لوبیا سبز

لوبیا سبز :

اصل و قدمت :

منشا این گیاه از آمریکا و آمریکای جنوبی است.بعضی دانشمندان نوع خود روی آن را (Aborigineus spp ) قدیمی ترین نوع لوبیا در کلیه مناطق گرمسیری و معتدل کشت می شود.

مشخصات گیاه شناسی :

نخود فرنگی با نام علمی Phaseolus vulgaris از خانواده Leguminoseae دو واریته از آن وجود دارد :

لوبیای پابلند (var.vulgaris) و لوبیای پاکوتاه (var.nanus) . سیستم ریشه ای عموما در بسیاری ازارقام لوبیا سبز طویل و عمیق نیست و ریشه های جانبی کم عمق و کوتاه می باشد و ریشه اصلی معمولا کوتاه بوده ولی در خاک های نرم وعمیق می تواند تا یک متر گسترش بیابد.سیستم ریشه باعث استوار نگه داشتن گیاه در خاک می شود که این خود فاکتور بزرگی در برداشت مکانیکی است.

لپه های لوبیا بر خلاف نخود فرنگی و باقلا از هیپوکوتیل (قسمت بین ابتدای ریشه لپه ها)در بیرون از خاک تشکیل می شوند و پس از اینکه مواد غذایی خود را از دست دادند از بین می روند.قسمت بین لپه ها تا اولین برگ های لوبیا (اولین میان گره)را اصطلاحا اپی کوتیل می گویند.بر خلاف برگ های ساده اولیه در میان گره های بعدی برگهای مرکب تشکیل می شود (سه برگی).در لوبیای پاکوتاه فاصله میان گره ها کوتاه باقی می ماند و رشد طولی ساقه پس از تشکیل 6تا 8 گره با تولید گل آذینی در راس ساقه متوقف می شود.

گل :

گل لوبیا اغلب 10پرچم دارد که 9 تا از آنها چسبیده به هم هستند و یکی به صورت آزاد است . گل ها خود گرده افشان و معمولا کوچک هستند.

ارزش غذایی و اهمیت اقتصادی :

لوبیا را به صورت سبز یا خشک مصرف می نمایند.نوع سبز آن را ممکن است به صورت تازه یا کنسرو شده مصرف نمایند.از نظر مواد غذایی و ویتامین ها شبیه نخود فرنگی است.لوبیای خشک مملو از پروتئین (20تا 30درصد) ویتامینB( تیامین و ریبو فالاوین(،ویتامین Eو فسفر و آهن است.باید توجه داشت که لوبیا را به صورت خام نباید مورد مصرف قرار داد . زیرا به علت داشتن ماده سمی فاسین می تواند اختلالاتی را در سیستم گوارش و سایر اعضای بدن ایجاد کند.این ماده سمی در اثر پخته شدن لوبیا و نیز در اثر تخمیر اسید های معده از بین می رود.

شرایط آب و هوایی :

لوبیا گیاهی است که می تواند در همه جا کشت شود ولی در زمین های بیش از حد شنی و یا رسی و در آب و هوای گرم رشد نمی کند.لوبیا محصول فصل گرم است و برای رشد و نمو دمای بین 18 تا 20 درجه سانتی گراد نیاز دارد .لوبیا در مناطق سرما حساس بوده و در دمای پائین تر از 4 درجه سانتی گراد اختلالات متابولیسمی پدید می آید.یخبندان نیز در کوتاه مدت را به کلی نابود کند.مناسب ترین دما برای رشد این گیاه بین 18 تا 20 درجه سانتی گراد است.حئاقل دما برای جوانه زنی لوبیا بین 6 تا 8 و برای رشد ونمو9 تا 10 درجه سانتی گراد ذکر شده است .دمای پائین پس از جوانه زنی نه تنها باعث توقف لحضه ای رشد می شود،بلکه می تواند توقف کامل رشد گیاه را باعث شود.آزمایشهای متعدد ثابت کردند که در لوبیای معمولی عمل جذب آب از زمین در مای پائین تر از 2 درجه سانتی گراد صورت نمی گیرد.

در لوبیای پا کوتاه اولین گل ها در زوایای بین برگ های بالایی و ساقه وسپس گل آذین انتهایی ساقه اصلی و پس از آن گل اذین های انتهایی ساقه های فرعی به وجود می آید.تشکیل گل در لوبیا تحت شرایط طول روز و گرما انجام می گیرد.روزهای کوتاه در ارقام قدیمی باعث گل دهی ویا تشدید آن می شوند ولی واکنش ارقام پا بلند ضعیف تر است. طول روز در انواع زود رس پاکوتاه امروزی تاثیری در گلدهی ندارد در حالی که روز های کوتاه باعث گل دهی اغلب ارقام دیررس می شود.دمای زیاد بین (20 تا 30 )درجه سانتی گراد باعث گل دهی در ارقام غیر حساس به فتو پریود می شود در صورتی که عامل گل دهی در ارقام حساس به فتو پریود تنها روز های کوتاه است دمای زیاد در روز های بلند باعث عدم تشکیل گل در گیاه شده یا باعث افتادن گل ها میگردد.دمای پائین (حدود 7 درجه سانتی گراد )نیز می تواند باعث عدم تشکیل گل ویا پس از تشکیل گل باعث ریزش آن گردد.گرده افشانی آن اغلب به صورت مستقیم بوده و ارقامی که در ایران کاشت می شوند از عنواعی با طول روز کوتاه هستند.

کود :

مقدار کود شیمیایی برای لوبیای پا کوتاه با توجه به مقدار مواد غذایی زمین معمولا حدود 40 کیلو گرم ازت،60 کیلو گرم فسفات و120 کیلو گرم کود های پتاسه در هکتار است.برای لوبیای پا بلند مقدار کود ازته بیشتر بودهو نیز 80 کیلو گرم کود فسفاته و حدود160 کیلو گرم کود پتاسه بسته به نوع رقم و مواد موجود در آن که در هکتار در نظر می گیرند.همچنین باید در نظر داشت زمین از نظر منیزیم غنی باشد.

خاک :

خاک های کمی اسیدی برای این گیاه بهتر است .مناسب ترین pH برای این گیاه6تا 6.5 است لوبیا سبز به نمک حساس است و کاشت دانه نباید نزدیک زمان کود دهی زمین باشد .

بذر و نشا :

قبل از کاشت زمین را با دیسک کاملا نرم کرده پس از آن در صورت لزوم با کولتیواتور کلوخ های حاصل از دیسک را خرد تر کرده به طوری که زمین مورد کاشت کاملا پوک ونرم گردد. باید توجه داشت که بذر را قبلا با مواد شیمیایی ضد عفونی کرده و برای جوانه زدن لوبیا به دمای بیش از 15 سانتی گراد نیاز است.

کاشت :

لوبیای معمولی را در نواحی گیلان از اواسط مرداد ماه می کارند. فاصله ردیف ها 40 تا 50 سانتیمتر و فاصله بذر 6 تا 8 سانتی متر است و عمق کاشت 5 سانتی متر و مقدار بذر برای یک هکتار حدود 70 تا 120کیلو گرم است. برای کاشت لوبیای پا بلند قیم هارا در هر دو طرف به فاصله 60 سانتی متر از هم دیگر طوری قرار می دهند که بستر به عرض یک متر باشد با توجه به عرض تراکتور به وجود آید.اگر کاشت در سطوح کوچک باشد فاصله ردیف ها 90 سانتی متر و فاصله بوته ها را 50 سانتی متر در نظر می گیرند.قیم ها را از چوب یا میله آهنی و یا فولادی انتخاب می کنند که ارتفاع آن 1.5تا 2.5متر است.

داشت :

بلافاصله بعد از پاشیدن بذرمبارزه شیمیایی برای از بین بردن علف های هرز آغاز می شود. باید توجه داشت که هنگام سمپاشی زمین قدری مرطوب باشد. به طور کلی در زراعت لوبیای معمولی یک بار هم سله شکنی انجام می دهند.در صورتی که در لوبیای پا بلند به 2تا3 باروجین نیاز است. در آب و هوای نسبتا خنک باید برای آبیاری اقدامات لازم صورت گیرد.همچنین باید دانست که لوبیای پا بلند را در اوایل دوره رشد گاهی اوقات با دست روی قیم می پیچانند(برعکس عقربه ساعت) تا کاملا بتواند روی آن استوار باشد. آفات و بیماری های لوبیا را می توان با اقداماتی جلوگیری کرد از قبیل :تناوب و استفاده از بذر مرغوب و کاشت انواع مقاوم و ضد عفونی کردن بذر.

برداشت :

برداشت لوبیا سبز معمولا با دست انجام می گیرد.یک کارگر ماهر می تواند در هر ساعت مقدار 8 کیلو لوبیای پا کوتاه و 11 کیلو لوبیای پا بلند برداشت کند.به طور کلی انواع پا کوتاه در 2تا3 مرحله و لوبیای پا بلند را 5 تا6 مرحله برداشت می کنند.غلاف لوبیا سبز سرعت تنفسی بالایی دارد و باید در دمای حدود 5 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 95 درصد نگهداری شود.نگهداری در دمای 3- درجه بیشتر از چند روز امکان پذیر نیست زیرا سرما موجب خسارت گیاه می شود ،اگر غلاف ها در دمای 5 تا 10 درجه و رطوبت نسبی95درصد نگهداری شوند 2 الی 3 هفته باقی می مانند.

نویسنده : سید محسن حسینی

منابع :

1- پیوست، غلامعلی. 1385. سبزیکاری ، انتشارات دانشگاه گیلان.

2- Berry G.J., Aitken, Y.1979: Effect of photoperiod and temperature on flowering in pea (Pisum sativum L.).Aust. J. Plant Physiol. 6, 573-587.

لوبیا سبز

مطالب مشابه :

گیاه لوبیا

مختصری در مورد زراعت لوبیا

لوبيا