مکتب کینزی

منظور از مكتب كینز، مجموعه عقایدی است كه به پیروی از تفكر كینز به‌پا خواست.از آن‌جا که عقاید کینز، جهان را از بحران اقتصادی نجات داد و هیچ کتابی به اندازه کتاب "نظریه عمومی" کینز متناسب با نیازهای زمان خود نبود، کینز به‌عنوان بنیان‌گذار "علم اقتصاد جدید" معروف شد و عقاید وی به "انقلاب کینزی" معروف گشته و پایه‌های اقتصادی و اجتماعی مکتب جدیدی با نام "مکتب کینزی" گردید مكاتب اقتصادی مرتبط با كینز را در قالب سه مكتب مورد بحث قرار می‌دهند؛ که معمولا مرز بین این سه مکتب خیلی شفاف نیست. 1. مكتب كینزی‌های اولیه و یا ارتدوكس 2. مكتب بعداز كینز 3. مكتب كینزی‌های جدید. شرح حال جان مینارد كینز John Maynard Keynes در 5 ژوئن سال 1883در كمبریج به‌دنیا آمد. پدر كینز، جان نویل مادرش فلورانس نام داشتند. او در دوره لیسانس، رشته تحصیلی خود را از ریاضیات به اخلاق تغییر داد و به‌عنوان معلّم اخلاق شناخته شد. مینیارد كینز در خانواده‌ای از طبقه متوسط و در محیطی روشن‌فكرانه پرورش یافت. كینز به‌خاطر مهارتی كه در ریاضیات داشت، دهمین رتبه را میان تمامی كسانی كه در آن سال‌ها به دانشگاه راه یافتند، تصاحب كرد. او همچنین در ادبیات كلاسیك، آمار و اقتصاد، صاحب‌نظر بود. الگوی اخلاقی وی ادوارد مور مؤلّف كتاب "اصول اخلاق" و الگوی سیاسی‌اش، ادموندبورك، فیلسوف، نویسنده و عضو حزب محافظه‌كار انگلستان بود. او در سال 1925 با لیدیا ازدواج كرد. كینز از معروف‌ترین اقتصاددانان قرن بیستم است. جالب است كه خود كینز در آغاز در دنیای نئوكلاسیك می‌زیست و در قالب سنّت مارشال فكر می‌كرد. همچنین مكتب وی از درون نهائی‌گرایان استخراج شد. ولی در ادامه، از منتقدان نئوكلاسیك گردید. آثار كینز وی قبل از احراز ‌مقام استادی، كارمند خزانه‌داری كل انگلیس در هندوستان بود و در سال 1913 اولین كتاب خود را در نحوه عمل سیستم پایه طلا تحت عنوان "پول و مالیه هندوستان" نوشت. در سال 1921 متعاقب با استعفای پرغوغای خود از عضویت كنفرانس صلح، كتاب دیگر خود را تحت عنوان "اثرات اقتصادی صلح"، به‌رشته تحریر درآورد و در آن به توجیه مخالفت خود با شرایط سنگین غراماتی كه متفقین به آلمان تحمیل می‌كردند، پرداخت و در مجامع اقتصادی بین‌المللی مشهور شد. كینز با انتشار كتاب "احتمالات"، در سال 1921 و انتقاد شدید معروف خود علیه وینستون چرچیل، نخست وزیر معروف انگلیس در سال 1923 تحت عنوان "اثرات اقتصادی سیاست چرچیل" و همچنین با انتشار كتاب "رساله‌ای در باب پول"، در سال 1930 و ارائه نظرات انقلابی در مسئله پول و توصیه تقلیل نرخ بهره، شهرتی به‌سزا یافت؛ اما به‌طوری كه دكتر حسین پیرنیا (كه خود از شاگردان كینز بوده)، در ترجمه كتاب عقاید بزرگترین علمای اقتصاد می‌نویسد: این كتاب عیوبی داشت كه از همه مهمتر این بود كه آن‌چه را برای ساده كردن تجزیه و تحلیل مطالب فرض کرده بود، خیلی از واقعیات دور بود؛ در نتیجه کینز از کار خود ناراضی بود و تصمیم گرفت، به مطالعه و تفكر و بحث راجع به مطالب آن كتاب با همكاران خود ادامه دهد. آخرین و مشهورترین كتاب كینز تحت عنوان "نظریه عمومی اشتغال پول و بهره" در سال 1936 منتشر شد و كینز به نهایت شهرت جهانی خود رسید. از آن تاریخ، كینز به‌عنوان یك اقتصادان انقلابی و نوآور در علم اقتصاد معروف گشت. سالی که نظریه عمومی کینز منتشر شد، سالی بود که فرانسه، بحران عجیب سال‌های 1930را تازه پشت سر گذاشته بود. کینز کمی بعد از انتشار نظریه عمومی، به‌ریاست بانک انگلیس انتخاب شد و به‌دریافت لقب لرد مفتخر گردید.كینز از سال 1937 از بیماری شدید قلبی رنج می‌برد. لذا در 20 آوریل 1946 در آغوش لیدای محبوبش درگذشت دلایل ظهور مكتب كینز 1. حادثه بحران كبیر بین سال‌های 1929 تا 1933؛ 2. نظریه نئوكلاسیك، توانایی توضیح وضعیت بیكاری، سقوط سهام و سقوط حجم پول در وضعیت زمانی یادشده را نداشت؛ 3. آزمون‌های بسیار موفق نظریات كوتاه‌مدت كینز و پاسخ‌گویی آن به شرایط بحرانی، مزید بر علت گردید. مهم‌ترین اصول و عقاید مكتب كینزی 1. تأكید بر اقتصاد كلان؛ كینز و طرفداران او بر روی مشخصه‌های كل؛ مانند مصرف كل، پس‌انداز كل، درآمد كل، محصول كل و بالاخره اشتغال كل خود، متمركز نمودند و در این رابطه، بیشتر با نگرش عمل‌گرایانه، به حل مشكلات واقعی اقتصاد فكر می‌كردند. 2. تعیین جهت به‌وسیله تقاضا؛ بدین معنی كینز بر خلاف قانون "سه" اظهار داشت كه: این تقاضاست كه عرضه را به‌وجود می‌آورد. اقتصاددانان كینزی بر اهمیّت تقاضای كل به‌عنوان مشخص‌كننده اصلی و اولیه درآمد ملی محصول اشتغال، تكیه می‌نمایند. از دیدگاه این اقتصادانان تقاضای مؤثر، شامل حاصل جمع مصرف، سرمایه‌گذاری، بخش دولت و مخارج خالص صادرات می‌باشد. تقاضای موثر، سطح تعادلی محصول واقعی اقتصاد را برقرار كرده؛ كه در بسیاری از موارد كمتر از سطح محصولی است كه در تحت شرایط اشتغال كامل(بالقوه) می‌تواند وجود داشته باشد. 3. وجود عدم ثبات در اقتصاد؛ از دیدگاه كینز، اعتقاد اقتصاددانان كلاسیك مبنی بر این‌كه اقتصاد به خودی خود و به‌وسیله مكانیسم بازار به تعادل می‌رسد، صحیح نیست. او تصریح می‌كند كه اگر بخواهیم به امید ایجاد تعادل، به‌وسیله مكانیسم بازار باشیم، بحران جهانی ممكن است، پنجاه سال طول بكشد و تا آن زمان، همه ما از دنیا رفته‌ایم. از دیدگاه كینز، اقتصاد، با رونق و ركود همراه است؛ چون سطح سرمایه‌گذاری برنامه‌ریزی‌شده خیلی نامنظم و جابه‌جا شونده است. به‌نظر كینز، برخلاف نظریه ارتدكس‌ها، پس‌انداز و سرمایه‌گذاری به‌طور خودكار برابر نمی‌شوند و باید بانك مركزی و دولت، زمینه هماهنگی آن‌را فراهم نمایند. 4. چسبندگی قیمت و دستمزد؛ كینزین‌ها معتقدند كه دستمزدها به طرف پایین چسبنده‌اند و این به‌خاطر عوامل ساختاری مانند قرادادهای اتحادیه‌های كارگری، قوانین حداقل دستمزدها و ... است. در دورانی كه تقاضای كل برای كالاها و خدمات كاهش می‌یابد، عكس‌العمل واحدهای تولیدی به كاهش در فروش، كاهش تولید و اخراج كارگران است؛ نه در كاهش دستمزدها. ازدیدگاه‌ کینزین‌ها قیمت‌ها نیز به‌سمت پایین چسبندگی دارند. 5. سیاست پولی و مالی فعال؛ اقتصادانان كینزی معتقدند كه دولت باید از طریق سیاست‌های پولی و مالی مناسب، جهت رسیدن به اشتغال كامل، ثبات قیمت‌ها و رشد اقتصادی، فعالانه دخالت نماید و برای مواجهه با ركود و بحران، یا باید مخارج خود خود را افزایش دهد یا مالیاتها را كاهش دهد. این كاهش، باعث افزایش مخارج مصرفی خصوصی می‌گردد. دولت همچنین باید عرضه پول را زیاد كرده تا بتواند نرخ بهره را كاهش دهد؛ به امید این‌كه بتواند مخارج سرمایه گذاری را افزایش دهد. برای جلوگیری از تورم نیز كه به‌وسیله مازاد تقاضای كل به‌وجود می‌آید، سه نوع راه‌کار در پیش روی دولت است: 1) مخارج خود را كاهش دهد، 2) مالیات‌ها را افزایش دهد؛ تا مخارج مصرفی خصوصی را کم کند 3) عرضه پول راكم کند؛ تا نرخ بهره افزایش یابد؛ كه این خود، موجب كاهش مخارج سرمایه‌ای اضافی خواهد شد. حربه‌های سیاست پولی از نظر کینز 1. عملیات بازار باز؛ با کمک این ابزار، می‌توان قدرت خرید مردم را در بخش خصوصی تنظیم کرد. اگر اقتصاد، در رکود و بیکاری باشد، برای از بین بردن آن، باید از سیاست انبساطی استفاده نمود. هدف، آن است که امکانات اعتباری بالا برود؛ تا مردم بتوانند از بانک‌های تجاری پول قرض کرده و مخارج خود را بالا ببرند. این هدف، زمانی انجام می‌شود که بانک‌های تجاری در بازار آزاد، اوراق قرضه‌ی در دست مردم را با قیمت بیشتری خریداری نماید. با این عمل، قدرت خرید بالا و حجم تولید و اشتغال افزایش می‌یابد. 2. تغییر در نرخ ذخایر قانونی؛ در موقع تورّم، درصد "ذخایر قانونی" افزایش می‌یابد، با این عمل، حجم "ذخایر اضافی" کاهش و در نتیجه حجم پول، پایین می‌آید. به‌همین جهت، نرخ بهره افزایش یافته، حجم سرمایه‌گذاری پایین می‌آید و سطح تولید به اشتغال کامل می‌رسد. این مسئله در شرایط رکودی، برعکس اتفاق می‌افتد. 3. تغییر در نرخ تنزیل؛ نرخ تنزیل، نرخی است که بانک‌های تجاری باید به بانک مرکزی بپردازند؛ تا بتوانند اعتبار دریافت کنند. لذا در زمان رکود، بانک مرکزی تصمیم می‌گیرد که نرخ تنزیل را کاهش دهد و در زمان رونق(تورّم) بالعکس. اقتصاددانان مكتب كینز برخی از اقتصاددانان معروف مکتب کینز عبارتند از: سایمون كوزنتس(1985-1901)؛ اقتصاددان معروف روسی است. وی اهمیت جمع‌آوری اطلاعات را برای اقتصاد توضیح داد. او در واقع از راه آمار و اقتصادسنجی، به آزمون تجربی نظریات كینز پرداخت. او همچنین رابطه درآمد و نابرابری در توزیع درآمد را استخراج نمود. البتّه تأثیر اندیشه كوزنتس عمدتا در طراحی حسابداری درآمد ملی است. به‌همین جهت، وی به پدر حسابداری درآمد ملی معروف گردیده است. پرفسور میردال؛ او در قالب مكتب استكهلم، به طراحی سؤالات و مسائل پرداخته و سپس برای آن خط مشی‌هایی را ترسیم كرد؛ كه بسیار مشابه دیدگاه‌های كینز است. مایكل كالسكی(1899-1970)؛ اقتصاددانی لهستانی است. معروف است كه وی در سال1930 به‌طور مستقل نظریه سرمایه‌گذاری، پس‌انداز و اشتغال را بسیار مشابه كینز تدوین كرد. كالسكی شاید اولین كسی است كه نظریه تقاضای مؤثر را صورت‌بندی كرد و آن‌را به‌گونه‌ای بسیار واقع‌بینانه‌تر از نظریه كینز درآورد. كالسكی برخلاف كینز، اصل تقاضای مؤثر را در داخل نظریه سطح تولید به‌كار نبرد؛ بلكه آن‌را در درون نظریه دور كسب و كار مورد استفاده قرارداد. در ادبیات اقتصاد كلان، بسیاری از اقتصاددانان مابعد كینز را مابعد كالسكی نیز می‌نامند. ارزیابی نهایی مكتب كینز 1) باوجودی كه كینز دانشمند بزرگی است، اما مجموعه ادبیاتی كه به‌نام وی و یا به مكتب كینزی معروف است، لزوما نتایج یافته‌های او نیست. اقتصاددانانی مانند كالسكی، میردال و ... تقریبا تمامی مباحث كینز را پیش از وی مطرح كرده‌اند. با این حال، بدون شك كینز در طراحی الگوی كلان، كار نسبتا بدیعی كرد. 2) كینز در عین حال كه بازرگان بود، با دستگاه‌های سیاسی همكاری می‌كرد. این امور می‌تواند بر اندیشه او در طراحی یك الگوی علمی-نظری تاثیرگذار باشد. 3) عناصری مانند تأكید افراطی وی بر بخش تقاضا و كم‌توجّهی به بخش عرضه، عدم توجه به پایه‌های اقتصاد خرد، عدم ارائه معیار برای اندازه دخالت دولت، از دشواری‌های اندیشه كینزی به‌شمار می‌رود. 4) كتاب تئوری عمومی، با وجودی كه از نظر محتوایی به‌عنوان اثر بزرگی شناخته شد، از نظر سبك نوشتاری و ملاحظات پیوندهای منطقی، ناكارآمد است. 5) كینز عرضه و تقاضا در سطح كلان و پیوند آن‌ها با درآمد را به‌گونه‌ای طراحی كرد كه با تعیین قیمت انفرادی و خردی بیگانه بود. 6) یك سهم مهم در تحلیل‌های کینزی در اقتصاد، تصویر امكان اشتغال ناقص و بیكاری دائمی است؛ كه در نظریه نئوكلاسیك‌ها غیرممكن بود. همچنین در قالب الگوی کینزی تصریح می‌شود که کلیه راه‌های حل و فصل بیکاری توجه به تقاضای کل است؛ به‌گونه‌ای که حتی در صورتی‌که در بازار کار، فرضیه‌های کلاسیک و نئوکلاسیک محقق شود، کاهش در تقاضای کل، موجب بیکاری خواهد شد. 7) رد اقتصاد به اصطلاح خودكار نئوكلاسیك، از نقش‌های كلیدی كینز است. 8) تفكیك عناصر مختلف تقاضای پول، بحث نقدینگی، و نگهداری دارایی به‌سبك پرتفوی از دیگر تلاش‌های كینز است. معمولا سهام‌داران برای اینكه ریسك سرمایه‌گذاریشان كمتر شود سبد تشكیل می‌دهند كه به آن پرتفوی می‌گویند. 9) نظریه كینز و كینزی‌ها با وجود داشتن نواقص علمی و كاربردی، در عین حال زمینه‌های خوبی برای دیگر نظرات اقتصادی، به‌وجود آورد. نظریه بازرگانی لانگه، دورهای تجاری كلدور، تكامل منحنی IS-LM، مسأله انتظارات، منحنی فیلیپس و ... متأثر از اندیشه كینز و كینزی‌ها است.

[1]. دادگر، یدالله؛ تاریخ تحولات اندیشه اقتصادی، قم، انتشارات دانشگاه مفید، 1383، چاپ اول، ص440. [2]. تفضلی، فریدون؛ تاریخ عقاید اقتصادی، تهران، نی، 1372، چاپ اول، ص365. [3]. پیتر پاك، كینز؛ قدم اول، علی معظمی جهرمی، تهران، 1378، چاپ اول، ص6 و 16 و 46. [4]. قدیری اصل، باقر؛ سیر اندیشه‌های اقتصادی، انتشارات دانشگاه تهران، 1364، چاپخانه دولتی ایران، ص324. [5]. پیتر پاك، كینز؛ ص124. [6]. دادگر، یدالله؛ ص440. [7]. گرجی، ابراهیم؛ ارزیابی مهمترین مكاتب اقتصادكلان، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، 1376، چاپ اول، ص31. [8]. نمازی، حسین؛ نظامهای اقتصادی، تهران، شركت سهامی انتشار، 1387، چاپ پنجم، ص73. [9]. گرجی، ابراهیم؛ ارزیابی مهمترین مكاتب اقتصادكلان، تهران، مؤسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، 1376، چاپ اول، ص32. [10]. تفضلی، فریدون؛ ص389. [11]. دادگر، یدالله؛ ص444-456. [12]. همان.

مکتب کینزی

مطالب مشابه :

نحوه صدورمدرک پردیس علوم تحقیقات آذربایجان غربی(سازه و مکانیک خاک وپی)

گزارش ناسا درباره شرایط جوی زمین(ناسا:آغاز دوره 30ساله خشکسالی در ایران)

اعلام زمان انتخاب واحد نیمسال دوم 90-91

تئوری تقسیم کار آدام اسمیت(پدر علم اقتصاد)

تئوری توسعه اقتصادی: مدل رشد هارود-دومار

آمار تکان دهنده درمورد پدیده ی شوم فقر در سال 1387خط فقر در ایران 400هزارتومان،خط فقر مطلق کشوری ، 3

مکتب کینزی

تجارت غیرمنصفانه از طریق دامپینگ وشیوه مقابله با آن درسازمان تجارت جهانی