دکتر روازاده و طب اسلامی

سایت الف، در تاریخ سه شنبه ۸ فروردين ۱۳۹۱ مصاحبهای با دکتر حسین روازاده با عنوان "همه چیز درباره طب اسلامی و نسبت آن با طب نوین" منتشر کرده است. <?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

http://alef.ir/vdcfmcdy0w6djxa.igiw.html?148032

سایت الف دکتر روازاده را از شناخته شده‎ترین چهره‎‎های فعال در جریان طب اسلامی معرفی کرده ا‎ست که متخصص قلب و فارغ‎التحصیل از دانشگاه تهران هستند.

مطالب بازگوشده در این مصاحبه را از جهات مختلف میتوان به بحث گذاشت. در این مجال تنها بر عنوان طب اسلامی به عنوان مصداقی از علم دینی/اسلامی تاکید کرده و دیدگاه دکتر روازاده را در این زمینه بررسی میکنیم. علم دینی/اسلامی از جمله مباحث فلسفی و علمی است که پس از انقلاب و به خصوص در سالهای اخیر در جامعه مطرح بوده و دیدگاههای موافق و مخالف در این زمینه ارائه شده است. بررسی مطالب منعکس شده در مصاحبه دکتر روازاده از این حیث اهمیت دارد که موضوع علم دینی/اسلامی به صورت موردی در یک حوزه خاص علمی (پزشکی) به بحث گذاشته میشود. امیدواریم این یادداشت به گسترش و تعمیق این بحث منتهی شود.

دکتر روازاده طب را علم ناظر به سلامتی و درمان جسم و روح انسان تعریف کردهاند. ما نیز بر سر این تعریف با ایشان همراهی میکنیم.

اما به عقیده ایشان:

علم طب متعلق به پروردگار تبارک و تعالی است و در قرون گذشته توسط خداوند هدایت شده است.

ممکن است سوال کنیم به چه معنا علم طب متعلق به پروردگار و هدایت شده توسط اوست؟ آیا چنین ادعایی مستند به این روایت از معصوم (ع) است که "العلم نور یقذفه الله فی قلب من یشاء"؟ در این صورت برای صدور چنین حکمی باید اثبات کرد که پزشکی مصداقی از آن نوع علمی است که در حدیث فوق به آن اشاره شده است. اما به نظر میرسد جناب دکتر روازاده دلیل دیگری برای این مدعا در اختیار دارند:

درباره علوم دیگر میتوان تبیینهایی ارائه کرد و آنها را مخلوق انسانها دانست، اما در مورد طب ادله‎‎اي وجود دارد که انسان نمی‎توانسته علم طب را خودش ابداع و اجرا کند و بدون غلط، نتیجه خوبی بگیرد. شواهدی که دکتر روازاده در این زمینه ارائه میکنند، آگاهیهای پزشکان قدیم نسبت به مسائلی است که امروزه پزشکان با استفاده از ابزارهای پیشرفته علمی به آنها دست یافتهاند.

1. به‎عنوان مثال، از حیرت‎آورترین مسائل در این زمینه این است که پزشکان قدیم از کجا می‎دانستند خوراک فرماندهی بدن که امروزه به آن «دی‎ان‎اِی» می‎گویند روی است؟

2. وقتی مطالبی که بوعلی‎سینا در بحث آناتومی گفته را بررسی میکنید، حیرت‎زده می‎شوید و برای‎تان غیرقابل‎باور است که دستیابی به این آگاهیها کار بشر بوده است.

3. پزشکان قدیم انرژی هسته‎ای نداشته‎اند که تشخیص بدهند فلزات سنگین در کجای بدن انسان اثر می‎کند، اما آنها نسبت به چرخه‎ای که امروزه در کبد کشف شده است كه در آن‎جا میلیارد‎ها یون مس به‎کار گرفته میشود، آگاهی داشتهاند و ...

دکتر روازاده تعداد چنین مثالهایی را الیماشاء الله میدانند و براین باورند که دستیابی به چنین آگاهیهایی کار بشر عادی نیست و در تبیین آنها حتما باید برای الهام از طرف خداوند نقشی قائل شویم:

مبنای این طب به خدا ارتباط دارد. این مبانی را خداوند به تناسب کشش و توان فهم ما در اختیار ما قرار داده است.

که یکی از واسطههای دریافت الهامات الهی درباره علم طب نیز انبیاء هستند:

اگر به ۱۲۴ هزار پیغمبر ۱۲۴ هزار نکته طبی از طرف پروردگار الهام شده باشد، طب به کمال خود رسیده است.

و علیالاصول وظیفه پزشکان این است که این نکات طبی را فراگرفته و برمبنای آن به توسعه علم پزشکی بپردازند.

البته هیچ دلیل منطقی در اختیار نداریم که تبیین ارائه شده توسط دکتر روازاده را نادرست بدانیم، اما سوال اینجاست که آیا چنین تبیینی برای آگاهی پزشکان قدیم نسبت به برخی مطالب، بهترین تبیین ممکن هم هست؟ برای مثال پدیده شگفتانگیز آگاهی داشتن پزشکان قدیم نسبت به برخی اطلاعات پزشکی را میتوان با استفاده از نظریه معرفتشناسی تکاملی یا نظریه حدسها و ابطالهای پوپری به شکلی دیگر نیز تبیین کرد:

1. انسان از آغاز خلقت به‎دنبال این بوده که مشکلات خودش را حل کند.

2. زمان زیادی از خلقت انسان اولیه تا زمان تدوین کتب جامع طبی گذشته است.

3. در این مدت انسانها برای درمان بیماریهای خود راهحلهایی را پیشنهاد کرده است.

4. در این مدت راهحلهای پیشنهادی موفق باقی مانده و راهحلهای ناموفق از میان رفتهاند.

5. آنچه در کتب جامع طبی ثبت و ضبط گردیده، محصول فرایند حدس و آزمون انسانها در طول تاریخ بوده است.

دکتر روازاده چه دلیلی دارند که تبیین ایشان نسبت به تبیین ارائه شده بهترین تبیین موجود است؟

دکتر روازاده چه دلیلی دارند که نکات پزشکی باید توسط خداوند به پیامبران وحی و از آن طریق به انسانها برسد؟ آنچه در علم کلام درباره وجه نیاز بشر به وحی و نبوت مطرح شده این است که انسانها در حوزههایی که عقل و تجربه بشری نمیتواند راه به جایی ببرد نیازمند وحی و نبوت هستند و در زمینههای دیگر، رسول باطنی (عقل) قادر به شناخت آفریدههای الهی هست، هر چند علم او در این زمینه خطاپذیر است.

بر فرض آن که پذیرفتیم خداوند متعال نکات پزشکی چندی را از طریق پیامبران به اطلاع انسانها رسانده است. از کجا میتوان فهمید کدام یک از نکات پزشکی مندرج در کتب طبی وحی الهی است؟ و کدام یک دستاورد تعقل بشر؟

آری! ما نیز میتوانیم در این باور با دکتر روازاده همراهی کنیم که:

علم طب فقط اگر الهی باشد در جهت اهداف عالی بشر حرکت می‎کند و برای سلامتی روح و روان و جسم فرد مفید است.

اما از کجا میتوان علم طب الهی را از علم طب بشری بازشناخت؟

دکتر روازاده چه دلیلی بر این گفته خود دارند که هر چیزی که در حال حاضر به‎عنوان علم نامیده می‎شود و مفید برای جامعه بشری در زمینه سلامتی روح و روان و جسم فرد است، متعلق به علم غیرخدایی نیست. چه دلیلی در اختیار داریم که هیچ کدام از دستاوردهای عقلی بشر نمیتواند برای سلامت روح و جسم فرد مفید باشد؟

سوال دیگر از دکتر روازاده درباره مقایسه مبانی طب اسلامی و طب جدید است. به عقیده ایشان:

1. مبانی طب اسلامی بر اساس چهارچوب بسیار مشخص و ساده تدوین شده است.

2. قدرت طب اسلامی بیشتر به جهت مبنای مستحکم آن است.

3. پایه‎های طب جدید بر روی آب نهاده شده و بسیار لغزنده است.

4. چیزهایی که امروزه به‎عنوان طب مطرح است قطعا برای بشر مضر است.

برخی سوالاتی که در این زمینه قابل طرح است عبارتند از:

1. آیا تنها یک مکتب تحت عنوان طب اسلامی وجود دارد؟

2. آیا شواهد تجربی مفید بودن تمامی دستاوردهای طب اسلامی را تایید کردهاند؟ یا طب اسلامی مجموعهای از احکام درست/مفید و نادرست/مضر است؟

3. آیا علمی که از مبانی سادهای برخوردار باشد، ضرورتا از قدرت تبیینی و کاربردی بیشتری هم برخوردار است؟

4. قدرت یک دیدگاه پزشکی را بر اساس مبانی مستحکم آن ارزیابی میکنند یا بر اساس قابلیت آن در درمان بیماری و تامین سلامت؟

5. به نظر دکتر روازاده آیا تنها یک نظریه طبی جدید وجود دارد؟

6. آیا مبانی تمامی نظریههای طبی جدید شناسائی شده و سستی آنها به تحقیق رسیده است؟

7. آیا مضر بودن تمامی دستاوردهای طبی جدید حکمی پیشینی و مستقل از تجربه است؟ یا شواهد تجربی این حکم را تایید میکنند؟ کدام شواهد؟

حال قضاوتهای دکتر روازاده درباره طب جدید و طب اسلامی را با یکی دیگر از باورهای ایشان مقایسه کنیم:

با وجود تفاوت‎‎های مبنایی بین طب جدید و طب اسلامی، سیستم‎‎های نظارتی جدید صلاحیت نظارت بر طب اسلامی را ندارند. دو کارخانه تولیدی با دو نوع جنس تولیدی، دو متخصص متفاوت برای بررسی محصولات میخواهد. حال چگونه یک نفر با یک دیدگاه خاص میخواهد دو طب سنتی و جدید را بررسی کند و درباره آن‎ها نظر بدهد؟! ... کار اصولی آن است که سیستم‎ها و کارشناسان طب جدید و طب اسلامی از هم جدا باشند، چرا که اگر غیر از این باشد، تداخل و تضادی ایجاد می‎شود که برای جامعه مضر است.

چرا آقای دکتر روازاده به خود اجازه میدهند درباره طب سنتی و جدید اظهار نظر کرده و طب سنتی را کاملا موفق و طب جدید را کاملا مضر معرفی کنند؟ ممکن است به استناد معرفی مصاحبهگر سایت الف از ایشان به این سوال چنین پاسخ دهد: ایشان از آنجهت که متخصص قلب و فارغ التحصیل پزشکی از دانشگاه تهران هستند، اجازه دارند درباره طب جدید اظهار نظر کنند و از آنجا که سالها در زمینه طب سنتی فعالیت کردهاند مجاز هستند، درباره طب سنتی اظهار نظر کنند. اما آیا صرف داشتن مدرک دکترای پزشکی به فرد این اجازه را خواهد داد که درباره کل پزشکی جدید اظهار نظر کند؟ و تمامی دستاوردهای طبی جدید را به صورت قطعی مضر بداند؟ آیا چنین اظهار نظری نیاز به انجام تحقیقات آماری دقیق ندارد؟ کدام تحقیق علمیای مضر بودن کامل طب جدید را اثبات یا تایید کرده است؟ آیا چنین اظهار نظرهای تندی برای جامعه مضر نیست؟

سوالاتی که بنده در این یادداشت بیان کردم نه از این باب است که اعتقادی به طب سنتی ندارم، بلکه از این باب است که اظهار نظرها درباره این دیدگاه طبی باید به لحاظ علمی مستند و به دور از بیانات افراطی و احساسی باشد.

دکتر روازاده و طب اسلامی

مطالب مشابه :

طب اسلامی و سنتی دکتر حسین روازاده (5) - نوره، روغن، عسل

دکتر حسین روازاده

بانک سوالات سایت حکیم فرزانه دکتر حسین روازاده

دکتر حسین روازاده و سوالات مردم

دانلود سخنراني: دكتر حسين روازاده (دسیسه‌های استعمار در تغذیه و طب اسلامی)

طب سنتی دکتر روازاده

دکتر روازاده و طب اسلامی