کلیات طب سنتی

2. دوران ساسانیان

انتقالاصل و مایة طبّ، از دوران هخامنشی به دوران ساسانی بود، امّا بر اثراختلافات مذهبی كه در امپراتوری روم شرقی بین امپراتوران با دانشمندان وپزشكان پیدا شد، دوران جدیدی در تاریخ طبّ ایران و در نتیجه در طبّ اسلامیپدیدار شد. ایران از همسایگان كشورهای روم شرقی بود، بنابراین دانشمندان وپزشكان عالی رتبه از مرز‌ها به ایران مهاجرت كردند و به تعلیم این دانشاشتغال ورزیدند و به این ترتیب بیمارستان و «مدرسة جندی شاپور» تأسیس شد.در دوران انوشیروان انقلاب بزرگی در علم طبّ ایران و جهان به وقوع پیوستكه همانا تأسیس «اوّلین كنگرة پزشكی» برای مناظره و مباحثة پزشكان در موردفلسفه و طبّ بوده است.

3. دوران اسلامی

واگذاری تمام میراث ساسانیان علاوه بر میراث بزرگ یونانیان به مسلمانان، پس ازغلبة اعراب بر ایران و انقراض سلسلة ساسانیان و اشاعة زبان عربی بود.مثلاً در دوران عبّاسیان مركز علم پزشكی از «جندی شاپور» به «بغداد»انتقال یافت به این ترتیب كم كم بغداد مركز علم و دانش پزشكی شد و جندیشاپور از رونق افتاد. خلاصه آنكه به بركت تعالیم اسلامی، مسلمانان بهخدمات بزرگی در علم طبّ، ترجمه و تألیف متون پزشكی توفیق یافتند.در دوراناسلامی به خصوص در باب ترجمه، در اثر تشویق‌های افراد درجه اوّل اجتماع،باب جدیدی بر مترجمان باز شد و آثار زیادی به صورت كتاب‌های طبّی، علمی،فلسفی، تاریخی و غیره از زبان یونانی به عربی ترجمه شد.

گروهی ازمترجمان نیز در غرب كشورهای مسلمان یعنی مراكش، الجزایر، اسپانیا، تونسو... به ادامة این خدمت اشتغال داشته اند.گروه بزرگی از مؤلّفان بودند كهپس از مطالعة كامل ترجمة كتاب‌های یونانی، خود توانسته‌اند كتاب‌هایی رانوشته و حتّی به صورت نظم درآورند و از خادمان جهان پزشكی هستند. ولیپزشكان مشرق زمین قدم‌های بزرگ‌تری در راه پیشبرد علم طبّ برداشته‌اند.بیشترین سهم در طبّ اسلامی متعلّق به ایرانیان است. از بهترین شاگردانبقراط و جالینوس می‌توان از پزشكان مسلمان نام برد كه با حفظ اخلاق پزشكیو سایر صفات نیك، بعدها كتب اساتید را خود نقد و بررسی كردند.

آنهاعقل سلیم و تجربه را سرچشمة تحقیقات خود قرار دادند و بدین ترتیب استادانبزرگ و بی نظیری در آسمان علم و دانش چونان ستاره‌هایی پرفروغ درخشیدند.مانند: 1

- زکریای رازی: او شخصی است که در 10 فنّ زمان خود استاد بود و 100 جلد در مورد پزشکی کتاب نگاشته است. مانند «حاوی» و «المنصوری» و «مرشد» و «آبله و سرخك» .مهمترین اثر وی کتاب «الحاوی» می‌باشد که دائرة المعارف پزشکی محسوب می‌شود. رازی درباره‌ی کتاب خود می‌گوید: پانزده سال از عُمر خود را، شب و روز در تألیف جامع کبیر «حاوی» صرف کرده‌ام و در اثر این کار، قوّه‌ی بینایی‌ام را ضعف دست داده و عضلۀ دستم، گرفتار سستی شده و از خواندن و نوشتن محرومم ساخته است. با این حال، از طب باز نمانده‌ام و پیوسته به یاری این و آن می‌خوانم و بدست ایشان می‌نویسم او طبیبی است که در اپیدمی (بیماری واگیردار که عدۀ بسیاری را مبتلاء سازد) صحبت می‌کند... و در طب تجربی قدمهایی برداشته که مبنای طب تجربی اسلامی است. و در وظائف الأعضاء و امنتحان داروها، کارهایی کرده که قبل از او وجود نداشته است. کتاب «حاوی» او در سال «1279» میلادی با عنوان «continens» به زبان لاتین ترجمه و نخستین چاپ متن لاتین آن در سال «1486» میلادی در شهر «Brescia» منتشر شده است «حاوی» بیش از پنجاه سال از مهمترین کتب درسی دانشگاه پزشکی فرانسه بوده است که در آن زمان مهد تمدن و فرهنگ اروپا بود.این کتاب نه در مدارس معمولی بلکه در دانشگاه «سوربن» تدریس گردیده و تنها در سال «1542» پنج بار به زبان فرانسوی تجدید چاپ شد. جلد نهم کتاب «حاوی» که به بحث در مورد شناخت داروهای مختلف اختصاص دارد یکی از منابع داروشناسی در اروپا، حتی مدتی طولانی پس از دورۀ تجدید حیات علمی اروپا (رنسانس) بوده است.

وی رساله‌ای در مورد طب کودکان نگاشته که به همین علّت می‌توان او را پدر طب اطفال نامید. او نخستین کسی بود که واکنش مردمک چشم در برابر نور را تشخیص داد.

بعضی از مورّخین و مصنّفین اروپایی دربارۀ رازی گفته‌اند: نام «رازی» و «ابن سینا» در قرون وسطی در عالم مسیحیّت بیشتر از مشرق زمین مشهور بود.

ابوعلی سینا: در نبوغ وی همین بس، که سرآمد علوم زمان خود، از جمله فلسفه، کلام، نجوم، هندسه و طب بود. کتاب «قانون» او مهمترین و مفصل‌ترین و مشهورترین آثار طبی و از مهم‌ترین کتب طبی شرق و غرب است.

این کتاب، از روز تألیف تا قریب هفت قرن (اواسط قرن هفدهم) در اروپا، و تاکنون در مشرق زمین، مورد نظر طالبان این علم بود. «قانون» اولین کتابی طبی است، که در اروپا ترجمه و چاپ شد به همین دلیل ابن سینا در اروپا، رئیس و ملک الاطباء لقب گرفت.

«قانون» در قرن دوازده میلادی به وسیلۀ «جرارد کرمونای» به فرمان اُسقف اعظم «تولودو» به زبان لاتین، ترجمه شد. سپس در ایتالیا و رم، چاپ گردید و جزو کتابهای درسی در دانشگاههای «سن لوی» و «مونپولیه» فرانسه و «لایپزیک» و «توبینگن» آلمان و «لوون» بلژیک و ... تا قرنها، در دستانِ استادان و دانشجویان پزشکی بود.

وهمچنین اسماعیل جرجانی صاحب كتاب «ذخیرة خوارزمشاهی»، «یادگار» و «اغراض»؛ ابن رشد قرطبی صاحب كتاب «كلّیات»، «سموم» و «شرح بر قانون»؛ علیّ بن عبّاس مجوسی ارجانی مؤلّف كتاب «كامل الصّناعه الطبّیه الملكی»؛ ابوالقاسم بن خلف الزهراوی مؤلّف كتاب «التصریف».

عصر تحوّل طبّ اسلامی ایران

اینمهم از زمانی شروع می‌شود كه كتاب «ذخیرة خوارزمشاهی» توسط سیّد اسماعیلجرجانی (متوفی سال ۵۳۱ ق.) تألیف می‌شود. این دانشمند والامقام ایرانیجنبش عظیمی در نشر متون پزشكی در تمدّن اسلامی آن زمان ایجاد كرد و كتابخود را به زبان فارسی به رشتة تحریر درآورد.

كتاب «ذخیرةخوارزمشاهی» مشتمل بر ده جلد كتاب كوچك‌تر است، بدین شرح: كتاب اوّل: درشناختن حدّ و حدود طبّ، هدف آن وگنجینة بدن انسان از مواد، خلط‌ها،مزاج‌ها، طبیعت بدن‌ها، عادت‌ها و شرح هر یك از اعضای بدن؛ كتاب دوم: درتشخیص بیماری از حالت‌های بدن انسان و انواع و درجه‌بندی بیماری‌ها ودلایل بروز آن و تشخیص و شناسایی نبض بیمار، تفسیر و شناسایی حال بیمارمبتنی بر موارد زائدی كه از تن بیرون یا خارج می‌شود، مانند عرق و ادرار؛كتاب سوم: در حفظ تندرستی و چگونگی انجام این امر و شناخت نوشیدنی‌ها،خوراكی‌ها، میزان و چگونگی خواب و بیداری، حركت، سكون و بازشناسی انواعرایحه‌ها و عطردرمانی (Aromatherapy)، تدابیر و راه‌های به كارگیریروغن‌ها، مصرف مسْهِل و ملیّن و موادّ تهوّع‌آور، چگونگی انجام فصد وحجامت، فواید شادی و مضرّات غم و مسائل فرهنگی روانشناسی كه بسیار زیبا ودلنشین بیان شده است، تشخیص نشانه‌های بیماری و پرورش بچّه‌ها و نگهداریاز پیران و مسافران از جمله مطالب بسیار شیوا، دقیق و مهمّی است كه از آنسخن به میان آمده است.

كتاب چهارم: در تشخیص مرض و بیماری وراه‌های آن، كه بسیار ظریف و مدبّرانه بیان شده است؛ كتاب پنجم: علل وعلامت و عوارض تب و چگونگی معالجة آن؛ كتاب ششم: در معالجة بیماری‌ها ازفرق سر تا نوك پا؛ كتاب هفتم: در معالجة ورم‌ها، آماس‌ها، زخم‌ها و چگونگیشكافتن و داغ كردن آنها (جرّاحی) و معالجه كردن عضوی كه سیاه شده ومی‌میرد، چگونگی معالجة شكستگی و ضرب خوردگی؛ كتاب هشتم: در زمینة راه‌هایحفظ بهداشت و آراستگی ظاهری؛ كتاب نهم: در زمینة چگونگی كاركرد و استفادهاز زهرها و پادزهرهای مهم در پزشكی؛ كتاب دهم: در تعب‌هایی كه به شكل‌هایگوناگون پدیدار می‌گردند.

بد نیست بدانیم كه سه كتاب دیگر خوارزمشاهینیز به زبان فارسی نوشته شده است كه عبارتند از: «یادگار»، «اغراض الطّبیهو مباحث العلائیه» و «خف علایی» یا «خفی علایی».

از جمله كتاب‌هایی كه در چنین دورانی تألیف شد، می‌توان از كتاب «قانون» شیخ كه شامل پنج كتاب بدین ترتیب است، نام برد:

۱.كلّیات كه شامل چهار فن و چهار شیوه است؛۲. ادویة مفرده (داروهاییگیاهی)؛ ۳ . بیماری‌های اعضای بدن از سر تا نوك پا كه شامل بیست و دوتكنیك است؛۴ . بیماری‌های تخصّصی كه به عضو خاصّی اختصاص ندارد؛ ۵ .داروهای گیاهی مركّب كه در بردارندة مقالات است.

یكی از مؤلّفانبزرگ كتاب‌های طبّی در تمدّن اسلامی، سیّد اسماعیل طبیب بوده است. ازدوران حملة مغول و خسارات فراوان وارده بر ایران زمین تا دوران قاجار هیچكتاب و رسالة پزشكی دیگری نوشته نشده است. عنوان‌های سایر كتب كه در اینعصر تألیف شده‌اند، عبارتند از:

كتاب «تحفة حكیم مؤمن» اثر محمّدمؤمن بن میرزا محمّد زمان تنكابنی، كتاب «مالا یسمع الطّبیب» تألیف یوسفبن اسماعیل خویی شافعی معروف به ابن الكبیر، «جامع المفردات الأدویه والأغذیه» تألیف ابن ابیطار (ضیاءالدّین عبدالله بن احمد مالقی اندلسی) ازمسلمانان اهل اسپانیا، «تذكرة شیخ داوود انطاكی» نوشتة شیخ داوود بنانطاكی ملقّب به بینا، كتاب «حاوی» رازی و اختیار «شرح جالینوس بر بقراط»،«قرا با دین موجز», حواشی بر قانون ابن‌سینا، «رساله در فصد»، كتاب«معالجات بقراطی»، «حاوی كبیر و صغیر: كتاب حاوی به زبان ساده» تألیفمحمّد بن زكریای رازی، این كتاب همچنین به زبان لاتین «Continent» نیزترجمه شده است و كتاب «كوناش فاخره»: از نوشته‌های محمّد بن زكریای رازی.

درادامة معرّفی تاریخچة بزرگان و آثار طبّ سنّتی ایران زمین می‌توان از نامایلاقی (شرف الزّمان) كه از شاگردان مشهور بوعلی سینا در طبّ بود، نامبرد. كتب «طبّ ایلاقی»، «فصول ایلاقی» و «فصول ایلاقیّه» یا «ایلاقیّـةالفصول» در كتابخانه‌ها و فهرست‌ها دیده می‌شود و مورد اعتبار بوده است.

كتاب«كوناش فاخره» از نوشته‌های محمّد بن زكریای رازی بوده است كه در زمان خودبرای طالبان علم طبّ و دانشجویان این رشته دارای ارزشی فراوان بوده است.

نامدیگری كه در دوران خلفای عبّاسی بر سر زبان‌ها بوده، «یوسف ساهر» معروف به«یوسف القس» است. وی به علّت داشتن نوعی بیماری به «یوسف ساهر بیدار»مشهور گشته است. نوشته‌های او شامل دو فصل مجزّا می‌شود: قسمت اوّل: بیستباب (فصل) در مورد اعضا و جوارح بدن انسان و قسمت دوم: حدود ۶ فصل كه درمورد وظایف اعضای بدن به صورت نامرتب توضیح می‌دهد.

در تاریخ طبّهمچنین به كلمه ای برمی خوریم كه به معنای خاندان پزشكی است كه در پیشبرداهداف دانشگاه جندی شاپور سهم بسزایی داشته‌اند كه به آنها «بختشیوع»می‌گفتند.

یكی از مورّخان بزرگ اروپایی در مورد خاندان پزشكی «بختشیوع» چنین می‌نویسد: ۱. بختشیوع اوّل (بنیانگذار)؛ ۲. جرجیس طبیب (۷۶۱ م.)؛

۳. بختشیوع دوم (۸۰۱ م.)؛ ۴ . جبرائیل (۸۲۸ م.)؛ ۵. جرجیس دوم؛ ۶. بختشیوع سوم (۸۷۰ م.)؛

۷. عبیدالله؛ ۸. یحیی یا یوحنّا؛ ۹. جبرائیل (۱۰۰۶ م.)؛

1۰. بختشیوع چهارم (۹۴۵ م.).

جالینوسحكیم از پزشكان بزرگ و بی نظیر یونان است كه دنباله رو تحقیقات بقراط استو علم طبّ بسیار مدیون اوست. نوشته‌های او اغلب به زبان عربی ترجمه شده ومدّت‌ها به جهان پزشكی جسم و ذهن خدمت كرده است. در این زمان حكّام هندی ویونانی از خود آثار بسیار ارزشمندی به جای گذاشته‌اند، كه در جای خود ازآن یاد خواهد شد. در این دوران می‌توان از آثاری چون: «كتاب النّبضالكبیر» ، «ستّـ［ عشر»، «كتاب النّفس» و «كتاب حیلـة البرء»... می‌تواننام برد كه هر یك از این كتب از طرف دانش پژوهان طبّ مورد استقبال و توجّهشایانی قرار گرفت و سال‌های سال منبع اطّلاعاتی برای این گروه بوده است.

كتابدیگری كه در این زمینه مورد بررسی و توجّه قرار گرفته، كتاب «كاملالصّناعه» تألیف ابوالحسن مجوسی اهوازی است كه از پزشكان بزرگ و نامیمسلمان و حاذق و دانشمند بوده است.

وی در ساختن مراكز درمانی معروفدر زمان عضدالدّوله دیلمی خدماتی انجام داده است و كتاب او «كاملالصّناعـة» مبتنی بر دو بخش مهم و عمده است: قسمت تئوری و قسمت پراكتیكال(عملی) كه دارای فصل‌ها و مقالات و بخش‌های كوچك‌تر است. قابل ذكر است كهاین كتاب در حدود سال ۱۵۰۰م. ترجمه و در حدود سال ۱۵۲۵م. در «فرانسه» چاپشد و بسیار مورد استفادة پزشكان در دانشكده‌های پزشكی آن زمان قرار گرفت.این كتاب در ایتالیا و فرانسه ترجمه شده است.

جالب توجّه است كه یكدورة كامل جرّاحی كه از زمان یونانیان شروع شده، در این كتاب به رشتةتحریر درآمده و بسیار مورد استفادة جرّاحان اروپا قرار گرفته است.

منابعو مراجع غنی در این مورد، كتب: «اهوازی كیست» و «ملكی چیست»، می‌باشند.همچنین «پندنامة اهوازی» كه در حدود سال ۱۳۲۶ در تهران چاپ شد. كتاب «تحفةحكیم مؤمن» نیز از كتب گرانمایه در زمینة طبّ قدیم كه حدود ۳۰۰ سال است كهمورد تحقیق پزشكان علوم قدیم قرارگرفته و قرار دارد. این كتاب یكی ازپرارزش ترین كتب طبّی در اسلام و ایران است كه در نوع خود كم نظیر، كامل،پویا و مفید است و به كلیّة علاقه‌مندان توصیه می‌شود، در صورت آشنایی بازبان عربی حتماً آن را مورد تحقیق و مطالعه قرار دهند. این كتاب ارزشمنددر زمینة درمان بیماری‌ها با داروهای گیاهی با منشأ طبیعی و معدنی، حیوانیو غیره است.

تاثیرات حکما مسلمان در اروپا

عدة زیادی ازپزشكان اروپایی (آلمان و اتریش) تحت تأثیر افكار و تحقیقات پزشكان اسلامیقرار گرفتند و آنان را آرابیست (Arabistes) می‌نامیدند تا اوایل قرنهفدهم میلادی در اروپا از حامیان زیادی برخوردار بودند و افكارشان موردتوجّه بوده است كار آنها تحقیق و بررسی عینی روی نتایج به دستآمده از پژوهش‌های پزشكان اسلامی و بسط و ترویج افكار آنها بوده است كهگروه بزرگی از پزشكان را تشكیل می‌داده اند. خود این پزشكان گروه‌های فكری و مكتب‌های علمی در اروپا ایجاد كردند كه از آن شمار می‌توان مكتب سالرن وپادوا در «ایتالیا» را نام برد كه تحت تأثیر و نفوذ مستقیم دانشمندان علمطبّ اسلامی بوده اند. ترجمه‌هایی از آثار دانشمندان اسلامی نیز نشان دهندةنفوذ همه جانبة آثار آنها بر نام آوران عرصة علم طبّ در دیار فرنگ است.برای مثال می‌توان از ترجمة كتاب «آبله و سرخك» رازی كه به زبان لاتینترجمه شده و همچنین ترجمة «قانون» ابوعلی سینا یاد كرد كه هر یك حدود چهلتا پنجاه بار به زبان‌های زندة دنیا تجدید چاپ شده است.

علاوه برآن ژراد دو كرمن فرانسوی از معروف‌ترین كسانی است كه به ترجمة «قانون» شیخو «حاوی» و «منصوری» زكریای رازی و كتاب «تصریف» ابوالقاسم پرداخته است واز كسانی كه اطّلاعات طبّ اسلامی ایران را به اروپا برده‌اند و همچون گنجینه‌ای از آن مراقبت كرده‌اند، می‌توان از ژرد برد وریاك و آشوك ریموندنام برد.

خانم دکتر «زیگرید هونکه» در مورد عدم توجه تاریخ‌نگاران غربی به نقش عظیم فرهنگ و تمدن اسلامی در اروپا می‌نویسد: شکوفایی تمدن اسلامی دو برابر تمدن یونان بود و همین مسلمانند که مستقیم و چند جانبه‌تر از یونان، جهان غرب را تحت تأثیر قرار دادند... أمّا آنچه این تاریخ‌نویسان اروپایی در مورد نقش هشتصد سالۀ تمدن اسلامی بیان می‌کنند، اینست که منحصراً می‌گویند مسلمانان سبب رساندن گنجینه تمدن یونان به اروپا بودند.

تفاوت‌های طب اسلامی با طب مدرن

ما دراینجا فقط اشاره به دوتفاوت میکنیم

تفاوت اوّل: عدم توجه به اخلاط و مزاج‌ها در طب مدرن:

غلبۀ یک خلط خاص یا چند خلط، سمومی را در بدن ایجاد می‌کند که منجر به بیماری‌های خاص می‌شود. بدون تعدیل مزاج و از بین بردن آن خلط غالب، هرگز نمی‌توان یک بیماری را، درمان کرد و هر نوع درمانی سرکوب علائم آن بیماری خواهد بود «دیو چو بیرون رود، فرشته در آید» این سموم یا در ترشح غدد درون ریز، مشکل ایجاد می‌کند و یا مویرگهایی که یک عضو خاص را تغذیه می‌کنند مسدود کرده و مانع از آن می‌شود که غذا و اکسیژن لازم به بافتها و عضوها برسد، در نتیجه آسیب و بیماری در آن اعضاء آغاز می‌گردد، پزشکی امروز به این موضوع توجّهی ندارد.

تفاوت دوّم: عدم توجه ریشه‌ای به مسأله تغذیه، و استفاده‌ی غالبی از داروهای شیمیایی: اگرچه طب جدید با پیشرفت‌های لحظه به لحظه و اعجاب آورش در مقام تشخیص و تحلیل ذرّه به ذره‌ی بیماری‌ها بنایی باشکوه آفریده است، امّا در مقام درمان جز داروهای پر عارضه‌دار شیمیایی، ارمغانی پیشکش نیاورده و دلیل این واقعه از آن جایی رقم زده شده که هم زبانی با طبیعت صاحب شعور و قوۀ تدبیر، به بوته‌ی فراموشی سپرده شده است.

از مهم‌ترین آموزه‌های طبیعت در حفظ سلامت و درمان: بیماری‌ها، رویکرد به تغذیه است که طب جدید باید به این مسئله توجّه ویژه‌ای داشته باشد که سر آغاز بوجود آمدن یک بیماری غالباً از عدم توجّه به تغذیه نشأت می‌گیرد.

اصول وپایه اساسی طب اسلامی وسنتی

اصل اوّل: منشأ عموم بیماری‌ها: از حضرت صادق(ع) منقول است که، عامّه دردها و بیماری‌ها از غلبۀ صفراء و سوداء و خون سوخته شده و بلغم زیاد می‌باشد پس باید آدمی تعهد أحوال خود بکند، بیش از آنکه آن‌ها بر او غالب شود و هلاک گرداند.

اطباء اسلامی، فرمایش امام صادق(ع) را در مبحث اخلاط مورد بحث قرار داده‌اند و نظرشان این است که خلط در اصطلاح جسم سیّال رطبی (مایع آبکی شناور) است که غذا در بدن در وحلۀ اول به آن تبدیل می‌شود، هر کدام از اخلاط چهارگانه، خون و بلغم و صفراء و سوداء، موادّی هستند که از عناصری تشکیل شده‌اند، وقتی غذایی می‌خوریم تحت تأثیر ترشحات دهان و معده و در اثر جویدن دندانها، و حرکات گوارشی، تغییراتی می‌کند و نهایتاً در معده یک کشکاب (شبیه آنچه از جوشاندن جو، حاصل می‌شود) شکل می‌گیرد، که رنگ شیری و کدری دارد، و «کیلوس» معدی نامیده می‌شود. و در معده، غذا مقداری توقف می‌کند و به آرامی مواد، وارد روده‌ها شده و از طریق رگهای «ماساریقا» یا «مزانتیک» جذب شده و به کبد می‌رود و طبخ و نضج می‌یابد، که به آن کیموس کبدی گفته می‌شود. کبد با حرارت خود مواد را تبدیل به موادّ ساده‌تری می‌کند، که قابل استفادۀ بدن باشد. «کیموس» کبدی توسط رگ بزرگی که از قسمت مُحدَّب کبد منشأ گرفته است خارج می‌شود «کیموس» حاوی اخلاط چهارگانه خون، بلغم، صفراء، سوداء می‌باشد، به عبارتی غذا با تغییرات در سیستم گوارشی به اخلاط تبدیل می‌شود، چرا که غذا به طور مستقیم شایستگی جذب و موجب رشد و نمو بدن شدن را ندارد و باید به اخلاط تبدیل شود. طبق نظریۀ حکمای طب تعادل این اخلاط چهارگانه، نقش مهمی در حفظ سلامتی دارد که از روایت امام صادق(ع) فهمیده می‌شود.

و بسیاری از بیماریها به علّت عدم تعادل این اخلاط حاصل می‌گردد، طب اخلاطی، همین است که اگر خلط صالح (تغذیۀ سالم و موافق مزاج) از نظر کیفیت و کمیّت معتدل باشد، موجب سلامتی بدن می‌شود و اگر ناصالح باشد، بدن دچار مشکلاتی شده و زمینه بروز بیماری‌ها می‌شود، که هر کدام از این اخلاط در حدّ نیاز در بدن فوایدی دارد، به عنوان مثال صفراء، اولاً؛ باعث ترقیق خون می‌شود، تا اینکه در عروق مویرگی و مجاری ظریف و تنگ نفوذ کند، اگر صفراء در فردی کاهش یابد، جریان خون مویرگی او دچار اختلال می‌‌شود. و ثانیاً؛ روده‌ها را تحریک می‌کند و ایجاد احساس دفع فضولات غذایی می‌کند. ثالثاً؛ بعضی از اعضاء مانند، ریه از آن تغذیه می‌کنند.

و خون، اولاً؛ باعث فربه کردن بدن می‌شود. و ثانیاً؛ باعث جبران انرژی در اعضای بدن و بافتهای از دست رفته می‌شود. و امّا بلغم، اولاً؛ غذای بعضی اندامها، مثل مغز و نعناع و اعصاب است. و ثانیاً؛ توانایی تبدیل به خلط خون، برای تولید انرژی را دارد و ثالثاً؛ تری بلغم، باعث روان شدن می‌شود و جائی که رطوبت از بین می‌رود، بلغم جایگزین شده، رطوبت را برمی‌گرداند و باعث جلوگیری از خشکی أعضاء می‌شود، و رابعاً؛ تسهیل حرکات مفصلی می‌کند. و امّا سوداء، اوّلاً؛ مشارکت در ساختار بعضی از اعضاء مثل استخوان و طحال می‌کند، و تغذیه بعضی اعضاء، مثل ناخن و مو از سوداء است. ثانیاً؛ ایجاد اشتهاء و گرسنگی می‌کند و ثالثاً؛ آنزیمهایی که از لوزالمعده، وارد، دوازده می‌شود، همان سوداء است. (پیشینیان منشأ این آنزیمها، را از طحال می‌دانستند و لوزالمعده را به عنوان قسمتی از طحال و مسیری برای عبور ترشحات آن می‌دانستند و باور داشتند که این آنزیمها با ریختن به دهانۀ معده موجب تحریک اشتهاء می‌شود). در غلبۀ هر یک از این اخلاط و خارج از حدّ اعتدال شدن آن‌ها، علایم کلی وجود دارد که به عنوان نمونه چند علامت از هر خلطی نامبرده می‌شود، از امام کاظم(ع) روایت شده که غلبۀ خون چهار نشانه دارد: خارش و جوش و چرت‌زدگی و سرگیجه، (که این چهار نشانه از علائم اصلی غلبه خون می‌باشد.)

اطباء به غیر از آنچه امام کاظم(ع) ذکر کرده علائم فرعی دیگری، از جمله قرمزی رنگ چهره، خستگی بدون علّت که (بیشتر در فصل بهار است، چون رطوبت زیاد می‌باشد) حواس‌پرتی، کندفهمی، شیرینی دهان و... ذکر کرده‌اند.

علائم غلبه صفراء از دیدگاه اطباء: زردی رنگ پوست و چشم، تلخی دهان، عطش زیاد، کم‌اشتهایی، سبک شدن خواب و بی‌خوابی، زود عصبانی شدن و... می‌باشد.

علائم غلبه سوداء: سیاهی خون و غلظت آن، زیادی فکر و خیال به علّت خشکی مغز، سوزش دهنه‌ی معده، اشتهای کاذب، پرمویی، خشکی پوست، بدگمانی، و... می‌باشد.

علائم غلبه‌ی بلغم: زیاد بودن آب دهان، کمی تشنگی و کسل بودن، آروغ ترش (ریفلاکس)، ضعف هضم، بسیار خوابی، کندفهمی و تقلیل حافظه، و... می‌باشد.

اینکه چه غذاهایی تولید این اخلاط چهارگانه را می‌کند، و راه درمان آنها چیست؟ مبحثی است که توضیحش در این مقاله نمی‌گنجد، باید به کتاب‌های طب سنّتی و اسلامی، مراجعه شود. امید است که در طب جدید این مبانی را هم در معرض تحقیق قرار دهند، که زمانی این مباحث در دانشگاههای اروپا و جهان آموخته می‌شد و هنوز هم در بعضی جاها ادامه دارد.

اصل دوّم: کلید درمان

در کتاب «علل الشرایع» از امام صادق(ع) نقل شده است... در جواب طبیب هندی که به حضرت گفت ای ابوعبدالله، آیا از آنچه همراه دارم [علم طب] چیزی می‌خواهی؟ حضرت فرمودند، نه برتر از آنچه تو همراه داری به همراه دارم، طبیب هندی پرسید آن چیست؟ حضرت فرمودند: گرمی را به سردی، سردی را به گرمی خشکی را به تَری و تری را به خشکی درمان می‌کنم و کار را یکسره به خدا باز می‌گردانم و...».

اطباء این فرمایش حضرت(ع) را در مبحث «مزاج‌ها» بحث کرده‌اند، به اینکه مزاج همان طبع می‌باشد و در لغت به معنای درهم آمیختن است. حکماء معتقد بودند که انسان، حیوان و گیاه، و... از چهار عنصر یا رکن اصلی آتش (طبیعت، گرم و خشک) و هوا (طبیعت، گرم و تر) و آب (طبیعت، سرد و تر) و خاک (طبیعت، سرد و خشک) تشکیل شده‌اند و کیفیت متشابه حاصل از ترکیب و امتزاج عناصر را مزاج نامیدند، به عنوان مثال، اگر آب (سرد و تر) و خاک (سرد و خشک) را با هم مخلوط کنند تا کاملاً درهم آمیخته شوند به شکلی که قدرت دسترسی به هر کدام به تنهایی را نداشته باشیم، ترکیب جدید، سرد و از نظر رطوبت، خنثی (معتدل) خواهد بود. مزاج‌ها به طور کلی به دو نوع معتدل و غیر معتدل بر حسب شرایط خاص، مثل: فصل، سنّ و جنسیّت و مکان زندگی افراد، فرق می‌کند «مزاج رسول اکرم(ص) نسبت به سایر انسانها معتدلتر بود». مزاج‌ها چهارگونه هستند: مزاج گرم، سرد، تر و خشک، که اینها مزاجهای ساده و منفردند، اخلاط چهارگانه‌ای که در بدن ماست و از آنها بحث کردیم، هر کدامی مزاجی دارند به عنوان مثال؛ خلط خون، گرم و تر و خلط بلغم، سرد و تر و خلط صفراء، گرم و خشک و سوداء، سرد و خشک، است، و در درمان به اینها توجه می‌شود، اگر کسی خلط بلغم بر او غلبه کند و مزاجش به سردی و تری گراییده باشد به او أغذیه‌ای که مزاج سرد دارد، مثل ماهی و مرغ و خیار و... تجویز نمی‌کنند و اگر احیاناً مصرف کرد باید مصلح آن، اغذیه‌ای که مزاج گرم دارند، استفاده کند تا تعادل بوجود آید. یا در زمستان که مزاج آن سرد و تر است میوه‌ی خیار (سرد و تر) مصرف نمی‌کنند. که در صورت استفاده، ضرر می‌رساند و در روایتی که معروف به توحید مفضّل می‌باشد، امام صادق(ع) به این نکته اشاره کرده‌اند.

در درمان باید نوع مزاج فرد لحاظ شود، شاید بتوان گفت که مهم‌ترین بخش در فهم طب اسلامی، مزاج‌شناسی است. شما اگر تفاوتی در افراد می‌بینید، بگونه‌ای که یکی با خوردن دارچین، دچار خارش می‌شود و دیگری نیم کیلو خیار را بدون ناراحتی میل می‌کند، راز آن در مختلف بودن مزاج‌ها می‌باشد.

لازمه‌ی فهم بسیاری از روایات طبی شناخت همین بحث می‌باشد، که روایت معصوم(ع) در مورد این دارو و درمان برای چه منطقه‌ای تجویز شده است، منطقه‌ی گرمسیر (با مزاج گرم) یا سردسیر (با مزاج سرد) بوده؟ و همینطور خود دارو چه مزاجی داشته است؟ و آن کسی که به امام(ع) مراجعه کرده دارای چه مزاجی بود؟. اینها همه سؤالاتی است که جوابش برای فهم دقیق بیان امام(ع) لازم است.

بنابراین، در روایتی که امام صادق(ع) خرمایی می‌طلبد و بعد از تناول، می‌فرماید: اشتهایی نداشتم، امّا ماهی خورده بودم علّت آن مشخص می‌شود، حداقل می‌توان گفت، یک علّتش اینست که ماهی مزاج سردی دارد و مزاج خرما گرم می‌باشد و تعدیل می‌کند. و مصداق این روایت بیشتر به پیرمردان و پیرزنان و افراد سردمزاج، مطابقت دارد.

کاربرد ها وتنوع درمانی طب اسلامی وسنتی

در یک نگاه عمیق به امر تداوی ( درمان ) در طب سنتی میتوان آن را در سه سطح بررسی نمود :

1- تدبیر بالاغذیه : این روش ، شیوه ایست که یک طبیب حاذق و آگاه حتما از این تدبیر بهترین استفاده را خواهد نمود و برای بیمار ممنوعیت ها و پیشنهادهای غذائی را مطابق با مزاج آن فرد ارائه خواهد کرد فقط بیش از 120 بیماری مهم با عسل درمان می‌شود که درقران کریم واحادیث هم به ان تاکید شده وابوعلی سینا، بزرگترین شخصیّت پزشکی ایران یک هزار سال پیش در کتاب «قانون» نسخه‌های زیادی بر پایه عسل و موم تجویز کرده است ودر روایات اسلامی موارد فراوان در این زمینه (تغذیه)وجود دارد.

2- تدبیر بالادویه : اگر بیماریِ فرد به نحوی باشد که طبیب در تشخیص خود به این نتیجه رسیده باشد که تدابیر غذائی برای بهبودی بیمار کفایت نمی کند به این شیوه متوسل میگردد . البته این روش به دو مرحله تقسیم می شود : الف) ادویه مفرده مثل سیاهدانه که در روایت دارد رسول خدا (ص)سیاه دانه: همانا سیاه دانه، دواء هر دردی است مگر مرگ. وامام رضا (ع)همانا سیاه دانه مبارک است و دردهای پنهان شده در بدن را خارج می‌کند ب) ادویه ترکیبی . : که اینجا نیز طبیب با توجه به شرایط مریض ، یا از ادویه مفرده و یا از ادویه ترکیبی بهره می برد .مثل (اطریفل زمانی )ترکیبات: هلیله ، بلیله ، آمله ، تربد ، اسطوخدوس ، تخم گشنیز ، عناب ، بنفشه ، روغن حیوانی میباشد.

خواص ان در طب سنتی : برای انواع سردرد ، نزله ، زکام ، تقویت معده ، یبوست ، بیماری های بلغمی ، اخراج فضولات از اعضای سر و کبد و تقویت آنها ، تقویت اعصاب . که اینجا نیز طبیب با توجه به شرایط مریض ، یا از ادویه مفرده و یا از ادویه ترکیبی بهره می برد .

ما در ايران بيش از 900 داروي گياهي داريم.

در ديدار سفير چين با وزير بهداشت، درمان و آموزش پزشكي كشورمان، مقرر شد دو كشور در زمينه طب سنتي و سوزني با هم همكاري كنند. يوهونگ يانگ سفير چين در اين ديدار كه در دفتر وزير بهداشت برگزار شد، اعلام كرد: در كشور چين به طب سنتي بسيار اهميت مي دهيم تا حدي كه وقتي فردي مريض مي شود ابتدا تحت درمان با داروهاي گياهي قرار مي گيرد زيرا معتقد هستيم كه طب سنتي چيني علاوه بر اينكه مريض را درمان مي كند، ريشه بيماري را نيز در بدن فرد از بين مي برد.

ايسنا، 10 ارديبهشت 1391

خیلی ازداروهای ما مختص به خودمان بوده واز یونان اقتباس نشده است به عنوان نمونه در کتاب «حشایش، دیوسکوریدوس» خواصّ دارویی «500» گیاه مورد بحث قرار گرفته بود. در حالی که تنها در بخش گیاه، داروشناسی کتاب «الحاوی» اثر محمدبن زکریا رازی تقریباً «700» گیاه مورد بررسی قرار گرفته است. و در کتاب «الجامع لمفردات الادویه والاغذیه» به «1400» فقره رسیده است.

3- تدبیر بالید : شیوه ایست که دارای روش های مختلفی می باشد . در این مرحله هم ، طبیب با در نظر گرفتن شرایط مختلف ، یک یا چند روش موجود را برای مریضش تجویز می کند . این شیوه ، روشهای متنوعی دارد که چند نمونه آن بدین شرح است : حجامت ، فصد ، زالو ، ماساژ ( دلک ) ،

حجامت

پیامبر اکرم(ص) فرمودند: در شب معراج در آسمان (هفتم) از هیچ گروهی از ملائک عبور نکردم مگر اینکه گفتند، ای محمد(ص) حجامت کن و امّتت را به حجامت أمر کن. و در روایت دیگری فرمودند: حجامت عقل را افزون می‌کند و بر قدرت حافظه می‌افزاید.

و در مورد حجامتّ سر، فرمودند: شفای هفت چیز است، آنگاه که بر شخصی عارض شود: دیوانگی، جذام، پیسی، چرت‌ آلودگی، دندان درد، سردرد و تیرگی که شخص در چشم احساس می‌کند. و باز از آن حضرت نقل شده است: اگر خون در درونتان به جوش می‌آید حجامت کنید، چرا که خون، گاهی ممکن است در درون شخص طغیان کند، وی را بکشد (اشاره به خلط خون و غلبۀ آن).

و از امام رضا(ع) اینگونه وارد شده است که مهم‌ترین مرض‌هایی که در اثر حجامت درمان می‌شود، عبارتند از: درد دندانها، فساد لثه‌ها خفقان قلب، اختلال عمل کلیه‌ها، ناراحتی‌های مزمن مثانه، ناراحتی‌های رحم، به هم خوردگی قاعده حیض و جوشهای جلدی و دُملها، می‌باشد. و امام صادق(ع) می‌فرماید: حجامت از دوای پیغمبران است.

در حجامت، جنبۀ پیش‌گیری آن، نسبت به درمانش آن خیلی مهم به شمار می‌رود.

بیش از ششصد حدیث، در زمینه حجامت و ذکر فوائد آن در کتابهای معتبر شیعه و سنی از پیغمبر(ص) و ائمه دین(ع) آمده است. ابوعلی سینا در کتاب ارزشمند «قانون» حجامت را درمان بیش از 37 نوع بیماری دانسته و تمامي‌بزرگان طبّ سنتي ايران از حجامت به عنوان يكي از اركان مهم درماني ذكر كرده‌اند. محمد زكرياي رازي در كتاب «الحاوي»، سيد اسماعيل جرجاني در كتاب «ذخيره خوارزمشاهي» و عقيلي خراساني در كتاب «خلاصه‌الحكمه في مجمع الجوامع» به شيوه گسترده‌اي پيرامون حجامت و كاربرد آن در درمان صحبت كرده‌اند و از حجامت براي درمان بيماري‌هاي فراگير و مهمي‌مانند سكته قلبي، ماليخوليا، سردرد هاي ميگرني و بخشي از بيماري‌هاي پوستي بهره مي‌گرفته‌اند.

و در قرن 16 میلادی، حجامت در اروپا امری رایج بوده و در کشور ما سابقۀ دیرینه‌ای داشته است. در آلمان دکتر «یوهان آبله» با بیش از 20 سال تجربه و تحقیق در خصوص اثرات حجامت کتابی با عنوان «حجامت روش درمانی آزموده شده» به چاپ رسانده است، و می‌گوید پزشکی که با درمان بیماری‌های گوناگون آشناست، در برخورد با هر نوع بیماری بدون تردید ابتداء در اندیشه انجام حجامت است، و بعد درمان‌های دیگر و... و مطالعات ما در آلمان نشان می‌دهد که می‌توان «هفتاد و پنج درصد» از بیماری‌ها را با روش‌های طبیعی، نظیر حجامت درمان کرد، در آمریکا، کانادا، انگلیس، آلمان، فنلاند، نروژ، آفریقای جنوبی، فلسطین إشغالی و... حجامت به صورت روزافزون و گسترده‌ای در کلینک‌های ویژه روبه رشد و انجام می‌باشد.

تعدادی از بیماری‌هایی که تأثیر نسبی یا قطعی حجامت در، در مان آن‌ها به صورت تجربی توسط پزشکان عضو موسسۀ تحقیقات حجامت ایران به اثبات رسیده از [قرار زیر است]: جوش‌های صورت و بدن (اکنه)، کوتاهی قد، سینوزیت، تصلّب شرائین، چربی خون، فشار خون، افسردگی، ناراحتی‌ها و عفونت‌های زنان، سردردها به خصوص میگرن، درمان آرتروز، بیماری‌های قلبی، غلظت خون، یرقان نوزادان، کیست تخمدان، مسمومیت غذایی و دارویی، درد کمر و یا دردهای سیاتیکی، ریزش و شورۀ موی سر، و...

در كتاب (حجامت داروي عجيب قرن بيست و يكم) كه حاصل كار تحقيقاتي متخصصان و پزشكان سراسر دنياست و در كشور مصر به چاپ رسيده است صدها مورد بيماري لاعلاج و صعب العلاج با مدارك مستند علمي و آزمايشگاهي معرفي شده اند كه بوسيله حجامت درمان كامل شده اند.

در طرحی پژوهشی كه در بیمارستان لقمان حكیم تهران انجام شد، فاكتورهای بیوشیمی موجود در خون وریدی(خون اهدا شده) را با خون حجامت، هم زمان مقایسه کردیم كه تفاوت های فاحشی مشاهده گردید. طوری كه فقط میزان كلسترول خون حجامت، 5/2 برابر بیشتر از خون ورید بود، بنابراین برای كاهش میزان كلسترول خون، انجام حجامت بسیار مفید است.

هم زمان سم موجود در خون حجامت را با سم خون وریدی مقایسه كردیم كه دریافتیم سم موجود در خون حجامت 23 برابر سم خون وریدی بود كه با توجه به فراوانی مسمومیت های غذایی، شیمیایی، آلرژیك و تنفسی كه بر اثر پراكندگی سرب و آلاینده های دیگر در محیط های صنعتی و عمومی و شهرهای بزرگ وجود دارد، حجامت برای مقابله با این تهدیدات جانی كافی است.

در دنیای پزشکی امروز، به نقش درمان شگفت‌‌انگیز حجامت توجه شده و تحقیقات وسیعی در مورد تأثیرات شگرف این روش درمانی انجام شده و در 43 كشور جهان حجامت به طور رسمي در دست تحقيق و اجرا مي باشد و در محافل علمي و پزشكي معتبر دنيا بعنوان cupping و Scarification شناخته شده و پذيرفته شده است. كتاب (CuppingTherapy)حاصل مطالعات آقاي دكتر Ilkay Chirali است كه در كشور آمريكا انجام شده‌است. مركز تحقيقات طب در ايالت نيويورك نيز مشغول فعاليت پيرامون حجامت است .

که با مراجعه به منابع علمی از جمله شبکه‌های جهانی اینترنت: به نام wetcupping- Scarification, Bloodletting, Drycupping- cuppingtherapy- hajamatherapy میتوان به مقالات مختلفی دست یافت.

مقاله "اثر حجامت تر بر چربی سرم روی مردان جوان و سالم از نظر کلینیکی" در سیزدهمین شماره مجله طب الترناتیو تاریخ اول نوامبر 2007 در امریکا به چاپ رسیده است . ادرس اصل مقاله در سایت مجله The Journal of Alternative and Complementary Medicine

Scarification, Wetcupping, Bloodletting, Drycupping)

شما میتوانید فیلم تبلیغ حجامت در انگلستان را به صورت انلاین درسایت nhnf.co.uk نگاه کنید.

حجامت شرایطی، از حیث زمان و فصل و سن و مزاج افراد، دارد که در صورت رعایت آن تأثیر مطلوبی دارد و در روایات به آن شرایط اشاره شده است.

فصد(رگزنی)

از مُحَسِّن وَشّاء نقل شده است که نزد امام صادق(ع) از دردِ کبد اظهار ناراحتی کردم، امام(ع) رگزنی را خواست و او پای مرا رگ زد...»

و امام رضا(ع) به مأمون عباسی می‌فرماید ... بدانکه حجامت خونش را از رگ‌های کوچک گوشت می‌گیرد و لذا حجامت به اندازۀ فصد موجب ضعف در بدن نمی‌شود. حجامت نقره، برای سنگینی سر مفید است و حجامت أخدعین، از ناراحتی سر و صورت و چشم می‌کاهد و همچنین برای درد دندان مفید است و گاهی فصد به جای حجامت در تمام این دردها مفید است. و... کسی که می‌خواهد خلط سودای او بسوزد [از بین برود] پس باید به صورت زیاد ... و فصد و.... انجام دهد. همانطور که ملاحظه شد حضرت در برخی موارد، فصد را برای تمام این دردها مفید می‌داند و این در زمان ما نیاز به پزشک متخصص دارد، از اطباء قدیمی، حکیم چغمینی می‌گوید: فصد درمان قوی است برای کسانی که دموی مزاج هستند؛ (یعنی خلط خونشان غلبه کرده است)

و نیز سید اسماعیل جرجانی می‌گوید: فصد اخلاط چهارگانه را از خون خارج می‌کند و برای غلبه‌ی چهار خلط که از حدّ اعتدال خارج شود، و برای پیران و کودکان، حجامت بهتر از فصد می‌باشد.

، ماساژ ( دلک )

بزرگ مرد تاریخ پزشکی ابوعلی سینا ( حسین بن عبدالله ابوعلی سینا ) ، در فصلِ چهارمِ تعلیمِ دومِ فنِ سوم از کتاب ارزشمند قانون در طب برای ماساژ ، 4 هدف را متصور میشود : 1) متراکم کردن بدن های متخلخل ( یعنی اینکه بعضی از قسمت های بدن دارای فضاهای توخالی و از هم گسسته می باشد که به کمک ماساژ این نقیصه بر طرف می گردد ) . 2) سخت نمودن اندام های نرم . 3) تخلخل بخشیدن به اندام های متراکم ( شاید بعضی از اندام ها برای انجام بهتر کارشان به علت تراکم و سفتی بیش از اندازه نتوانند به وظایف خود عمل کنند ) . 4) نرم کردن اندام های سخت و سفت .

کلاً ماساژ را برای این انجام میدهند که بدن را برای کارائی بهتر آماده کنند که در نهایت ، چهار هدف بالا را برای این کار در نظر گرفته اند .

ماساژ دارای چند نوع است :

1- مالش سخت که اندام ها را سختی می بخشد .

2- مالش نرم که اندام ها را سست می کند .

3- مالش زیاد که انسان را لاغر می کند .

4- مالش معتدل که به بدن فربهی می دهد .

زالو درمانی

ازجمله ابزار درمان در طب سنتی زالو درمانی است که اهمیت زیاد ان بخاطر مواد بزاقی دهان ان میباشد.

ابوعلی سینا در قانون بخشی را به زالو درمانی اختصاص میدهد ومی‌فرماید: از زالوهایی که در آبهای خزه‌دار که محل زیست قورباغه‌ها است استفاده کنید.

از زالوهایی که در آبهای گل‌آلود سیاه هستند استفاده نکنید.

زالو بهتر از حجامت خون فساد را از عمق بدن بیرون می‌کشد و...

"حكيم جرجاني" در كتاب سوم ذخيره خوارزمشاهي اشاره به نحوه استعمال زالو و جايگاه درماني آن كرده و منفعت زالو اندازي را بيشتر در بيماري هاي پوستي مي داند و معتقد است ابتدا بايد تن را با فصد و مسهل پاكيزه كرد و سپس زالو انداخت.

حكيم ابوالقاسم خلف بن عباس زهراوي جراح نامدار قرن چهارم هجري در كتاب التصريف خود بحثي دارند كه ترجمه آن به زبان استاد مهدي محقق و مرحوم استاد احمد آرام چنين است: «پيش از زالو انداختن بايد براي پاك كردن بدن بیمار او را فصد يا حجامت. كنند».

مخبرالسلطنه در كتاب خاطرات و خطرات حكايتي جالب نقل مي‌كند : «جهانگيرخان وزير صنايع دچار قانقريا شد و دكتر تولوزان فرانسوي (پزشك مخصوص دربار) دستور به قطع پاي ايشان داد. آشنايان جهانگيرخان با قطع پا مخالفت ورزيده و ميرزاحسن‌خان جراح‌باشي محله را به عيادت جهانگيرخان آوردند. او پس از معاينه گفت به من يازده روز فرصت دهيد تا اين پا را معالجه كنم. ميرزاحسن در سه نوبت زالوي زيادي به پاي بيمار انداخت و پس از يازده روز از تولوزان فرانسوي دعوت كردند كه پا را ملاحظه كند. تولوزان وقتي پا را ديد، بهبود آن را تأييد كرد و از اينكه قبلاً به ميرزاحسن ناسزا گفته بود معذرت خواهي كرد و دويست تومان به ميرزاحسن داد.

زالو جانور شگفت انگیزی است که به خاطر خواص درمانی متعدد و عجیبش، آن را در غرب جراح کوچولو (Micro Surgeon) نیز می نامند. خاصیت بی‌حس‌کنندگی

خاصیت گشادکنندگی عروق

خاصیت ضدانعقادی

خاصیت آنتی بیوتیکی

خاصیت ضدالتهابی و ضدلخته‌ای

1ـ برطرف‌کننده تب

2ـ برطرف‌کننده نفخ

3ـ پاکسازی فضولات خون

4ـ درمان بیماری‌های قلبی و عروقی

5ـ درمان‌کننده مفید انواع کم‌خونی

6ـ درمان سرطان‌ها خصوصاً لوسمی و کارسینوما

7ـ درمان فلج مغزی در شیرخواران (یا افزایش ICP)

8ـ درمان بیماری‌های چشم نظیر آب مروارید، آب سیاه

9ـ درمان بیماری‌های دهان و دندان و لثه نظیر پیوره، آبسه دندانی، آفتوز

10ـ درمان بیماری‌های ریوی نظیر برونشیت مزمن، پنومونی، آسم برونشیال

11ـ درمان بیماری‌های سیستمیک نظیر آرتریت روماتوئید، لوپوس، اسکلرودرمی

12ـ درمان بیماری‌های اسکلتی مثل کمردرد، پوکی استخوان، آرتروز، التهابات مفصلی

13ـ استفاده از زالو در ترمیم زخمها و بخیه‌های پزشکی و ترمیم سوختگی‌های مختلف

14ـ درمان بیماری‌های دستگاه تناسلی ادراری نظیر تکرر ادرار، پروستاتیت، سیستیت، عقیمی

15ـ درمان بیماری‌های گوارشی نظیر هپاتیت، کله سیستیت، پانکراتیت، زخم معده، بواسیر، شقاق

16ـ درمان بیماری‌های زنان نظیر عقیمی، التهابات تخمدانی، پارامتریت، اندومتریت، توده‌های پستانی، فیبروم، کیست تخمدان

17ـ درمان بیماری‌های گوش و حلق و بینی نظیر ضعف شنوایی، کاهش بویایی، عفونت‌های راجعۀ گوش یا بینی، پولیپ، سینوزیت

18ـ درمان بیماری‌های پوستی‌ـ عصبی نظیر پارستزی، نورودرماتیت، نورالژی، نوروپاتی، پسوریازیس، اگزما، هرپس،دملهای چرکی، سینوس پیلونیدال

تاييديه اداره مواد غذايي و دارويي آمريكا براي استفاده از زالو

اداره مواد غذايي و دارويي يا F.D.A) Food and Drug Administration) يك اداره و سازمان اجرايي است كه بر مراحل ارزيابي داروها در ايالات متحده آمريكا نظارت مي كند .

كشورهايي نظير روسيه و انگلستان از ره آورد صادرات زالو درآمد ارزي هنگفتي براي اقتصادشان فراهم كرده اند. در طب سنتي ايرانيان كاربرد زالو بسيار وسيع بوده و در بيماري هايي همچون بيماري هاي خوني و عفوني، فشار خون، سكته قلبي، بيماري هاي چشمي، پوستي، واريس،

در تركيه نيز كنار بانك خون، بانك زالو وجود دارد و اكثر كشورهاي اروپايي مشتري دايم خريد زالوهاي طبي از اين كشور هستند.اسير و آبسه هاي چركي مورد استفاده قرار گرفته است.

در مسکو و اکراین کرم‌های آرایشی برای رفع چین و چروک صورت تولید شده که ماده مؤثر آن از بزاق دهان زالو گرفته شده است.

9- محققين هندوستان طي بررسي‌هاي علمي متوجه شدند كه زالو خون سياهرگي مملو از Co2 را به خون شرياني حاوي O2 ترجيح مي‌دهد و در مكيدن خون، عروقي را انتخاب مي‌كند كه داراي غلظت بالاتر و خون فاسدتر مي‌باشند.

زالو از سويي خون آلوده و فاقد O2 را تخليه مي‌كند و از سوي ديگر بزاق خود را كه حاوي ماده‌اي آنتي‌كوالاگون (هيرودين) و احتمالاً بيش از يكصد نوع ماده bioactive (مثلاً تركيبات پروستا سايكلين فرم و پروتئيني شبيه گيرنده‌هاي نيكوتينيك استيل كولين) ديگر مي‌باشد، به موضع تزريق مي‌كند. يعني دو عمل تصفيه خون و ترقيق خون را همزمان انجام مي‌دهد و بالطبع اين خون سالم سازي شده به كنترل عفونتها و عملكرد بهتر سلولهاي دفاعي خون و سيستم ايمني و افزايش اكسيژناسيون بافت‌ها منجر خواهد شد.

10- امروزه جامعه جراحان انگلستان پس از مشاهده اثرات معجزه آساي زالو در جراحيهاي پلاستيك و گرافتهاي پوستي و پيوند اعضاء‍، كاربرد زالو پس از پيان جراحي و حتي در حين عمل، را كاملاً پذيرفته‌اند و مورد تأكيد قرار مي‌دهند.

11- كرسي زالو درماني سن‌پترزبورگ (MAPS) در آخر توصيه مي‌كند : ما معتقديم هر پزشكي اعم از جراح آنكولوژيست، ارتوپد، دندانپزشك، ژينكولوژيست و . . . بايستي توانايي‌هاي درماني زالو را بشناسد و استفاده كند. زالو توانايي درمان گروه متنوعي از بيماري‌ها را دارد نظير : زخم معده، كوليت، پروستاتيت، برونشيت، التهابات كبد و كيسه صفرا، گاستريت، هموروييد، اغلب بيماريهاي پوستي، اسپاسم عضلاني، واريس، نازائي، آدنوم پروستات، ناباروري مردان، كاهش ميل جنسي(Impotnce)، الكليسم، ترك اعتياد(مواد مخدر).

12- اخيراً مطالعاتي نيز در دست اقدام است پيرامون تأثير زالو در كنترل و بهبودي تومورهاي سرطاني كه اميد مي‌رود به محافل علمي جهان عرضه گردد.

13- حدودا 105 نوع ماده و40 نوع انتی بیوتیک خاص میباشد وعفونت ومیکرو ارگانیسم های موجود در بدن انسان را سرکوب میکند ومیکروب کشی انجام میدهد.

14- موادی دارد که جدار شریانها را باز تر میکند وحرکت خون بهتر میشود وفشار خون بیمار تعدیل وتنظیم میشود.

15- فاکتورهایی در دهان زالو است که ترمیم عصب های ضایعه دیده وحتی قطع شده را انجام میدهد این در دنیا ثابت شده ومقالات علمی در دنیا دارد.

16- بر اساس سازمان بيو فارم انگلستان اين كشور در سال 2004 حدود چهار ميليارد زالو به ارزش هر يك عدد يك و نيم پوند به خارج صادر كرده است ( با ارزش و سود شش ميليارد پوند يا حدود 10 ميليارد دلار!) .

17-.

18- تاكنون در جهان سه هزار مقاله علمي پيرامون زالو و زالو درماني ثبت شده كه در موسسه تحقيقات حجامت ايران دو هزار و 500 مقاله آن به فارسي ترجمه شده است. وارد استفاده از زالو دردرمان بيماريها

موارد استفاده از زالو درمانی

1- دُمَل‌ها و زخم‌های چرکی و جوش‌هایی که در اثر عفونت خون یا در اثر ترشح هورمون جنسی در خون (در اوایل بل

کلیات طب سنتی

مطالب مشابه :

قانون در طب

کتاب قانون در طب ابن سینا( نسخه فارسی، عربی و انگلیسی)

ترجمه جدیدی از کتاب قانون در طب

نسخه فارسی

دانلود کتاب قانون طب ابوعلی سینا

دانلود کتاب گلبرگ سلامت و کتاب قانون قوه باه؛ در موضوع زناشویی و بارداری

طب كار

کلیات طب سنتی