آموزش الکترونیکی یا E-learning چیست؟

آموزش الکترونیکی یا E-learning چیست؟

با ورود کامپیوتر به زندگی انسانها و به موازات آن گسترش شبکه اینترنت ، بسیاری
از تعاریف و خدمات اجتماعی تغییر یافته و یا به سمت تحول بنیادی در حرکت است ، و هر
روزه تاثیرات این دگرگونی ها در زندگی روزمره ما بیشتر نمایان می گردد. این جهان
مجازی،که پدیده هزاره سوم تمدن بشری است ، در ابتدای راه خود دستاوردهای کم نظیری
برای جوامع امروزی به ارمغان آورده است .

شبکه ای عظیم اطلاع رسانی ، فروشگاه و بنگاه های بزرگ اقتصادی ، موتور های قوی
جستجوی اطلاعات ، موسسات و انجمن های مجازی و.... . به جرات می توان گفت یکی از
بزرگترین دستاوردهای آن آموزش الکترونیکی (E-learning ) می باشد .

در این مقال سعی شده است با استفاده از آخرین مقالات و تحقیقات علمی ، مفهوم آموزش
الکترونیکی و نقش آن در توسعه جوامع امروز برسی گردد.

آموزش الکترونیک چیست ؟

منظور از E-Learning یا آموزش الکترونیکی، بطور کلی بهره گیری از سیستم های
الکترونیکی، مثل کامپیوتر، اینترنت، CD های Multimedia ، نشریه های الکترونیکی و
خبرنامه های مجازی نظایر این هاست که با هدف کاستن از رفت و آمدها و صرفه جویی در
وقت و هزینه و ضمنا یادگیری بهتر و آسانتر.

البته سیستم هایی که E-learning به حساب می‌آیند و امکان یادگیری از راه دور را
فراهم می کنند متنوع هستند. ولی در وهله اول آنچه که مهم است آگاهی علاقمندان از
نوع این سیستم ها و انتخاب صحیح و نحوه استفاده درست از آنها است. این سیستم ها
بعضا میتوانند جایگزین کلاس های حضوری هم باشند. درعین حال برای افراد سخت کوش و
علاقمند میتواند مکمل کتاب و کلاس باشد. در یک جمله می توان گفت E-Learning آوردن
یادگیری برای مردم است به جای آوردن مردم برای یادگیری .

در یادگیری الکترونیکی غیر از اینترنت، CD های آموزشی ، ویدیوهای آموزشی و همچنین
ماهواره استفاده می شود .آماد نشان داده است که در سال 1999 بالاترین روش آموزش CD
های آموزشی بوده است با 53% ولی در سال 2004 پیش بینی می شود که E-Learning مقام
اول آموزش را با 63% کسب کند .

در Synchronous این امکان وجود دارد در آموزش الکترونیکی استاد و شاگرد به صورت
همزمان با هم گفتگو کنند و در اتاقهای Chat با هم مباحثه کنند ولی در Asynchronous
شاگردان مباحث خود را می پرسند استاد در زمان دیگری که مشخص کرده است به پاسخ ها
جواب می دهد .

روبرت مرداک (RUPERT Murdoch ) که بر روی آخرین تکنولوژی ها کار میکند می گوید:

I think education is going to be a very big part of the Internet

یعتی آموزش بخش عظیمی از اینترنت را به خود اختصاص خواهد داد.

این شخص هم اکنون در حال سرمایه گذاری در جهت درست کردن بزرگترین دانشگاه مجازی
دنیا می باشد.

E-Learning باعث رشد اقتصادری شرکت ها و مراکز تجاری در دنیا شده است:

مرکز IDC پیش بینی نموده است رشد اقتصاد در زمینه E-Learning در سال 2000 از 3/4
بیلیون دلار به 23/1 بیلیون دلار در سال 2004 برسد که یک رشد 68% را در هر سال نشان
می دهد .

آموزش الکترونیکی و رابطه آن با آموزش سنتی :

آموزش الکترونيکي روشهاي آموزشي کنوني را تکميل مي کند و در بعضي از موارد جايگزين
آن مي شود.يکي از رويکردهاي اصلي آموزش الکترونيکي ، آموزش ترکيبي به معني بکارگيري
بيش از يک رسانه در امر آموزش است مانند ترکيب آموزش توسط معلم و ابزارهاي بر پايه
وب که البته با اين روش ، آموزش الکترونيکي جايگزين آموزش کنوني نمي شود بلکه آن را
تکميل مي کند هرچه که در موارد بسياري آموزش الکترونيکي به تنهايي مي تواند پاسخگوي
نيازهاي آموزشي باشد.

در قرن جدید تنها چیزی که شما را می تواند از بقیه رقبا جلوتر بیندازد یادگیری
سریعتر می باشد. همزمان و همراه با تحولات و تغییرات وسیعی که در جهان بوجود آمده
است رویکردها و دیدگاه های اندیشمندان نسبت به آموزش و یادگیری نیز تحولاتی داشته
است. در گذشته جهت آموزش Training را به کار می بردند که به معنای آموزش دادن
همراه است و اکنون واژه Learning را به کار می بریم که به معنی آموزش گرفتن می
باشد. در آموزش سنتی چون مبنای کار در آموزش دادن همراه بوده است در نتیجه آموزش به
صورت اجبار، تنبیه و با زور همراه بوده و نتیجتا افت تحصیلی چه در کلاس درس و چه در
خارج کلاس را به همراه داشته است اما در Learning چون خود فرد خواسته است که یاد
بگیرد همراه با بازدهی بالایی می باشد. در سال 1995 شرکت IBM در ژاپن بخش آموزش
منابع انسانی خود را از نام Training به نام Education تبدیل کرد.

رویکرهای
سنتی و مدرن در آموزش و یادگیری

رویکرد سنتی

رویکرد مدرن

تاکید بر

رقابت – خارج
نمن رقیب از میدان

همکاری و
مشارکت تشکیل تیم

وظیفه
فراگیران

ذخیره سازی
اطلاعات ، حفظ مطالب

مدیرین
اطلاعات ، تولید دانش

روابط مدس و
فرگیران

دوگروه مجزا
– جاهل و عالم

یک گروه :
جامعه فراگیران –یادگیری جمعی

فرایند آموزش

استاندارد

سفارشی با
توجه هر دانش پژوه

محیط آموزش

مکانهای خاص
، مکتب ، مدرسه

هر کجا که
باشید می توانید یاد بگیرید

زمان آموزش

زمان های خاص
و تعریف شده مدارس

هز زمان که
اراده کنید

آموزش
الکترونیکی و اقتصاد :

افزایش ارزش سرمایه بشری در اقتصاد جدید، ضرورت شکلهای بیشتر و بهتر آموزش را
ایجاد نموده است. آموزش الکترونیکی نیز راهی جدید برای ایجاد یک اقتصاد جدید می
باشد. ضرورت صنعت آموزش الکترونیکی گسترده بعنوان ادغام خدمات آموزشی و تکنولوژی
سبب پیشرفت و ترقی فراوان شرکتهای آموزشی با دانش الکترونیکی شده است. در این صنعت
چهار بازار اصلی از قبیل محتویات یادگیری فاصله دار (distribuited learning
content)، توانمند کننده آموزش از راه دور (distance education enablers)،
محیطهایon line

(online communities) و شرکتهای ارائه دهنده خدمات (online education related
services online) وجود دارد.

پیدایش چنین تکنولوژیهایی، شرکتها را قادر می سازد تا مطالب آموزشی زیادی را با
هزینه های کمتر از آموزش به روش سنتی در سر تا سر جهان ارائه دهند. بازار "یادگیری
فاصله دار" آموزشی است که از طریق روشهای دیگر از قبیل اینترنت،سی دی رام،
تلویزیون، نوار ویدئوئی و غیره ارائه می گردد. از لحاظ تاریخی رایج ترین روش،
استفاده از CD-ROM است که کاربران می توانند توسط آن به محتویات امتحانات پاسخ
گویند. با این وجود بازارهای زیادی در رابطه با آموزش از راه دور که در اینترنت
فراهم می گردد ظهور نموده است. آموزش اینترنتی خود به دو دسته تقسیم می گردد یکی
بطور همزمان (که مدرس کلاسهای online را با استفاده از تصویر یا ویدئو و چت تشکیل
می دهد) و دیگری بطور غیر همزمان.

(که محتویات درسی از قبل ضبط شده است و هیچ واکنش یا عکس العمل زنده ای بین مدرس و
دانشجویان برقرار نمی گردد اما تسهیلاتی فراهم می شود که دانشجویان بتوانند در هر
زمان از روز در کلاسها شرکت نمایند). محیط های online ظهور یافتند تا بازارهای خاص
مختلفی را در صنعت آموزش سرویس دهند. آموزش، زمینه ها و فرصتهای زیادی را برای رشد
فراهم می آورد. اقتصاد جدید انگیزه های اقتصادی زیادی را ایجاد می نماید و موانع
اساسی را برای آموزش در جهت اقتصاد پویا را از میان بر می دارد

آموزش الکترونیکی در ایران :

(برگرفته از مقاله با نام : چالش های چند میلیون تومانی آموزش الکترونیکی در
ایران/علی محمد آقا زمانی)

داستان گسترش آموزش های مجازی در فضای آموزش عالی ، از تاسیس دانشکده مهندسی فناوری
اطلاعات دانشگاه امیرکبیر www.aku.ac.ir آغاز
شد . در این دانشکده که فعالیت مجازی دارد ، برخی از دوره های فنی و مهندسی مرتبط
با فناوری اطلاعات و ارتباطات به صورت از راه دور تدریس می شود .

موفقیت های این دانشکده و برنامه های کلان دولت در جهت فراگیر تر کردن سطح آموزش
عالی در استان های مختلف و ارائه امکانات بیش تر و بهتر به مراکز آموزش عالی استان
ها و مراکز محروم ، رویکرد توسعه و راه اندازی سیستم های آموزش الکترونیکی را در
دانشگاه های کشور گسترش داد.

ما حصل برنامه های تقویت آموزش از راه دور در مراکز آموزش عالی کشور که با کمک طرح
تکفا www.takfa.ir نیز ، دنبال گردید ، ایجاد
دوره های مختلف کارشناسی و کارشناسی ارشد به صورت از راه دور در چند دانشگاه مشهور
تهران و شهرستان گردید . در این دانشگاه ها ، دانشجو می تواند بدون شرکت در آزمون
ورودی یا کنکور سراسری ، و تنها بر اساس توان علمی و مالی دانشجو ، به انتخاب واحد
در رشته مورد علاقه معرفی شده توسط دانشگاه مجازی ، پرداخته و پس از طی دوره دانش
پذیری ، در صورت کسب حداقل های لازم ، به مرحله دانشجوی رسمی وارد شود و ادامه
تحصیل دهد .

تحصیل در این دوره ها در هر مقطعی ، به صورت سایت اینترنتی و آموزش های الکترونیکی
میسر شده است و امکان تعاملات الکترونیکی متنی و صوتی گسترده و فراگیری بین دانشجو
و استاد برقرار شده است که نمونه های موفق آن را می توان در دانشگاه های مختلف
مرتبط مشاهده کرد.

نمونه ها

دانشگاه علم و صنعت ایران ، یکی از نمونه های بارز برگزاری دوره های آموزش
الکترونیکی تحصیلات عالی در کشور است که از سال گذشته در این باره فعالیت های
ارزنده ای داشته است .

دکتر غلامی ، رئیس دانشکده مجازی دانشگاه علم و صنعت در مورد گسترش شبکه های اطلاع
رسانی در عصر جدید معتقد است :

گسترش شبکه هاي رايانه اي در سراسر دنيا تا به امروز و تأثيرات شگرفي که فنآوري
جديد اطلاع رساني بر توسعه و تحولات علمي، فني، اقتصادي، فرهنگي، آموزشي و اجتماعي
داشته ، موجب سرعت بخشيدن به ارتباطات و تبادل اطلاعات بين ميليون ها انسان و
هزاران سازمان ملّي و بين المللي گرديده است .

اما گویا ، شبکه های اطلاع رسانی به جای ان که سرعت و دقت و کیفیت را با هزینه به
مراتب کم تر و بهتری نسبت به روش های سنتی در اختیار کاربران قرار بدهند ، در
افزایش هزینه های سنتی (غیر الکترونیکی) افزوده اند. اکنون هزینه تحصیل در دانشگاه
آزاد ، پیام نور و حتی شبانه دولتی ، کم تر از رقمی است که این دانشکده اعلام کرده
است .

این در حالی است که وضعیت تحصیلی برای مقاطع لیسانس که طول دوره بیش تری دارند نیز
، زیاد تصور می شود . دانشگاه شیراز نیز که یک ماه پیش ، ثبت نام از متقاضیان تحصیل
در دوره کارشناسی ارشد تجارت الکترونیک را آغاز کرده بود ، رقم حداقل 5 میلیون
تومان را برای تحصیل از راه دور دانشجویان متقاضی در این رشته اعلام کرد .

بقیه ماجرا

مشخص است که کاهش استرس و فشار وارده بر دانش آموزان علاقمند به حضور در دانشگاه ها
و مراکز آموزش عالی ، جز با ایجاد دانشگاه های نوین با روش های مبتنی بر ICT و
فراگیر کردن این برنامه ها در سطح کشور ، امکان پذیر نیست و توجیه اقتصادی ندارد
.پر واضح است دانشجویی که نمی تواند به ازای هر 6 ماه تحصیل ، 5/1 میلیون تومان
هزینه حضور در کلاس های فوق لیسانس از راه دور را پرداخت کند ، قطعا باید به صف
چندهزار نفری متقاضیان کنکور معمولی رفته و شاید سال های انتظار بکشد .

در این فاصله ، اگر وی فرد مستعد و علاقمندی برای رشته خاص باشد ، به دلیل گذشت چند
ماه یا چند سال از عدم پذیرش وی به خاطر کمبود ظرفیت و مسائل این چنینی ، زمینه
برای منصرف شدن وی فراهم می شود .

این مسئله زمینه و بستر مناسبی برای خروج نیروهای مستعد و زبده به سمت و سوی مراکز
تحقیقاتی و آموزشی کشورهای غربی را فراهم می کند که نتیجه آن ، فقط خروج نخبگان از
جامعه و فقدان کشور از سرمايه های انسانی غیر قابل بازگشت است .

ارزشی که امروز منابع انسانی human resources برای حوزه های مدیریتی کلان کشورها به
ارمغان آورده است ، با هیچ ماده دیگری نمی توان جایگزین کرد . شاید کیمیایی که در
هزاران سال پیش به دنبال آن بودند ، اکنون همین نیروی انسانی و مغز آدمیان است که
بشر اکنون ان را درک کرده است . تلاش برای باروری همه جانبه ، فراگیر و گسترده و
موثر مغزها ، قدرت و اقتدار ملی به ارمغان خواهد آورد و این مولفه ، رمز بقای
کشورهای جهان اول در عرصه های صنعتی و اقتصادی به شمار می آید.

به هر حال کار کلان و مبتنی بر برنامه ریزی بلند مدت در عرصه فناوری اطلاعات و توجه
به نیروهای پایه ، اساسی ترین اقدامی است که جامعه به آن نیازمند است در حقیقت بحث
آموزش الکترونیکی در کشور باید به سمت و سویی حرکت کند که زمینه را برای نشاط و
فعال سازی در جامعه تحصیلات عالی کشور فراهم آورد.

آموزش از راه دور در آموزش و پرورش

شاید چالش های میلیونی در آموزش عالی کشور نمایان باشد ، اما در حوزه های دیگر
اموزش از راه دور ، وضعیت به این اندازه سخت نیست ! سعید آبادی ، مدیر موسسه آموزش
از راه دور وزارت آموزش و پرورش اخیرا اظهار داشته است :

سال تحصیلی 85-84 آموزش از راه دور، همزمان با شروع سال تحصیلی از دوم مهرماه آغاز
خواهد شد و 576 مركز در سراسر كشور در پایه‌های اول راهنمایی، دوم راهنمایی، اول
متوسطه، دوم متوسطه، دوره پیش‌دانشگاهی آموزش از راه دور را به شیوه نیمه حضوری به
120 هزار نفر دانش‌آموز بازمانده از تحصیل در داخل كشور و 3 هزار نفر در خارج از
كشور ارایه می‌كنند.

این مطلب نشان می دهد که عزم وزارت آموزش و پرورش برای نهادینه کردن فراگیر آموزش
الکترونیکی در مقاطع پیش دانشگاهی ، بسیار جدی است و زمینه برای تاسیس مدارس آموزش
الکترونیکی کشور آرام آرام مهیا می شود

دانشگاه های مجازی و سایت های مرجع E-learning :

نزدیکترین دانشکده مجازی نزدیک ما در دهکده مجازی در دبی قرار داد جهت اطلاعات
بیشتر می توانید به سایت www.kv.ae مراجعه نمایید
.

سایتی در جهت راهنمایی استادان و معلم ها در E-Learning :

اگر بر روی سایت www.turnitin.com بروید
این سایت در جهت راهنمایی اساتید و گرفتن تقلب های دانش آموزان می باشد، در این
سایت اساتید جزوات تهیه شده توسط دانشجویان را گرفته و پس از بررسی مشخص می کنند
که آیا چند در صد از جزوات تهیه شده کپی برداری شده است و به ترتیب اگر 100% کپی
برداری کرده باشید با رنگ قرمز نشان می دهد و اگر مراجع و منابع را دست کاری کرده
باشید با رنگ سبز نشان میدهد. همچنین به استاد این امکان را میدهد که حتی 100 جزوه
را به صورت همان جهت چک کردن به سایت بسپارد ضمنا جهت راحتی استاد این امکان را می
دهد که مطالب نوشته شده از کدام منابع کپی برداری شده است و منابع مرجع را رنگ می
کند تا استاد آنها را شناسایی کند.

سایت های مرجع جهت گرفتن امتحانات E-Learning

بسیاری از دانشگاهها و مراکز آموزشی دنا امتحانات خود را به شرکت های دیگر می
سپارند . به طور مثال دو شرکتی که در دنیا صدها مرکز جهت گرفتن امتحان دارند را
بطور مثال می آوریم این شرکت ها امتحانات TOFFEL   ، MCSE و ICDL و دیگر امتحانات
تخصصی را در ازاء گرفتن مبلغی از شما می گیرند .

www.vut.com
www.prometrice.com

مزایای کلی آموزش الکترونیکی به شرح زیر می باشد :

2- آموزش در هر زمان، در هر كجا و در هر مقوله‌اي

3- آموزش بدون پيش نيازهاي يكسان

4- آموزش فردي در كنار يادگيري مشاركتي

5- انتخاب سرعت و روال آموزش با توجه به نيازهاي فردي

6- کاهش 50% صرفه‌جويي در زمان

7- کاهش 60% صرفه‌جويي در هزينه

8- آموزش برای عموم مردم

9- با Interactive به صورت دو طرفه می باشد

10- نتیجه آموزش و یادگیری شما سریعتر مشخص می شود.

11- با استفاده از امکانات Multimedia مطالب بیشتر در ذهن می ماند.

12- تبعیضات رایج کمتر اتفاق می افتد

13- موجب حفظ منابع طبیعی و کاهش آلودگی های محیطی و صوتی می گردد و ....

کلام آخر :

در پایان باید توجه داشت آموزش الکترونیکی و تعامل آن با آموزش سنتی ، مقوله
ایست که می بایست بیش از پیش به آن توجه نمود. هر روزه در کلان شهر هایی مانند
تهران هزینه های هنگفتی بابت رفت و آمد شهری دانش جویان و دانش آموزان، آلودگی
محیطی و صوتی ، مخارج تحصیل و ... پرداخت می گردد . همچنین اثرات مخرب مهاجرت بین
شهری و بین المللی را نباید از ذهن دور داشت .

دولت می بایست با فراهم کردن زیر ساخت های مناسبی چون : خطوط اینترنت پر سرعت
،ارائه خدمات سخت افزاری و نرم افزاری مناسب و ارزان ، حمایت از افرادی که موسسین
این گونه پروژه های علمی هستند و تبلیغ آموزش الکترونیکی در بین مردم بستر مناسبی
را برای رشد و ارتقاء سطح علمی کشور با استفاده از امکانات روزبه وجود آورد.

منابع:

www.magfa.com

www.roshd.ir

www.ictna.ir

www.rayaco.com

برگرفته از مقاله با نام : چالش های چند میلیون
تومانی آموزش الکترونیکی در ایران/علی محمد آقا زمانی

آموزش الکترونیکی یا E-learning چیست؟

مطالب مشابه :

پرسش تشريفاتي مهر 18 ساله شد

برگزاری مسابقات قرآن - اذان- نهج البلاغه- انشاء نماز- احکام

رتبه های کنکور

آموزش الکترونیکی یا E-learning چیست؟

ادرس مدارس

انقلاب اسلامی ایران