مراحل انتخاب موضوع پایان نامه کارشناسی ارشد

انتخابموضوع مناسب برای پایان‌نامه، و نگارش آن دشوار است. دانشجویان ارشد حسابداری ودیگر رشته‌های دانشگاهی پس از اتمام درس‌ها با مشکل انتخاب موضوع مناسب برای واحدپایان‌نامه رو به رو می‌شوند و این یکی از دشواری‌های جدی در دوره کارشناسی ارشداست. دشواری دیگر که پس از انتخاب و تائید موضوع توسط دانشگاه رخ می‌نماید، چگونگینگارش پایان‌نامه است. در این نوشته می‌کوشم تا به دانشجویان ارشد نشان دهم چگونهموضوع مناسب و در خور دانش خود انتخاب نمایند؛ اما نحوه نگارش پایان‌نامه را بهموقع دیگری موکول می‌کنم.

بسیاری از دانشجویانبرای انتخاب موضوع به سراغ استادان دوره کارشناسی ارشد خود می‌روند، در حالی که هیچمطالعه‌ی قبلی در باره انتخاب موضوع‌های احتمالی و حتی در باره حوزه علاقه خودندارند. معمولاً استادان هم از سر دل‌سوزی موضوعاتی را که در ذهن خود دارند بهدانشجو پیشنهاد می‌کنند. نتیجه این کار در بهترین حالتش این است که دانشجو خود رادرگیر با موضوعی می‌کند که ممکن است به آن بی‌علاقه باشد، یا دانش کافی در آن حوزهنداشته باشد. بنابراین، به هیچ دانشجوئی توصیه نمی‌کنم که با ذهن خالی به سراغاستادان خود برود و از آنها درخواست موضوع نماید. بلکه، بهتر است دانشجو خودش موضوعرا انتخاب کند. زیرا اوست که می‌داند به کجاها علاقه دارد و دانشش تا کجاهامی‌تازد.

اما اگر دانشجوئی بخواهد خودش موضوع انتخاب نماید چه باید بکند؟ پاسخ سوال این است که دانشجو باید به تعدادی از مجلات تحقیقی رشته خود رجوع نماید. برای مثال، دانشجویان ارشد رشته حسابداری می‌توانند به مجلات تحقیقی مثل "بررسی‌های حسابداری و حسابرسی"، "تحقیقات مالی"، "مطالعات حسابداری"، دانش و پژوهش حسابداری" و امثالهم رجوع نمایند. معمولاً مقالات تحقیقی چاپ شده در این نشریات از پایان نامه‌های ارشد و دکتری استخراج شده‌اند و می‌توانند برای انتخاب موضوع مورد استفاده قرار گیرند.

پس از یافتن چنین نشریاتی، دانشجو باید شروع به خواندن عناوین مقالات نماید. در این مرحله، هدف از خواندن عناوین مقالات، پی بردن به حوزه مورد علاقه شخص (دانشجو) است. به عبارت دیگر، دانشجوئی که قصد یافتن یک موضوع را دارد؛ با خواندن عناوین می‌تواند تشخیص دهد به چه حوزه‌هائی علاقه دارد و یا بهتر از آن این است که تشخیص دهد به چه حوزه‌ها و موضوعاتی علاقه ندارد. این کار کمتر از یک یا دو روز وقت دانشجو را خواهد گرفت. برای مثال، دانشجوئی ممکن است در این مرحله اقدام به خواندن 150 عنوان مقاله چاپ شده در شماره‌های مختلف بررسی‌های حسابداری و حسابرسی دانشگاه تهران نماید و در انتها تشخیص دهد که 100 عنوان آن را علاقه ندارد و در باره 50 عنوان مانده بی‌تفاوت باشد.

گام بعدی این است که دانشجو چکیده 50 مقاله باقیمانده را خوانده و آنها را ورانداز نماید. انجام این مرحله ممکن است دانشجو را به کنار گذاشتن مثلاً 30 عنوان دیگر هدایت کند و نهایتاً 20 عنوان بماند که باید دقیق‌تر خوانده شوند. در این مرحله سوم است که دانشجو باید 20 عنوان مقاله باقیمانده را دقیق‌تر بخواند و دشواری یا آسانی آنها را بسنجد. او حتماً باید مقاله‌های بسیار دشوار که فراتر از دانش او هستند را کنار بگذارد. انجام این مراحل روی هم کمتر از دو هفته وقت دانشجو را خواهد گرفت.

دست آخر دانشجو باید از میان آن همه عنوان خوانده شده، 3 تا 5 عنوان را که به آنها علاقه دارد (یا از آنها متنفر نیست) و تا بیش از 80 درصد آنها را می‌فهمد را برای تصمیم‌گیری نهائی نزد استادان خود ببرد. در این مرحله، دانشجو به کمک استاد خود باید نکاتی همچون در خور بودن مسئله تحقیقی (جذابیت، اهمیت، و ضرورت تحقیق)، امکان جمع‌آوری داده برای اجرای آن، و مهم‌تر از این‌ها، فهم روشن مسئله توسط دانشجو، و توانائی او برای طراحی آزمایش (Experimental Design) مناسب برای یافتن پاسخ مسئله را بررسی نماید.

در پایان این بررسی‌ها است که دانشجو می‌تواند امیدوار باشد: موضوعی را انتخاب نموده که مسئله جذابی دارد، هنوز برای آن پاسخ روشنی به دست نیامده است، از اهمیت منطقی برخوردار است، نتایج احتمالی آن برای افراد و گروه‌های مختلف ضرورت اجرای ان را ایجاب می‌کند، خودش آن را نسبتاً خوب می‌فهمد، و توانائی طراحی آزمایش برای یافتن پاسخ مسئله را دارد. اجرای همه این مراحل کمتر از یک ماه وقت می‌گیرد. آیا اکنون می‌توانید موضوع پایان‌نامه خود را انتخاب نمائید؟