هفتادمين سالگرد تأسيس باغ ملي راپاس بداريم (2)

درسالهاي نخست دهه 1330 كه مساله ملي شدن صنعت نفت تبديل به موضوع اصلي در كشور شده بود و به ويژه درتمام سال 1331 و اوايل 1332 و در آستانه حوادث منتهي به كودتاي 28 مرداد ،باغ ملي محل دمونستراسیون و تظاهرات طرفداران دكتر مصدق و هواداران شاه شد و اعضاي هر دو گروه برخي نشست هاي خود را در باغ ملي برگزار مي كردند كه گاهگاه درگيريهايي نيز بين آنها رخ مي داد.
با وقوع كودتاي 28 مرداد 1332 و بازگشت شاه به كشور وتثبيت اوضاع بسياري از نهادها و ادارات حكومتي درحوالي باغ ملي مستقر شدند و اين ميدان عملا تبديل به مركزيت اداري و اجتماعي شهر گرديد . درسال 1338 مطابق تقسيمات جديد كشوري داراب تبديل به شهرستان شد و فرمانداري آن در ابتداي بلوار فرمانداري (محل فعلي بخشداري مركزي) گشايش يافت و ادارات متعدد يكي پس از ديگري تأسيس شدند.

در اين راستا اداره دارایي و دادگاه بخش در ضلع شمال غربي باغ ملي ، شهرداري در ضلع شمالي و بانك ملي در منتهي اليه ضلع شرقي ميدان استقرار يافتند . بعدها در برخي جابجائي ها دبيرستان جديد التاسيس 25 شهريور جايگزين اداره دارائي شد و اين اداره به سمت شرقي ميدان انتقال يافت . چند سال بعد نيز دبيرستان 25 شهريور به ابتداي جاده رودبال منتقل شد و دبستان شهر آزاد جايگزين آن گشت .

تا اين زمان همه خيابانهاي داراب و از جمله خيابان محمد رضا شاه و حواشي باغ ملي خاكي بودند و روزانه توسط رفتگران جهت جلوگيري از برخاستن گردوخاك ، آب پاشي و جارو مي شدند. دراين سالها باغ ملي هسته مركزي شهر به شمار مي آمد و مراكز اقتصادي جديد ، مراكز اداري و نظامي شهر باني و زندان در اطراف آن قرار داشتند دراين زمان بسياري از جشن هاي مذهبي و حكومتي همراه با نواي ساز و نقاره در باغ ملي برگزار مي شد و محوطه اطراف آن محل برگزاري جشن ها و تفريحات مردم بود.
چنانكه درمدت چندین سال در محوطه دبيرستان 25 شهريور مراسم گاردن پارتي انجام مي شد كه طي آن نمايش هاي عامه پسند نظير سياه بازي ، شعبده بازي ، حركات آكروباتيك و نمايشنامه هاي كمدي اجرا مي گشت.
در سال 1341 بنا به ضرورت گسترش معابر شهري به همت مرحوم خواجه رضا خواجوي (غلامرضا خواجوي) شهردار وقت احداث خياباني جديد در دستور كار شهرداري قرار گرفت كه ضلع جنوبي باغ ملي را به فلكه جديد التأسيس ششم بهمن (ميدان انقلاب فعلي) متصل مي كرد و با گذر از آن در جنوب شهر به انتهاي خيابان ثريا (پيروزي) مي پيوست . خيابان جديد با نصب پل بر روي جوي قنات خير آباد كه با جهتي غربي شرقي در جنوب باغ ملي جاري بود احداث گشت .

اين خيابان به مناسبت انقلاب سفيد در سراسر امتداد آن ، ششم بهمن ناميده شد. خيابان فوق (شهيد رجائي فعلي) به زودي تبديل به خيابان اصلي شهر گرديد . درسال 1343 به دستور علي اصغر نراقي فرماندار و شهردار وقت ابتدا خيابان هاي محمدرضا شاه و اطراف باغ ملي و سپس تمام خيابان هاي شهر آسفالت گرديدند.
تا اين هنگام برخي اکثر دولتي جديد در حواشي باغ ملي مستقر شده بودند . چنانكه اداره بهداري و درمانگاه شاهنشاهي درحاشيه غربي ، پست خانه و تلفن خانه و شهرباني و زندان و مدارس شهر آزاد و بهار در حاشيه شرقي و بانك كشاورزي در حاشيه جنوبي آن قرار داشتند. بانك ملي نيز به محل جديد آن در خيابان ششم بهمن (مجاورت حسينيه تاج آباد ) انتقال يافت .
تدريجا نهادهاي خدماتي غير دولتي نيز در اطراف باغ ملي برپا گشتند ، چنانكه در داراب همه راهها به باغ ملي ختم مي شد . در اين راستا گاراژ هاي مسافربري اتو ميهن درخيابان بهار، اتو شاهين و باربري توكل درمحل سابق قبرستان يهوديان، دفترخانه اسناد رسمي امام و مسافرخانه صادقي درحاشيه جنوبي و شمالي خيابان محمد رضا شاه و در نزديكي باغ ملي شروع به كار كردند .

هم چنين در ابتداي دهه 1350 دفتر هواپيمايي پارس ار در محل گاراژ اتو شاهين (لوان تور) با يك پرواز هفتگي توسط هواپيماي چارتر به شيراز (سه شنبه ها) افتتاح گرديد.
قابل ذكراين كه در اويل دهه 1340 در ضلع جنوب غربي ميدان در قطعه زميني منتهي به جوي خير آباد گرمابه جديد و مدرني احداث شد (محل فعلي پوشاك ذوالفقار پور) كه به نام مؤسس آن گرمابه اشرف نام گرفت . تا قبل از آن حمام هاي داراب داراي خزينه بودند ولي با امكان دسترسي به آب لوله كشي اين گرمابه به دوش و نمره خصوصي مجهزبود.

حمام فوق به همراه گرمابه جوكار كه در نزديكي آن قرار داشت نقش به سزايي در ارتقاي بهداشت عمومي شهر ايفا كردند . درهمين سالها نخستين منازل شيرواني كوب كه نمونه اي از منازل مدرن بودند در اطراف باغ ملي ساخته شدند و بدينسان در تحولي تدريجي داراب اندك اندك سيماي روستايي خود را از دست داد و تبديل به شهري كوچك با تاًسيسات جديد شد. دراين ميان بدون ترديد نقش باغ ملي غير قابل انكار بود. در واقع اين ميدان نخستين بذر تجدد و نوگرايي به شمار مي آمد كه ريشه زد و زمينه هاي شكل گيري فضاهاي شهري جديد را فراهم آورد كه از هر دو وجه عملكردي و كالبدي از فضاهاي شهري سنتي متفاوت بودند.

فضاهاي جديد زندگي شهري شاخ و برگ و ميوه هاي اين بذر بودند.تا قبل از احداث باغ ملي ، مراكز محله اي (نظير حسينيه ها) و ميدان هاي كوچك نظير ميدان پاي توت ها در محله ريگ آباد و ميدان فردوس واقع در حاشيه جنوبي مسجد آقا ملا علي اكبر صرفا ارزش عملكردي داشتند و در چارچوب درونگراي معماري سنتي جاي مي گرفتند ، اما باغ ملي با طراحي معمارانه و تقارن هندسي نسبتا مطلوب به جز وجه عملكردي شكل كالبدي عناصر جديد شيوه زندگي نوين شامل خيابانهاي امروزي، ساختمانهاي جديد و مراكز خدماتي دولتي و خصوصي را براي داراب به ارمغان آورد و هم چنين روحيه برونگرايي رادر مردم داراب تقويت كرد.
درسال 1346 به مناسبت جشن تاجگذاري شاه ، چهره خيابانها و ميادين داراب دچار تغيير شد و طاق نصرت هاي فلزي متعددبه صورت دائم يا موقت در خيابانهاي داراب نصب شدند و ازمجسمه برنزي شاه در ميدان بهمن (انقلاب) پرده برداري گرديد . اين مجسمه در سال 1357 توسط مردم داراب به زير كشيده شد.

در همين سال  1346  فضاي باغ ملي نيز دچار تغيير شد. دراين راستا ديوارهاي جانبي تخريب و بر چيده شدند و ورود به ميدان از هر نقطه امكانپذير گرديد . نيمكتهاي سنگي قديمي جايشان را به نيمكت هاي فلزي با نرده هاي چوبي دادند حوض هاي ميانه از حالت نيم دايره به مستطيل تبديل شدند و در داخل آنها آبفشان و فواره تعبيه گرديد و تغيرات اساسي در سيستم نور افشاني ميدان اعمال گشت درمركزميدان نيز با فواصل مساوي از رئوس و اضلاع در محل تقاطع گذرگاهها ، ستون يادبودي بنا شد كه در سمت جنوبي آن در لوحه اي فلزي 12 اصل انقلاب سفيد و در سمت شمال ترجمه يكي از الواح كورش پادشاه هخامنشي نقش بسته بود. دراين زمان باغ ملي به ميدان شاهنشاهي تغيير نام داد كه اين عنوان هيچ گاه جا نيفتاد و در افواه مردم كماكان باغ ملي ناميده مي شد.
در تيرماه سال 1347 در ضلع شمال غرب ميدان(محل فعلي بيمه ايران ، ساختمان دردست ساخت بانك قوامين و مطبوعاتي هفتم تير ) سينماي روباز تابستاني به نام سينما آريا تأسيس و افتتاح گرديد .

 

ساختمان سابق شهرداری داراب


امتياز سينماي فوق كه در ابتدا عنوان سينما ساحل داشت به نام هوشنگ منظوري از تهيه كنندگان سينماي آن روزگار صادر شده بود كه در همان آغاز به دو تن از اهالي شيراز و كازرون به نام هاي دست غيب و پزشكيان واگذار گشت ونام آن به سينما آريا تغيير يافت.

اين سالن نمايش ابتدا در دو سانس شبانه و بعدها در يك سانس به نمايش فيلم هاي روز ايراني و خارجي مي پرداخت . افتتاح سينما آريا بر رونق باغ ملي افزود و حضور اهالي شهر و به خصوص جوانان درعصرها و اوايل شب در آن چشمگير بود . گشايش سينما تفريحات شبانه رادر شهر بنيان گذارد.
نخستين مغازه ساندويچ فروشي نيز همزمان با تأسيس اين سينما و درجنب آن راه اندازي شد (محل فعلي خياطي مقدم) سينما آريا به مدت ده سال تا تابستان 1356 فعاليت داشت و درآستانه انقلاب اسلامي تعطيل گرديد . درسال 1351 با پيگيري تعدادي از فرهنگ دوستان و با مساعدت شهرداري ، كتابخانه كانون پرورش فكري كودكان و نوجوانان در سالن اجتماعات شهرداري واقع در شمال باغ ملي افتتاح و شروع به كار كرد. دراين هنگام باغچه هاي متعدد محوطه باز و وسيع شهرداري (اداره مخابرات فعلي) كه در ارتفاع دو متري بالاتراز سطح پياده رو قرارداشت و پله هاي سنگي زيبايي دسترسي به آنها را ميسر مي ساخت سرشار از بوته ها و گل هاي اطلسي بود كه لطافت و زيبايي خاصي داشتند و به گيرايي و جذابيت فضاي باغ ملي افزودند و مكمل جاذبه هاي آن به شمار مي آمدند .

درسال 1352 بنا به نياز شهر به توسعه معابر ، شهرداري احداث خياباني جديد را در ضلع شمالي باغ ملي در دستور كار قرار داد كه اين ميدان را به محله همت آباد (خيابان طالقاني) متصل مي كرد. طبق نقشه اوليه محل احداث خيابان جديد دقيقا از وسط محوطه ساختمان شهرداري مي گذشت و با گذر از منازل شمالي به خيابان طالقاني فعلی مي پيوست . دراين صورت خيابانهاي باغ ملي شكلي كاملا متقارن مي يافتند . اما با تمام تلاش هاي شهردار وقت (مرحوم حسین آزما) همسايگان شمالي ميدان حاضر به همكاري نشدند و از واگذاري زمينهاي خود امتناع كردند.
بدين لحاظ خيابان جديد درسال 1354 در امتداد خيابان شرقي باغ ملي ساخته شد . اين كج سليقگي تقارن و نظم هندسي ميدان را به هم زد و به زيبايي آن لطمه جدي واردآورد. خيابان جديد در همين سال فروغ نامگذاري گرديد.
از اين زمان تا سرنگوني حكومت پهلوي و تأسيس جمهوري اسلامي اتفاق خاصي به جز جابجائي برخي ادارات اطراف ميدان اتفاق نيفتاد و فضاي باغ ملي تغيير چنداني نكرد. با آغاز  انقلاب اسلامي محوطه اين ميدان و خيابانهاي اطراف آن از جمله مكانهايي بودند كه جوانان در آن ها تجمع مي كردند و برضد رژيم پهلوي شعار مي دادند .
بابرقراری حكومت نظامي در شهرهاي بزرگ كشور در آبانماه 1357 يگاني از نيروي زميني ارتش با تعدادي نفر بر زره پوش وارد داراب شدند كه يكي از آنها درضلع شرقي ميدان مستقر شد و خدمه آن درباغ ملي بيتوته كردند ، منظره محفل اين افراد كه در ميانه ميدان با لباسهاي راحت و خانگي به قمار بازي مشغول بودند تماشائي بود .
از اين زمان تا پيروزي انقلاب اسلامي ، باغ ملي شاهد خاموش اعتراضات مردم داراب بر ضد نمادهاي حكومت پهلوي شد. در روزهاي منتهي به پيروزي انقلاب و در آستانه 22 بهمن سال 1357 درختان باغ ملي پناهگاه مردمي بودند كه از مقابل اسلحه نيروهاي شهرباني و ژاندارمري و ارتش مي گريختند و به اين ميدان پناه مي آوردند . درهمين ايام باغ ملي نظاره گر سقوط شهرباني و زندان شهر به دست مردم داراب شد .
بعداز پيروزي انقلاب اسلامي الواح نصب شده بر روي ستون يادبود ميانه ميدان برچيده شدند و در دهه شصت به جاي آنها در سمت شمال تصوير بنيانگذار جمهوري اسلامي ودرسمت جنوب تصوير آيت الله خامنه اي نقش گرديد و در سالهاي بعد در سمت شرقي بخش هايي از پيمان نامه امام حسن (ع) و معاويه كه طي آن خراج دارابگرد به بازماندگان شهداي جنگ بدر اختصاص مي يافت ودر سمت راست بخشهايي از وصيت نامه امام خميني نگاشته شد.

 


از اوايل سال 1358 تا سالهاي منتهي به دهه 1360 باغ ملي محل بحث هاي داغ جواناني گرديد كه بنا به وضعيت سياسي كشور دراين ميدان تجمع مي كردند و به واسطه آزادي هاي به دست آمده از انقلاب عصرها و در اوايل شب به بحث و گفتگو در مورد مسايل سياسي روز مي پرداختند.

در سال 1360 نام باغ ملي به ميدان هفتم تير تغيير داده شد و در دهه 1370 با احداث چندين سكو جهت استراحت خانواده ها و تعبيه چند ميز پينگ پنگ و ميز شطرنج و ساخت سرويس بهداشتي اين ميدان تدريجا به صورت فعلي در آمد و تعدادي از درختان آن قطع گرديد و هرچند فضاي مشجر آن كاهش يافت اما باز هم حال و هواي سابق را حفظ كرد . هم زمان دو كيوسك ساندويچ فروشي و دفتر گروه هاي كوهنوردي در آن مستقر گرديد كه اين مورد به زيبايي ميدان لطمه وارد نمود .

هم چنين رئوس آن توسط شهرداري مواجه با تو رفتگي شد و چندين مترمربع از مساحت آن كاهش يافت . در 3 دهه بعد از انقلاب باغ ملي به جز عملكرد تفريحي و گذران اوقات فراغت ، كاربردي فرهنگي نيز يافت چنانكه بسياري اوقات محوطه آن پذيراي نمايشگاههاي فصلي و موقتي از جمله نمايشگاه كتاب ، صنايع دستي ، دفاع مقدس ،كشفيات نيروي انتظامي و موارد ديگر گرديد و اندك اندك بيلبوردهاي بزرگ تبليغاتي دراطراف آن نصب گرديد كه به اصالت ميدان آسيب رساند.
بيلبوردهاي فوق مي بايست در آن سوي خيابان –مقابل باغ ملي – استقرار مي يافتند.

 

 

در سال 1390 كيوسك راهنمایي و رانندگي در رأس جنوب شرقي ميدان مستقر شد كه اين اقدام نيز زيبايي و تناسب ميدان را مخدوش نمود . در همين سال نصب تعدادي وسايل ورزشي در محوطه اصلي ميدان را داراي كاربرد ورزشي نيز كرد . آنچه حائز اهميت است استقرار كيوسك هاي فوق و نصب بيلبوردها و وسايل ورزشي ، فضاي آرام و باصفاي ميدان را دچار شلوغي نمودند و از تناسب فضا و زيبايي چشم انداز هاي آن كاستند.
به نظر مي رسد نتيجه عملي برخي اقدامات غير اصولي به خصوص از سال 1386 به بعد منجر به اين شده باشد كه باغ ملي از اصالت خود فاصله بگيرد و در يك سير قهقرايي به صورت يكي ازكم اعتبارترين نقاط شهري كم و بيش متروك در آيد.

در همين رابطه واگذاري مجوز ساخت به ساختمان هاي بدشكل و بي قواره و غير اصيل كه سنخيتي با معماري بومي داراب ندارند اين روند را شدت بخشيد . تاسف باراينكه مسئولان شهرداري در مقابل دريافت مبلغي پول كه به حساب درآمد اين نهاد واريز شد بدون حتی يك سانتي متر عقب نشيني اجازه ساخت اين ساختمان ها را دادند و با اين كارشان گسترش و آباداني باغ ملي را براي دهها سال به عقب انداختند . درواقع شهرداري درازاي دريافت پول حقوق اجتماعي و شهروندي اهالي و نسل هاي آينده شهري راناديده گرفت و گسترش این دستاورد مهم مدنی و فرهنگی را با محدودیت مواجه ساخت.
يار مفروش به دنيا كه بسي سود نكرد آنكه يوسف به زر ناسره بفروخته بود مسئولين شهرداري بايد درك مي كردند كه اين ميدان درهفتاد سال قبل با توجه به تعداد اندك ماشين ها عمدتاَ كاربرد عبور پياده را داشته و در صورت عملكرد ماشين رو بايد محوطه خيابانها به سمت هاي جانبي گسترش مي يافتند و صاحبان اراضي مجاور رادر صورت اقدام به ساخت و ساز وادار به عقب نشيني مي كردند و فضاي ميدان راگسترش مي دادند.
هم چنين عدم آبياري به موقع درختان و عدم جايگزيني نهال هاي جديدبه صورت تدريجي درختان خشكيده گامي ديگر در جهت از رونق انداختن اين ميدان قديمي بوده است.
بياد بياوريم سخنان يكي از شهرداران اسبق را كه مرتبا تكرار مي كرد ساختمان تثبيت غله بنايي بد قواره و خطرناك است و شهروندان را از اين كه درپياده رو حاشيه آن عبور كنند بر حذر مي داشت و پيشنهاد تخريب آن رامي داد.

او دارابي نبود و اين مساله رادرك نمي كرد كه اين بنا حامل ميراث هشتاد ساله اي است كه بخشي مهم از هويت شهر و تاريخ ، هنر ، معماري و فرهنگ آن باشد . اگر  مقصود احداث پارك و ميدان و خيابان و بلوار ونصب چند دستگاه اسباب بازي است كه بسياري از شهرك هاي جديد التأسيس و حتي بسياري از روستاها اين تاسيسات را دارند. در داراب می شد اين تاسيسات را با عدم تمركز گرايي در مناطق فقير نشين شهر، در جهت فقر زدايي و تحقق عدالت اجتماعي به انجام می رساند .
اما داراب شهري داراي هويت و تاريخي چند هزارساله است و حاصل ميراث پدران و نياكان ماست كه دراين شهر زیسته اند از اين رو هيچ كس نبايد اين حق را براي خود قائل باشد كه بدون توجه به افكار عمومي مبادرت به تخريب و زدودن ميراث هاي فرهنگي شهر نمايد.
يادآوري مي نمايد نقش باغ ملي براي داراب مشابه نقش ميدان آزادي براي تهران ، ميدان نقش جهان براي اصفهان و بناهاي سعديه و حافظيه براي شيراز است . گذري در حال و هواي شهر  هاي مذكور اين واقعيت را مي نماياند كه شهرداري اين شهرهادر گسترش فضاي اطراف این بناها كوشيده و آنها را تبديل به فضاهاي دلباز و دل انگيز تفريحي و فرهنگي متناسب با شأن آنها نموده است . اما متأسفانه درداراب عليرغم اين كه سابقه مدنيت آن از شهرهاي مذكور بسيار طولاني تراست چنین رو کردی مشاهده نمی گردد.
توجه داشته باشيم باغ ملي از بدو تاسيس مكاني براي تفرج جوانان وگذران اوقات فراغت خانواده ها ، محلي براي تبادل افكار وگفتگوي شهروندان، محوطه اي چشم نواز و خاطره انگيز براي سالمندان و بازنشستگان ، استراحت گاهي براي بيتوته مسافران و مكاني مطلوب جهت فعاليت هاي اجتماعي و فرهنگي بوده است .
پيشنهاد مي گردد جهت حفاظت ازاين هويت تاريخ اجتماعي و فرهنگي معاصر و معرفي آن به عنوان نماد زندگي مردم داراب ، نسبت به ساخت ونصب نشان يا تنديسي كه معرف نقش شايسته اهميت آن باشد اقدام گردد. چرا كه تا زماني كه داراب پابرجاست باغ ملي نيز زنده خواهد بود


مطالب مشابه :


مراسم تودیع و معارفه روسای قدیم وجدید دانشگاه آزاد داراب برگزار شد

به گزارش خبرنگار داراب آنلاین صبح امروز مراسم تودیع و معارفه روسای پیشین و سرپرست جدید دانشگاه آزاد اسلامی واحد داراب با حضور دبیر منطقه یک دانشگاه آزاد




تاریخچه و سابقه تاسیس

از مهر ماه 1372 مدرسه راهنمایی سما واحد داراب با نام غیرانتفاعی امام سجاد (ع) با تعداد 30نفر ... این واحد آموزشی کار خود را در مکان کلاسهای دانشگاه آزاد اسلامی و با کمترین




قطار شناور مغناطیسی

علوم و مهندسی پلیمر دانشگاه آزاد داراب - قطار شناور مغناطیسی - علوم و مهندسی پلیمر دانشگاه آزاد اسلامی داراب.




افتخارات

سمانه پاکیزه خو پرستاری آزاد داراب طیبه شریعتی پرستاری آزاد داراب ... پرستاری آزاد داراب کریم پاکیزه خو کارشناسی ناپیوسته مهندسی بهداشت محیط دانشگاه دولتی




طرح جامع شهر داراب :

طرح جامع شهر داراب : محقق: شهدخت صفري. استاد راهنما : جناب مهندس سیدحمیدرضا طبیبی. شناخت تاريخچه : داراب يكي از شهرهاي قديمي فارس با نام قبلي دارابگرد يا




جدیدترین اخبار داراب

دبير کانون دانشجويي هلال احمر دانشگاه آزاد داراب با اشاره به آشنايي خوب و مناسب مردم داراب با فعاليت هاي هلال احمر به دليل قدمت و پيشينه حضور اين نهاد بشر دوستانه




عکس هایی از طبیعت داراب

داراب يولداش - عکس هایی از طبیعت داراب - تاریخی ..اجتماعی .. فرهنگی. ... صنایع دستی گردشگری داراب · دانشگاه آزاد داراب ... وحيد (عكس داراب ) · ************** · دانشگاه




اعتراض محمد باقر مهاجر به یک انتصاب عجیب

به گزارش خبرنگار داراب آنلاین عصر امروز شنبه 29 تیرماه راس ساعت 18 مراسم ... مهاجر دکترای تاریخ معاصر ایران اسلامی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد داراب




هفتادمين سالگرد تأسيس باغ ملي راپاس بداريم (2)

تا اين زمان همه خيابانهاي داراب و از جمله خيابان محمد رضا شاه و حواشي باغ ملي خاكي بودند و روزانه توسط رفتگران جهت ... و تلفن خانه و شهرباني و زندان و مدارس شهر آزاد و بهار در حاشيه شرقي و بانك كشاورزي در حاشيه جنوبي آن قرار داشتند. .... دانشگاه آزاد داراب




دوره HSE-MS شهرستان داراب

نام دوره : مدیریت ایمنی، بهداشت محیط زیست HSE-MS. زمان دوره : 20 اسفندماه (چهار شنبه). مکان برگزاری : دانشگاه آزاد داراب. ساعت شروع کلاس : 8:30 صبح تا 16:30 عصر.




برچسب :