگا 3 عمدتاً در روغن ماهي و ماهي چرب و امگا6 در روغن هايي با منشأ گياهي مثل روغن آفتابگردان موجودند.چربي امگا 3 باعث كاهش سطح تري گليسريد خون مي شود،همچنين با كاهش ميزان تجمع پلاكتها،از انعقاد خون جلوگيري مي كند.اين چربي ها باعث كاهش فشار خون مي شوند و اثرات ضد التهابي نيز دارند.

چربي هاي امگا6 گرچه باعث كاهش سطحLDL مي شوند اما در كنار آن ميزانHDL را نيز كاهش مي دهند،پس بايد به ميزان متوسطي مصرف شوند.

گروه ديگر چربي هاي غير اشباع چربي هاي ترانس هستند كه معمولاً به صورت طبيعي وجود ندارند،بلكه در حين هيدروژناسيون روغن يعني تبديل روغن مايع به جامد به صورت مصنوعي به وجود مي آيند و در روغن هاي نباتي جامد به مقدار بالايي وجود دارند و يا در محصولاتي مثل كيك و بيسكويت ديده مي شوند اين چربي در بدن به كلسترول تبديل مي شود،بنابراين بايد تا حد امكان از مصرف آنها خودداري كرد.

2-ماهي و روغن ماهي

در هفته بايد حداقل 2 يا 3 بار ماهي مصرف شود.در ماهي نوع خاصي از چربي بنام امگا3 مي باشد كه براي بدن ضروري است و مصرف آن در كاهش فشار خون،منظم كردن ضربان قلب،كاهش تري گليسريد خون،كاهش التهاب و كاهش تجمع پلاكت و لخته شدن خون مفيد مي باشد.

3-شكر

شكر،تنها كالري دارد و هيچ يك از مواد مغذي را ندارد.شما براي تأمين انرژي مورد نياز خود به شكر احتياج نداردي زيرا انرژي لازم براي بدن از ساير غذاهايي كه مي خوريد تأمين مي شود.مصرف بيش از حد شيريني باعث مي شود كه بيش از نياز انرژي دريافت شود و اين منجر به چاقي مي شود كه براي قلب بسيار مضر است.

4-نمك

بين مصرف نمك زياد و فشار خون بالا رابطه وجود دارد.افرادي كه نمك بيشتري
مي خورند احتمال اينكه به فشار خون بالا مبتلا شوند بيشتر است.نياز روزانه بدن ما به نمك،چيزي در حدود يك پنجم قاشق مربا خوري در روز است.

استفاده از طعم دهنده هاي جايگزين نظير ادويه،سير،آّبليمو و سركه،استفاده نكردن از غذاهاي آماده كه نمك زيادي ندارند و نبودن نمكدان سر سفره به كاهش مصرف نمك كمك مي كند.

5-ميوه و سبزي

مصرف ميوه و سبزي خطر ابتلا به بيماري قلبي را به مقدار زيادي كاهش مي دهد كه
مي تواند به علت وجود آنتي اكسيدان ميوه و سبزي باشد كه از رسوب كلسترول در ديواره رگها جلوگيري مي كند،مصرف ميوه و سبزي همچنين به دليل داشتن پتاسيم به كنترل فشار خون كمك مي كند و چون كم چرب و كم كالري هستند باعث كاهش وزن مي شوند و بسياري از عوامل خطر آفرين بيماري قلبي را كاهش مي دهند.

نتيجه گيري

براي درمان و كاهش سطح فشار خون رعايت نكات مهمي از قبيل كاهش وزن اضافي،محدود كردن مصرف الكل،انجام مرتب ورزش و حركات سبك بدني،كاهش مصرف سديم چه به صورت نمك طعام و چه به صورت انواع چاشني ها،تنقلات،آجيلها،كنسروها،ترشي ها،شوري ها،انواع پنيرها و...)براي افرادي كه فشار خون دارند و يا در معرض ابتلا به آن هستند لازم است.

منابع

1-طرح كشوري پيشگيري و كنترل بيماري افزايش فشار خون-راهنماي كنترل فشار خون بالا براي پزشكان،مركز مديريت بيماريها و معاونت سلامت

2-راهنماي پزشكي خانواده،فشار خون-مترجم فرهاد همت خواه-عصر كتاب-1384

مروري بر بيماري فشار خون بالا

مطالب مشابه :

مستی

دردسرهای کودک بد غذا

نکات ناب در تغذیه از نگاه علما و عرفا

مروري بر بيماري فشار خون بالا

عکس-photo-pic-picture عکس داغ - عکس جدید - عکس تازه - عکس - والپیپر - عکس روز

ترفند جالب براي افزايش امار

تغذيه نوزاد با شير مادر