نظم و انضباط و مدرسه سالم

نظم و انضباط و مدرسه سالم - "> سحاب رحمت - نظم و انضباط و مدرسه سالمسحاب رحمت

نظم و انضباط و مدرسه سالم نظم و انضباط و مدرسه سالم
آنچه که برای ما اهمیت دارد رابطه نظم و انضباط با مدرسه سالم است آیا می‌توان بین این دو ارتباط تنگاتنگی برقرار کرد. آنچه که علم ثابت کرده و مشاوران مرتب روی آن در مدارس تأکید دارند، برنامه‌ریزی است. حال آیا این برنامه‌ریزی به دانش‌آموزان با انضباط برمی‌گردد یا نه؟
برای اینکه مدرسه‌ای بانشاط داشته‌باشیم موارد زیر را در مورد انضباط رعایت کنیم:
1- مدیر و معاون و معلمان مدرسه در همه کارهای مدرسه الگوی دانش‌آموزان باشند تا دانش‌آموزان الگوگیری کنند و دنیای فردا از دریچه روشنایی به سوی دانش‌آموزان باز شود.
2- اگر در مدرسه مسئولیت‌هایی به دانش‌آموزان سپرده شود و خود دانش‌آموزان مدرسه را با نظارت کادر مدرسه کنترل کنند. برای مثال شورای دانش‌آموزی مدرسه، معمولا بهترین دانش‌آموزان مدرسه را از نظر انضباطی تشکیل می‌دهند که توسط آراء دانش‌آموزان انتخاب می‌شوند و این دانش‌آموزان خیلی از کارهای اجرایی مدرسه را در کنار مدیر و معاون مدرسه انجام می‌دهند. باید سعی کنیم تمام دانش‌آموزان مدرسه را در کارها درگیر کنیم.
3- بررسی مشکلات دانش‌آموزان و همراهی ایشان در لحظات سخت زندگی.
4- هم صحبت شدن با دانش‌آموزان و خود را در کنار ایشان گذاشتن.
5- آشنایی با والدین دانش‌آموزان که در انضباط تأثیر بسزایی دارد.
در چنین مدرسه‌ای دانش‌آموزان از نظر پرورشی و تربیتی رشد خوبی خواهند کرد. چون نظم و انضباط همه کارهای مدرسه را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و دانش‌آموزان وظیفه خود می‌دانند به موقع در صبحگاه، کلاس، نماز جماعت و... حاضر شوند یعنی از نظر دینی نیز دانش‌آموزان به تعالی می‌رسند.
در مدرسه سالم و شاد که بر پایه‌ انضباط است دانش‌آموزان خلاق و نوآور رشد می‌کنند و تفکر این دانش‌آموزان به طور کیفی است. به طوری که همیشه خدا را ناظر بر اعمال خود می‌دانند. دانش‌آموزان باانضباط، وقتی پا به اجتماع می‌گذارند، سریعا خود را با اجتماع هماهنگ می‌کنند و به دنبال اهداف از پیش تعیین شده خود می‌روند. در این مدرسه که نظم و انضباط حاکم است جریان‌ یاددهی - یادگیری هر روز بهبود می‌یابد و تعلیم و تربیت هیجانی و شوق‌انگیز می‌شود و مدرسه به سوی مدرسه‌ سالم سوق داده می‌شود.
رابطه نظم و انضباط با مسئولیت‌پذیری
اگر دانش‌آموزان در مدرسه نظم و انضباط را رعایت کنند نتیجه آن مسئولیت‌پذیری آنها خواهد بود. این دانش‌آموزان با رعایت حقوق تمامی افراد و برخوردهای منطقی با مخالفین و احترام متقابل، از عصاره بدست آمده از رعایت رفتار و عمل به آن در سطح مدرسه و بعد از آن پیاده کردن کاربردی‌تر در سطح اجتماع رفتار می‌کنند که می‌تواند راهگشای بسیاری از مشکلات و کشمکشهای موجود در داخل اجتماعات انسانی باشد.
اگر به دانش‌آموزان بی‌انضباط و یا کم‌ فعال مدرسه مسئولیتی را بدهیم و اجازه دهیم آن را تجربه کنند قطعاً این دانش‌آموزان از نظر انضباطی بهبودی پیدا خواهند کرد فقط این کار مستلزم فرآیند آزمایش و خطاست.
این مسئولیت‌ها باید از کوچک شروع شود و پس از آنکه دانش‌آموز از خود قابلیت ایفای مسئولیت را نشان داد مسئولیت‌های مهم داده شود. دانش‌آموز، با احساس مسئولیت کردن، به بحث و تصمیم‌گیری و مشارکت در مدرسه می‌پردازد که باعث ایجاد مدرسه‌ای نتیجه‌بخش می‌شود و محیط بهتری را برای آموزش فراهم می‌کند.رابطه نظم و انضباط با مسئولیت‌پذیری، رابطه‌ای متقابل است.
آیا برقراری نظم و انضباط در مدرسه یک معضل است؟
بعضی‌ها بر این باورند که برقراری نظم و انضباط در مدارس امروزی با توجه به اجتماعی که در آن قرار داریم خیلی مشکل است. مدرسه‌ای که نتوان در آن نظم را برقرار کرد، طبق مباحث قبلی این مدرسه موفق نخواهد بود. نه دانش‌آموز درس خواهد خواند و نه نظم کلاس را رعایت خواهد کرد.
خیلی از معلمان مدارس ما از مشکل بی‌انضباطی زجر می‌کشند زیرا عاقبت بی‌انضباطی را درس نخواندن می‌دانند. انضباط و تعلیم و تربیت ارتباط خیلی نزدیکی دارند و بعضی دیگر از معلمان با مدیریت خوب کلاس، انضباط را یک معضل نمی‌دانند.
بعضی معلمان و معاونان بر این اعتقادند که برای برقراری نظم حتماً شیوه تشویق و تنبیه باید وجود داشته باشد و بعضی دیگر معتقدند برای دانش‌آموز باید محیطی فراهم آورد که در آن برای قدم گذاشتن در جاده‌ پیشرفت مورد حمایت قرار گیرد و موانع سر راهش هموار گردد. به نظر آنان دانش‌آموز انگیزه‌ درونی دارد بنابراین کافی است که این انگیزه پرورش یابد نه اینکه کنترل شود تا بتواند به بار بنشیند بنابراین طبق این نظریه، معلم که جهت دهنده است حرف اول را در پرورش نمی‌زند ولی به این معنی هم نیست که دانش‌آموز را به حال خود رها کنیم.
‌چگونه با دانش‌آموزان بی‌انضباط برخورد کنیم‌؟
سعی کنیم با دانش‌آموزان بی‌انضباط، آرام، خونسرد و حرفه‌ای برخورد کنیم. این نکته‌ خیلی مهمی است زیرا اگر مأمور پلیسی وسیله‌ نقلیه‌ ما را به خاطر رعایت نکردن قوانین رانندگی جریمه کند حق اجرای قانون انتظامی دولتی را دارد یعنی صدور برگه‌ جریمه، ولی حق تحقیر و رجزخوانی و سرزنش شما را ندارد. در مورد دانش‌آموزان بی‌انضباط هم عیناً همین است ما در حیطه وظایف خود حق اجرای برنامه انضباطی را داریم ولی نباید با فریاد زدن و حرکت انگشت، یا نگاه‌های تهدیدآمیز و یا تعابیر نیش‌دار و.... مورد بی‌انضباطی را به دانش‌آموز بگوییم. اگر برخورد ما با خونسردی و همراه با ریشه‌یابی باشد احتمال بیشتری دارد تا دانش‌آموز متوجه رفتارش شود زیرا ما می‌خواهیم با دانش‌آموزان تا پایان سال تحصیلی در مدرسه، با هم باشیم. اگر ما از دست دانش‌آموز، از حال طبیعی خود خارج شویم دیگر نمی‌توانیم به دانش‌آموز تسلط داشته باشیم. ما هنگام برخورد با دانش‌آموز بی‌انضباط باید آرام و خونسرد باشیم چرا که دانش‌آموزان از رفتار ما الگوگیری می‌کنند.‌
کم‌توجهی به دانش‌آموزان، به صورت ناتوانی در ادامه دادن یک تکلیف خاص آشکار می‌شود. دانش‌آموزانی هم در مدرسه هستند که معمولاً بیش‌فعال هستند که هم خانواده از دست چنین دانش‌آموزانی ناراضی است و هم مدرسه. این دانش‌آموزان در مدرسه، از دستورها اطاعت نمی‌کنند عملکردی تکانشی دارند و تحریک‌پذیر و خشن هستند. چون این دانش‌آموزان چنین مشکلاتی را دارند با هم سالان خود و خواهر و برادرشان مشکل دارند بعداً ممکن است در اجتماع دچار تنهایی و گوشه‌گیری شوند. این افراد از فعالیت‌هایی که نیازمند کاربرد نظم و انضباط مداوم و کوشش ذهنی و تقاضاهای سازمانی یا تمرکز حواس است، اجتناب کرده و یا بدشان می‌آید. این دانش‌آموزان در کلاس درس حواسشان به راحتی توسط محرک‌های ناآشکار منحرف می‌شود و در نتیجه هر محرک بی‌اهمیتی کار و فعالیت آنها را قطع کرده و باعث بی‌انضباطی در مدرسه می‌شوند.
برای ایجاد انضباط معلم باید خواسته‌های خود را با دانسته‌های دانش‌آموز هماهنگ کند و به اصلاح تجارب نادرست پرداخته و رفتارهای جدید ایجاد کند و تداوم در این رابطه اهمیت دارد. همچنین همکاران بدانند که دادن فرصت و مشاهده و تمرین رفتار مطلوب به دانش‌آموزان می‌تواند مؤثر باشد و رفتار صحیح را در عمل آموزش دهند.
دانش‌آموزان کادر مدرسه را، راهنمای اخلاقی خود می‌دانند و آنچه را که وی به عنوان نیک‌ و زشت می‌گوید می‌پذیرند. بنابراین رفتار معلم با عمل او باید یکسان باشد.
نقش معاونين در ايجاد نظم و انضباط
نقش معاونين در ايجاد نظم و انضباط :
     ايجاد انضباط و روحيه نظم ، ايجاد انضباط ، روحيه نظم ، رعايت قانون و پذيرش استاندارهاي معاونان آموزشي است . حل امور انضباطي ، برخورد درست تربيتي ، كمك به دانش آموزان نيازمند و بر قراري نظم از اركان امور آموزشي در هر مدرسه و يا محيط آموزشي است يك معاون آموزشي بايد از يك طرف بين همه امور نيروها و امكانات هماهنگي و نظم بوجود آورد تا رسيدن به اهداف تعليم و تربيت ميسر شود هر گونه بي توجهي به نظم و هماهنگي به علت كثرت كارهاي مدرسه و تعداد زياد دانش آموزان سبب بروز بي نظمي و از هم پاشيدگي مدرسه مي شود
    از جهت ديگر معاون آموزشي به عنوان يك الگو مي خواهد در دانش آموزان انضباط بوجود آورد تا بتواند از اوقات خود در آينده بهره لازم را برده و افرادي برنامه ريزي بارآيند اگر معاون بتواند اين رسالت بزرگ را انجام دهد جامعه نخواهد توانست از اين نيروها به طور مناسب در آينده بهرگيرد و اولين كسي كه بايد در محيط آموزشي زمان را بشناسد و منضبط باشد معاون است بنا به فرموده حضرت علي (ع) تا مديري نتواند نقش خويش را ضبط كند هرگز نمي تواند از عهده با انضباط بار آوردن ديگران بر آيد .
زنگ تفریح ،زنگ آموزش
از دیر باز در مدارس یک حس عجیب اما دائمی است که معمولا در آخرین دقایق کلاس درس دانش‌آموزان بی‌اختیار لحظه‌شماری می‌کنند تا با شنیدن صدای زنگ مدرسه ناگهان از جا برخاسته و با شتاب هر چه تمام‌تر خودشان را به حیاط برسانند و برای لحظاتی هم که شده، فارغ از کلاس و درس با دوستان خود به بازی و تفریح بپردازند.
نام این دقایق شیرین و دوست داشتنی «زنگ تفریح» است. همان لحظاتی که برخلاف کوتاه بودنشان، می‌توانند وجوه مختلفی داشته باشند؛ یعنی هم می‌توان زنگ تفریح را جزء دقایق خوب محسوب کرد و هم بد.
● زنگ تفریح؛ دقایقی حساس
این واقعیتی است که در چند دقیقه زنگ تفریح با وجود استراحت جسمی و روحی کودک و نوجوان، خطرات بیشتری دانش‌آموزان را تهدید می‌کند که البته این خطرات بیشتر از سوی خود دانش‌آموزان و به صورت سهوی است؛ چنانچه گاه دیده می‌شود در این دقایق به ظاهر تفریح گونه به خاطر کوچک بودن حیاط مدرسه، دانش‌آموزانی که همدیگر را دنبال می‌کنند و این گونه به بازی و تفریح مشغول‌اند؛ به سبب برخورد با دیگران ایجاد مشکل کرده و حوادثی ناخوشایند را پدید می‌آورند. پس حساسیت این دقایق کوتاه با ذکر این مثال به‌خوبی عیان می‌شود. اما از آن سو می‌توان با یکسری برنامه‌های مدون و خوب مانع بسیار خوبی شد تا این گونه حوادث ناخوشایند و گاه دلخراش پدیدار نشوند و این زنگ دلچسب و دوست داشتنی با خاطرات بد و ناگوار عجین نشود. البته دست یافتن به این هدف کار چندان آسان و ساده‌ای نیست. زیرا در جای خود نیازمند مطالعات و آماده سازی تمهیداتی است که به واسطه‌‌ آنها بتوان با استفاده بهینه از یکسری عوامل به ظاهر کوچک یا همان ریزه‌کاری‌های آموزشی و پرورشی به اهداف مطلوب‌تری رسید.
حال با توجه به اوصاف بیان شده و نیز جهت روشن‌تر شدن کارکردهای زنگ تفریح در مدارس لازم است نکاتی در باب اهداف و برنامه‌هایی که می‌توان در زنگ تفریح به مرحله اجرا گذاشت بیان گردد. پس با توجه به این اوصاف باید زنگ تفریح را از دو بعد مورد کنکاش و بررسی قرار داد تا این گونه بتوان به یکسری از اهداف مطلوب دست یافت.
● زنگ تفریح‌ و معلمان اغلب افراد و صاحبان نظر عقیده دارند درست است که زنگ تفریح مختص دانش‌آموزان است و آنها از این دقایق بهره‌های لازم را می‌برند، اما دبیران و آموزگاران هم از این قاعده مستثنی نیستند به طوری که آنان هم به این دقایق نیاز دارند که این نیاز از جنبه‌های گوناگونی قابل بررسی است. الف) استراحت این یک امر معمول و شایع در بین همگان است که آدمی بعد از انجام هر کاری نیازمند استراحت است تا بعد از رفع خستگی مکانیسم‌های بدن او دوباره فعال شوند و در سایه این فعال شدن برای چندمین بار، بازدهی و کارآیی فرد مذکور ارتقا یابد. حال با توجه به بیان فوق، این نکته روشن است که در «دفتردبیران» در آموزشگاه‌ها باید حداقل امکانات رفاهی جهت آسایش و استراحت چند دقیقه‌ای دبیران مهیا باشد. یا نه، چه خوب است که در رنگ آمیزی دفتر دبیران و نیز حداقل نور پردا زی ممکن و صحیح در آنجا دقت لازم به عمل آید تا بدین‌وسیله محیط و فضای دفتر دبیران از یک طراحی و میزانسن خوب، فرح‌بخش و دل‌نشین برخوردار باشد. البته لازم به ذکر است که گاه دیده می‌شود برخی از مدیران خوش ذوق در دفتر دبیران از تابلوهای نقاشی بسیار زیبایی استفاده می‌کنند که وجود همین تابلوها خود از جهات گوناگون باعث انبساط خاطر آنان می‌گردد. لیکن با وجود این نیازهای روحی و روانی در برخی مدارس مشاهده می‌شود که دفتر دبیران از داشتن حداقل امکانات حتی از صندلی راحت محرومند، چنانچه به عنوان مثال صندلی که در کلاس درس برای نشستن موقتی دبیران مورد استفاده قرار می‌گیرد، همانند آن صندلی هم در دفتر دبیران موجود است و یا جالب آنکه در گذشته به خاطر کمبود امکانات و نیز به سبب نورگیر بودن دفتر دبیران، عدم هماهنگی رنگ آمیزی و ... این مکان به ظاهر برای استراحت و آرامش تبدیل به مکانی خسته کننده شده بود که گاه برخی از دبیران میل و رغبت چندانی جهت داخل شدن به آنجا را نداشتند. ب) مطالعه قبل از پرداختن به هر نکته‌ای ذکر این خاطره جالب است که یکی از اساتید دانشگاه می‌گفت: «درست است که من سی سال است مثنوی معنوی را تدریس می‌کنم و اغلب اشعار این کتاب بزرگ را حفظ هستم، اما قبل از تدریس حتما در اتاق استراحت دانشگاه نیم نگاهی به ابیات مورد نظر آن جلسه تدریس می‌اندازم تا مبادا مطلبی از ذهنم فراموش شده باشد.» صحت این موضوع که دبیران و آموزگاران مدارس از نظر علمی در مدارج بالایی هستند و به خوبی می‌توانند از عهده پاسخگویی به سوالات مختلف درسی دانش‌آموزان برآیند، شکی نیست و مدعای این مطلب کیفیت کلاس‌های درسی است که معلمان تا حدامکان و نیاز دانش‌آموزان آنها را از بعد بنیه علمی تغذیه می‌کنند. ولی سوای تمام اینها از آنجا که ذهن آدمی در بسیاری موارد مطالب گوناگون علمی را در خود نمی‌تواند به صورت کامل محفوظ دارد و در این میان امکان فراموشی بسیار است، پس این یک امر کاملا واجب و ضروری است که دبیران و آموزگاران قبل از ورود به کلاس باید حداقل یک مطالعه سطحی و گذرا پیرامون مطالب مورد تدریس داشته باشند تا این گونه خلا نکات و موارد درسی که احتمالا به فراموشی سپرده‌ شده‌اند، کاملا پر شود. بگذریم از اینکه فضای دفتر دبیرا ن باید روشن باشد و نور کافی در آن بتابد، این یک نیاز حقیقی است که بایستی در دفتر دبیران کتابخانه‌‌ای هم وجود داشته باشد تا در صورت نیاز بتواند پاسخگوی سوالات احتمالی آنان باشند. هر چند در سال‌های اخیر به خاطر ارسال مجلات ویژه- همچون مجلات رشد- به مدارس این کمبود و نیاز به مطالعه در زنگ تفریح تا حدودی برطرف شده است اما باز در بسیاری موارد کمبودهایی وجود دارد که رفع آنان از واجبات است؛ به عنوان مثال چه خوب است که در دفتر دبیران یک دوره کامل از فرهنگ معین موجود باشد؛ یا نه در صورت استعانت مادی آموزشگاه در این مکان کتابخانه‌ای مجهز مهیا شود و طبق نیاز دبیران کتاب‌های مورد نظر تهیه گردد. حال این امور تا چه حدودی رعایت می‌شود، نکته‌ایی است که خود دبیران گرامی می‌توانند در باب آن اظهار نظر کنند. ج) گفتگو با همکاران
اکثر دبیران و آموزگاران دوست دارند به هنگام فراغت از کلاس در گوشه‌ای بنشینند و درباره مسائل مختلف به بحث و تبادل نظر بپردازند. یعنی نوعی گفتگوی علمی، فرهنگی و ... پس یکی از زمان‌هایی که برای دبیران مناسب این کار است، زنگ تفریح می‌باشد. بنابراین از میان کارهایی که آنان در این دقایق کوتاه به آن می‌پردازند، صحبت در باب مسائلی چون وضعیت تحصیلی دانش‌آموزان، نوع برخورد با برخی از کلاس‌ها و دیگر مسائل و مباحث مورد علاقه است که گاه مطرح کردن این مسائل و مباحث و به دنبال آن تصمیم‌گیری‌های خاص نیازمند آن است که دانش‌آموزان از کم و کیف آنها باخبر نشوند. حال با این اوصاف ذکر شده، واضح است که دفتر دبیران باید در نقطه‌ای از مدرسه باشد که در دسترس دیگر دانش‌آموزان قرار نگیرد. آمد و شد به آنجا تا حدامکان کمتر باشد و اجرا کردن این امور در مدارس نه تنها خوب، بلکه لازم الاجرا است. پس با توجه به آنچه بیان شده، می‌بایست تلاش و دقت مدیران به این نکات معطوف باشد. ضمنا در انتخاب اتاقی جهت زنگ تفریح دبیران علاوه بر اینها باید از جهات دیگر هم امتیازات خاصی برای اتاق مزبور قائل شوند.
● دانش‌آموزان تا اسم زنگ تفریح می‌آید همگان بی‌اختیار به یاد دانش‌آموزان و لحظه‌شماری آنها برای رسیدن به این چند دقیقه کوتاه اما پر تاثیر می‌افتند. بی‌شک دانش‌آموزان در این دقایق کوتاه می‌توانند کارهای زیادی انجام دهند که هر کدام از آنها در امر یادگیری تاثیری شگرف خواهد داشت. البته در صورتی که با یک برنامه‌ریزی خوب و مدون همراه باشد و عجولانه در فکر رسیدن به اهداف مورد نظر نباشیم. الف) استراحت و آمادگی برای زنگ بعد؛ این حق طبیعی هر دانش‌آموز است که بعد از یک زنگ یک ساعت و نیم مطالعه، یادگیری، انجام تکالیف کلاسی، برگزاری امتحانات کلاسی، پرسش و پاسخ و ... دقایقی را به استراحت روحی و جسمی بپردازد. در این میان استراحت کردن مذکور باید همراه با تمهیداتی باشد تا نتیجه‌بخش گردد که خود بحث مفصلی است. لازم است فضای مدرسه با کاشت درختان، چیدن گلدانهای گوناگون و ... فضایی سبز و فرح‌بخش داشته باشد تا دانش‌آموزان با دیدن این مناظر طبیعی انبساط خاطری یافته و خستگی حاصل از در کلاس بودن را از تن خود بیرون کنند. جالب آنکه در بسیاری از مدارس موفق برای نیل به این منظور که زنگ تفریح باید لحظاتی شاد و آرامش بخش باشد، برای دانش‌آموزان که در حیاط مدرسه بسر می‌‌برند، از طریق بلندگو موزیک نرم و آرامی پخش می‌شود و این حرکت به ظاهر ساده آن‌قدر در رفتار و حرکات دانش‌آموزان تاثیر می‌گذارد که طبق اذعان خود دبیران این حس آرامش بخش از طریق شنیدن موسیقی حتی در کلاس هم قابل رویت است، یا نه، حتی می‌توان با رنگ‌آمیزی مناسب دیوارهای مدرسه، دانش‌آموز را به محض ورود به حیاط از حال و هوای کاری و خسته بودن بیرون کشید و به او نیرویی تازه بخشید. به عنوان مثال در بعضی از مدارس به خاطر رنگ آمیزی خوب و به جای محیط و فضای مدرسه، بسیار جذاب، شاد و اثر گذار هستند و برعکس آن در برخی مدارس به خاطر نامناسب بودن دیوار مدرسه، تخریب سطوح ظاهری دیوارها، استفاده از تورهای بلند بر روی دیوار که اغلب زنگ زده‌اند، یک حس تنهایی، خستگی و در بند بودن در چند دقیقه زنگ تفریح به دانش‌آموزان القا می‌شود و انعکاس این حالات را در رفتار دانش‌آموزان می‌توان به خوبی مشاهده کرد. به هر حال اگر دانش‌آموزان در زنگ تفریح بتواند به خوبی استراحت جسمی و روحی کند، بالطبع با روحیه‌ای تازه در کلاس بعدی حضور به هم می‌رساند و با فراغ بال به امر یادگیری می‌پردازد. ب) تعامل با دوستان اغلب دانش‌آموزان دوست دارند که در دقایق زنگ تفریح با دوستان خود صحبت کنند. مباحثی که آنان بیان کرده و درباره‌ آنها به اظهار نظر می‌پردازند، بسیار متنوع است. گاه درباره‌ رویدادهای ورزشی صحبت می‌‌کنند و گاهی هم درباره‌ اتفاقات محله خود. در برخی موارد درباره دبیرانی که زنگ قبیل با آنها درس داشته‌اند، به اظهار عقیده می‌پردازند و گاهی اوقات هم پیرامون مسائل و مشکلات مدرسه با یکدیگر بحث و تبادل نظر می‌کنند. اما سوای تمام اینها که عنوان شد، اگر دانش‌آموزان دوست دارند در فضایی کاملا آزاد و به دور از هرگونه نظارتی مستقیم به بیان دیدگاه‌های خود به همسالان‌شان بپردازند و هر چقدر این امر در مدرسه‌ای رعایت شود، به همان اندازه هم دانش‌آموزان به متولیان مدرسه اطمینان پیدا می‌کنند. حال با توجه به مطالب بیان شده، گاهی اوقات دیده یا شنیده می‌شود که برخی از مسئولان اجرایی مدارس، خصوصا معاونان برای ایجاد نظم بیشتر و نیز کنترل غیر محسوس رفتار و حرکات دانش‌آموزان افرادی را تحت عنوان «انتظامات مخفی» به میان دانش‌آموزان می‌فرستند تا این گونه به طور کامل از کارها و اعمال آنان با خبر شوند. شاید ظاهر این کار برای انضباط آموزشگاه و کنترل دقیق دانش‌آموزان امری واجب و لازم‌الاجرا باشد اما زمانی که این قبیل اقدامات مخفی برای دانش‌آموزان عیان شود، دیگر آن اعتماد به اطرافیان رفته رفته از بین می‌رود. پس چه خوب است که برای رفع این گونه مشکلات به صورت صریح و آشکار از خود دانش‌آموزان بخواهیم که نظم و انضباط مدرسه را رعایت کنند، آن هم بدون آنکه کسی بالای سر آنها باشد و بخواهد از رفتار و اعمال آنان گزارش تهیه کند. ج) تغذیه به خاطر آغاز کلاس‌های درس در ساعات هشت صبح هر روز و گاه بدون صبحانه خوردن و به مدرسه آمدن دانش‌آموزان، این یک نکته اساسی است که زنگ تفریح بهترین زمان را برای تغذیه دانش‌آموزان است و حتی این امر بر یادیگری آنان تاثیر ماندگاری دارد. بگذریم از اینکه مدتی است در مقطع ابتدایی و راهنمایی به دانش‌آموزان شیر ارائه می‌شود و در امر تغذیه کمک خوبی شده است. البته باید در این مورد دقت و اهتمام بیشتری انجام شود تا این مسئله به نحو خوبی اجرا گردد اما این یک بحث جدی است که باید در هنگام زنگ تفریح نسبت به تغذیه دانش‌آموزان اهتمام ویژه‌ای نشان داده شود. البته یادآوری می‌کنیم که از دیرباز در اکثر مدارس بوفه‌هایی جهت ارائه محصولات غذایی به دانش‌آموزان موجود است، اما برخی از همین بوفه‌ها هم برای خودشان مشکلاتی دارند که اهم آنها عبارتند از: پایین بودن ارزش غذایی محصولاتتغذیه یک عده از دانش‌آموزان در مقابل عده دیگری که استعانت مالی ندارند و ... بنابراین باز تاکید می‌شود که به نقش و اهمیت تغذیه در مدارس، بخصوص هنگام زنگ تفریح باید نگاهی جدی و همه جانبه شود. زیرا در غیر این صورت انرژی اندک دانش‌آموزان نسبت به زنگ کلاس دوم و سوم رو به تحلیل می‌رود و در چنین شرایطی او نمی‌تواند به اهداف مورد نظر آموزشی آن طور که بایسته و شایسته است دست یابد. د) یادگیری تنها زنگ کلاس، مختص یادگیری نیست. بلکه در هر شرایطی دانش‌آموز می‌تواند به مقوله یادگیری بپردازد که در این میان زنگ تفریح هم می‌تواند جزء آن لحظات و شرایط باشد. البته به شرطی که مقدمات این امر از طریق مسئولان مدرسه به اجرا درآید. در حیاط مدرسه، دیوارها وسیله خوبی جهت انتقال پیام و یاددهی نکاتی در باب زندگی و دیگر امور است و این ادعا به کرار اثبات شده. پس می‌توان با نوشتن شعارها و نکات آموزشی روی دیوارهای حیاط مدرسه به دانش‌آموزان مطالبی را به صورت غیر مستقیم یاد داد. یا نه، می‌توان با نصب تابلوهای اعلاناتی در جای جای مدرسه و در معرض دید دانش‌آموزان هر روز و یا هر هفته مطلبی آموزشی را تحت عنوان شعار هفته به آنان گوشزد کرد. البته ذکر این نکته لازم است که چند سالی است از طریق نهادهای مختلف دانش‌آموزی، روزنامه دیواری‌های آموزشی و عقیدتی فرستاده می‌شود که اقدامی پسندیده محسوب می‌گردد و باید جهت اطلاع دانش‌آموزان از محتویات آنها در معرض دید ایشان قرار بگیرد. اما در برخی مدارس این وسایل اطلاع به خاطر مسائلی چون فراموشی و غیره استفاده نمی‌شود و اگر هم مورد استفاده قرار می‌گیرد، به خاطر استفاده ناصحیح، کارآیی چندانی از خود بروز نمی‌دهند. به عنوان مثال این روزنامه‌های دیواری به خاطر محدودیت تابلوی اعلانات اغلب روی دیوار راهروی مدرسه نصب می‌گردد و به خاطر ممانعت از تجمع دانش‌آموزان در این قبیل مکان‌ها چندان کارایی ندارند. س) شرکت در فعالیت‌های گروهی زنگ تفریح فرصت خوبی است که دانش‌آموزان در فعالیت‌های گروهی شرکت کنند تا علاوه بر یادگیری روابط اجتماعی با دیگران، هنر و مهارت فردی و شخصی خود را در معرض دید و استفاده دیگران قرار دهند. یکی از محل‌هایی که دانش‌آموز برای انجام فعالیت‌های گروهی در زنگ تفریح و دیگر اوقات فراغت خود جذب آنها می‌شود، دفتر تربیتی مدرسه است. همان جایی که اگر جدی گرفته شود و برنامه‌ریزی خوب و مدونی داشته باشد، می‌تواند کارایی خوب و چشمگیری به همراه بیاورد. جالب آنکه فعالیت‌های این قبیل مکان‌ها در مدراس، خود به صورت غیر مستقیم در دانش‌آموزان هیجان عجیبی را ایجاد می‌کنند که در پی این هیجان در خود احساس مسئولیت کرده و به نوعی آماده ورود به دنیای بزرگسالی و بر عهده گرفتن مسئولیت‌های بزرگ می‌شوند. در ادامه این بحث لازم است یادی هم از کتابخانه مدارس شود. همان جایی که اگر جذابیت و نمود خوبی داشته باشد، می‌تواند مرکز خوبی جهت جذب و هدایت آموزشی دانش‌آموزان گردد اما با وجود مهم و حیاتی بودن کتابخانه‌های مدارس از بعد آموزش، در برخی از مدارس به خاطر نبود امکانات لازم و فقدان کتاب خوب، این قبیل مراکز علمی از رونق و استقبال چندانی برخوردار نیستند. شاید در میان ملل مختلف بتوان به عدم تناسب کتاب‌های موجود در کتابخانه‌های مدارس با انتظارات و خواسته‌های دانش‌آموزان، ضعف در تنوع و نوآوری کتب مذکور و دیگر عوامل اشاره کرد. هر چند در سال‌های اخیر جهت غنی سازی کتابخانه‌های مدارس قدم‌های جدی برداشته شده و با نظرخواهی از دبیران و خرید کتب مورد نیاز دانش‌آموزان به جذابیت و کارکرد کتابخانه‌های مدارس افزوده شده اما باز تمام اینها نمی‌تواند جوابگوی حس حقیقت‌جوی دانش‌آموزان در رسیدن به پاسخ سوالات آنها باشد. درباره جایگاه و ارزش زنگ تفریح ذکر نکاتی چند لازم و حتمی به نظر می‌رسد و آن، این است که باید به ریزترین مسائل نهفته در دقایق زنگ تفریح هم توجه داشت چرا که این مشکلات کوچک، خود زمینه‌ساز بروز مشکلات بزرگتر خواهند بود. مثلا بهتر است صدای زنگی که دانش‌آموز را از رسیدن دقایق پایانی کلاس باخبر می‌سازد، ملایم و آرامش بخش باشد چرا که به تجربه دیده شده در برخی از مدارس زنگ اعلام شروع و پایان کلاس به صورت تند و ضربه‌‌ای است چنانچه گویی نزدیک شدن حادثه‌ای ترسناک و پر خطر اعلام می‌گردد و به همین سبب با شنیدن صدای زنگ، مثل آن است که به دانش‌آموزان یک شوک ناگهانی وارد می‌شود. از طرفی با توجه به شمردن برخی از فواید و کارکردهای زنگ تفریح در مدارس، این امر لازم و حتمی به نظر می‌آید که مسئولان آموزش و پرورش خوب است با بررسی‌ها و برنامه‌ریز‌های مدون و دقیق در صورت صلاحدید، دقایق این زنگ را کمی بیشتر کنند زیرا به خاطر کارکردهای متنوعی که در این دقایق نهفته است، اختصاص ده یا پانزده دقیقه تقریبا کم محسوب می‌شود، یا نه، مطلوب‌ترین روش در شیوه ملاقات اولیای دانش‌آموزان با دبیران و آموزگاران، آن باشد که ترتیبی اتخاذ شود تا طی آن اولیای دانش‌آموزان در روزی خاص و خارج از برنامه زنگ تفریح با دبیران و آموزگاران ملاقات کرده و درباره وضعیت درسی، اخلاقی و ... فرزند خود به مذاکره و صحبت بپردازند. به هر حال ذکر دوباره این نکته خالی از لطف نیست که زنگ تفریح در مدارس به نوعی زنگ خودسازی در ابعاد گوناگون است و اگر دانش‌آموزی بتواند از این دقایق کوتاه اما پر از تاثیر استفاده بهینه‌ای کند به مراتب می‌تواند از لحظات و دقایق کلاس درسی خود هم به نحو احسن بهره ببرد. لذا این امر میسر نمی‌شود مگر با جدی گرفتن زنگ تفریح از طرف دانش‌آموزان و مسئولان مدارس.

نظم و انضباط ، شرط اصلی موفقيت

بد نيست که بحث دربارۀ ويژگی مطلوب نظم پذيری را با چند سوال آغاز کنيم.آيا شما تا به حال با شخص نامنظم و موفقی برخورد کرده ايد؟ به نظر شما مردم جوامع قانون مند و نظم پذير ، موفق ترند يا مردم کشورهايی که دچار هرج و مرج بی قانونی هستند ؟ در مورد خودتان چه؟ زمانی که کارهايتان را با نظم و ترتيب انجام می دهيد، بازدهی مطلوب تری داريد يا هنگامی که بدون هيچ برنامۀ خاصی و به صورت کاملاً تصادفی به انجام کارهايتان می پردازيد؟ با پاسخ دادن به اين پرسش ها متوجه می شويم، همۀ ما کمابيش با اين موضوع که يکی از اصول موفقيت در زندگی، شغل، تحصيل و ديگر فعاليت های انسان نظم است، موافقيم. چرا که غفلت از اين نکتۀ مهم، اوقات گران بها و برگشت ناپذير او و بسياری از فرصت هايی را که می توانست در جهت ايجاد يک زندگی ثمربخش و سعادت مند به کار گيرد، به هدر می دهد. اهميت يادگيری نظم و آثار و تبعات متعدد و مهم آن در زندگی سبب جلب علاقۀ روان شناسان به اين موضوع و انجام پژوهش هايی در اين باب شده است. برای آشنايی بيشتر با اين صفت در آغاز بايد با معنا و مفهوم آن آشنا شويم. دکتر علی شريعتمداری در کتاب روان شناسی تربيتی نظم را اين گونه تعريف کردا اند : " نظم به معنای صحيح يعنی اين که فرد شخصاً اعمال خود را تحت قاعده در آورد، خويشتن را کنترل و هدايت کند و با توجه به آثار و نتايج اعمال خويش اقدام نمايد". بر طبق اين تعريف نظم از چند مولفه تشکيل شده است، که عبارتند از:
  1. آگاهی و بصيرت
چنانچه رفتار انسان بر اساس شناخت و بصيرت باشد، علاوه بر آنکه رفتار از روی ميل و رغبت صورت می گيرد، فرد در حفظ و بقاء آن کوشا خواهد بود، در مورد نظم نيز چنين است. يعنی تنها در صورتی که نظم بر مبنای شناخت فرد نسبت به اصول و قواعد و فوايد و آثار آنها ايجاد شود، مقبول بوده و فرد بدون هيچ گونه رنج و خستگی بر اساس آن عمل می کند.
  2. آزادی مشروط
نظم به معنای محدود نمودن آزادی فرد نيست، بلکه به منظور آن است که رفتار و فعاليت فرد را معقولانه بر طبق ضابطه ها و معيارهای منطقی و مشخصی در آورد. ضابطه و معيارهايی که هم به سود فرد است و هم به سود جامعه. پس بايد اين نکته را در نظر داشته باشيم که نظم و مقررات، آزادی بی قيد و شرط افراد را مشروط می کند، تا حدی که اين آزادی به حقوق ديگران ضرری وارد نکند و مانع رشد و هدايت خود فرد هم نشود. اما بايد توجه نمود که اين مشروط کردن نبايد به آزادی انديشه و عمل فرد آسيبی برساند.
  3. خودکنترلی يا انضباط شخصی
يکی از اصول مهم در منظم بودن اين است که فرد از روی اختيار آن را بپذيرد. به عبارت ديگر فرد شخصاً اعمال و رفتار خود را کنترل نموده و تحت نظم و قاعده در آورد و با توجه به آثار و نتايج اعمال خويش اقدام نمايد.يک فرد منظم در مراحل مختلف زندگی خويش عاقلانه رفتار می کند و با ارزيابی و تدبير رفتارهای خود را مديريت می کند. چنين فردی قادر است عواطف و احساسات خود را کنترل نموده، ارزش های صحيح اخلاقی را بپذيرد، در زندگی جمعی احساس مسئوليت می کند، به حقوق و وظايف خود آشنا است و برنامۀ زندگی شخصی خود را از لحاظ مسائل مختلفی چون عادات غذايی، استراحت، تفريح، مطالعه و .... درست تنظيم می کند.
  4. مداومت
نظم را نمی توان به صورت مقطعی و يا در يک زمان مشخص ايجاد کرد، بلکه بايد در طول زمان در فرد شکل گيرد. چنانچه نظم در اثر تمرين و تکرار در افراد به صورت يک عادت آگاهانه در آيد، از ثبات و دوام بيشتری برخوردار خواهد بود. ايجاد هر عادت و رفتار صحيح محتاج تمرين است و نمی توان انتظار داشت با وضع مقررات فوراً آن را به وجود آورد. همچنين پس از اکه منظم بودن به صورت يه ويژگی درونی در آمد برای استمرار آن تمرين و تکرار و تقويت لازم است.
پيامدهای نظم :
داشتن نظم و ترتيب، مانند بهره مندی از هر ويژگی مطلوب ديگری ، پيامدهای مطلوب فراوانی دارد که به ذکر مهمترين آنها می پردازيم.
  ۱ - کاهش استرس و ايجاد آرامش
در اين زمينه همواره تاکيد می شود که فهرست کارهايی را که بايد انجام دهيد، فراهم کنيد. چرا که نداشتن برنامه و به هم ريختگی ذهن شما را مشغول می کند و بدون شک با فشار روانی مواجه می شويد اما منظم بودن ميزان استرس را کاهش و احساس آرامش را افزايش می دهد
  ۲ - ايجاد تعادل بيشتر
با داشتن نظم، برای مطالعه، شرکت در کلاس يا دنبال کردن سرگرمی مورد علاقه تان وقت لازم را پيدا خواهيد کرد. ترتيب دادن به زندگی، شما را باکفايت تر خواهد کرد. شما می توانيد کارها را در زمان کمتری انجام دهيد و امور زندگی را در کنترل خود درآوريد.
  ۳ - صرف وقت بيشتر برای خانواده و دوستان
ترک کردن محل کار سر ساعت، صرف وقت کمتر برای انجام کارهای خانه باعث می شود شما وقت آزاد بيشتری برای نزديکان و خانواده بگذاريد.
  4 – الگوبرداری ديگران
در صورت داشتن فرزند، رعايت نظم در خانه اهميت زيادی پيدا می کند. اگر لباس ها و وسايل خود را مرتب نکنيد احتمال دارد فرزندان نيز اين کار را ياد بگيرند. در حالی که منظم بودن شما بيانگر حرف های شما خواهد بود. يادگيری نظم می تواند در آينده برای فرزندان شما مفيد باشد.
  5 - صرفه جويی
فرد منظم از آن چه در منزل دارد، آگاه است؛ اين امر مانع از رفت و آمد بی دليل به مغازه است. به علاوه همانطور که پيشتر ذکر شد رعايت نظم سبب صرفه جويی در وقت شما نيز می گردد.
  6 - پيشرفت در زندگی
بی نظمی مانع پيشرفت می شود. افراد منظم راه و شيوه ای در پيش می گيرند که از انجام کارهای غيرضروری و وقت گير صرف نظر کنند و بيشتر تمرکز خود را برآينده و هدف خود می گذارند و در اين زمينه پيشرفت هم خواهند کرد.
  آيا فرد منظمی هستيد؟
اگر از شما بپرسند که آيا خود را فرد منظمی می دانيد يا خير؟ چه پاسخی می دهيد. پاسخ شما هرچه باشد احتمالاً صحيح نيست. نتايج پژوهش جالب روان شناسی به نام برنر ( Berner ) از دانشگاه کاليفرنيا نشان داده است غالباً افراد منظم ميزان منضبط بودن خود را کمتر از حد معمول ارزيابی کرده و در مقابل افراد نامنظم خود را اشخاص تقريباً منظمی می دانند. با پاسخ دادن به پرسش های زير شما می توانيد بفهميد که به واقع انسان منظمی هستيد يا خير و در صورت لزوم باور غلط خود را در اين مورد اصلاح کنيد.
لطفاً عبارات زير را به دقت خوانده و ميزان موافقت يا مخالفت خود را با هر يک از اين عبارت مشخص کنيد. برای نمره گذاری در عبارات 1،2،3،5،9،10،11،13،14،15 به گزينۀ کاملاً موافقم 5 امتياز، گزينۀ موافقم،4 امتياز؛ نظری ندارم،3 امتياز؛ مخالفم، 2 امتياز و کاملاً مخالفم 1 امتياز تعلق می گيرد. در عبارات 4،6،7،8،12 نمره گذاری به صورت معکوس انجام می شود. يعنی به گزينۀ کاملاً موافقم 1 امتياز، گزينۀ موافقم،2 امتياز؛ نظری ندارم،3 امتياز؛ مخالفم، 4 امتياز و کاملاً مخالفم 5 امتياز تعلق می گيرد.
1. به خوبی می توانم کارهايم را طوری تنظيم کنم که درست سر زمان تعيين شده انجام شوند.
2. وسايل متعلق به خودم را تميز و مرتب نگه می دارم.
3. دارای اهداف روشنی هستم و برای رسيدن به آنها طبق برنامه کار می کنم.
4. فرد بسيلر منظمی نيستم.
5. برای آنکه بدانم چی کجاست ترجيح می دهم هر چيز را در جای خودش قرار دهم.
6. برايم مشکل است خودم را مجبور به انجام وظايفم کنم.
7. فکر نمی کنم که هيچ وقت بتوانم آدم منظمی شوم.
8. غالباً کارهايم را بدون برنامه ريزی زمانی انجام می دهم.
9. برای جلوگيری از دوباره کاری سعی می کنم کارهايم را بدق انجام دهم.
10. وقتی می خواهم به يک سفر کوتاه بروم، از قبل با دقت در رابطه با آن برنامه ريزی می کنم.
11. برايم مشکل است که به آسانی به ذهن يا افکارم اجازه دهم تا بدون کنترل يا هدايت در هر جهتی که خواست برود.
12. وقت زيادی را برای پيدا کردن وسايلی که سر جايشان نگذاشته ام صرف می کنم.
13. فقط در شرايطی که کاملاً بيمار باشم کارم را تعطيل می کنم.
14. شخص بسيار منظم و مرتبی هستم.
15. بدهکاری هايم را سر موقع و کامل پرداخت می کنم.
نتيجه :
امتياز بالای 50 : شما فرد منظمی هستيد. از آنجايی که با برنامه ريزی و دقت وظايف و فعاليت های خود را انجام می دهيد، اغلب کارهايتان به موقع و به طور کامل انجام شده و دغدغه ای دربارۀ عقب افتادن آنها نخواهيد داشت. شما مسئوليت هايی متناسب با زمان و انرژی خود پذيرفته و نسبت به انجام آنها متعهد هستيد، بنابراين دسيگران می توانند روی قول های شما حساب کنند. نظم و ترتيبی که در روان و زندگی شما جريان دارد سبب جلوگيری از اتلاف وقت و دوباره کاری شما می شود و اين امر به شما آرامش می بخشد. اين آرامش به وجود امده نيز به نوبۀ خود باعث انجام بهتر کارها و وظايف محوله به شما خواهد شد.
امتياز زير 50 : متاسفانه شما از نظز نظم و انضباط در وضعيت مطلوبی قرار نداريد. شايد تقصير را گردن زندگی بيندازيد و بگوييد زندگی در دنيای ماشينی امروز منضبط بودن را غير ممکن ساخته است. اما فراموش نکنيک که بشر برای سرعت بخشيدن به کارها و انجام راحت تر آنها انواع ماشين ها را اختراع کرده است. اگر می خواهيد که از استرس های شغلی، تحصيلی يا خانوادگی خود بکاهيد و آرامش بيشتری را تجربه کنيد. لازم است که در عادات خود تجديد نظر کنيد .
لطفا منظم باشيد !
راهکارهای افزايش نظم
اگر از جمله افرادی هستيد که هر روز صبح قبل از ترک خانه بايد مدت مديدی دنبال يک دست لباس تميز و مناسب و يا کتاب و جزوه هايتان بگرديد و سرانجام در حالی که از ظاهرتان زياد راضی نيستيد از منزل خارج می شويد و يا اين که ميز کارتان آنقدر شلوغ است که ناچاريد برای پيدا کردن برگه ای که ديروز آخر وقت روی آن گذاشته ايد تمام وسايلتان را از روی ميز جمع کنيد، به شما پيشنهاد می کنيم که راهکارهای ارائه شده در اين بخش را مطالعه نموده و به کار بنديد، تا آرامش بيشتری را در زندگی تان تجربه کنيد.
  1. برای خود اهدافی تعيين کنيد
هدف عبارت است از خواست و ارادۀ قوی برای رسيدن به مطلوبی خاص که با انجام اعمال آگاهانه برای دستيابی به نتيجه همراه است. پافشاری برای رسيدن به هدفی خاص مبين ميزان اهميت آن هدف است. برای مثال ممکن است شما تصميم بگيريد که در سال تحصيلی جديد از برنامۀ متفاوتی پيروی کرده و پيشرفت تحصيلی را تجربه کنيد.
  2. از روابط موجود ميان عوامل مختلف غافل نشويد
برای رسيدن به انضباط فردی بايد ميان کليۀ فاکتورهای دخيل در رساندن شما به نتيجه ارتباط برقرار کنيد. به عنوان مثال در زمينۀ مطالعۀ مستمر دروس، ايجاد ارتباط يعنی برقراری ارتباط بين حضور به موقع در کلاس ها، يادداشت برداری، مطالعۀ مستمر،کاهش زمان تفريح و استراحت، لذت آنی، ميل و رغبت، افزايش احتمال پيشرفت تحصيلی، امکان راهيابی به مقاطع بالاتر تحصيلی و... . زمانی که اين اتصال ميان عوامل مختلف دخيل در اين امر ايجاد شد، آنوقت متوجه می شويم که چه عواملی در اين ميان می توانند به ما کمک کنند و چه عواملی مانع راه و مسدود کنندۀ مسير ما هستند. بنابراين بهتر است ليستی از بايد ها و نبايدها تهيه کرده و به انها توجه کنيد. برای اينکه بتوانيم به هدف خود دست پيدا کنيم ،عوامل مثبت و منفی هميشه بايد در يک خط تعادل قرار داشته باشند .
  3. برای رسيدن به اهداف خود برنامه ريزی کنيد
سعی کنيد در هر روز فعاليت هايی را جهت نيل به هدفتان انجام دهيد. در آغاز از گام های کوچک شروع کنيد. مثلاً به جای اين که به خودتان بگوييد من هر روز حد اقل 3 ساعت مطالعه می کنم. هر هفته نيم ساعت به زمان مطالعۀ روزانۀ خود بيفزاييد. اگر تا به حال در طول ترم درس نخوانده ايد، تبعيت از يک برنامۀ سنگين و فشرده، شما را خسته و بالطبع از ادامۀ راه منصرف خواهد کرد.
اين نکته را نيز فراموش نکنيد که بهتر است هر فرد طبق برنامۀ شخصی خودش عمل کند. بنابراين بهتر است برنامه تان را شخصاً تهيه کنيد. البته از آنجايی که برای برنامه ريزی بايد اطلاعات کافی داشته باشيد، بد نيست که از نظرات دوستان منظم، اعضای خانواده و يا مشاورين استفاده کنيد، اما تصميم گيرندۀ نهايی خود شما هستيد. شايد برنامه ريزی کردن کار دشواری نباشد اما مسئله ای که در اين زمينه از اهميت بالايی برخوردار است تعهد به اجرای برنامه است. اگر برنامه سخت و اجرای آن قدری دشوار باشد، نهايتاً منجر به انصراف از اجرای آن می شود. به همين دليل کاملاً منطقی است که گاهی برنامه ها را تعديل کرده و تغييراتی در آن ايجاد نماييد و وقتی به آن خو گرفتيد کم کم خودتان را به هدفی که در ذهن داريد نزديک کنيد.
  4. عادت به کار را در خود تقويت کنيد
توماس هاکسلی که هم زيست شناس بود و هم در تعليم و تربيت صاحب نظر، می گويد : شايد باارزش ترين نتيجۀ تعليم و تربيت اين باشد که توانايی پيدا می کنيم تا خود را واداريم که آنچه را بايد انجام داد، به موقع انجام دهيم، چه بپسنديم و چه نپسنديم. اين نخستين درسی است که بايد آموخته شود و هر قدر که آموزش کسی زود آغاز شود، احتمال دستيابی به نتيجۀ مطلوب بيشتر است.." انضباط يعنی انجام کارهای درست در زمان مناسب و به دليل موجّه.
اولويت های خويش را باز بنگريد و رد آن ها را بيابيد تا ببينيد راه را درست رفته ايد يا نه و هر روز کاری لازم ولو ناخوشايند انجام دهيد تا خود را منضبط نگه داريد.
  5. به فعاليتی چالش برانگيز بپردازيد
برای تقويت قدرت تفکر و ارادۀ خويش، دست به کاری بزنيد يا طرحی را اجرا کنيد که خلاقيت تان را شکوفا می سازد. اين امر وادارتان می کند که از قوای ذهنی تان بيشتر استفاده کرده و در کار خويش انضباط داشته باشيد. در اين مسير باقی بمانيد و ببينيد که توانايی شما بيش از آن است که خود می پنداريد
  6. مسئوليت اعمال خود را بپذيريد
" هر فرد مسئول رفتار خويش است." اين جمله نه تنها از سوی پيامبر اسلام (ص) در احاديث مختلف نقل شده است، بلکه در سال های گذشته به عنوان مبحثی اساسی در کتب و نوشتارهای روان شناختی به چشم می خورد. هنگامی که شما مسئوليت رفتارهای خود را پذيرفته و پيامدهای ناشی از آن را به حساب بدشانسی يا ضعف و سستی ديگران نگذاريد، قبل از انجام هر عمل به نتايج آن فکر کرده و برای انجام هرچه بهتر آن برنامه ريزی کرده و با نظم و دقت پيش می رويد
  7. وقت شناس باشيد
يکی از ويژگی های بارز افراد منظم، وقت شناس بودن آنهاست. هنگامی که می خواهيد با ديگران قرار بگذاريد، به همۀ جوانب از جمله ترافيک، محل قرار و کارهای ديگری که بايد در آن روز انجام دهيد خوب فکر کنيد. سعی کنيد برای ديگران نيز به اندازۀ خودتان احترام قائل شويد. اگر بايد صبح زود در دانشگاه يا محل کار خود حاظر باشيد، بهتر است کمی زودتر از خواب برخيزيد. با اين کار دلهرۀ دير رسيدن به محل کار يا دانشگاه خود را نخواهيد داشت و روزتان را با استرس آغاز نمی کنيد.
  8. افراد منظم را بعنوان دوست انتخاب کنيد
دوستان و معاشران منظم ، تاثيری بس بزرگ در به وجود آمدن نظم در زندگی انسان دارند. شما می توانيد با مشاهدۀ رفتارهای دوستان منظم خود از آنها الگوبرداری کرده و از آنها سرمشق بگيريد. از طرف ديگر آرامش و اعتدالی که در زندگی دوستان منضبط شما وجود دارد با گذشت زمان به زندگی شما نيز تسری می يابد.
  9. هنر مديريت زمان را بياموزيد
از مهم ترين راه های دست يابی به نظم ، تقسيم وقت است . تنظيم وقت افزون بر آن که باعث پديد آمدن نظم است ، سبب می شود انسان از اوقات فراغت نيز به خوبی بهره مند گردد و برای همه اوقات خود برنامه ريزی کند و از فرصت ها بهره جويد. برای تنظيم زمان خود در آغاز بايد بدانيد که وقتتان صرف چه فعاليت هايی می شود. برای اين کار می توانيد دفترچه ای تهيه کرده و به مدت يک هفته فعاليت های روزانۀ خود را در آن يادداشت کنيد. اکنون با مرور اين دفترچه می توانيد فعاليت های ضروری، فعاليت های غير ضروری و فعاليت هايی که باعث اتلاف وقتتان می شوند را از هم تشخيص داده و با حذف فعاليت های نامطلوب زمان بيشتری را به فعاليت های سودمند و مفيد اختصاص دهيد. به علاوه سعی کنيد هيچ گاه کارهايتان را تا آخرين فرصت اعلام شده به تعويق نيندازيد.

نظم و انضباط و مدرسه سالم

مطالب مشابه :

نظم در مدرسه

نظم و انضباط در مدرسه

نظم و انضباط و مدرسه سالم

آیا انضباط حاکم بر مدرسه می تواند بر تحصیل موفق دانش آموزان اثر داشته باشد ؟

قانون در مدرسه، قانون در جامعه

راههای برقراری نظم درمدرسه

نظم و انضباط در مدارس