خاطرات اولین کارگر ایرانی دارسی
الله داد مهوش كارگر جوان 31 ساله بختياري اما اين سو خسته از برآمدن و نشستن آفتاب هر روزي، لب تشنه در برهوت تلاش و تنهايي خود، به برج سیاه دهشتناكي که نور ظفر صبح پنجم خرداد 1287 را بر تيم حفاري رينولدز محو مي كرد و بوي بد آن سرگرد ويلسن دوست و همكار و نماينده ارشد جورج رينولدز را در نفتون (محل دکل حفاری رینولدز) از هوش برده بود مي نگريست و اگر نبود الله داد شايد اندكي پس از ارسال خوش ترين خبر تاريخ قرن بيستم، خبر نخستين قرباني نفت ايران نيز به رینولدز و سپس به دارسي مخابره مي شد.
اما الله داد خوشحال از پايان تراژدي كشف نفت، انسان دوستانه تلاش براي حفظ جان سرگرد ويلسن را مهمتر از مشاهده برج سياه نفت سرزمينش مي ديد و كوشش هاي او بود كه ويلسن توانست دوباره ببيند آنچه را كه پنج سال در انتظارش بود؛ و آنگاه سرگرد انگليسي شادماني اش را با پايكوبي حفاران و كارگران كه به دور دكل حفاري هلهله مي كردند، تا هنگام طلوع خورشيد نو بر نفتون و دره خرسون قسمت مي كرد.
شايد كسي با تمام خستگي آن روزها مهم نبود برايش كه بنگارد آنچه را كه يك روز در صد سالگي براي تمام ايرانيان مهم باشد. حتي شايد كسي در طول زندگي الله داد از او نخواست تا بگويد آنچه پيش و پس از ساعت 4 صبح بر او رفته است و آن را ثبت كند اما امروز عبدالرضا مهوش فرزند 70 ساله الله داد مهوش مي تواند اندكي با فشار بر حافظه خود از زبان پدر بگويد و ما را با روزنه هاي تازه اي از آن روز تاريخ ساز ايران آشنا كند؛
پدر مي گفت ساعت حدود چهار صبح 25 ربیع الثانی (1326 قمری ) بود، با دكل حفاري كمتر از 10 متر فاصله داشتم، تشنه بودم و مي خواستم از درون هبانه (Hobbaneh) ( ظرف سفالی مخصوصي كه دور آن را كنف پيچ مي كردند تا آب آشامیدنی ویژه کارگران در درون آن خنك بماند) كه آب زيادي هم نداشت، به قدر رفع عطش بنوشم، متوجه لرزش زمين شدم احساس كردم از تشنگي مفرط است كه اين حالت را حس مي كنم اما لرزش زمين شديد تر شد و آنگاه تصور كردم زلزله اي در راه است؛ كمي بعد ناگهان صداي غرشي به گوشم رسيد سر كه برگرداندم نفت سياه را ديدم با صدايي همچون سيلي كه از كوه سرازير شده باشد به آسمان رفت، بوي عجيبي شبيه شيره و صمغ درخت بلوط در فضا پيچيد. سرگرد ويلسن كه طبق عادت هر شب، بيرون از چادر سفيدش بر روي تخت فلزي و فنري خود به خواب عميقي فرو رفته بود را ديدم، خواب آلوده از هيبت و غرش زمين هراسان بيدار شد و درست شبيه پرنده اي كه از قفس آزاد شده باشد به سمت دكل خيز بلندي برداشت، ترس و شادماني در او به هم در آميخته شده بود. هنوز چند قدم بيشتر از تخت خوش خوابش فاصله نگرفته بود كه كنترل خود را از دست داد و بر زمين افتاد. به سمتش دويدم، آب كمي كه در دست داشتم روي پيشاني و صورتش آرام ريختم، كوتاه و سخت نفس مي كشيد، ترسيده بودم و صداي غرش فواره نفت مانع از رسيدن فرياد و هياهوي من به گوش دکتر یانگ و ديگر اعضاي گروه مي شد وقتي ويلسن را كاملا بي حس و بي هوش ديدم اطراف قلب و شانه هايش را مالش دادم، ناگهان چشمانش به سختي تكان خورد و لرزيد و آنگاه چند بار سرفه كرد و به دشواري گفت: " مالا! اويل ، اويل " ( ويلسن و كاركنان انگليسي الله داد را مالا صدا مي زدند) و بعد به فواره نگاه كرد و نفس عميقي كشيد. کوتاه سخن ویلسون به من توان داد تا برخیزم و دکتر یانگ را به یاری بطلبم و بر بالین ویلسن حاضر کنم. دکتر یانگ شادی نیمه تمام خود را رها کرد و اجازه نداد تا شیرینی سحرگاهي اش به کام رینولدز و گروه حفاری تلخ شود و ازبین برود. ویلسن را دوباره بر روی تختش خواباندیم و او شاد بود که می تواند نهایت شادی را حس کند. اندکی بعد برخاست و به سمت دكل رفتيم. خورشید پنجم خرداد داشت کم کم نور تازه ای بر دره خرسون مسجد سلیمان می تاباند. دكتر يانگ، مك ناتل، سي مارك و تمام كارگران و حفاران دست در دست هم داده، حلقه زده بودند و به دور دكل مي چرخيدند و آواز می خواندند. يكي از حفاران انگليسي در ميان هلهله كارگران بلند آواز مي خواند و من تنها عبارت آور اويل ! آور اويل! (our oil! our oil!) او را مي شنيدم.
و نفت فواره مي زد و تاريخ پر فراز و نشيب ايران زمين ورق مي خورد... البته ویلسن هیچگاه و حتی در خاطرات خود نیز از آن شب و بلایی که متحمل شد و مهمتر از همه تلاش یک کارگر ایرانی برای نجات جانش را نگفت و به ثبت نرساند. اما آنچه که مهم بود روان شدن جوی های پر از نفت سیاه فلات ایران زمین بود در صبح پنج خرداد که همچون روان شدن خون از قلب به رگان سرخ تن، در سرزمین کهن ما جاری شد و جان تازه ای به ایران زمین ومردمانش هدیه داد.
الله داد مي گويد: همچنان که کارگران مشغول عملیات مهار و کنترل خروج نفت از چاه بودند، هلهله و شادي و بي طاقتي ويلسن منتظر به برآمدن خورشيد تا صبح ادامه داشت تا پيام واقعيت روياي 10ساله رنج و تلاش براي كشف نفت در اين سوي زمين را به جورج رينولدز كه سه روز پيش از آن (دوم خرداد 1287) نفتون را به مقصد اهواز - محل دفترش - ترك كرده بود و مهمتر به انگلستان تشنه، مخابره كند.
اما نفت همچنان هدر می رفت و همه کارگران در تکاپوی مهار چاه و چاره اندیشی برای رفع این معضل بودند. یک پیک ویژه مامور رساندن خبر به جورج رینولدز شد. رینولدز بلافاصله پس از دریافت خبر خوش کشف نفت، از طریق دفتر پست و تلگراف بریتانیا در بصره عراق از طریق دفتر اصلی گروه دارسی درخرمشهر پیام (تلگراف)کوتاه و آمیخته از رازش را به دارسی مخابره کرد. آنگاه رینولدز با شتاب خود را به نفتون رساند و با دستور او گودال بزرگي در فاصله 220 متري چاه حفر شد و جريان نفت را به سمت آن هدایت کردیم.
فرزند 70 ساله الله داد با تعجیل و مصرانه اما يادگار ماندگار پدر را واشكافي مي كند تا همواره به ياد داشته باشيم رنج ها و مصيبت هايي كه در دل تاريخ كهن اين سرزمين براي چيزي كه اكنون به داشتنش و مهمتر از آن به تاريخ كهنش دل داده ايم و ثمره تلاش بزرگ مردان سرزميني است كه دل در گرو آباداني مام ميهن داشته اند و نهفته مانده است را عميق لمس كنيم.
الله داد مهوش متولد 1256 خورشيدي از سرزمين كهن بختياري در هنگام كوچ ايل خود در نزديكي لردگان از توابع استان چهارمحال و بختياري چشم به جهان گشود. الله داد تنها چند روزه بود كه به همراه ايل خود به شيراز كوچ كرد. كوچ آن سال ايل همزمان بود با قحط سالي در بسياري از نقاط ييلاقي، اما شيراز مي توانست مامني باشد و پناهگاهي تا اندكي مرتع براي گوسفندان و كشت و زرعي براي مردمان جست و اينگونه بود كه بسياري از ايل، هيچ گاه از شيراز بيرون نرفتند و اين سكونت دوستان و آشنايان عاقبت براي الله داد در سنين نوجواني پايگاه موقت خوبي شد تا الله داد 13 ساله را به دليل معيشت سخت و تنگ آن روزگاران از سرزمين بختياري به سوي شيراز كه مي شد كاري و مزدی به حد بخور و نمير يافت بكوچاند. دستمزد روزانه نخستین کارگر نفت ايران ما در قبال انجام خرده كارهاي كشاورزي و دامداري از طلوع آفتاب تا غروبش (12 ساعت كار)، تنها يك ريال بود. وضعيت بد معيشت و زندگي سخت عرصه را بر الله داد متعهد و مسئوليت پذير كه به ناچار نزد آشنايان در شيراز منزل گزيده بود دشوار و تنگ مي كرد.
سالها بعد زمانی در كوچ ييلاقي ايل، هنگام ورود به شيراز در بهار سال1276 الله داد را از حضور خارجی ها (انگلیسی ها)و نياز به كارگر در منطقه ماماتين رامهرمز خوزستان مطلع مي كنند و اينگونه بود كه تقدير سرنوشت تاريخي را براي نخستين كارگر جوان ايراني صنعت نفت براي حضور در گروه حفاري جورج رينولدز رقم زد.
تا الله داد فرصت عزم سفر كند بهار خوش شيراز تموز شد. روزهاي نخست ورود به منطقه ماماتين تا از كوههاي دلا، تاراز، منار و سپس ارتفاعات اطراف بگذرد بر الله داد بسيار سخت گذشت همچنان كه بادهاي گرم موسمي از تابستان سوزان ماماتين حكايت مي كرد علفزارها و سبزه هاي خودرو ارتفاعات به زردي مي گراييد و دسته هاي عشاير كوچ تابستاني خود را آغاز كرده بودند.
الله داد با پرسش از عشاير ميان راه به چادرهاي سفيد رنگ برافراشته شده بر دامنه يكي از بلندي هاي اطراف ماماتين رامهرمز هدايت شد. مردي به نام « سي مارك » درخواست الله داد را براي كار در گروه حفاري با حقوق روزانه 2 ريال پاسخ مثبت داد و الله داد خسته از پيمودن فرسنگ ها اما مجذوب از فضاي كار جديد پذيرفت.
نخستين روز كار الله داد در پشت ميز چوبي آموزشي براي آشنايي با ابزار و لوازم حفاري و وسايل فني مانند آچار و لوله گير و تيغ برش گذشت واين البته يادگيري زبان انگليسي را واجب مي نمود. الله داد حافظه خوبي داشت چرا كه با انگيزه بود و فضاي با نظم كار بر روي دكل كه با اندكي جيره روزانه همراه بود او را بيشتر مجذوب مي كرد.
كار خوب و دقيق الله داد مورد توجه ويلسون و ديگر حفاران انگليسي قرار گرفت علاقه آنان به « مالا» نه تنها به دليل كيفيت كار فني او كه بيشتر به واسطه حافظه و استعدادي بود كه در يادگيري زبان انگليسي از خود نشان داد. سالها اقامت و كار در شيراز نيز ره آورد بزرگي براي الله داد داشت. او كليله دمنه، ديوان حافظ، گلستان و بوستان سعدي حتي شاهنامه و مهمتر از همه قرآن کریم و نهج البلاغه را به خوبي فرا گرفته بود و از بر مي خواند.
الله داد در هيچ كاري اهمال نمي كرد. اين ويژگي خاص شخصيتي و شغلي الله داد علاوه بر آن محافظت و مراقبت از ويلسن و شايد نجات جان او پس از گازگرفتگي ناشي از فوران نفت خام، خود عوامل مهمي بود كه مالا به عنوان سركارگر ارتقا يابد و با تعريف يك كد پرسنلي و تعيين حق دستمزد و رديف حقوقي به ميزان ماهانه 90 ريال، به استخدام شركت نفت آنگلو- بختياري در آيد.
الله داد از تابلو و لوگوي شركت رينولدز نيز سخن گفته است؛ تا پيش از تاسيس شركت نفت ايران - انگليس، درست پس از حفر نخستين چاه، يك تابلو كوچك در محل حفاري چاه نخست نصب شد كه بر روي آن نوشته شده بود: The Anglo- Bakhtiari Oil Company و بلافاصله كارت هاي حضور و غياب، شناسايي و كارت هاي ويژه غذا به مهري با همين عنوان ممهور شدند.
به گفته الله داد نامگذاري شركت با اين عنوان موجب شد تا بسياري از بزرگان و خوانين بختياري به انگليسي ها علاقمند شده و براي آنها مهماني و ضيافت هاي ناهار و شام ترتيب دهند. و اين سياستي بود كه گروه دارسي براي جلب حمايت حكومت محلي اتخاذ مي كرد كه كاملا هم موفق بود هرچند درست پس از حفر دومين حلقه چاه در مسجد سليمان نام شركت به شركت نفت ايران - انگليس در سال 1288 تغيير كرد و این خود تاثیر بسزایی در جلب توجه و حمایت حكومت مركزي وخوانین بختیاری از دارسی داشت.
الله داد همچنین از لحظه های موعد پرداخت حقوق کارگران ایرانی اینچنین سخن گفته است؛ یک روز پیش از پرداخت حقوق، اعلان عمومی می شد. کارگران در ساعت مقرر شده مقابل میز آکانتنسي (حسابداری) صف می کشیدند و ژتون دستمزد ماهانه خود را در مقابل امضای یک رسید پرداختی تحویل می گرفتند و آنگاه می توانستند آن را در خزانه آکانتینگ به عنوان پس انداز نگه دارند و یا اینکه حقوق خود را از مسئول صندوق دریافت کنند.
البته حقوق و تسهیلات کارگران ایرانی در مقایسه با آنچه کارکنان انگلیسی و هندی از آن برخوردار بودند وضعیت مناسبی نداشت. کارکنان انگلیسی از دریافت حق بدی آب و هوا، حق مسافرت، حق خرید مشروب و مهمتر حق دوری از وطن علاوه بر دریافت حقوق هفتگی خود برخوردار بودند.
جيره كارگران شامل شكر، روغن، آرد، حبوبات، پارچه اي به نام چيت و لباس كار (بيلرسوت) بود حال آنكه کاركنان انگليسي علاوه بر استفاده از كالا و خواربار بيشتر، برای خرید سبزیجات و میوه جات، سیگار و مشروب، مسافرت، لباسشویی، خرید لوازم ورزشی، پست و تلگراف و حتی هزینه دستمزد مستخدم، ماهانه مبلغي را دريافت مي كردند.
در فيش حقوقي (Statement) یک کارمند و یا کارگر انگليسي شاغل در شركت نفت ايران و انگليس پرداخت هاي عجيبي به چشم مي خورد به گونه ای که آنان ماهانه بیش از 300 پوند برای موارد یاد شده هزینه می کردند.
الله داد عادت داشت براي تكلم و خطابه از اشعار فردوسي و حافظ و سعدي استفاده كند و ضرب المثل هايي از كليله و دمنه بياورد. از سوی دیگر گل نسا همسر الله داد با استفاده از این قابلیت شوی خود، در حفظ قران کریم و برخی ابیات و اشعار شاعران بی بهره نماند.
الله داد به خوبی می توانست در بحث و جدل های تاریخی با انگلیسی ها استفاده از نفت و مشتقات آن را در نزد ایرانیان باستان اثبات کند. او در تایید مباحث خود به اشعار فردوسی استناد می کرد و می گفت:
همي ريخت هر گوهري يك رده چو از خاك تا تيغ گشت اژده
بسي نفت و روغن بياميختند همي بر سر گوهران ريختند
و همچنين
به ميخ و به مس درزها دوختند سوار و تن و باره افروختند
بگردون همي راندند پيش شاه درونش بيا كنده نفت سياه
و نيز
سكندر بديد آن پسند آمدش خردمند را سودمند آمدش
به اسب و به نفت آتش اندر زدند همه هنديان دست بر سر زدند
از آتش بر افروخت نفت سياه بجنبيد از آن كاهنين بد سپاه
الله داد مدام براي انگليسي ها سروده هایی مي خواند و ترجمه مي كرد و از اکتشاف نفت توسط ایرانیان، آگاهی آنان به ارزش آن و اهميت اين ماده حياتي نزد ايرانيان با همكاران خود به مباحثه مي نشست.
از سوی دیگر گل نسا مدیریت خانه را به خوبی انجام می داد و در موفقیت های شغلی الله داد و تلاش برای فراگیری خواندن و نوشتن فرزندان سهم ویژه ای داشت. الله داد حساسیت فوق العاده ای به افزایش سواد فرزندان داشت، آموزش و ادامه تحصیل را از واجبات می دانست.
فرزند الله داد مهوش از یک خاطره زیبای پدر این چنین سخن می گوید؛ تابستان سال 1326 بود که سی مارک و الکینگتون به همراه دو تن از کارکنان انگلیسی دکل شماره یک، برای تجدید خاطرات و یک مسافرت کوتاه به مسجد سلیمان آمدند. به محض ورود به شهر، از سرایدار بنگله يك خواستند تا الله داد را از ورود آنان و ملاقات با او با خبر کنند. الله داد، سی مارک و الکینگتون روز و شب های پر فراز و نشیب آن روزها را مرور می کنند و آنگاه الله داد از عملکرد بد مسئولان شرکت نفت ایران - انگلیس نسبت به بی توجه ای آنان به اهمیت چاه شماره یک که آن روزها در نزدیکی آن محل اتراق چارپایان و استراحت کاروان های باری و تجاری شده بود، گله مند می شود. الله داد خطاب به سی مارک می گوید: شما با این چاه نفت انگلیس را به بریتانیای کبیر تبدیل کردید و توسعه دادید، در شان و عظمت این چاه نیست که هم اکنون محل اتراق چارپایان در یک فضای مشمئز کننده باشد. سی مارک از الله داد راهکار و پیشنهاد می خواهد که الله داد توصیه می کند چاه شماره یک محصور شده و به محلی برای بازدید (موزه) مسافران و گردشگران تبدیل شود. سی مارک بعد از ظهر همان روز با مدیران شرکت نفت بر اجرای پیشنهاد الله داد تاکید می کند و بعد از چند روز محل اتراق کاروان ها به نقطه دیگری منتقل شده و چهار سوی چاه شماره یک نیز محصور می شود.
و شايد تلاش الله داد بود كه امروز ما مي توانيم آثار تاريخي آن روزها را در موزه نفت مسجد سليمان ببينيم و به تاريخ يكصد ساله صنعت نفت ايران بباليم.
ادامه دارد...
مطالب مشابه :
فيش حقوق كاركنان شركت ملي نفت ايران www.portal.nioc.ir
فيش حقوق شركت ملي نفت ايران. همكاران محترم شاغل: درصورتی که نام کاربری در سامانه جامع فناوری ارتباطات و اطلاعات ندارید، شماره پرسنلی خود را به عنوان نام کاربری
مراحل مووینگ دستگاه حفاری (باز کردن)
1 مارس 2014 ... برق دستگاه های حفاری نفت و گاز - مراحل مووینگ دستگاه حفاری (باز کردن) - این وبلاگ توسط ... دریافت فیش حقوقی · H.S.E · شرکت ملی حفاری ایران.
ارائه خدمات فیش مستمری بگیران تامین اجتماعی استان خوزستان از طریق سایت اینترنتی
اخبار خوزستان - ارائه خدمات فیش مستمری بگیران تامین اجتماعی استان خوزستان از طریق سایت اینترنتی - ... خوزستان می توانند با مراجعه به سایت www.sso.ir فیش حقوقی مستمری خود را ملاحظه و دریافت نمایند. ... انتخاب نمایند، در صورتیکه شماره ملی در شعبه مورد نظر یافت نشد، پس از اطمینان از صحت اطلاعات وارد ... شرکت ملی حفاری
error های مکرر در سامانه مشاهده خلاصه پرونده کارکنان نفت
قابل توجه گردانندگان و مسئولین سامانه شرکت ملی نفت ... برای هر 10 بار ورود http: portal.nioc.ir:443شاید یک مرتبه وارد لینکهای بغیر از مشاهده فیش حقوقی ... تبریز و همکاران در شرکت فلات قاره و حفاری شمال و مناطق نفت خیز جنوب و ملی و حفاری- منطقه
شهر محل صدور كد ملي
... خدمات مربوط به كارت ملي و كارت ملي هوشمند · فيش حقوقي آموزش و پرورش ... كاربر گرامي لطفا براي اينكه بدانيد كد ملي مورد نظر شما مربوط به كدام شهر يا منطقه مي باشد
شرکت نفت استخدام می کند "جدید جدید"
شركت ملي نفت ايران و شركت ملي پالايش و پخش فراورده هاي نفتي ايران به .... كارشناسي ارشد, مهندسي نفت, بهره برداري از منابع نفت- حفاري و استخراج - ... 17, حقوق, حقوق - خصوصي – تجارت بين الملل, مناطق عملياتي (خشكي/ دريا) و خارج از شهر تهران ... وزارت نفت (كد 63255) به نام شركت ملي نفت ايران واريز و فيش پرداختي آن را تا روز
آشنایی با بازیکن قدیمی تیم پیمان این هفته: ابراهیم شیخی نسب
سابقه بازی از سال 1375در تیم های کارگر و تیم های مطرح استان همچون نیشکر هفت تپه و استقلال دزفول و استقلال کیش و استقلال اهواز و نفت اهواز و ملی حفاری اهواز و
نام: ابراهیم نام خانوادگی:شیخی نسب متولد:1364 پست تخصصی: دروازبان سابقه بازی از سال 1375در تیم های ک
... دروازه تیم دسته یکی ملی حفاری است در لیگ کشور بازی میکندابراهیم شیخی جز بازیکنان قدیمی پیمان شهرک سلمان فارسی است که فوتبال ... فیش حقوق فرهنگیان.
پیش بینی افزایش 30 درصدی حقوق مستمر معلمان در بودجه سال 1393 آموزش و پرورش
این میزان رشد تحت تاثیر افزایش حقوق مستمر معلمان است. .... وزنه برداران بومی ملی حفاری آینده درخشانی دارند/نیروی زمینی و عقاب نیروی هوایی تیم‌های برجسته‌ای
بازار نقل و انتقالات بازیکنان شهرکی
مصطفی بیژنی بازیکن تیم ملی حفاری اهواز احتمالا"به تیم استقلال صنعتی خوزستان برود. ابراهیم شیخی نسب دروازبان تیم ... فیش حقوق فرهنگیان · آنلاین فوتبال.
برچسب :
فیش حقوقی ملی حفاری