گسل‌هاي اصلي لرستان و زلزله‌هاي بزرگ وقوع یافته ی آن

http://ngdir.org/States/PStateComment.asp?PStateCode=19&PID=47

-1 گسل اصلی جوان زاگرس (MRF):

گسل اصلی جوان زاگرس به عنوان یک گسل امتداد لغز راست¬گرد جنبا و لرزه‌زا با روندی شمال باختری- جنوب خاوری در ادامه شمال باختری گسل معکوس اصلی زاگرس شناسایی شده است. اگر لغزش در سطح این گسل از پلیوسن (5 میلیون سال پیش) شروع شده باشد، نرخ میانگین لغزش سالانه این گسل 40 میلی‌متر خواهد بود. قابل توجه است که بخشهایی از گسل اصلی جوان که سبب جابجایی راستگرد گسل معکوس اصلی زاگرس شده اند (بخشهای دورود،نهاوند،صحنه و دینور از MRF) فعالیتهای لرزه‌زایی بیشتری نسبت به سایر بخشهای این گسل (بخشهای سرتخت، مروارید، مریوان و پیرانشهر) نشان می‌دهند. سازوکار ژرفی زمین‌لرزه‌ها و توان لرزه‌زایی گسل اصلی جوان زاگرس از سایر زلزله‌های کمربند چین‌خورده- رانده زاگرس متفاوت است. این زمین‌لرزه‌ها واجد بزرگای بیشتری نسبت به سایر زمین‌لرزه‌های این کمربند بوده و سازوکار ژرفی گسلش امتدادلغز با مؤلفه معکوس را نشان می‌دهند. این گسل در تمامی درازای خود از دینور در شمال باختری، با رویداد زمین‌لرزه فارسینج (‌22/9/1336 هـ.ش با 7/6:Ms) تا دریاچه گهر در جنوب خاور با وقوع زمین لرزه درب‌آستانه (سیلاخور) (‌3/11/1330 با بزرگای 4/7:Ms) و زمین‌لرزه‌های تاریخی منطقه گسیخته شده است.

2-گسل معکوس اصلی زاگرس (MZRF ):

این گسل به عنوان یک مرز ساختاری با تغییرات اساسی در تاریخچه رسوبگذاری، جغرافیای گذشته و لرزه‌خیزی مطرح شده است. گسل معکوس اصلی زاگرس با امتدادی شمال باختری- جنوب خاوری از باختر ایران تا شمال ناحیه بندرعباس گسترش دارد. بنابر نظر بربریان(1995) هیچ گونه گواهی بر گسیختگی تاریخی یا قرارگیری پهنه‌های مه‌لرزه‌ایی زمین‌لرزه‌هایی با بزرگای زیاد در طول این گسل وجود ندارد.

3- گسل لرزه‌خیز دورود:

گسل دورود به عنوان بخشی از گسل اصلی امروزی زاگرس مسبب رویداد زمین‌لرزه ویرانگر سیلاخور 3/11/1287 هـ.ش با بزرگای 4/7:Ms بوده است. پرتگاه گسلی ایجاد شده در اثر رویداد زمین‌لرزه 3/11/1287 هـ.ش سیلاخور با جابجایی قائم سطح زمین به میزان 1 متر همراه بوده است. این گسل از نزدیکی ارجنک با روند W45N به درازای تقریبی 100 کیلومتر تا نزدیکی بروجرد قابل تعقیب است. رودخانه‌های متعددی با اثر گسل دورود منطبق می‌باشند که از این جمله به رودهای «گهروماربورا» می‌توان اشاره نمود. دریاچه گهر به احتمال زیاد در اثر بسته شدن دره گهر توسط یک سنگ ریزش عظیم (قبل از سال 1268 هـ.ش) ضمن وقوع زلزله‌ایی مخرب و ویرانگر تشکیل شده است. این گسل در نزدیکی دریاچه گهر، مرز بین توالی سنگهای پالئوزوئیک و مزوزوئیک در شمال خاور را با سنگ آهکهای کرتاسه در جنوب باختر تشکیل می‌دهد. در شمال باختر شهر دورود، گسل دورود در مرز جنوبی دشت سیلاخور قرار دارد. اثر گسل دورود را با تعقیب چشمه‌های آبی که در دره سیلاخور مشاهده می شوند، می‌توان شناسایی نمود. باتوجه به اثر گسلی دورود به صورت خطی مستقیم در سطح زمین (از رشته‌کوهها در جنوب خاور تا نهشته‌های دره سیلاخور در شمال باختر) سطح گسل مذکور واجد شیبی قائم است. به طور خلاصه، پس از رویداد ویرانگر 3/11/1287 هـ.ش سیلاخور، جنبش و فعالیت مجدد گسل دورود با وقوع دو زمین‌لرزه با بزرگای 5

4- گسل کواترنری نهاوند:

گسل نهاوند با طولی حدود 55 کیلومتر از باختر بروجرد (در جنوب خاور) تا شمال باختر نهاوند با روند 40 W N قابل شناسایی است. این گسل به موازات گسل لرزه‌خیزی دورود با جابجایی اثر آن به میزان 3 کیلومتر به سمت شمال خاور قابل مشاهده می‌باشد. گسل نهاوند از بخشهای کوتاه و متعددی تشکیل گردیده است.

5 - زمین لغزه کهن سیمره :

لغزش پوسته‌ي زمين در سيمره- كه طبق گزارش عظيم‌ترين نوع لغزش در جهان بود- در رود سيمره سدي ايجاد كرد و از ورود نيمي از آب جاري به رود كرخه، يكي از مهم‌ترين رودهاي دشت شوشان، جلوگيري كرد( اوبرلاندر 1965)، اين گونه وقايع در مقياس بالا به‌ندرت رخ مي‌دهد. تاريخ اين رخداد بزرگ نامعلوم است، ولي بي‌ترديد تاثير ژرفي بر زيستگاه‌هاي انسان‌ها داشته است. شايد شكستگي چنين سدي و نيز فرسايش تدريجي رسوب‌هاي جمع شده در پشت سد كه آسيب‌ فراواني بر محوطه‌هاي باستاني وارد كرد هم به اين اندازه موثر بوده است(هول، 1381).

زمین لغزه سیمره در زاگرس با حجمی از واریزه‌ها به میزان 20000 متر معکب یکی از بزرگترین زمین لغزه‌های گزارش شده در نیمکره خاوری کره زمین بوده که احتمالاً در اثر وقوع یک زمین‌لرزه عظیم تشکیل شده است. رویداد این زمین لغزش با تشکیل دریاچه‌هایی همراه بوده که رسوبات آنها در شمال باختر این زمین لغزه (باختر روستای میرآباد پل دختر) مشاهده می‌شود. بنابر سن‌سنجی رسوبات؛ قاعده سن تشکیل این دریاچه‌های قدیمی به روش رادیو‌کربن، 120±10370 سال قبل تعیین شده است. بر همین اساس برخی از کارشناسان قدمتی 11 هزارساله را برای این رخداد عظیم عنوان می کنند.که ویرانی ناشی از آن را در جنوب شهر پل دختر ( محوطه ی سنگلاخی چُل ) می توان دید.

زمین لغزه سیمره به احتمال زیاد در اثر فعالیت گسل جنبان کبیرکوه به صورت یک گسل معکوس لرزه‌زا که در یال جنوب باختری این تاقدیس قرار دارد، تشکیل شده است. لازم به ذکر است که در‌ه‌شهر (باختر زمین‌لغزه سیمره) به واسطه رخداد زمین‌لرزه 2/4/251 هـ.ش سیمره با بزرگای 8/6:Ms ویران شده است.

6 زمین‌لرزه 2 تیر 251 هـ.ش سیمره (22/6/872 م.):

در 2/4/251 هـ. ش زمین‌لرزه‌ای به دنبال پیش لرزه‌های آسیب رسانش که در روز پیش روی داده بود، منطقه سیمره را ویران کرد. باروی شهر سیمره فرو ریخت و حدود 20000 تن کشته شدند. این زمین‌لرزه احتمالاً به شهر سیروان نیز آسیب رسانده است. زلزله سیمره به احتمال زیاد در عراق، واسط و بصره حس شده و نیز مسبب زمین لغزه‌های بزرگی در دره سیمره بوده است.‌‌

7- زمین‌لرزه 3 بهمن 1287 هـ.ش. ‌درب‌آستانه (سیلاخور) (23/1/1909‌م.):

زلزله فاجعه باری در بامداد 3/11/1287 هـ. ش دره درب آستانه سیلاخور(جنوب خاور بروجرد) را در هم کوبید. این زمین‌لرزه با گسلی به طول 45 کیلومتر از نزدیکی کلنگاله تا جنوب سراوند همراه بوده است. بنابر شواهد صحرایی و اطلاعات محلی، میانگین جابجایی قائم سطح زمین در اثر این گسل بین یک تا دو متر بوده و بخش شمال خاوری گسل پائین افتاده است. هیچ گونه شاهدی از جنبش راستالغز این گسل در دست نیست( وب سایت پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی‌). در جدول شماره (2-1) فهرست زمين‌لرزه‌هاي دستگاهي محدوده استان لرستان نشان داده شده است. در فاصله‌ي بين سال‌هاي 1909م تا 2005م بيش از 70 زلزله با مقياس بالاي 4 ريشتر در اين استان روي داده است.

جدول شماره (2-1 ) - زمین‌لرزه‌های دستگاهی روی داده درقرن بيستم، استان لرستان (برگرفته از وب سایت پژوهشگاه بین‌المللی زلزله ‌شناسی‌)

Date Time(UTC) Lat. Lon. Depth mb MS ML Reference

1/23/1909 2:48:00 33 50 7.4 BS

3/21/1922 16:56:12 33 50 5.5 ISS

11/15/1927 17:39:12 33.5 48 4.7 ISS

7/15/1929 7:44:07 33.7 49.4 6.5 ISS

10/27/1929 16:42:57 33.5 48 5 ISS

1/22/1932 0:48:56 33.5 48 5 ISS

2/24/1936 16:29:31 33.5 48 5 ISS

11/4/1939 10:48:20 33.5 48.5 6 BOM

8/28/1941 0:18:35 33.4 47.3 4.7 ISS

3/12/1945 1:38:56 33.4 47.3 4.7 ISS

12/4/1955 14:02:05 33.5 48.7 5.2 ISS

8/14/1958 11:58:39 34.15 47.74 5.7 ISS

9/3/1958 1:34:06 34 47 5 USCGS

3/2/1959 11:54:17 33.12 49.46 5.2 ISS

4/2/1960 23:33:08 34.2 48.19 4.5 ISS

6/2/1960 12:42:38 33.05 48.78 5.2 ISS

10/3/1961 9:34:52 34.3 47.9 59 4.8 USCGS

10/28/1961 10:46:43 33.33 48.74 59 5 ISS

11/9/1962 1:44:25 33.53 47.16 56 5.2 ISS

6/30/1963 7:41:07 33.2 49.2 38 5.1 USCGS

11/26/1964 4:49:01 32.94 49.09 99 4.5 ISC

9/8/1965 5:35:44 32.9 48.4 50 4.7 USCGS

12/18/1967 22:49:28 33.46 46.95 49 4.6 ISC

5/22/1968 18:36:07 33.16 49.25 51 4.6 ISC

10/31/1969 8:53:26 33.2 47.9 51 5 USCGS

6/7/1970 17:48:33 33 49.4 50 4.7 USCGS

1/6/1973 20:01:51 33.1 48.33 70 4.6 ISC

11/5/1973 5:36:06 32.96 49.53 54 4.5 ISC

1/7/1974 15:24:38 33.3 47.9 32 5 USERL

1/7/1974 15:29:33 33.3 47.9 36 4.8 USERL

11/27/1974 7:39:15 33.2 46.9 31 4.9 USERL

12/27/1974 23:03:28 33.2 46.97 49 4.7 ISC

9/1/1975 23:15:52 33.32 49.1 16 4.9 USERL

11/7/1976 11:39:37 33.23 47.96 51 5.5 USERL

11/15/1976 8:36:43 33.25 47.93 49 5.4 USERL

1/4/1977 16:09:58 33.09447.92345 5.1 USCGS

1/18/1977 8:48:54 33.15747.99748 5.2 USCGS

5/11/1977 23:46:16 33.22548.00133 4.8 USCGS

3/3/1978 2:42:47 32.91649.58433 4.8 USCGS

6/22/1978 19:06:02 33.02248.04733 4.7 4.2 USCGS

7/24/1978 15:59:51 33.08348.73255 4.7 3.6 USCGS

3/31/1980 9:50:10 33.49748.31433 4.6 USCGS

11/17/1981 10:45:44 33.20247.70833 4.5 USCGS

12/24/1981 22:00:51 33.14349.73533 4.7 4 USCGS

9/1/1982 7:52:27 33.66848.9 33 4.9 3.5 USCGS

3/12/1985 19:06:37 33.36649.46333 4.5 USCGS

11/23/1985 19:31:58 33.50848.78944 4.8 USCGS

9/9/1987 23:29:30 33.71 47.12568 4.7 USCGS

2/19/1988 4:52:23 33.65846.90188 4.6 USCGS

10/10/1989 14:57:42 33.45848.68133 4.5 USCGS

1/16/1990 14:18:09 33.21846.77612 4.7 USCGS

5/24/1990 15:12:17 32.94446.80159 4.9 USCGS

8/4/1990 3:48:35 32.97 47.79371 4.5 USCGS

6/19/1991 23:17:12 33.70347.03710 4.6 USCGS

7/7/1991 17:26:15 33.42748.31464 4.5 USCGS

12/14/1991 14:30:43 33.23147.60723 4.9 USCGS

3/7/1994 10:54:57 33.14648.03326 4.8 4.2 USGS

3/25/1995 11:56:47 33.83 47.9 33 4.6 USGS

4/10/1997 4:43:02 33.28 47.71 33 4.6 USGS

5/26/1997 1:49:34 32.94 47.03 33 4.7 USGS

6/2/1997 3:54:42 33.96 48.29 27 4.7 USGS

11/18/1997 6:56:57 33.05 48.08 33 4.6 USGS

10/4/1998 0:42:51 33.22 47.15 33 5.3 4.9 USGS

10/5/1998 2:52:13 33.34 47.33 33 5.2 4.9 USGS

8/1/1999 19:22:52 33.85 48.39 33 4.6 USGS

12/25/1999 3:39:29 33.33 47.1 33 4.7 USGS

8/5/2001 11:58:45 33 47.57 33 4.5 NEIC

2/19/2002 15:41:06 33.24 47.26 33 4.6 NEIC

10/25/2002 21:48:05 33.04 48.9 33 4.6 NEIC

11/21/2004 21:37:22 33.26 47.93 18 4.6 IIEES

11/21/2004 21:45:34 33.38 47.85 13 4.8 IIEES

11/22/2004 4:34:47 33.36 47.99 14 4.8 IIEES

5/3/2005 7:54:32 33.88 48.85 14 4.9 IIEES

جايگاه و ويژگي هاي زمين شناسي

از نگاه جغرافيايي و همچنين از نظر زمين‌شناسي ساختماني و زونهاي ساختاري به استثناء حاشيه خاوري، بخش عمده استان در ارتفاعات زاگرس قرار دارد كه به لحاظ داشتن ذخاير نفتي از ديرباز مورد مطالعه زمين شناسان نفتي چند مليتي قرار داشته است به همين لحاظ در حال حاضر اطلاعات جامعي از زمين‌شناسي و ذخاير نفتي استان در بايگاني مركز اطلاعات شركت ملي نفت ايران وجود دارد.

در چارچوب پهنه‌هاي ساختاري ايران، استان لرستان جايگاه بسيار ويژه‌اي دارد بدين معنا كه حاشيه شمال خاوري استان بخشي از پهنه دگرگونه سنندج ـ سيرجان است كه نواحي واقع در شمال بروجرد تا جنوب شهرستان دورود را دربر دارد. بخش باقيمانده استان گستره‌هاي مربوط به ارتفاعات زاگرس است.

اين دو پيكره مورفولوژي يكسان ندارند. ناحيه دگرگونه سنندج ـ سيرجان بيشتر سيماي تپه ماهوري دارد ولي گاهي رخنمون هاي نفوذي جاي گرفته بدرون سنگها موجب مورفولوژي خشن و ناهموار ميگردد. پيكره جنوب باختري استان ( كوههاي زاگرس) يك كمربند كوهستاني چين خوردهاست كه بيشترين ارتفاعات را درخود دارد. اشترانكوه (4050 متر) كوه گرين (3388 متر) ، كوه ميش پرود (3378 متر) از جمله مهمترين و بلندترين چكادهاي استان هستند. مرز بين اين دو واحد، دشت نهاوند ـ سيلاخور است كه از نهاوند تا بروجرد و دورود گسترش دارند.

تفاوت ساختار و دگرگوني پديده‌هاي ماگماتيسم متامورفيسم سبب ميگردد كه در يك راستاي خاوري ـ باختري بتوان استان لرستان به دو پهنه با ويژگيهاي متفاوت تقسيم كرد.

الف : پهنه سنندج ـ سيرجان

در گستره‌هاي واقع در خاور استان لرستان خاصه هاي ژئومورفولوژيك و پديده‌هاي ترميك و ديناميك شباهت كامل با پهنه دگرگوني سنندج ـ سيرجان دارد. در نواحي مورد نظر كه از شمال بروجرد تا جنوب دورود را دربردارند فيزيوگرافي تپه ماهوري و روند شمال باختري ـ جنوب خاوري حاكم است. منطقه مورد سخن بخشي از ناآرامترين به عبارت ديگر پوياترين پهنه‌هاي زمينساختي ايران است زيرا كه پديده‌هاي دگرگوني ماگماتيسم و زمينساخت مكرر ومنطبق بر فازهاي تكتونيكي جهاني برآن حاكم است.

در بخش سنندج ـ سيرجان استان لرستان بيشتر سنگها ، دگرگونه‌اند كه بخش‌هاي اواري و ريزدانه آنها سيماي تپه ماهوري و براق و سنگهاي كربناتي (دگرگونه و يا نادگرگونه ) آن اغلب ستيغ ساز و پرتگاهي هستند.

واحدهاي سنگ چينه‌اي خاور استان پيوند نزديكي با رويدادهاي تكتونيكي دارند و لذا بررسي آنها در چارچوب واحدهاي تكتونواستراتيگرافيك ميتواند ساده‌تر و گوياتر باشد.

تواليهاي پلاتفرمي پالئوزوئيك ترياس مياني شامل سنگ آهك و سنگ آهكهاي مرمري شده به رنگ خاكستري است كه بويژه در شمال بروجرد برونزد دارند و تغييرات سني آنها از پرمين تا ترياس مياني است.

رسوبهاي انباشته شده در پيش بوم هاي ترياس بالا ـ ژوراسيك مياني ( سازند شمشك) بخش بزرگي از شمال خاوري لرستان را مي‌پوشانند كه بطور عمده از نوع شيلهاي دگرگونه حاوي لايه‌هايي از سنگ اهك فسيلدار است كه كليواژهاي رسليتي و شيستوارگي شاخص دارند.

در هورنفلسهاي همجوار با توده‌هاي نفوذي، رگه‌ها و ياعدسيهايي از كوارتز افزوده شده كه گاه ارزش اقتصادي دارند. توده‌هاي نفوذي جاي گرفته به درون شيلها و سنگ ماسه‌هاي ژوراسيك بيشتر از نوع گرانيت، گرانوديوريت و ديوريت هستند كه ممكن است با گرانيت الوند هم ريشه باشند و لذا سن كرتاسه بالا دارند.

سنگهاي جوانتر از ترياس بالا ـ ژوراسيك مياني اين بخش محدود به رديف‌هاي كنگلومرايي پليوسن ـ كواترنر است كه به صورت انباشته‌هاي بعد از كوهزايي و به هنگام برپايي كوههاي زاگرش شكل گرفته‌اند.

از نگاه تكتونيكي نشانه‌هايي از رويداد كوهزايي سيمرين پيشين به ويژه سيمرين مياني در ناحيه مشهود است كه در دگرشكلي آن نقش موثر داشته‌اند.

شناسايي دگر شكلي‌ها ايجاد شده در واحدهاي زمين‌شناسي و ارزيابي عوامل موثر در اين دگرشكلي‌ها بويژه آن دسته از عواملي كه امروزه نيز فعال‌اند نشان ميدهد كه بخش خاوري استان لرستان از جمله نواحي لرزه‌خيز است. گسله‌هاي اصلي و لرزه‌زاي نهاوند، كارون، دورود، گيل‌آباد كه در شكل گيري دشت سيلاخور و جالانجولان نقش داشته‌اند تاكنون موجب زمينلرزه‌هاي مكرر و ويرانگر شده‌اند تكانهاي زمين در امتداد آنها، همچنان بسيار محتمل است.

ب : پهنه زاگرس

تمام گستره‌هاي واقع در باختر دشت چالايخولان ـ سيلاخور تا مرز باختري استان لرستان به واحد ساختاري ـ رسوبي زاگرس تعلق دارند كه به لحاظ ثقانهاي ساختاري خود به دو زير پهنه "زاگرس مرتفع" و "زاگرس چين خورده" قابل تقسيم است.

ـ زير زون زاگرس مرتفع

نواحي واقع در باختر محور دورود ـ بروجر تا خاور شهرستان خرم آباد "زاگرس مرتفع" و يا "زاگرس رورانده" نام دارد كه بوسيله زون راندگي اصلي به ويژه گسلهاي وابسته (گسل دورود) از نواحي خاوري استان (سنندج ـ سيرجان) جدا است ولي گذر آن به زاگرس چين خورده تقريباً تدريجي است.

در زاگرس مرتفع واحدهاي سنگ چينه‌اي روند عمومي شمال باختري ـ جنوب خاوري دارند ولي عموماً به لحاظ عملكرد تنش‌هاي ساختاري، دگرشكلي آنها پيچيده است كه با روند عمومي زاگرس همسو نيست.

رديفهاي بلاتفرمي ـ تبخيري پركامبرين پسين ـ ترياس مياني فقط در گوشه جنوب خاوري استان ( شمال زردكوه) رخنمون دارند. تواليهاي كربناته ژوراسيك ـ كرتاسه فراوانتري واحدهاي سنگ چينه‌اي هستند كه بويژه در كوه ميش پرور و كوه گرين رخنمون دارند. در اين نواحي افزون بر رديف هاي دولوميتي سازند نيريز (ژوراسيك پايين)، كربناتهاي سازند سورمه (ژوراسيك مياني ـ بالايي) و سنگ آهكهاي ضخيم ياله تا توده‌اي خرد شده كرتاسه از متشكلين ارتفاعات هستند . سنگهاي كرتاسه پاييني ، به سن نئوكومين ـ سنومانين قابل قياس با سازندهاي فهليان ، داريان و سروك هستند . سنگهاي كرتاه ساپاني ( كامپانين ـ مايستريشتين) شباهت رخساره‌اي نزديك با سازندمارني گورپي و سازند فليشي اميران دارند.

در زاگرس مرتفع الگوي ساختاري حاكم نتيجه عملكرد گسله‌هاي سراسري، گسله‌هاي راندگي، راندگيهاي بريده است كه حاصل آن راندگي ورقه‌هايي از سنگها به حجم‌هاي زياد از شمال خاور به سمت جنوب باختر است. بررسي محلي راندگي‌ها نشانگر انواع كوچك زاويه است . سطح راندگيها مساوي نيست بنابراين وضع فضايي آنها در همه جا يكسان نميباشد ولي ميلونيتي شدن سنگها هم در فراديواره وهم در فروديواره عموميت دارد. پيشرفت راندگي به حدي است كه به تقريب تمامي منطقهاز ورقه‌هاي روارانده تشكيل شده است كه بعضي از آنها كوچك و منفرد و برخي ديگر بزرگ و احتمالاً اجزائي از يك مجموعه دوبلكس هستند.

زيرزون زاگرس چين خورده:

از خاور شهرستان خرم آباد تا مرز باختري استان لرستان به عنوان بخشي از كوههاي زاگرس چين خورده ساختارها از انواع تاقديس‌ها و ناوديس‌ها ممتد و منظم‌اند كه با پهنه گسليده و رانده شده شمال خاوري زاگرس ( زاگرس مرتفع ( تضاد كامل دارند.

فيزيوگرافي اين بخش عموماً كوهساز با ستغ‌ها بلند و دره‌هاي عميق است كه گاهي دسترسي به بعضي از آنها بسيار دشوار است . سيماي ناهمواريهاي كوهساز هماهنگي كامل با ساختمانيهاي زمين‌شناسي دارند به همين رو برچنگي‌ها به صورت كمانهاي خميده و ممتد‌اند كه در راستاي شمال باختري ـ جنوب خاور دارند. افزون بر اشكال كوهساز واحدهاي تپه ماهوري يكي ديگر از ريخت‌هاي حاكم بر ناحيه است كه بطور عموم حاصل سازند شيلي ـ مارني گورپي فليش هاي سازند اميران ، ترادف هاي گچي سازند گچساران و بالاخره نهشته‌هاي كنگلومرايي سازند بختياري است.

در بخش زاگرس چين خورده استان لرستان توالي پلاتفرمي كامبرين ـ ترياس مياني برونزد ندارد. از توالي كنتينتال شلف ترياس ـ كرتاسه با رخساره خاص اقيانونس تتيس جوان تنها ترادف هاي كرتاسه بالايي بعضي سازندهاي سروك ، ايلام ، گورپي چهره‌هاي كوهساز هستند.

نهشته‌هاي پسرونده همزمان با كوهزايي آلپي كه ممكن است از نوع درايي و يا غير دريايي باشند به ويژه در جنوب باختري خرم اباد گستره‌هاي وسيعي را زيرپوشش دارند . تمام سنگهاي ترشياري اين بخش را ميتوان به دو گروه ترشياري پاييني ( پالئوسن ـ ميوسن پاييني) و ترشياري بالايي (ميوسن پائيني ـ پليوسن) تقسيم كرد.

سنگهاي ترشياري پاييني نهشته‌هاي كربناتي پاياني ( سازند آهكي تله زنگ) و يا انباشته‌هاي اواري ( سازند كشكان) هستند ولي در پاره اي از نواحي مارنهاي ژرف سازند پابده فراوان است.

سنگهاي ترشياري بالايي با چرخه رسوبي سازند اسماري و به سن اوليگوسن ـ ميوسن ، آغاز مي‌شود كه رديف‌هاي كربناتي كوهساز حاوي انباشته‌هاي نفتي است. چرخه رسوبي آسماري، پس از يك وقفه رسوبي با چرخه رسوبي ديگري پوشيده ميشود كه يك سيكل رسوبي پسرونده بنام كوه فارس بوده و سازند تبخيري گچساران كمي سازند مارني ميشان و بالاخره ترادفهاي سرخرنگ سازنداواري آغاجاري از متشكلين اصلي آن هستند.

بخش هاي فروافتاده باختر خرم آباد با سازند كنگلومرايي بختياري پوشيده شده كه شامل تناوبي از كنگلومراي توده‌اي مقاوم و عدسيهايي از سنگ ماسه است.

در بخش زاگرس چين خورده استان لرستان ( باختر خرم آباد تا مرز باختري استان) اشكال ساختاري به صورت تاقديس‌ها و ناوديس‌هايي است كه صفحات محوري آنها در راستاي شمال باختري ـ جنوب خاوري و تا اندازه‌اي مارپيچ است.

تاقديس‌ها بطور معمول هسته‌اي از سنگ آهكهاي سازند سروك (كرتاسه) به ويژه سازند ايلام دارند كه در دو طرف (بال تاقديس‌ها) به سازندهاي جوانتر ميرسد.

در هسته تاقديس‌ها شيب لايه‌ها بسيار كم و گاهي نزديك به افقي است ولي با دور شدن از محور شيب لايه‌ها افزايش مييابد. به گونه اي كه گاهي لايه‌ها شيب هاي تند دارند و حتي در پهلوي جنوب باختري گاه افزايش شيب به حد برگشتگي مي‌رسد لازم به گفتن است كه لاگوي تكتونيكي حاكم منحصر به چين خوردگي نيست گاهي تنش هاي فشارشي به صورت شكستگي نمود دارند. ويژگيهاي لرزه‌خيزي زاگرس همچنان در استان لرستان حاكم است به همين دليل تكانهاي ضعيف زمين زياد است. ضعف توان لرزه خيزي ميتواند حاصل تعديل تنشها توسط واحدهاي سنگ چينه‌اي شكل پذير باشد. گفتني است كه تجديد فعاليت در شكل گيري و ياتغيير شكل سنگهاي پي عامل اصلي زمينلرزه هاي استان است ولي بايد اذعان داشت كه رابطه بين زمينلرزه و زمينساخت استان تا اندازه اي پيچيده است.

http://www.chn.ir/News/?id=15348§ion=1

لرستان چرا زلزله‌خيز است. قرار گرفتن استان لرستان روي چندين گسل بزرگ زاگرس باعث زلزله‌هاي مهيبي در اين استان شده است

استان لرستان روي چندين گسل بزرگ قرار دارد.

تهران، ميراث‌خبر

سياست‌وفرهنگ- استان لرستان به علت قرار داشتن بر روي لرزه زمين ساخت زاگرس از نواحي لرزه خيز ايران است. وقوع زمين لرزه‌هاي مخرب در سيمره، سيروان، دره سيلاخور، بروجرد در ادوار مختلف تاريخي بهترين گواه لرزه خيزي اين منطقه است. وقوع زمين لرزه‌هاي زاگرس ناشي از کوتاه‌شدگي پي سنگ زاگرس در اثر تغيير عملکرد گسلهاي عادي پي سنگ (با شيبي به سمت شمال خاور) به صورت گسلهاي معکوس با شيب زياد، درنظر گرفته مي‌شود. در اکثر زمين لرزه‌هاي اين ناحيه وجود يک گسلش رانده با مولفه امتدادلغز يا گسل امتداد لغز با مولفه شيب لغز معکوس قابل توجه است.

به علت قرارگرفتن پهنه ايران بين صفحه هاي عربي و اوراسيا از يکسو و حرکت صفحه عربي به سوي اوراسيا (با سرعت حدود 5/3 سانتيمتر در سال) از سوي ديگر، پهنه ايران به صورت مداوم داراي فرم دگرشکلي منحصر به فردي است. مرز فلات ايران با صفحه عربي گسل اصلي تراستي زاگرس است. بخشي از دگرشکلهاي ناشي از حرکت صفحه عربي و نيروهاي فشارشي حاصل از اين حرکت در پهنه زاگرس به صورت رخدادهاي زمين لرزه نمايان است و هرازچندگاهي زمين لرزه‌هاي مخربي در اين پهنه رخ مي‌دهند.

استان لرستان به علت قرار داشتن بر روي گسل هاي زاگرس از نواحي لرزه خيز ايران است.

سيلاخور بر روي گسل سراسري زاگرس واقع شده و منطقه‌اي زلزله خيز است وقوع زمين‌لرزه‌هاي زاگرس ناشي از کوتاه‌شدگي پي سنگ زاگرس در اثر تغيير عملکرد گسلهاي عادي پي سنگ (با شيبي به سمت شمال خاور) به صورت گسلهاي معکوس با شيب زياد، درنظر گرفته مي‌شود. در اکثر زمين لرزه‌هاي اين ناحيه وجود يک گسلش رانده با مولفه امتداد لغز يا گسل امتداد لغز با مولفه شيب لغز معکوس قابل توجه است.

زمين لرزه 2 تير 251 هـ.ش سيمره (22/6/872 م.)

در 2/4/251 هـ. ش زمين لرزه‌اي به دنبال پيش لرزه‌هاي آسيب رسانش که در روز پيش روي داده بود، منطقه سيمره را ويران کرد. باروي شهر سيمره فرو ريخت و حدود 20000 تن کشته شدند. اين زمين لرزه احتمالاً به شهر سيروان نيز آسيب رسانده است. زلزله سيمره به احتمال زياد در عراق، واسط و بصره حس شده و نيز مسبب زمين لغزه هاي بزرگي در دره سيمره بوده است.

زمين لرزه 3 بهمن 1287 هـ.ش سيلاخور (23/1/1909 م.)

زلزله فاجعه باري در بامداد 3/11/1287 هـ. ش دره سيلاخور، (جنوب خاور بروجرد) را در هم کوبيد. آسيبها نه تنها در دره پرجمعيت سيلاخور بلکه فراتر به سوي جنوب خاور، در آباديهاي کوهستاني تا ارجنک نيز سنگين بود. به طور کلي، 128 روستا آسيب ديد که از بين آنها 64 آبادي به کلي ويران شد و شمار کشته شدگان در آنها بين 6000 تا 8000 نفر برآورد شده است.

اين زمين لرزه با گسلي به طول 45 کيلومتر از نزديکي کلنگاله تا جنوب سراوند همراه بوده است. بنابر شواهد صحرايي و اطلاعات محلي ميانگين جابجايي قائم سطح زمين در اثر اين گسلش بين يک تا دو متر بوده و بخش شمال خاوري گسل پائين افتاده است. هيچ گونه شاهدي از جنبش راستالغز اين گسل در دست نيست.

زمين لرزه سيلاخور در بروجرد، کرمانشاه و همدان به گونه اي نيرومند احساس شده تا خرپوت در ترکيه، گرجستان و عراق نير دريافت شده است. تمرکز پس لرزه‌هاي نيرومند اين زلزله بيشتر در بخش هاي جنوب خاوري و شمال باختري ناحيه کلان لرزه اي اين زمين لرزه روي داده و باعث افزايش ميزان آسيب هاي پديد آمده در اثر لرزه اصلي شده است.

زمين لرزه 11 فروردين 1385 هـ.ش سيلاخور

اين زمين لرزه در ساعت 5 يك دقيقه صبح روز جمعه 11 فروردين اتفاق افتاد و 86 كشته و هزار و 264 زخمي برجاي گذاشت. 94 زمين‌لرزه و پس لرزه در روزهاي 10 الي 13 فروردين ماه در شهرستانهاي دورود، بروجرد، سپيد دشت، خرم آباد رخ داده است.براساس گزارش شبكه‌هاي لرزه نگاري وابسته به مركز لرزه نگاري كشوري موسسه ژئوفيزيك دانشگاه تهران در استان لرستان تا ساعت 17 روز سيزدهمين فروردين ماه تعداد 94 زمين لرزه به ثبت رسيده است. اولين زمين‌لرزه با بزرگي 7/4 در ساعت 19 و 48 دقيقه و 8 ثانيه در طول جغرافيايي 85/48 و عرض جغرافيايي 55/33 در حوالي دورود رخ داده است.

http://poi.btn.ir/page.php?23

15 هزار واحد مسکوني در زمين لرزه لرستان آسيب ديد

زمين لرزه 1/6 ريشتري صبح روز يازدهم فروردين ماه سال 1385, 270 روستا از توابع شهرستان هاي بروجرد، دورود، خرم آباد و ... را لرزاند و شدت تخريب اين روستاها بين 10 تا 100 درصد اعلام شده است.

به نقل از سايت هاي مختلف خبري، براساس آخرين آمار دريافتي به دنبال زمين لرزه در استان لرستان 1248 نفر مجروح و تعداد انگشت شمار کشته شدند که تمامي کشته شدگان مربوط به روستاهاي دو شهرستان بروجرد و دورود هستند.

گفتني است، شب پنج شنبه هفته قبل از وقوع زلزله در پي وقوع پيش لرزه ، عوامل پاسگاههای انتظامی محل با استفاده از خودروهاي سيار و بلندگوها نسبت به احتمال وقوع زلزله، در سطح 1280 روستاي موجود در اين مناطق اطلاع رساني کردند، که اين اقدام موجب شد تا بخش اعظمي از ساکنان روستاها در زمان وقوع زلزله در فضاي باز حضور داشته ودر نتيجه از اين حادثه جان سالم به در بردند.

بنابر اين گزارش زخمي شدگان و افراد کشته شده در زمين لرزه ، جزو کساني بودند که با اين پيش فرض که خطر وقوع زلزله برطرف شده است، مجددا به داخل منازلشان برگشتند.

وقوع 70 زمين لرزه در لرستان

70 زمين لرزه و پس لرزه در روزهاي 10 الي 12 فروردين ماه در شهرستانهاي دورود، بروجرد، سپيد دشت، خرم آباد رخ داده که 63 مورد آن در دورود و بروجرد به وقوع پيوسته است.

از 70 زمين لرزه 38 زمين لرزه در دورود، 25 زمين لرزه در بروجرد، پنج زمين لرزه در سپیددشت و دو زمين لرزه در خرم آباد رخ داده است

براساس گزارش شبکه هاي لرزه نگاري وابسته به مرکز لرزه نگاري کشوري موسسه ژئوفيزيک دانشگاه تهران در استان لرستان تا ساعت 10 روز دوازدهم فروردين ماه تعداد 70 زمين لرزه به ثبت رسيده است.

اولين زمين لرزه با بزرگي 4/7 در ساعت 19 و 48 دقيقه و 8 ثانيه در طول جغرافيايي 48/85 و عرض جغرافيايي 33/55 در حوالي دورود رخ داده است.

قابل ذکر است که زمین لرزه مذکور علاوه بر استان لرستان ، اراک و روستاهای تابعه را نیز لرزاند

اقدامات موسسه صندوق بیمه ناجا(امید)

موسسه صندوق بیمه ناجا برابر وظایف محوله و در راستای حمایت از کارکنان نیروی انتظامی و به منظور تسکین آلام حادثه دیدگان در یک اقدام بموقع در مورخه 12/1/85 طی نمابری آمادگی خود را جهت ارائه خدمات به بیمه شدگان خانه و خانواده ، به فرماندهی انتظامی استان لرستان اعلام و درخواست ارسال مشخصات و آمار حادثه دیدگان گردیدو از آنجائیکه تمامی کارکنان استان همگی درگیر کمک رسانی و امداد بودند و با توجه به گذشت 6 روز از حادثه که جوابی واصل نشد؛ مدیر عامل موسسه در معیت مدیر عامل محترم بنیاد تعاون و هیئت همراه به شهرستان بروجرد مرکز زمین لرزه 1/6 ریشتری اعزام و جلسه اختصاصی به همین منظور در محل فرماندهی انتظامی شهرستان مذکور با حضور فرمانده انتظامی استان و دیگر مسئولین برگزار گردی

گسل‌هاي اصلي لرستان و زلزله‌هاي بزرگ وقوع یافته ی آن

مطالب مشابه :

گسل زاگرس

گسل زاگرس

گسل زاگرس

گسل‌هاي اصلي لرستان و زلزله‌هاي بزرگ وقوع یافته ی آن

کامیاران

گزارش زمين لرزه 16 /12/85 دورود

الماس چگونه تشكيل می‌شود؟