آب انبار

آب انبارها

به دليل خشكي آب و هواي بخش عمده اي از كشور ايران و عدم ريزش باران كافي در بيش از شش ماه از سال در اكثر نقاط و در نتيجه فصلي بودن آب رودخانه ها و عدم دسترسي به آب، تمهيدات گوناگوني جهت تامين آب شيرين در فصول خشك سال شده است. احداث بند، قنات و آب انبار را مي توان از اين جمله نام برد. در اين رابطه، آب انبار همان گونه كه از نام آن مشخص است، براي ذخيره آب در فصول پر آب و استفاده از آن در بقيه ايام سال مي باشد.

نقش آب و انبارها در بافت شهرهای حاشیه کویر و منطقه های کم آب چشمگیر است که در بسیاری از آبادی ها و شهرها اب انبارها قبل آبادی و شهر را تشکیل می دهند .

در دوره اسلامي، آب انبار نيز مانند ساير ابنيه شهري در مراكز تجمع، مانند راسته هاي بازار و مراكز محلات و همچنين در كاروانسرا هاي بين راهي احداث مي شده. در شهر هاي گرم و خشك ايران هر محله اي اغلب براي خود يك آب انبار داشته كه توسط اهالي محل احداث مي شده و يا گاهي باني آن يكي از افراد متمكن و خيرخواه محله بوده است. آب انبار توسط اهالي خود محلاداره میشد و از كسي مبلغي براي استفاده از آن گرفته نمي شد، فقط اهالي محل خرج تعميرات و نگهداري آن را ميپرداخته اند.

در شهر هاي گرم و خشك آب انبار از ابنيه مهم شهري بوده و بناي آن با بادگير هاي بلند و گنبد هاي حجيم از فواصل دور در سيماي شهر خودنمايي مي كرده است. آب انبار هاي مهم داراي سردر هاي ورود بسيار زيبا بوده اند كه با انواع كاربندي ها و مقرنس ها تزيين مي شده و گاهي شعري در جهت سلام بر امام حسين (ع) و لعنت بر يزيد و يا يادآوري خيري كه باني آن انجام داده بر روي كاشي هاي هفت رنگ نقش مي بست. تاريخ احداث آب انبار ها، معمولاً در درگاه آن ها ثبت مي شده.

آب معمولاً در زمستان ذخیره شده و در تابستان به کار می‌رود. آب انبارها از جمله تأسیسات وابسته به قنات هستند.

نحوه ساخت آب انبار، تصفیه و عایق بندی آن با اصول مهندسی و علمی مطابقت دارد. برای تصفیه از روش‌های فیزیکی و شیمیایی استفاده می‌شود. ته نشین شدن مواد زاید، اضافه کردن حجم مشخصی از نمک به منظور تجزیه آن و میکروب کشی توسط کلر آزاد شده، استفاده از ترکیبات آهکی جهت گندزدایی و استفاده از کیسه‌های زغال به منظور بو گیری از جمله این روش‌ها است.

در هرند شهر کوچک گرما زده کویری ، معماری هیچ یک از مسجدها با شکوه ، معماری آب انبارها نمی تواند برابر کند .

انواع و قسمت های مختلف آب انبارها

آب انبارها را می توان به دو دسته تقسیم کرد ؛ الف ) آب انبارهای همگانی واقع در محله ها کاروانسراها روستاها و به صورت تک بنا در مسیر راههای کاروانی. ب) آب انبارهای خصوصی درون خانه ها قسمتهای عمده آب انبارها 1- منبع ذخیره آب 2- پوشش منبع3- هواکش 4- راه پله و پاشیر 5- سردر تزئینی

برش و پلان آب انبار عبد الرزاق خان در مركز محله خان در كاشان تاسيس شده در سال 1193 هجري.

1-منبع یا انبار : به چهار شکل مکعب ف مکعب مستطیل ، هشت گوشه و استوانه ساخته شده تمامی یا بخش عمده آن در زیر زمین کنده می شود منیعهای مکعب و مکعب مستطیل گذشته از اندازه های کوچک می توانند در اندازه های بسیار بزرگ و تا صد هزار متر مکعب نیز ساخته شوند که در آن صورت برای نگهداری پوشش فراز آنها در داخل جزرها و ستون ها را به کار می گیرند که از آن جمله می توان آب انبار جزیره هرمز ، آب انبار سید اسماعیل تهران ، آب انبار کنجعلیخان کرمان ، اب انبار وزیر یا میرزا مقیم کاشان و.... را نام برد

2-پوشش انبار : پوشش انبار منبع به صورتهای گنبدی ، مخروطی ، اهنگ و مسطح دیده می شود پوشش عمده آب انبارهای تک به صورت نیم گنبد کروی یا مخروطی بنا شده است گنبددهای مخروطی به دو نوع صاف و صاف زینه ای یا پله ای تقسیم می گردند . در منطقه های گرمسیری برای جذب کمتر نور خورشید جدار خارجی گنبد را سفید می کردند برای ساختن گنبدهای کوچک در روستاها از سنگهای ورقه و تخت استفاده می کردند و برای پوشش گنبدهای متوسط و بزرگ اجر به کار می برند .

3- هواکش و بادگیر : در بنای آب انبارها یک تا شش بادگیر در زیر دیده می شود در آب انبارهای که بادگیر بلند وجود ندارد برفراز طاق نیم کره یا مخروطی شکل انبار ، سوراخی می گذارند هواکش چون بادگیر کوتاه می سازند تا جریان هوا برقرار سازد تا جریان هوا برقرار سازد در اب انبار های شرق خراسان و ناحیه تایباد برفراز گنبدها چهار درگاهی برای هواکش ایجادکرده اند .

4- راه پله و پاشیر: ارتفاع پله ها به طور معمول بین بیست و پنچ تا سی پله است در یزد آب انبارهای شاخته شده به دست زردتشتیان دو پلکان دارد یکی برای زردتشتیان و دیگری برای مسلمانان ، آب انبار معروف " ریگ " نیز که از اثار دوران کهن یزد است که در مسیر برداشت دارد یکی از سوی میران خان و دیگری جنب بازار پنجه علی سابق . همچنین آب انبار باغ دولت آباد دو محل برداشت آب از داخل و خارج دارد در کاشان نمونه هایی در دست است که برای خنک کردن خانه مجاور از محل پاشیر آن کانال تهویه کشیده اند آب انبار محمدیان )

پلان و مقطع آب انبار شش بادگيره يزد. اين آب انبار دو راه پله دارد يكي براي مسلمانان و ديگري براي زرتشتيان.

خاك مجاور مخزن به عنوان پشتبند در مقابل نيروي جانبي آب داخل مخزن و گنبد روي آن عمل مي كند.

5- سردر: سردر آب انبار ها چشمگیرترین و احداثی ترین و نماسازی شده آن به شمار می رود . کتبیه پیشانی و کمر بندی سردرها به طور معمولی از کشای معرق تا هفت رنگ اشت و کتبیه های کمربندی گاه نیز بر روی قطعه های سنگ مرمر نقش می بندد از جمله در برابر آب انبار « گذرنو» در کاشان هشتی مانندی وجود دارد که آب انبار را با راسته پیوند می دهد از این محل در روزهای سوگواری در جای حسینه استفاده می کنند .

جنبه های فنی بنای آب انبار

مصالح اصلی در کار ساختن انبارهای آب عبارت است از سنگ شفته ، آهک و ساروج

برای آب بندی آب انبار ها به جای شفته ، کف انبارهای ژرف و پر حجم را سرب ریخته اند از آن جمله اند آب انبارها " خواجه و ریگ" در یزد و آب انبار گنجعلیخان در کرمان .

در بعضی جاها برای صرفه جویی در هزینه نوعی از آب انبار که به نام ریخته ای معروف است می ساختند گونه های دیگر

اب انبار هایی که پلکان محل برداشت آب داخل منبع واقع شده و شیرآب ندارد مانند حسینیه های زواره و برکه های جنوب

انبارهایی که در روی سقف همکف زمین آنها دهانه ای برای برداشتن آب با طناب یا قرقره وجود دارد مانند آنچه در طبس و محمدیه نائین دیده می شود .

آب انبارهایی با طرح بعلاوه در جنوب که در محل به آن " چهار برکه" می گویند

و آب انبارهای کم عرض مستطیل با سقف آهنگ در جنوب و از جمله در جزیره قشم .

آب انبارهای کهن و معروف ایران

کهن ترین منبع آب شناخته شده را می توان منبع آب شهر ایلامی " دوراو نقاشی " در چغاز نبیل " خوزستان دانست .

کهنترین آب انبار تاریخی یزد که در کوچه پشت مسجد جامع قرار دارد " جنگ" خوانده می شود .

دو آب انبار قدیمی تاریخی دیگر شهر عبارتند از : آب انبار محله در باغ گندم و دیگری آب انبار محله مصلی عقیق با تاریخ

کاشان

پلان زيرزمين و طبقه همكف مسجد و آب انبار ميرزا مقيم در مركز محله درب اصفهان در شهر كاشان.

آب انبارهای کاشان را می توان به سه دسته تقسیم کرد . نخست آب انبارهای پیش از دوران صفویه مانند خواجه تاج الدین ، حبیب بن موسی ، آب انبار مقابل مسجد جمعه ، آب انبارهای محتشم دسته دوم آب انبارهای ساخته شده در عهده صفویه هستند که به طور معمول با بنای مسجد ساخته شده اند مانند آب انبار مسجد ""میر سید علی " و آب انبار بزرگ کی کوشک صفی ، آب انبار جنب مسجد وزیر و آب انبار بزرگ کوی سرپله

آب انبارهای گروه سوم : 1- آب انبار عبدالرازق خان کاشی 2- آب انبار گذرنو

معروف ترین و با شکوهترین آب انبار کاشان یعنی آب انبار حاجی سید حسین صباغ را می توان نام برد .

پلان زيرزمين و طبقه همكف مسجد و آب انبار ميرزا مقيم در مركز محله درب اصفهان در شهر كاشان.

قزوین

قدیمی ترین آب انبار کتبه دار قزوین مربوط است به دوران صفویه در زمان سشاه سلیمان که در کنار میدان مقابل مسجد جامع قرار دارد

عمده آب انبار های شهر قزوین در قرن سیزدهم هجری و در دروان قاجار بنا شده اند از نظر گنجایش منبع و زیبایی نمای سردر جالبترین آب انبارهای قزوین هستند که معروفترین آنها عبارتند از انبار حاجی کاظم ، حکیم ها و دو آب انبار معروف به سردار . آب انبار حاجی کاظم را از نظر نماسازی میتوان زیباترین آب انبار قزوین به شمار آورد .

سمنان

قدیمیترین آب انبار تاریخی در این شهر آب انبار " قلی " نام دارد . از جمله جالبترین اب انبارهای منطقه آب انبار " سرخه " است پوشش انبار این بنا به صورت گنبد مخروطی بزرگ زینه ای یا پله پله ساخته شده است .

جزیره هرمز

مجموعه عظیم قلعه هرمز دو آب انبار بزرگ ستون دار آن از نمونه هایی جالب بناهای آبی ایران به شمار می رود جالبترین اثر معماری شبیه آن عبارت است از آب انبار صفویه در مجموعه گنجعلیخان در کرمان

آب انبار و زورخانه کنار امیرچخماق؛ یزد

در يکي از کوچه هاي کنار امير چخماق، زورخانه و آب انباري وجود دارد که ديدنش خالي از لطف نيست. آب انباري بزرگ که از چند رشته قنات پر مي شده. روزگاري يزد پر بوده از قنات. قنات هاي کوچک و بزرگ که طول برخي از آنها به ده‌ها کيلومتر مي رسيده. مردمان اين ديار زبانزدند در ساخت قنات. تبحري که هنوز هم باقي است.

آب انبار شریعت

آب‌انبار شریعت که بعدها به آب‌انبار حسینیه تغییر نام یافت در استان خراسان رضوی، در نزدیکی میدان امام خمینی و جنب حسینیه شهرستان گناباد قرار دارد

آب‌انبار شریعت در واقع از آثار دوره قاجاریه به حساب می‌آید. این آب‌انبار که از آثار باقی‌مانده یک کاروانسرای ویران ‌شده است، بعدها توسط فردی به نام شریعت‌زاده مرمت و مورد استفاده عموم قرار گرفت.

برای رسیدن به پاشیر این آب‌انبار باید 30 پله پیموده شود. گنبد مخروطی شکل آب‌انبار 8 متر عمق و 20 متر شعاع دارد. ورودی آب‌انبار دارای یک ایوان و نشیمنگاه است و مصالح به کار رفته در آن عمدتا آجر، سیمان و آهک است.

آب‌انبار شریعت، پس از واگذاری مالک (شریعت‌زاده) به سازمان میراث فرهنگی تغییر نام یافت و به نام آب انبار حسینیه گناباد شهرت یافت.

این آب‌انبار در سال 1381 و با شماره 5952 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آب‌انبار حسینیه گناباد در سال 1383 توسط سازمان میراث فرهنگی به موزه آب گناباد تغییر کاربری داد.

آب انبار شریعت.گناباد خراسان رضوی

آب‌انبار سنتی جزیره کیش - هرمزگان

آب‌انبار سنتی جزیره کیش در سال 1372 با هدف جمع‌آوری و استفاده از آب‌های سطح الارضی این جزیره به سبک معماری آب‌انبارهای یزد ساخته شد

این آب‌انبار دارای 5 بادگیر است که به وسیله این بادگیرها عمل خنک کردن صورت می‌گیرد. همچنین این آب‌انبار دو محوطه آبگیر و دو گنبد دارد.

روزنه‌های ورودی و بادگیرها هوای داخل آب‌انبار را در فصول گرم سال متعادل و حتی خنک می‌سازند. برخورد باد با آب داخل آب انبار به این مهم کمک می‌کند که اکنون با توجه به اینکه دیگر آبی در آب‌انبار نیست خنکی هوا کمتر احساس می‌شود. روزنه بالای گنبدهای این آب‌انبار به تهویه هوا کمک می‌کند.

آب‌انبار سلماسی - قم

آب‌انبار سلماسی در سال 1365 قمری ساخته شده و از آثار دوره پهلوی اول به حساب می‌آید

این آب‌انبار جنب مسجدی به همین نام قراردارد و در شهر قم، خیابان ارم، کوچه سلماسی واقع شده است.

آب‌انبار سلماسی به مانند اکثر آب انبارهای ایران دارای قسمت‌های مختلفی مانند سردر ورودی، راه پله، بادگیر و مخزن است و به شکل مربع ساخته شده است.

نمایی از راه‌پله و پاشیر آب‌انبار سلماسی آب‌انبار سلماسی - قم

سردر ورودی آب انبار در جهت جنوب غربی و هم جهت قبله به شکل ایوانی نسبتاً بلند با طاق جناقی به دهانه 3/80 سانتی متر و عمق 220 سانتی متر و ارتفاع حدود 6 متر است. این ایوان دارای تزئینات کاربندی با تلفیق آجرهای لعابدار می‌باشد.

همچنین در مرکز ایوان طاق‌هایی جناقی وجود دارد که درون آن با آجرهای لعابدار مزین شده و در مرکز آن یک لوح سنگی دیده می‌شود.

در قسمت پایین این طاق‌ها که در واقع قسمت ابتدای خیز طاق است یک حاشیه کتیبه‌دار از کاشی‌های خشتی به رنگ آبی و سفید تعبیه شده که متن این کتیبه به خط نستعلیق سفید رنگ است و شامل اشعاری در وصف و مدح امام حسین (ع) است.

کتیبه دیگر سردر ورودی در سمت چپ ایوان و روی چهار قطعه کاشی خشتی آبی رنگ دیده می‌شود. روی این کتیبه که به رنگ سفید و با خط ثلث و نستعلیق مزین شده، نام سازنده و تاریخ ساخت بنا در سال 1355 قمری دیده می‌شود.

بعد از ایوان ورودی راه پله نسبتاً طولانی آب انبار با 30 پله قرار دارد و به فضای چهارگوش قسمت پاشیر که به شکل چهار طاقی است ختم می‌شود.

این آب انبار نیز دارای یک بادگیر کوچک و ساده با چهار دریچه در چهار جهت اصلی جهت تهویه و خنک کردن آب مخزن می‌باشد.

آب‌انبار سلماسی در سال ۱۳۸۳ توسط سازمان میراث فرهنگی با شماره ۱۱۰۹۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آب‌انبار حاج مهدی - مرکزی

آب‌انبار حاج مهدی که به آب‌انبار محله بالا نیز شهرت دارد، از آثار دوره قاجار به حساب می‌آید و در استان مرکزی و شهر نراق قرار دارد

این آب‌انبار همچنین به علت اینکه رو به روی مسجد جامع شهر نراق قرار دارد به آب‌انبار مسجد جامع نیز مشهور است. این آب‌انبار توسط حاج مهدی ولد عبدالله ساخته شده و دارای پلان شمالی - جنوبی است.

آب‌انبار حاج مهدی دارای منبع ذخیره آب، پوشش منبع آب، بادگیر، راه پله، پا شیر و سردر تزئینی است.

منبع ذخیره آب آن مکعب مستطیل بوده و از سقف گنبدی شکل و یک بادگیر که در چهار طرف آن 3 هواکش تعبیه شده، تشکیل شده است.

در ساخت این آب‌انبار از مصالحی چون آجر، سنگ، آهک و ساروج استفاده شده و راه‌پله آن که منتهی به پاشیر می‌شود 33 پله دارد و از آجر و سنگ ساخته شده است.

سر در ورودی آن تزئیناتی ندارد و با آجر به صورت خفته و راسته ساخته شده اما پوشش سقف ورودی و راه‌پله‌های آن دارای تزئینات زیبایی با کاشی‌هایی به رنگ فیروزه‌ای و آبی است.

بالای لچکی‌های دو طرف قوس ورودی راه‌پله، کتیبه‌ای سنگی وجود دارد که تاریخ 1264 قمری را نشان می‌دهد.

آب‌انبار حاج مهدی در سال 1380 توسط سازمان میراث فرهنگی، با شماره 4606 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.

آب‌انبار بی بی جزیره قشم - هرمزگان

آب‌انبار بی بی در سال 1202 قمری در جزیره قشم ساخته شد

این آب‌انبار تاریخی که از نوع آب‌انبارهای برکه‌ای است، در بخش شهاب از توابع شهرستان قشم قرار دارد و از نقاط دیدنی استان هرمزگان نیز به حساب می‌آید.

آب‌انبار بی بی اولین آب‌انبار برکه‌ای است که توسط زن خیر و نیکوکاری به نام «صُوغِیهَ» همسر شیخ عبدالله حاکم وقت جزیره قشم ساخته شده‌است.

سقف این برکه که به آب‌انبار بی بی قشم معروف است، بارها مرمت شده و پس از گذشت بیش از ۲۰۰ سال از عمر آن، هنوز به نام برکهٔ «بی بی قشم» مورد استفاده مردم بومی قرار می‌گیرد.

آب انبار رستم گیو

زنده یاد رستم گیو یکی از خیر اندیشان تاریخ معاصر زرتشتیان بود که در ایران و خارج از کشور بناها و بنیاد های نیکو کاری از خود به یادگار گذاشته است

آب انبارهای ندوشن

ندوشن از مناطقی است که دارای پیشینه ای دراز درتاریخ ایران می باشد. این سرزمین فرهنگ خیز با وجود این که از مراکز فرهنگی و تمدنی دور بوده اما باز هم در عرصه علم و هنر و ادب درخشیده است. مردان و زنان ندوشن همواره با همت بلند و پشتکار قوی نام دیار خود را زبانزد مردمان ایران ساخته اند

آب انبارشاه :

این آب انباردرمحله پایین یا توده در کنار مسجد جامع ندوشن واقع شده است که قدمت آن را به عصرصفوی نسبت می دهند . راه پله وورودی آب انبار درجبهه جنوبی است وبه پا شیر منتهی است . مخزن آب انبار طرحی مدوردارد وسقف آن بصورت نیم کره است وسه بادگیر چهاروجهی دو طرفه به آن متصل است . درفاصله بین ورودی راه پله وهمچنین درجبهه های اطراف بنا چسبیده به آن منازل مسکونی ساخته شده است وجزورودی راه پله که محدود به کوچه است اجزاء دیگر بنا از دید محفوظ می باشد . بطوری که به منظور مشاهده بادگیرها وسقف مخزن باید ازراه پله خانه ایجاد شده روی راه پله آب انبار اقدام نمود . مصالح بکاررفته دربنا خشت وگل ، آجرو ملاط ساروج 16می باشد .

آب انبار امامزاده:

نوع مصالح وخصوصيات معماري بنا نشان از قدمت بيش از سيصد سال آن دارد واقع شدن بنا در كنار امامزاده‌اي متعلق به دوران صفوي نيز به تعيين قدمت بنا در عهد صفوي قطعيت بيشتري مي‌دهد. در خصوص وجه تسميه بنا نيز قابل ذكر است به دليل واقع شدن بنا در كنار امامزاده‌ به اين نام خوانده شده است.

بناي آب انبار امامزاده به مساحت 102 متر مربع در جوار امامزاده و يكي از دروازه‌هاي ورودي قديم ندوشن واقع شده است. مصالح به كار رفته در بنا سنگ، ساروج، آجر و خشت است. مخزن با پلان دايره‌اي شكل به عمق تقريبي 5 متر ايجاد شده و نماي بيروني مخزن تماماً از سنگ مي‌باشد. سه هواكش خشتي يكطرفه در اطراف مخزن موجود بوده كه يكي از آنها براي تعريض كوچه مجاور تماماً تخريب شده است.

درگاه ورودي با آجر و خشت ساخته شده و پوشش سقف آن كاهگل است. منبع تامين آب آن نيز قنات بوده است.

آب انبار خرمن زار :

قدمت بنا كه به دوران قاجار باز مي‌گردد، موقعيت آن كه در ميانه كشتزارهاي ندوشن واقع است و كاركرد آب انبار و فضاي جانبي آن در كشاورزي سنتي را مي‌توان از ويژگي‌هاي قابل توجه آب انبار خرمن زار بر شمرد. مصالح به كار رفته در آب انبار خرمن زار خشت و گل، آجر، سنگ و ديمه 17است.

آب انبار داراي يك بادگير دو طرفه با پلان مستطيل شكل است كه در جبهه غربي واقع است. و نقش آن در آب انبار تهويه فضاي خزينه و خنك سازي آب موجود در آن است. دهانه‌هاي بادگير آب انبار رو به غرب و شرق است و هر دهانه‌ داراي دو قفسه مي‌باشد. نحوه دسترسي به پاشير از طريق 6 پله صورت مي‌گيرد كه مسير آن به صورت L شكل است. اتاقي در جبهه شمالي آب انبار ساخته شده، مكاني است براي استراحت كشاورزان ، به اين فضا در مناطق ميبد و صدوق «گمبه» مي‌گويند.18پلان مخزن آب انبار مستطيل شكل مي‌باشد.

آب انبار بوستان:

مصالح به كار رفته در آب انبار بوستان خشت وگل، آجر، سنگ و ديمه( اندودي متشكل از خاكستر و آهك براي آب بندي) است. يك بادگير دو طرفه بين خزينه آب انبار و اتاق جنبي آن ساخته شده كه تهويه و خنك سازي هر دو فضا را برعهده دارد، پلان بادگير آب انبار بوستان مستطيل شكل است و دهانه آن سوي مغرب و مشرق است و هر دهانه داراي دو قفسه مي باشد.

پلان مخزن آب انبار هم مستطيل شكل مي‌باشد و سقف آن گردچين است. راه پله‌هاي آب انبار براي دسترسي به پاشير تخريب شده است كه احتياج به بازسازي دارد.

آب انبار ميدادان:

مصالح به كار رفته در آب انبار بوستان خشت وگل، آجر، سنگ و ديمه است. يك بادگير دو طرفه بين خزينه 19آب انبار و اتاق جنبي آن ساخته شده كه تهويه و خنك سازي هر دو فضا را برعهده دارد، پلان بادگير آب انبار بوستان مستطيل شكل است و دهانه آن سوي مغرب و مشرق است و هر دهانه داراي دو قفسه مي باشد.

آب انبار کلار

این آب انبار درست روبروی در ورودی کاروانسرا جای گرفته و بر اساس سنگ نوشته آن، مربوط به قرن ۱۱ ق.است.شهرستان میبد

ویژگی ساختاری آب انبار کلار به گونه ای است که خستگان راه، تنها با چند پله انگشت شمار به پاشیر آب انبار می رسند. آب انبار کلار هنوز هم به عنوان یک منبع آب آشامیدنی قابل بهره برداری است.

آب انبار سردار؛ قزوین

آ ب انبار سردار در سال 1227 ه. ق. به وسیله حسین خان و حسن خان سردار، در کم آب ترین محله شهر قزوین ساخته شده و بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران شناخته می شود. یکی دیگر از ویژگی های این آب انبار، سردر رفیع با قوس جناقی است که در طرفین آن دو طاق نما در سه طبقه قرار گرفته است.

ورودی به آب انبار دارای 47 پله سنگی، هر پله به ارتفاع تقریبی 25 سانتی متر است که با سه پله سردر جمعا 50 پله دارد.

مخزن آب این آب انبار دارای طرحی مکعب شکل به ابعاد هر ضلع 17 متر است و مصالح به کار رفته برای ساخت آن، آهک شفته با روکش ساروج می باشد.

قطر دیوارهای آن حدود 3 متر و ارتفاع بلندترین نقطه گنبد تا کف آب انبار حدود 28 متر است.

بركه عباسي در بندر لنگه در استان هرمزگان با اقليم گرم و مرطوب.

رنگ سفيد بدنه بركه ها مانع ذخيره شدن بيش از حد حرارت در مصالح مي شود.

آب انبار شیخ علیخان صفوی

آب انبار مسجد جامع - اردستان

آب انبار یا حوض سنگی جلال آباد

روستای زبار،استان بوشهر

آب انبار دخمه سکوت، یزد

آب انبار شش بادگیری

این آب انبار در محله ای به همین نام در شهرستان یزد قرار دارد. این بنا دارای دو ورودی (یكی در شمال و دیگری در جنوب مخزن)، شش بادگیر و مخزن بزرگی به حجم دو هزارمتر مكعب است. این آب انبار پنجاه و پنج پله دارد. ورودی آب انبار در قسمت جنوبی است و بین پله های بیست و پنج و بیست و شش آن، از بالا یك هشتی با سنگ فرش آجری قرار دارد و طاق آب انبار بعد از هشتی شروع می شود. شیر آن نیز در قسمت ورودی شمالی است. ورودی شمالی نسبت به مخزن شیر، قرینه ورودی جنوبی است. آب انبار دارای گنبد تخم مرغی شكل است. ارتفاع مخزن آب آن 6/12 متر و ارتفاع بادگیرها ده متر است.