تحلیلی از کتاب”بازیگری” میخائیل چخوف

۲۰ آغاز شد. آن زمان شما با نمایش‌های”اریک چهاردهم”، “شب شاهان”، “هملت” و… به پاریس آمده بودید. بعد از دیدن یکی از اجراهایتان، مطمئن شدم که فقط با شما می‌توانم چیزی را که دنبالش می‌گردم، کشف کنم. من در جست‌وجوی روشی عینی و ملموس برای چیزی دست نیافتنی بودم: “تکنیک دراماتیک”.»
این بخشی از مقدمه کتاب”بازیگری” میخائیل چخوف با ترجمه کیاسا ناظران است که در واقع بخشی از نامه یول براینر یکی از شاگردان چخوف به وی است.
میخائیل چخوف درباره محتوای این کتاب در مقدمه‌ای به قلم خود ‌آورده است:«نتیجه پژوهش‌های من درباره تسلط درونی بر مکانیسم آفرینش در این کتاب آمده است. این پژوهش‌ها، سال‌ها پیش در تئاتر هنر مسکو در روسیه آغاز شد. من ۱۶ سال با آن تئاتر همکاری داشتم و آموزه‌های استانیسلاوسکی، نمیرویچ رانچنکو، واختانگوف و سولرژیتسکی را دنبال کردم. در مقام بازیگران، کارگردان، استاد و سرانجام مدیر دومین تئاتر هنر مسکو، توانستم روش‌های بازیگری‌ام را تنظیم کنم و آن‌ها را در غالب تکنیکی مشخص سر‌و‌سامان دهم. این کتاب درباره همین تکنیک است.
او پس از ترک روسیه، سال‌ها در لتونی، لیتوانی، اتریش، فرانسه، انگلستان و سرانجام در آلمان در کنار ماکس راینهارد کار ‌‌کرد. بخت یارش ‌شد. با بازیگران و کارگردان‌هایی از هر سبک و سیاق آشنا شد. به قول او، مردانی فراموش نشدنی مثل شالیا پین، میرهولد، موآسمی، ژووه، گیلگاد و خیلی‌های دیگر.
چخوف در ۱۹۳۶ ، آموزه‌های خود را در مدرسه‌ هنرهای دراماتیکی در لندن تحت عنوان مدیر هنری در اختیار بسیاری از شاگردانش قرار ‌‌داد و پیش از آغاز جنگ جهانی دوم به آمریکا رفت و به کامل کردن تجربه‌‌های خود پرداخت. مدرسه‌اش کم‌کم به تئاتر حرفه‌ای تبدیل شد و همگان آن را به اسم”بازیگران چخوف” می‌شناختند. این مقدمه را چخوف در ۱۹۵۲ در کالیفرنیا نوشت‌ و در آن مدعی ‌شد که پس از سال‌ها تجربه کردن متون کلاسیک و آموزه‌های تکنیکی خود، به این نتیجه رسیده است که با نوشتن ‌کتابی تمام این تجربیات را یک‌جا در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد.»
وی در ادامه و در آغاز فصل‌های کتاب، متذکر ‌شد که متأسفانه هیچ امکان دیگری برای همکاری وجود ندارد:«تکنیک هنر دراماتیک را فقط با انجام دادن آن می‌توان فهمید ولاغیر.»
فصل‌ها
کتاب بازیگری اثر میخائیل چخوف شامل ۱۱ فصل است. بدن و روانشناسی بازیگر(فصل اول)، تخیل و شبیه سازی تصویرها(فصل دوم)، بداهه‌سازی و کار گروهی(فصل سوم)، ژست روانی(فصل پنجم)،‌ ساختمان نقش(ششم)، شخصیت هنری(فصل هفتم)، قوانین ترکیب بندی در تئاتر(فصل هشتم)، گونه‌های تئاتری(فصل نهم)، پرداختن به نقش(فصل دهم) و نتیجه‌گیری(فصل یازدهم).
میخائیل چخوف در مقام بازیگر که بدن را همچون رکن اساسی در خدمت گرفته، به شناخت حقیقی و ‌کتمان ناپذیری درباره بدن رسیده است. او فصل اول را این گونه آغاز کرده است:«بدن می‌تواند بهترین دوست و بدترین دشمن ما باشد.» و در ادامه نوشته است:«همه می‌دانند که جسم و روح رابطه تنگاتنگی با یکدیگر دارند و مدام روی همگان اثر می‌گذارند. کم کار کردن روی بدن یا به عکس، بیش از حد عضلانی کردن آن، سستی اراده و افت توانایی‌های فکری و عاطفی را در پی دارد. عادت‌ها، وسواس‌ها و از شکل افتادگی‌های خاص بدنی، نتیجه فعالیت‌های مختلف و زندگی شغلی متفاوت است. برای همین، پیدا کردن آدم‌های کاملاً متعادل، کار سختی است؛ آدم‌هایی که جسم و روح‌شان در ‌هماهنگی آرمانی پرورش یافته باشد. ‌بازیگری که می‌خواهد به وسیله بدن، جنبش‌های ذهن و احساسش را بیان کند، باید به این هماهنگی برسد. لازمه این هماهنگی، تعادل کامل بین جسم و روح است.
در این کتاب در هر فصل در صورت لزوم تمرین‌های عملی و تکمیلی و خلاصه فصل‌ها برای درک و دریافت و عملی کردن تئوری‌ها آمده است.
بازیگر با استناد به نظریه‌‌ها، در پلاتوی تمرین می‌تواند برای رسیدن به ایده‌های موجود براساس تمرین‌های پیشنهادی وارد عمل شود. در نهایت نیز عمل موجب درک آسان‌تر مفاهیم‌ ‌می‌‌شود.
به نمونه‌ای از این تمرین‌ها برای رسیدن به ‌فرآیندی عملی در جریان بازیگری توجه کنید.
تمرین ۱۴:
یک حرکت ساده انجام دهید: چیزی را از روی میز بردارید. پنجره را باز کنید یا ببندید. بنشینید. بلند شوید. دور اتاق راه بروید یا بدوید و… این حرکت را آن قدر تکرار کنید که حالتان را به هم بزند. بعد نیت خاصی را سوار کنید: آرامش، اطمینان، عصبیت، غم، درد، حیله‌گری، محبت و… بعد سعی کنید همین حرکت را با شکل دادن به فضا، در حال غوطه‌وری، پرواز و پرتوافکنی انجام دهید. سپس همین حرکت را با ریتم‌های مختلف تکرار کنید. حرکت را آن قدر تکرار کنید که به تمام بدنتان سرایت کند و احساساتتان را به شکل کاملاً‌ طبیعی بیدار کنید‌. به تکنیک اعتماد کنید و بگذارید احساسات خودشان ظاهر شوند. فکر سریع به نتیجه رسیدن را از سر بیرون کنید.
میخائیل چخوف به زبان ساده و قابل فهم نظریه و عمل را در هم می‌آمیزد تا بازیگر که به عنوان یک فرد عمل گرا و پراگمانیست باید در صحنه خلاقیت‌های فردی خود را به عنوان هنر بروز دهد، به راحتی از عهده این کار برآید. کیاسا ناظران هم نهایت سعی خود را کرده که در ترجمه با اتکای به متن اصلی ترجمه‌ای سالم و در خور تأمل و توجه را در اختیار مخاطب ایرانی قرار دهد. این کتاب برای تمام بازیگران و کارگردانان از دوره مبتدی تا عالی سودمند است

تحلیلی از کتاب”بازیگری” میخائیل چخوف

مطالب مشابه :

هنرمندان تئاتر اصفهان (7)

بازیگرانی که خواننده و خوانندگانی که بازیگر شدند؟

خبر (208)

ثبت نام آموزشگاه سینمایی «بازیگران معاصر» آغاز شد

تحلیلی از کتاب”بازیگری” میخائیل چخوف

مصاحبه ای با نفیسه روشن...

حامد كميلي