اشكذر كجاست؟

وجه تسمیه ی اشکذر

در تاریخ جدید یزد آمده است که بنای اشکذر به دست اشکین زال (اشک بن زال) که از ملوک الطوایف زمان اشکانیان بوده ، بنیانگذاری شده است که اهالی نیز این موضوع را تایید می کنند و لذا پیشوند « اشک» دقبقا به همین علت می باشد در مورد پسوند « ذر»به دلیل نبودن منبع تاریخی اطلاع دقیقی در دست نیست ، ولی به گفته ی اهالی، اشک بن زال زنی داشته به نام « آذر» که به گفته ی آنها پسوند « ذر» مخفف همان نام آذر در لهجه ی بومي بوده است.نویسندگان کتب تاربخی ، بنای اولیه ی شهر اشکذر را از زمان اشکانیان می دانند. احمد بن حسن بن علی کاتب یزدی ، مولف کتاب تاریخ جدید یزد می نویسد : « در زمان اشکانیان ، اشک بن زال (اشکین زال) که از ملوک الطوایف بود ، اشکذر را او ساخت » با این توضیح ، اشکذر در زمان اشکانیان به وجود آمده است و قدمت آن به حدود ۲۰۰۰ سال می رسد. عده ای اشکذر را خیلی قدیمی تر می دانستند و معتقدند که بنای اولیه ی اشکذر به علت حمله ی شنهای روان در زیر خاک مدفون گشته است . سون هدین فرانسوی در سال ۱۹۱۰ میلادی در سفر خود به یزد ، اشکذر را چنین معرفی می کند : «ما شش میل انگلیسی از میان دریایی از تپه های شنی عبور کردیم و دوبار راهمان را گم کردیم. این همان شنی است که به طوری که پیش بینی می شود روزی شهر یزد را غرق خواهد کرد. این شن ، اشکذر قدیم را پوشانده است.» بنای موجود اشکذر ، با احداث قنات کویر به دست اشک بن زال که منشا آن در نزدیکی صفاییه کنونی در یزد است ، آغاز و شروع به رشد نموده است و مردم در کمال خوشی و آبادانی به کشاورزی می پرداخته اند . این قنات از زمان احداث حدود ۱۲۰ قفیز آب داشته و اراضی بسیاری را به زیر کشت می برده است.آب و هواي اشكذر همچون يزد، گرم و خشك مي باشد.

ویژگی های‌ طبیعى‌

شهرستان اشکذر شبیه‌ مثلثى‌ است‌ که‌ یک‌ رأس‌ آن‌ متوجه‌ جنوب‌ است‌ و در ضلع‌ شمالى‌ آن‌ شهرستان‌ اردکان‌، در ضلع‌ شرقى‌ آن‌ بخش‌ مرکزی‌ و در ضلع‌ غربى‌ آن‌ نیز بخش‌ خضرآباد همین‌ شهرستان‌ قرار گرفته‌ است و با مساحت ۴۵ کیلومتر مربع در ۲۰کیلومتری شمال غربی شهرستان یزد قرار گرفته است و جمعاً ۱۳۴ آبادی‌ در خود جای‌ داده‌ است ؛ شهرستان‌ اشکذر در دشت یزد – اردکان‌ واقع شده است‌ . در سراسر این‌ دشت‌ برخانهای‌ (تپه‌های‌ شنى‌ هلالى‌ شکل‌) متعدد که‌ حاصل‌ فرسایش‌ بادی‌ است‌، به‌ چشم‌ مى‌خورد. گفته‌ مى‌شود که‌ منشأ این‌ شنهای‌ روان‌ ناحیة ندوشن‌ و باتلاق‌ گاوخونى‌ است‌. به‌طور کلى‌ این‌ ناحیه‌ دارای‌ ویژگیهای‌ آب‌ و هوای‌ صحرایى‌ است‌. میانگین‌ حداکثر و حداقل‌ دما طى‌ یک‌ دورة کوتاه‌ مدت‌ ۶ ساله‌ به‌ ترتیب‌ حدود ۲۸ و ۱۰ درجة سانتى‌گراد برآورد شده‌ است‌. میانگین‌ بارش‌ سالانه‌ طى‌ همان‌ سالها ۶۸ میلى‌متر بوده‌ است‌. شهر اشکذر فاقد رودخانة دائمى‌ است‌ و تنها، رودخانة رحمت‌آباد که‌ از ارتفاعات‌ خونزا در شمال‌ باختر یزد سرچشمه‌ مى‌گیرد، در فصل‌ بارندگى‌ دارای‌ جریان‌ آب‌ است‌ .

بروز طوفانهای‌ شن‌ و ماسه‌ و فرسایش‌ بادی‌ حاصل‌ از آن‌ از ویژگیهای‌ این‌ ناحیه‌ است‌ که‌ همراه‌ دیگر عوامل‌ نامساعد طبیعى‌ از جمله‌ کمى‌ ریزشهای‌ جوی‌ و کاهش‌ تدریجى‌ منابع‌ آب‌ زیرزمینى‌، موجب‌ فقدان‌ پوشش‌ گیاهى‌ شده‌ است‌. در این‌ دشت‌ جانورانى‌ مانند آهو، روباه‌، خرگوش‌ و گونه‌هایى‌ از پرندگان‌ مانند کبوتر و تیهو وجود دارند.
شهرستان اشکذر در اواسط نیمة نخست‌ سدة حاضر از بخشهای‌ یازده‌گانة شهرستان‌ یزد به‌شمار مى‌رفته‌، و ۲۲۴۵۲نفر را در خود جای‌ مى‌داده‌ است. با تغییراتى‌ در حدود سیاسى‌ – اداری‌ کشور، اشکذر هم‌اکنون‌ به عنوان یک شهرستان در استان‌ یزد است‌ و از ۱۳۴ آبادی‌ آن‌، ۲۶ آبادی‌ دارای‌ سکنه‌ و ۱۰۸ آبادی‌ خالى‌ از سکنه‌ شده‌ که‌ خود گویای‌ افزایش‌ مهاجرت‌ روستاییان‌ به‌ شهرهای‌ بزرگ‌ است‌ . بر مبنای‌ آخرین‌ سرشماری‌ عمومى‌ نفوس‌ و مسکن‌، جمعيت اين شهرستان حدود 35000 نفر مي باشد. 98درصد از مردم از آب لوله كشي و برق استفاده مي كنند. سوخت 95 درصد مردم براي استفاده، گاز مي باشد.

ویژگی های‌ اقتصادی

فعالیت‌ اقتصادی‌ ساکنان‌ اشکذر در دهه گذشته ، در رشتة کشاورزی‌، صنایع‌دستى‌، پیشه‌وری‌ و کارگری‌ بوده است. با وجود مشکلات‌ دسترسى‌ به‌ منابع‌، کشاورزی‌ مهم‌ترین‌ فعالیت‌ مردم‌ ناحیه‌ به‌شمار مى رفته است. درگذشته‌ بیش‌ از ۵۰ قنات‌، آب‌ موردنیاز کشت‌ را فراهم‌ مى‌کرده‌اند که‌ در ایجاد و توسعه ی روستاها نقش‌ مهمى‌ داشته‌اند. با حفر چاههای‌ عمیق‌ و نیمه‌عمیق‌ متعدد و بهره‌برداری‌ بى‌رویه‌ از آنها و همچنین‌ کمى‌ بارش‌، به‌تدریج‌ بسیاری‌ از قنات ها خشک‌ و بدون‌ استفاده‌ مانده‌اند. آمار موجود نشان‌ مى‌دهد که‌ در ۱۳۵۸ش‌، از ۲۲ قنات‌ موجود دربخش‌ اشکذر همگى‌ خشک‌ بوده‌اند، در عوض‌ در همان‌ سال‌ از ۳۷ چاه‌ عمیق‌ و ۲۹ چاه‌ نیمه‌عمیق‌ در این‌ نواحى‌ بهره‌برداری‌ مى‌شده‌ است‌. در اشکذر از دیرباز برای‌ اندازه‌گیری‌ آب‌ از واحدی‌ محلى‌ به‌ نام‌ جرّه‌ یا جرعه‌ – معادل‌ ۱۲ دقیقه‌ آب‌ – و برای‌ اندازه‌گیری‌ زمین‌ از مقیاسى‌ به‌نام‌ قفیز استفاده‌ مى‌شده‌ است.

فرآورده‌های‌ کشاورزی‌ اشکذر به‌طور عمده‌ عبارتند از گندم‌ و جو، نباتات‌ علوفه‌ای‌،انار، دانه‌های‌ روغنى‌، حبوبات‌ و پیاز که‌ در کنار آنها نباتات‌ جالیزی‌، انار، پسته‌، گوجه‌فرنگى‌ و سیب‌ درختى‌ نیز به‌ عمل‌ مى‌آید و اخیراً به‌ علت‌ مساعد بودن‌ زمین‌، تولید پسته‌ رو به‌ افزایش‌ گذاشته‌ است‌. چرخاب‌ یکى‌ از نواحى‌ مساعد کشاورزی‌ بخش‌ اشکذر به‌شمار مى‌آید که‌ به‌سبب‌ برخورداری‌ از آب‌ فراوان‌ و خاک‌ حاصل‌خیز در تولید محصولات‌ کشاورزی‌ و جالیزی‌ اهمیت‌ دارد. به‌طور کلى‌ برخى‌ از فرآورده‌های‌ کشاورزی‌ بخش‌ اشکذر به‌ نواحى‌ دیگر استان‌ و نیز سایر استانها صادر مى‌شود . در سالهای‌ اخیر، دولت‌ برای‌ تثبیت‌ شنهای‌ روان‌ در این‌ منطقه‌ اقدام‌ به‌ کشت‌ نهال های‌ ویژه ی نواحى‌ کویری‌ مانند تاغ‌ و گز و اسکنبیل‌ کرده‌ است‌ و این‌ خود افزون‌ بر جلوگیری‌ از فرسایش‌ بادی‌ و محافظت‌ از روستاها، در مساعد نمودن‌ نسبى‌ آب‌ و هوای‌ منطقه‌ مؤثر بوده‌ است‌.
پرورش‌ دام‌ و طیور در کنار زراعت‌ از دیگر فعالیتهای‌ اقتصادی‌ مردم‌ این‌ نواحى‌ است‌.
ویژگیهای‌ طبیعى‌ این‌ بخش‌ نیز سبب‌ توسعة صنایع‌دستى‌، به‌ویژه‌ قالى‌بافى‌ به‌ عنوان‌ کمک‌ درآمد خانوارهای‌ ساکن‌ دهستان‌ رستاق‌ است‌، به‌ گونه‌ای‌ که‌ کارگاههای‌ نساجى‌ قدیمى‌ (شَعْربافى‌) به‌تدریج‌ به‌ کارگاههای‌ صنعتى‌ بدل‌ شده‌ است‌. هم‌اکنون‌، از کارگاههای‌ متعدد قالى‌بافى‌،گلیم‌بافى‌،ریسندگى‌و بافندگى‌الیاف‌و تولیدپارچه‌بهره‌برداری‌ مى‌شود. علاوه‌ بر صنایع‌ نساجى‌، کارگاههای‌ رنگ‌سازی‌، فیلترسازی‌، اتاق‌ و تانکرسازی‌، موزائیک‌سازی‌، آجر پزی‌، سنگ‌بری‌، مواد پلاستیکى‌ و کفش‌دوزی‌ نیز در این‌ بخش‌ فعالیت‌ دارند. از دیگر تولیدات‌ مهم‌ اشکذر، آجر است‌ که‌ در کارخانه‌ای‌ واقع‌ در سرچشمه‌ تولید مى‌شود؛ همچنین‌ از معدن‌ سنگ‌ گچ‌ واقع‌ در نزدیکى‌ روستای‌ عصرآباد به‌ نحو مطلوبى‌ بهره‌برداری‌ مى‌شود .

در چند سال اخير، كارخانه هاي زيادي در شهرستان ايجاد شده است كه جمعي از مردم براي كسب درآمد به اين كارخانه ها سرازير شدند. برخي ديگر از راه مشاغل دولتي،خصوصي و آزاد كسب درآمد مي كنند.

اين شهرستان داراي دو پمپ بنزين و گاز مي باشد.

ویژگی های‌ فرهنگى

مجموعه‌ای‌ از شرایط طبیعى‌، اقتصادی‌ و فرهنگى‌ موجب‌ علاقه‌مندی‌ ساکنان‌ اشکذر به‌ تحصیل‌ علم‌ بوده‌ است‌؛ به‌گونه‌ای‌ که‌ هم‌اکنون‌90 دبستان‌، ۲۷ مدرسة راهنمایى‌، ۱۰ دبیرستان‌ و سه مدرسة فنى‌ و حرفه‌ای‌ در آنجا وجود دارد. عده‌ای‌ نیز برای‌ فراگیری‌ علوم‌ اسلامى‌ راهى‌ مدارس‌ علوم‌ دینى‌ دیگر نواحى‌ به‌ویژه‌ شهر قم‌ مى‌شوند .اين شهرستان در تعداد دانشجوي قبولي در مقطع كارشناسي در رتبه برتر استان يزد قرار دارد.

ساکنان‌ اشکذر، تقريبا به طور كامل مسلمان‌ و شیعه‌ هستند .

مراكز آموزش عالي

شهرستان اشكذر داراي 3 مركز آموزش عالي مي باشد كه عبارتند از:

1- دانشگاه آزاد: اين دانشگاه با حدود 18 رشته در مقاطع كارداني، كارشناسي، ناپيوسته و كارشناسي ارشد(زيست شناسي) و با 1500 دانشجو در بلوار دانشگاه اشكذر قرار دارد.

2- جهاددانشگاهي: اين موسسه با حدود 15 رشته در مقاطع كارداني، كارداني فني، كارشناسي،ناپوسته و ارشد(مديريت فناوري اطلاعات) و با 1400 دانشجو در خيابان امام اشكذر قرار دارد. البته اين دانشگاه زميني به مساحت چند هكتار در بلوار دانشگاه براي طرح توسعه خود در اختيار دارد.

3- پيام نور: دانشگاه پيام نور اشكذر در بلوار 45 متري رضوانشهر قرار دارد.

برخي آثار باستانی

1- اسفنجرد

2- مسجد جامع اشكذر

3- آسياب آبي اشكذر

4- مسجد حاج رجبعلي

5- قلعه قديمي اشكذر

6- مسجد ريگ رضوانشهر

7- باغ وزير حجت آباد اشكذر

8- بادگير عصرآباد

9- گنبد تاج ابراهيم آباد

10- قلعه و خندق عزاباد

11- امام زاده سيدحسين بندرآباد

12- مجموعه سلطان بندرآباد

اشكذر كجاست؟

مطالب مشابه :

اشكذر كجاست؟

نام آوران فیروزآباد اشکذر

اعلام نمرات سیستم اطلاعاتی مدیریت(جهاد دانشگاهی اشکذر)

عضویت محمد حسن گردی اشکذری در تیم بسکتبال دانشگاه تهران

دانشگاه هايي که بدون کنکور ،دانشجو مي پذيرند

شهردار محترم اشکذر توضیح دادند