|
8-1 ساختمانهای آجری باکلاف
8-1-1 مقدمه
احداث ساختمانهای آجری با کلاف باید براساس مقررات این فصل انجام گیرد. ساختمانهای مشمول این فصل در مقایسه با ساختمانهای آجری سنتی، رفتاری نسبتاً شکل‌پذیر داشته ولیکن استفاده از ساختمانهای آجری یا بلوکی مسلح ترجیح دارد.
8-1-2 تعریف
منظور از ساختمان آجری با کلاف، ساختمانی است که با آجر ساخته شده در آن بارهای قائم و جانبی توسط دیوارها تحمل می‌شود و کلافبندی برای یکپارچه عمل کردن ساختمان تعبیه می‌شود. رعایت مقررات این فصل برای تمام مناطق با خطرهای نسبی مختلف الزامی است.
8-1-3 محدوده کاربرد
کاربرد مقررات این فصل به مسایل اجرایی و مصالح ساختمانهای آجری با کلاف محدود می‌شود.
8-1-4 ساختگاه
احداث ساختمانهای مشمول این فصل بر روی زمینهای ناپایدار یا در معرض سیل، مجاز نمی‌باشد. منظور از زمین ناپایدار زمینی است که احتمال وقوع پدیده‌هایی مانند آبگونگی، نشست زیاد، سنگ ریزش و زمین لغزش در آن وجود داشته باشد یا اینکه زمین متشکل از خاک رس حساس باشد.
8-1-5 مصالح
مصالح مصرفی باید با ویژگیهای ارائه شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و بخش سوم این مقررات مطابقت داشته باشند.
8-1-6 طرح و اجرا
8-1-6-1 الزامات عمومی
پلان ساختمان باید واجد خصوصیات زیر باشد:
الف) طول ساختمان از سه برابر عرض آن یا 25 متر بیشتر نباشد.
ب) نسبت به هر دو محور اصلی تقریباً قرینه باشد.
پ) پیشامدگی‌های آن الزامات زیر را برآورده نماید:
1- اندازه پیشامدگی در هر راستایی نباید از  بعد ساختمان در همان راستا بیشتر باشد و علاوه بر آن بعد دیگر پیشامدگی نباید از مقدار پیشامده کمتر باشد.
2- چنانچه اتصال قسمت پیشامده با ساختمان، بیش از نصف بعد ساختمان در آن راستا باشد، این قسمت پیشامدگی تلقی نمی‌شود و در این صورت محدودیتی برای بعد دیگر وجود ندارد مشروط بر آن که پلان ساختمان به طور نامناسبی نامتقارن نگردد.
در صورت نداشتن هر یک از الزامات فوق، باید با ایجاد درز انقطاع، ساختمان را به قطعات مناسب تقسیم نمود، به‌گونه‌ای که هر قطعه واجد شرایط یاد شده باشد. لازم نیست که درز انقطاع در شالوده ساختمان امتداد یابد.
8-1-6-2 ارتفاع و تعداد طبقات ساختمان
در مورد ساختمانهای مشمول این بخش رعایت نکات زیر الزامی است:
الف) حداکثر تعداد طبقات بدون احتساب زیرزمین به دو محدود می‌شود.
ب) در احتساب تعداد طبقات، تراز روی سقف زیرزمین نباید نسبت به متوسط تراز زمین مجاور بیش از 5/1 متر باشد، در غیر این‌‌صورت، این طبقه نیز به عنوان طبقه‌ای از ساختمان منظور می‌گردد.
پ) تراز روی بام نسبت به متوسط تراز زمین مجاور نباید بیش از 8 متر باشد.
ت) حداکثر ارتفاع طبقه (از روی کلاف زیرین تا زیر سقف) محدود به4 متر می‌باشد و در صورت تجاوز از این حد، باید یک کلاف افقی اضافی در داخل دیوارها و در ارتفاع حداکثر 4 متر از روی کلاف زیرین تعبیه گردد. به این ترتیب میتوان ارتفاع طبقه را حداکثر تا 6 متر افزایش داد.
8-1-6-3برش قائم
الف) پیشامدگی سقف
در صورت وجود پیشامدگی سقف لازم است ضوابط زیر رعایت گردد:
1- طول پیشامده طره در مورد بالکن های سه طرف باز از 20/1 متر و برای بالکن های دو طرف باز از 50/1 متر بیشتر نباشد و طره ها بخوبی در سقف طبقه مهار شوند.
در صورتیکه طول پیشامده طره از حدود مذکور در فوق تجاوز نماید طره باید در برابر نیروهای قائم زلزله مطابق مبحث ششم مقررات ملی ساختمان محاسبه گردد.
2- روی هیچ قسمت پیشامدگی ساختمان نباید دیواری ساخته شود ولی ساخت جان‌پناه تا ارتفاع70 سانتیمتر مجاز است.
ب) اختلاف سطح در طبقه
حتی‌المقدور از ایجاد اختلاف سطح در طبقه پرهیز شود. در صورت وجود اختلاف سطح در طبقه، باید دیوارهای حد فاصل دو قسمتی که اختلاف سطح دارند با کلافبندی مناسب تقویت شوند و یا اینکه دو قسمت ساختمان بوسیله درز جدایی از یکدیگر جدا شوند.
8-1-6-4سازه
در مورد اجزای سازه‌ای ساختمانهای مشمول این فصل رعایت موارد کلی زیر الزامی است:
1- تمامی اجزای ساختمان باید به گونه مناسبی به هم پیوسته باشند تا ساختمان در برابر نیروها به طور یکپارچه عمل‌کند. بویژه سقف باید با حفظ انسجام خود به صورت یکپارچه، نیروی ناشی از زلزله را به اجزای قائم منتقل نماید.
2- دیوارهای باربر باید در یک راستای قائم تا پی ادامه داشته باشند.
3- ساختمان باید دارای تقارن سازه‌ای مناسب باشد، در غیر این صورت باید از درز انقطاع استفاده شود.
4- از قرار دادن اجزای ساختمانی، تأسیسات و یا اجسام سنگین روی طره‌ها، اجزای لاغر، دهانه‌های بزرگ و بام پرهیز شود.
8-1-6-5 شالوده
رعایت ضوابط زیر برای شالوده‌ها الزامی است:
الف) شالوده‌ها باید در یک تراز ساخته شوند و هر گاه احداث شالوده به هر دلیل در یک تراز ممکن نباشد، هر بخشی از شالوده باید در یک تراز قرار گیرد.
ب) ساخت شالوده شیبدار به هیچ وجه مجاز نیست. در زمینهای شیبدار چنانچه ساخت شالوده ساختمان در یک تراز ممکن نباشد باید از شالوده‌های پلکانی استفاده شود، به طوری که این شالوده‌ها در جهت افقی حداقل50 سانتیمترهمپوشانی داشته و ارتفاع هر پله نباید بیش از 30 سانتیمتر باشد.
پ) برای دیوارهای باربر، عرض شالوده نواری باید حداقل5/1 برابر عرض کرسی چینی و عمق آن حداقل50 سانتیمترباشد.
ت) شالوده دیوارها باید با استفاده از بتن یا حداقل شفته آهکی با عیار 120 کیلوگرم آهک در متر مکعب شفته و یا سنگ‌لاشه با یکی از ملاتهای گل آهک، ماسه - سیمان - آهک (باتارد) و یا ماسه سیمان ساخته شود.
ث) در مناطق سردسیر و دارای یخبندان تراز روی شالوده حداقل40سانتیمتر زیر سطح زمین قرار گیرد.
8-1-6-6 کرسی چینی
در مورد کرسی چینی رعایت ضوابط زیر الزامی است:
الف) کرسی چینی باید از روی سطح شالوده تا حداقل40سانتیمتر بالاتر از کف تمام شده محوطه پیرامون ساختمان‌باشد.
ب) برای جلوگیری از نفوذ رطوبت باید سطح کرسی چینی با اندود و مصالح مناسب نم‌بندی (عایقکاری رطوبتی) شود. لازم است لایه عایق از روی کرسی از هر طرف به اندازه40 سانتیمتر به سمت پایین بر گردد.
پ) عرض کرسی چینی باید حداقل10 سانتیمتر بیشتر از عرض دیوار باشد.
ت) کرسی چینی دیوارها با استفاده از سنگ لاشه، آجر یا بلوک سیمانی توپر با یکی از ملاتهای زیر اجرا شود:
- ملات ماسه سیمان با نسبت حجمی یک به سه (یک قسمت سیمان، سه قسمت ماسه)
- ملات ماسه - سیمان - آهک (باتارد) با نسبت حجمی یک به یک به شش (یک قسمت سیمان، یک قسمت آهک، شش قسمت ماسه)
- ملات ماسه آهک با نسبت حجمی دو به پنج (دو قسمت آهک، پنج قسمت ماسه خاکی)
تبصره: در زمینهای مرطوب، در صورت استفاده از آجر در کرسی چینی، مصرف آجرهای ماسه آهکی یا رسی مرغوب (مهندسی) الزامی است.
8-1-6-7 دیوار
الف) دیوارهای باربر
دیوارهای باربر باید به طور یکنواخت در دو جهت عمود بر هم توزیع شوند. همچنین از نظر مقدار سطح مقطع و مقاومت برای مقابله با نیروهای قائم و نیروهای جانبی زلزله کافی باشند. دیوارها باید در کف و سقف محکم شوند. برای رفتار مناسب سازه‌ای، دیوارها باید مشخصات زیر را دارا باشند:
1- کلیه دیوارهای پیرامونی (باربر و یا غیر باربر) باید 35 سانتیمتری باشند.
2- ضخامت دیوارهای باربر آجری 35 سانتیمتر (طول یک و نیم آجر)، در نظر گرفته می‌شود.
3- حداکثر طول آزاد دیوار باربر بین دو پشت‌بند نباید از 6 متر بیشتر باشد. مقصود از پشت‌بند، دیواری است که در امتداد دیگری با دیوار باربر تلاقی می‌نماید. دیواری به عنوان پشت‌بند تلقی می‌شود که ضخامت آن حداقل20سانتیمتر و طول آن با احتساب ضخامت دیوار باربر حداقل برابر بزرگترین دهانه طرفین پشت‌بند باشد. کلاف قائم نیز می‌تواند به عنوان پشت‌بند محسوب شود.
4- ارتفاع دیوارهای باربر باید با مفاد بند (8-1-6-2) تطبیق نماید.
ب) دیوارهای جداگر
1- دیوارهای جداگر منحصراً به منظور جدا سازی فضاهای ساختمان به کار می‌روند. وزن این دیوارها یا مستقیماً به وسیله شالوده یا با واسطه کفها توسط دیوارهای باربر تحمل می‌شود. 2- دیوارهای جداگر می‌توانند از آجر، بلوک سفالی یا قطعات پیش ساخته گچی و نظایر آن ساخته شوند.
3- حداقل ضخامت دیوارهای جداگر برای آجر 11 سانتیمتر و برای بلوک سفالی و قطعات پیش‌ساخته گچی8سانتیمتر می‌باشد.
4- حداکثر طول آزاد دیوار جداگر بین دو پشت‌بند عبارت است از 40 برابر ضخامت دیوار یا 5 متر هر کدام کمتر باشد. پشت‌بند باید به ضخامت حداقل معادل ضخامت دیوار و به طول حداقل بزرگترین دهانه طرفین پشت‌بند باشد. به‌جای پشت‌بند میتوان اجزای قائم فولادی، بتن مسلح یا چوبی در داخل دیوار قرار داد و دو سر این اجزا را به‌گونه مناسبی در کف و سقف طبقه مهار نمود.
5- حداکثر ارتفاع مجاز دیوارهای جداگر از تراز کف مجاور 5/3 متر می‌باشد. در صورت تجاوز از این حد باید با تعبیه کلافهای افقی به گونه مناسبی به تقویت دیوار جداگر مبادرت گردد.
6- جداگرهایی که در تمام ارتفاع طبقه ادامه دارند باید کاملا به زیر پوشش سقف مهار شوند، یعنی رج آخر دیوار با فشار و ملات کافی یا روشهای مناسب دیگر، در زیر سقف جای داده شود.
7- لبه فوقانی جداگرهایی که در تمام ارتفاع طبقه ادامه ندارند باید با کلاف مناسب به دیوار یا کلافهای احاطه کننده جداگر متصل شود.
8- لبه قائم جداگرها نباید آزاد باشد. لبه جداگر باید به دیوار یا جداگر عمود بر آن یا یک ستونک، به نحو مناسب متصل‌گردد. ستونک می‌تواند از فولاد، بتن مسلح یا چوب ساخته شود. برای ستونک میتوان از یک ناودانی نمره6 (یا پروفیل‌فولادی معادل آن)، بتن مسلح یا چوب استفاده کرد. چنانچه طول دیوار جداگر پشت‌بند کمتر از 5/1 متر باشد لبه آن می‌تواند آزاد باشد.
پ) دیوار چینی
در مورد اجرای دیوارهای آجری رعایت نکات زیر الزامی است:
1- در ساخت دیوارهای باربر از یک نوع آجر استفاده شود.
2- قبل از اجرا، آجرها در آب خیس شوند تا آب ملات را به خود جذب نکنند.
3- دیوار چینی باید با ملات ماسه سیمان یا حداقل ملات ماسه - سیمان - آهک (باتارد) انجام شود، با نسبت اختلاط مندرج در بند (8-1-6-6-ت).
4- آجرها حداقل به اندازه طول خود با آجرهای ردیف قبلی همپوشانی داشته باشند.
5- امتداد رگ‌ها کاملا افقی باشد.
6- بندهای قائم در دو رگ متوالی، در یک امتداد نبوده (یک رگ در میان در مقابل هم قرار گرفته باشند) و شاقولی باشند.
7- ضخامت بندهای افقی و قائم نباید کمتر از 10 میلیمتر و بیش از 12 میلیمتر باشد.
8- باید بندهای قائم (هرزه ملات) از ملات پر شوند.
9- در دیوارهای باربر باید حداقل از سه میلگرد آجدار به قطر 10 میلیمتر که هر یک به ترتیب در فواصل ، و ارتفاع دیوار و به صورت سرتاسری در طول دیوار در بندهای افقی قرار میگیرند، استفاده شود. این میلگردها باید تا محل کلافهای قائم امتداد داده شده و در داخل آنها مهار گردد.
10- رگ‌های دیوار چینی در تمام قسمتهای ساختمان باید همزمان (در ارتفاع) اجرا شود و استفاده از روش هشت گیر در ساخت دیوارها مجاز نمی‌باشد.
11- دیوار چینی باید کاملا شاقولی باشد.
12- دیوارهای مهاری باید همزمان با دیوارهای باربر اجرا شوند.
13- دیوارها در محل اجرای کلافهای قائم بتن مسلح باید به صورت هشت گیر اجرا گردند. در این حالت حداقل فاصله بین آجرهای هشت گیر نباید از بعد لازم کلاف کمتر باشد. به جای استفاده از هشت گیر میتوان در هنگام اجرای دیوار با تعبیه شاخکها یا میلگردهای افقی در هر 50 سانتیمتر ارتفاع، اتصال بین دیوار و کلاف را تأمین نمود.
14- دیوارها باید پس از اجرا حداقل به مدت سه روز مرطوب نگه داشته شود. 15- برای حفظ انسجام ساختمان باید دیوارهای باربر با کلاف روی آن به نحو مناسب درگیر شود.
8-1-6-8 بازشوها و تقویت کننده‌های اطراف آنها
رعایت موارد زیر در مورد اندازه و محل بازشوها الزامی است:
1- بازشوها نباید سبب قطع کلافها شوند.
2- مجموع سطح بازشوها در هر دیوار باربر از سطح آن دیوار بیشتر نباشد.
3- مجموع طول بازشوها در هر دیوار باربر از طول دیوار بیشتر نباشد.
4- فاصله اولین بازشو در هر دیوار باربر از بر خارجی ساختمان (از انتهای دیوار) کمتر از ارتفاع بازشو یا کمتر از 75 سانتیمتر نباشد، مگر آنکه در طرفین بازشو کلاف قائم (از کف تا سقف) قرار داده شود.
5- فاصله دو بازشو نباید از ارتفاع کوچکترین بازشوی طرفین خود و همچنین از مجموع طول آن دو بازشو کمتر باشد. در غیر این صورت جرز بین دو بازشو جزئی از بازشو منظور می‌شود و نباید آن را به عنوان دیوار باربر به حساب‌آورد.
6- نعل درگاه روی بازشوهای مجاور باید به صورت یکسره با دهانه‌ای برابر مجموع طول بازشوها به اضافه جرز بین آنها و رعایت نکات بند (8-1-6-9) باشد.
7- هیچ یک از ابعاد بازشوها از 5/2 متر بیشتر نباشد. در غیر این صورت باید طرفین بازشو را با تعبیه کلافهای قائم که به کلافهای افقی متصل می‌شوند، تقویت نمود.
8-1-6-9 نعل درگاه
برای نصب نعل درگاهها رعایت شرایط زیر الزامی است:
1- طول نشیمن نعل درگاه بر روی دیوار در هر طرف باید حداقل25سانتیمتر باشد.
2- در صورت استفاده از کلافهای قائم در اطراف بازشوها، نعل درگاه باید به نحو مناسبی به آنها متصل شوند.
3- عرض نعل درگاه باید مساوی ضخامت دیوار باشد.
8-1-6-10 کلافها
8-1-6-10-1 کلافبندی افقی
الف) محلهای تعبیه و مشخصات کلافهای افقی
در کلیه دیوارهای باربر باید کلافهای افقی در تراز زیر دیوار و زیر سقف، ساخته شود:
1- در تراز زیر دیوار: این کلاف باید با بتن مسلح (با عیار سیمان حداقل300کیلوگرم در متر مکعب بتن) ساخته شود به‌طوری که عرض آن از عرض دیوار و یا 25 سانتیمتر و ارتفاع آن از عرض دیوار و یا 25 سانتیمتر کمتر نباشد.
2- در تراز زیر سقف: کلاف سقف چنانچه با بتن مسلح ساخته شود، باید عرض آن هم عرض دیوار بوده مگر در دیوارهای خارجی که به منظور نماسازی میتوان عرض کلاف را حداکثر تا 12 سانتیمتر از عرض دیوار کمتر اختیار نمود ولی در هیچ حال عرض کلاف افقی نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد. ارتفاع کلاف نباید از 20 سانتیمتر کمتر باشد. به جای کلاف بتن مسلح میتوان از پروفیلهای فولادی معادل تیرآهن IPE100 (نمره 10) استفاده نمود مشروط بر آن که کلاف فولادی بخوبی به سقف متصل شده و همچنین این کلافها به نحوی مناسب به کلاف قائم یا دیوار متصل گردد. هنگام اجرای کلاف سقف، تدابیر لازم برای اتصال مناسب آن به تیرهای سقف اتخاذ شود.
ب) مشخصات و محل تعبیه میلگردها در کلافهای افقی بتنی
1- میلگردهای طولی باید از نوع آجدار با حداقل قطر 10 میلیمتر باشند.
2- میلگردهای طولی باید در چهار گوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب، قرار گیرند. در صورتی که عرض کلاف از 12 سانتیمتر تجاوز نماید تعداد میلگردهای طولی باید به6عدد و یا بیشتر افزایش داده شود به گونه‌ای که فاصله هر دو میلگرد مجاور از 25 سانتیمتر بیشتر نباشد.
3- میلگردهای طولی باید با تنگهایی به قطر حداقل6میلیمتر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگها از یکدیگر نباید از ارتفاع کلاف یا 25 سانتیمتر بیشتر باشد. فاصله تنگها در فاصله 75 سانتیمتر از بر کلاف قائم باید حداقل به 15 سانتیمتر کاهش یابد.
4- پوشش بتن اطراف میلگردهای طولی نباید در مورد کلاف زیر دیوارها از 5 سانتیمتر و در مورد کلاف سقف از 5/2 سانتیمتر کمتر باشد.
پ) اتصال کلافهای افقی
1- در هر تراز، کلافها باید به یکدیگر متصل شوند تا کلافبندی به صورت شبکه به هم پیوسته‌ای باشد.
2- آرماتورها در محل تلاقی کلافها باید به اندازه50 سانتیمتر همپوشانی داشته باشند تا اتصال کلافها بخوبی تأمین گردد.
3- کلاف افقی نباید در هیچ جا منقطع باشد. عبور لوله یا دودکش به قطر بیش از عرض کلاف از درون کلاف مجاز نمی‌باشد. بدیهی است عبور لوله یا دودکش باید از وسط کلاف عبور نموده و نباید باعث قطع میلگردها گردد.
8-1-6-10-2 کلافبندی قائم
الف) محلهای تعبیه و مشخصات کلافهای قائم
1- کلافهای قائم باید در محل تقاطع دیوارها تعبیه گردند. در صورتی که طول دیوار بین دو کلاف بیشتر از 5 متر باشد باید کلافهای قائم با توزیع یکنواخت در فواصل کمتر از 5 متر در داخل دیوار، تعبیه گردد.
2- هیچ یک از ابعاد مقطع کلاف قائم بتن مسلح (با عیار سیمان حداقل300 کیلوگرم در متر مکعب بتن) نباید کمتر از 20 سانتیمتر باشد. به جای کلاف بتن مسلح میتوان از تیرآهن IPE100 (نمره 10) یا پروفیل فولادی معادل آن استفاده نمود، مشروط بر آن که اتصال کلاف فولادی با دیوار به وسیله میلگردهای افقی بخوبی تأمین شود.
ب) مشخصات و محل تعبیه میلگردها در کلافهای قائم بتنی
1- میلگردهای طولی باید از نوع آجدار با حداقل قطر 10 میلیمتر باشد.
2- میلگردهای طولی باید در چهار گوشه کلاف با پوشش بتنی مناسب قرار گیرند و به نحو مناسبی با میلگردهای طولی کلاف افقی مهار شوند.
3- میلگردهای طولی باید با تنگهایی به قطر حداقل6 میلیمتر به یکدیگر بسته شوند. فاصله تنگها از یکدیگر نباید از 20سانتیمتر بیشتر باشد. فاصله تنگها در فاصله 75 سانتیمتر از بر کلاف افقی باید حداقل به 15 سانتیمتر کاهش یابد.
4- در اطراف میلگردهای طولی باید حداقل5/2سانتیمتر پوشش بتن وجود داشته باشد.
پ) اتصال کلافهای قائم
1- کلافهای قائم باید به نحوی مناسب در کلیه محلهای تقاطع، به کلافهای افقی متصل شوند. در نقاط تقاطعی که کلاف قائم ادامه نمی یابد میلگردهای طولی کلاف قائم باید حداقل باندازه 30 سانتیمتر در داخل کلاف افقی مهار گردد.
ت) معادل کردن کلافهای قائم
به جای هر کلاف قائم به شرح مذکور در بند (8-1-6-10-2) میتوان میلگردهایی را مطابق شکل8-1-1 و مطابق‌با محل آن (گوشه یا وسط دیوار) در طول و ارتفاع دیوار بر اساس ضوابط زیر، توزیع نمود:
- برای اجرای دیوار از ملات ماسه سیمان (با عیار سیمان حداقل200 کیلوگرم در متر مکعب ملات) استفاده شود.
-
فاصله دو میلگرد قائم متوالی از 60 سانتیمتر کمتر و از 120 سانتیمتر بیشتر نباشد.
میلگردهای قائم در فاصله حداکثر 25 سانتیمتر، با میلگردهای افقی به قطر حداقل6میلیمتر، به یکدیگر بسته شوند.
شکل8-1-1: جزییات میلگردهای قائم و افقی مهاری دیوارها
-
اطراف میلگردها به صورت غوطه‌ای چیده شده و بندهای قائم کاملا پر گردند. دور هر میلگرد قائم، فضایی که کوچکترین بعد آن از 6 سانتیمتر کمتر نباشد ایجاد گردیده و ضمن چیدن دیوار با ملات پر شود.
- میلگردهای قائم در کلافهای افقی بالا و پایین مهار شوند.
8-1-6-11 سقف
سقف ساختمانهای مشمول این بخش می‌تواند به صورت تخت، شیبدار و قوسی با رعایت شرایط زیر ساخته شود. سقفهای مندرج در بند (8-3-6-7) (مربوط به ساختمانهای خشتی) با رعایت ضوابط مربوط می‌تواند درساختمانهای مشمول این بخش نیز اجرا شود. بخش طره‌ای سقف باید همزمان با سقف اجرا شده و تیرهای آن ادامه تیرهای سقف باشد.
در مواردی که اجرای سقفهای طاق ضربی یا تیرچه بلوک مد نظر باشد، باید شرایط زیر در مورد هر یک رعایت گردد.
الف) سقفهای طاق ضربی
1- فاصله بین تیرآهن‌های سقف از 1 متر بیشتر نشود.
2- تیرآهن‌های سقف باید در فواصل حداکثر 2 متر توسط تیرآهن‌های عرضی (حداکثر یک شماره کمتر از تیرآهن اصلی) که در دل تیرآهن‌های سقف قرار میگیرند، به یکدیگر متصل گردند.
3- لازم است انتهای تیرآهن‌های سقف توسط تیرآهن‌های دیگری که در امتداد عمود بر تیرهای سقف هستند، به یکدیگر متصل شوند.
4- تیرآهن‌های سقف به گونه مناسبی به کلاف افقی متصل شوند.
5- تیرآهن انتهایی سقف باید در چشمه‌های1 متری، حداقل به صورت یک چشمه در میان، با تسمه یا میلگرد به شکل ضربدری به تیرآهن کناری خود مهار شود.
6- تکیه‌گاه مناسبی برای پاطاق آخرین دهانه طاق ضربی تعبیه گردد. این تکیه‌گاه می‌تواند با قرار دادن یک پروفیل‌فولادی و اتصال آن با کلاف زیر خود یا با جاسازی در کلاف بتنی تأمین شود. چنانچه این تکیه‌گاه فولادی باشد باید با میلگردها یا تسمه‌های کاملا کشیده و مستقیم در دو انتهای تیر و همچنین در فواصل کمتر از 2 متر به آخرین تیرآهن سقف متصل گردد.
7- حداقل سطح مقطع میلگرد یا تسمه که برای مهاربندی ضربدری تیرآهن‌های سقف یا استوار کردن آخرین دهانه به‌کار می‌رود، میلگرد با قطر 14 میلیمتر یا تسمه معادل آن می‌باشد.
ب) سقفهای تیرچه بلوک
1- تیرچه‌های سقف به نحو مناسبی به کلاف افقی متصل شوند.
2- میلگرد مورد استفاده در بتن پوشش سقف حداقل به قطر 6 میلیمتر به فواصل حداکثر 25 سانتیمتر در جهت عمود بر تیرچه‌ها، قرار داده شود.
3- بتن پوشش روی بلوکها حداقل دارای 5 سانتیمتر ضخامت باشد.
4- در صورت تجاوز دهانه تیرچه‌ها از 4 متر، تیرچه‌ها به وسیله کلاف عرضی که عرض مقطع آن حداقل10 سانتیمتر باشد به هم متصل شوند. این کلاف باید دارای حداقل2میلگرد آجدار سراسری به قطر 10 میلیمتر (یکی در بالا و یکی در پائین مقطع کلاف) باشد.
5- در صورت وجود طره در سقف، لازم است حداقل به اندازه میلگردهای پایین در بالا و به طول حداقل 5/1 متر تعبیه شود.
پ) سقف کاذب
سقف کاذب سقفی است که وزن آن از طریق اتصال به سیستم باربر ساختمان به آن منتقل شده و بین آن و سقف اصلی فضای خالی به وجود می‌آید.
1- سقفهای کاذب به صورت مستوی یا غیر مستوی ساخته می‌شوند.
2- سقف کاذب باید از مصالح سبک ساخته شده و قاب بندی آن به گونه مناسبی به دیوار یا کلافبندی ساختمان متصل گردد تا ضربه تکانهای ناشی از زلزله در آنها، موجب خرابی دیوارهای مجاور نگردد.
در اجرای سقف کاذب رعایت موارد زیر الزامی است:
1- آویزها در سقفهای کاذب به سازه اصلی ساختمان (دیوارهای باربر، کلافها و یا سقف) متصل گردند.
2- از آویزهایی استفاده شود که مقاومت کافی داشته و در برابر عوامل خورنده و زنگ‌زدگی مقاوم باشند.
3- تعداد و فاصله آویزها بسته به نوع پوشش سقف کاذب برآورد شود، اما در هر حال نباید از 3 عدد در هر متر مربع سقف کمتر باشد.
4- آویزها باید شاقولی و صاف بوده و با اتصالات مناسب به سازه اصلی متصل شوند.
5- بار وارد از طرف آویزها از باری که سقف بر اساس آن طراحی شده تجاوز نکند.
6- مقاطع نیمرخهای اصلی و فرعی افقی که برای نگه داشتن سقفهای کاذب به کار می‌روند باید با محاسبه تعیین شود ولی به هر حال سطح مقطع نیمرخهای اصلی و فرعی از هر لحاظ نباید به ترتیب از سطح مقاومت میلگردهای فولادی نمره 10 و6 کمتر باشد.
7- سقفهای کاذب باید در برابر نیروهای جانبی مقاوم باشند.
8- در صورتی که تأسیسات حرارتی در فضای بین سقف اصلی و سقف کاذب قرار می‌گیرد، ایجاد درز انبساط در اطراف سقف کاذب به منظور تأمین جا برای تغییرمکانهای حرارتی ضروری است.
8-1-6-12 نما
رعایت نکات زیر در نماسازی الزامی است:
1- نما باید با سطح زیر کار اتصال مناسب و کافی داشته باشد تا هنگام بروز زلزله خطر جدا شدن و فرو ریختن آن وجود نداشته باشد.
2- نما باید قابلیت تحمل شرایط اقلیمی خاص هر منطقه را داشته باشد و حتی‌المقدور از مصالح سبک وزن استفاده شود.
3- نما باید به گونه‌ای انتخاب و اجرا شود که بروز اشکالاتی در آن (مانند ترک خوردگی) موجب آسیب دیدن سطح زیر کار بویژه اجزای سازه‌ای نشود.
4- از اجرای نماهای مجزا قبل از تکمیل سطح زیر کار پرهیز شود.
8-1-6-13دودکش
منظور از دودکش، مجراهایی است که برای جریان دود یا هوا تعبیه می‌شود. ارتفاع دودکشها و اجزای مشابه آن که با مصالح بنایی اجرا می‌شوند نباید بیش از 5/1 متر از کف بام باشد و درصورتی که ارتفاع آنها از این مقدار تجاوز نماید باید به وسیله عناصر قائم فولادی یا بتن مسلح به گونه مناسبی تقویت و در کف بام گیردار شوند.
8-1-6-14 جان‌پناه
جان‌پناه به صورت دیواری کوتاه در محیط بام ساختمانها یا لبه ایوانگاهها احداث می‌شود. در مورد جان پناهها در صورتی که ضخامت دیوار جان‌پناه10 یا 20 سانتیمتر باشد ارتفاع آن نباید به ترتیب از 50 و70 سانتیمتر تجاوز کند.
8-1-6-15عایقکاری رطوبتی
اجرای عایقکاری رطوبتی در موارد زیر لازم است:
الف) بامهای تخت، شیبدار، قوسی و گنبدها
ب) ایوانگاهها و ایوانها
پ) کفها (در تماس با زمین نمناک و کف سرویسها و آشپزخانه)
ت) شالوده‌ها (در تماس با زمین نمناک)
ث) دیوارهای زیرزمین و دیوارهای در تماس با زمین نمناک
ج) سایر قسمتها از قبیل کف پنجره‌های در تماس با محیط اطراف، درپوش و دیوار جان‌پناه، دودکشها، بدنه و کف استخرها و منابع آب، نماهایی که در معرض بوران قرار میگیرند. هنگام اجرای عایقکاری رطوبتی نکات زیر باید رعایت گردد:
ح) اگر عایقکاری با قیر و گونی و گونی قیر اندود انجام می‌شود باید موارد زیر رعایت شود:
1- ایجاد زیرسازی مناسب برای انجام عایقکاری ضروری است.
2- عایقکاری به هنگام بارندگی مجاز نیست.
3- عایقکاری بر روی سطوح مرطوب مجاز نیست.
4- قیرهای جامد را تا هنگامی که گرم و روانند باید مصرف کرد.
5- عایقکاری در هوای سرد (زیر 4+ درجه سلسیوس) مجاز نیست.
6- راه رفتن روی سطوح عایقکاری شده باید با احتیاط و با استفاده از کفشهای بدون میخ انجام شود.
7- مصرف میخ برای محکم کردن لایه‌های عایقکاری مجاز نیست.
8- لایه‌های عایق باید از هر طرف حداقل10سانتیمتر همپوشانی داشته و با قیر کاملا به هم چسبانده شوند. در همپوشانی لایه‌ها باید لایه‌های رویی در سمتی قرار گیرند که مطابق شیب بندی انجام شده آب از روی آنها به سمت لایه زیری سرازیر گردد.
9- هنگامی که عایقکاری در بیش از یک لایه انجام می‌شود، لایه‌های متوالی عایق باید عمود بر هم قرار گیرند.
10- سطوح عایقکاری شده باید پس از تکمیل با لایه محافظی پوشانده شوند.
خ) عایقکاری با عایقهای رطوبتی آماده، باید مطابق روشهای توصیه شده توسط سازندگان انجام شود.
8-2 ساختمانهای آجری (بدون کلاف )
8-2-1 مقدمه
احداث ساختمانهای بنایی سنتی آجری، یکپارچگی خود را در برابر حرکت های ناشی از زلزله حفظ نمی کنند. به همین علت احداث چنین ساختمانهایی توصیه نمی شود. ساختمانهای مشمول این فصل رفتاری ترد داشته وساخت آنها در مناطق با خطر نسبی زیاد و خیلی زیاد ممنوع می باشد. ساخت اینگونه از ساختمانها با رعایت ضوابط این فصل که بتوانند یکپارچگی نسبی خود را در مقابل نیروهای قائم حفظ نماید و مقاومت لازم را در برابر زلزله های خفیف تا متوسط داشته باشند بلامانع است.
8-2-2 تعریف
منظور از ساختمان بنایی سنتی آجری، ساختمانی است که با آجر ساخته شده و در آن تمام بارهای قائم و جانبی، توسط دیوارهای آجری تحمل می شود.
8-2-3 محدوده کاربرد
ضوابط این فصل به مسایل اجرایی و مصالح ساختمانهای بنایی سنتی آجری محدود می شود.
8-2-4 ساختگاه
احداث ساختمانهای مشمول این فصل بر روی زمینهای ناپایدار یا در معرض سیل، مجاز نمی باشد. منظور از زمین ناپایدار زمینی است که احتمال وقوع پدیده هایی مانند آبگونگی، نشست زیاد، سنگ ریزش و زمین لغزش در آن وجود داشته باشد یا اینکه زمین متشکل از خاک رس حساس باشد.
8-2-5 مصالح
مصالح مصرفی باید با ویژگیهای ارائه شده در مبحث پنجم مقررات ملی ساختمان و بخش سوم این مقررات مطابقت داشته باشند.
8-2-6 طرح و اجرا
8-2-6-1 الزامات عمومی
پلان ساختمان باید واجد خصوصیات زیر باشد:
الف) طول ساختمان از دو برابر عرض آن یا 25 متر بیشتر نباشد.
ب ) نسبت به هر دو محور اصلی تقریبا قرینه باشد.
پ ) پیشامدگی های آن الزامات زیر را برآورده نماید:
- اندازه پیشامدگی در هر راستایی نباید از بعد ساختمان در همان راستا بیشتر باشد و علاوه بر آن بعد دیگر پیشامدگی نباید از مقدار پیشامده کمتر باشد.
- چنانچه اتصال قسمت پیشامده با ساختمان، بیش از نصف بعد ساختمان در آن راستا باشد، این قسمت پیشامدگی تلقی نمی شود و در این صورت محدودیتی برای بعد دیگر وجود ندارد مشروط بر آن که پلان ساختمان بطور نامناسبی نامتقارن نگردد.
در صورت نداشتن هر یک از الزامات فوق، باید با ایجاد درز انقطاع، ساختمان را به قطعات مناسب تقسیم نمود، به گونه ای که هر قطعه واجد شرایط یاد شده باشد. لازم نیست که درز انقطاع در شالوده ساختمان امتداد یابد.
8-2-6-2 ارتفاع و تعداد طبقه
در مورد ساختمانهای مشمول این فصل رعایت نکات زیر الزامی است:
الف) این ساختمانها بدون احتساب زیرزمین به یک طبقه محدود می شوند.
ب ) تراز روی سقف زیرزمین نباید نسبت به متوسط تراز زمین مجاور بیش از 5/1 متر باشد.
ج ) تراز روی بام نسبت به متوسط تراز زمین مجاور نباید بیش از 5 متر باشد.
د ) حداکثر ارتفاع طبقه به 3 متر محدود می شود. در صورت تجاوز از این حد باید یک کلاف افقی اضافی در داخل دیوارها و در ارتفاع حداکثر 3 متر تعبیه گردد. به این ترتیب می توان ارتفاع طبقه را حداکثر تا 5/4 متر افزایش داد. این کلافها باید به نحو مناسبی در دیوارها متصل گردد.
8-2-6-3 برش قائم
الف) پیشامدگی سقف
در صورت وجود پیشامدگی سقف لازم است ضوابط زیر رعایت گردد:
1- طول پیشامدگی از یک متر بیشتر نباشد.
2- روی هیچ قسمت پیشامدگی ساختمان نباید دیواری ساخته شود ولی ساخت جان پناه تا ارتفاع 70 سانتیمتر مجاز است.
ب ) اختلاف سطح در طبقه
حتی المقدور از ایجاد اختلاف سطح در طبقه باید پرهیز شود. در صورت وجود اختلاف سطح در طبقه، باید دیوارهای حدفاصل دوقسمتی که اختلاف سطح دارند با کلاف بندی مناسب، تقویت شوند.
8-2-6-4 سازه
در مورد اجزای سازه ای ساختمانهای مشمول این فصل رعایت موارد کلی زیر الزامی است:
- - تمامی اجزای باربر ساختمان باید به گونه مناسبی به هم پیوسته باشند تا ساختمان در برابر نیروها به طور یکپارچه عمل کند. به ویژه لازم است سقف با حفظ انسجام خود به صورت یکپارچه، نیروی ناشی از زلزله را به اجزای قائم منتقل نماید.
- - ساختمان باید در دو امتداد عمود بر هم قادر به تحمل نیروهای افقی ناشی از زلزله باشد و در هر یک از این امتدادها نیز باید نیروهای افقی به سمت شالوده به گونه ای مناسب منتقل گردد.
- - دیوارهای باربر باید در یک راستای قائم تا پی ادامه داشته باشند.
- - ساختمان باید دارای تقارن سازه ای مناسب باشد، در غیر این صورت باید از درز انقطاع استفاده شود.
- - از قرار دادن اجزای ساختمانی، تأسیسات و یا اجسام سنگین روی طره ها، اجزای لاغر، دهانه های بزرگ و بام پرهیز شود.
8-2-6-5 شالوده
رعایت ضوابط زیر برای شالوده ها الزامی است:
الف) شالوده ها باید در یک سطح افقی ساخته شوند و هرگاه احداث شالوده به هر دلیل در یک تراز ممکن نباشد، هر بخشی از شالوده باید در یک سطح افقی قرار گیرد.
ب ) ساخت شالوده شیبدار به هیچ وجه مجاز نیست. در زمینهای شیبدار چنانچه ساخت شالوده ساختمان در یک تراز ممکن نباشد باید از شالوده های پلکانی استفاده شود، به طوری که این شالوده ها در جهت افقی حداقل 50 سانتیمتر همپوشانی داشته و ارتفاع هر پله نباید بیش از 30 سانتیمتر باشد.
پ ) برای دیوارهای باربر، عرض شالوده نواری باید حداقل 5/1 برابر عرض کرسی چینی و عمق آن حداقل 50 سانتیمتر باشد.
ت ) شالوده دیوارهای ساختمانهای مشمول این فصل باید با استفاده از شفته آهکی با عیار 350 کیلوگرم آهک در مترمکعب شفته و یا سنگ لاشه با یکی از ملاتهای گل آهک، ماسه، آهک، ماسه - سیمان - آهک (باتارد) و یا ماسه سیمان ساخته شود.
ث ) در مناطق سردسیر و دارای یخبندان تراز روی شالوده حداقل 40 سانتیمتر زیر سطح زمین قرار گیرد.
8-2-6-6 کرسی چینی
در مورد کرسی چینی رعایت ضوابط زیر الزامی است:
الف ) کرسی چینی باید از روی سطح شالوده تا حداقل 30 سانتیمتر بالاتر از کف تمام شده محوطه پیرامون ساختمان باشد.
ب ) برای جلوگیری از نفوذ رطوبت باید سطح کرسی چینی با اندود و مصالح مناسب نم بندی (عایق کاری رطوبتی) شود. لازم است لایه عایق از روی کرسی از هر طرف به اندازه 10 سانتیمتر به سمت پایین برگردد.
پ ) عرض کرسی چینی باید حداقل 10 سانتیمتر بیشتر از عرض دیوار باشد.
ت ) کرسی چینی دیوارها با استفاده از سنگ لاشه، آجر یا بلوک سیمانی توپر با یکی از ملاتهای زیر اجرا شود:
- ملات ماسه سیمان با نسبت حجمی یک به سه (یک قسمت سیمان، س
مطالب مشابه :
زلزله و کلاف بر اساس چهار تقسیم بندی خطر زیرین خود حداکثر 3 متر و اجرای کلاف افقی و قائم آن
زلزله و نکات مهم در ساختمان سنتی(مصالح بنایی+ کلاف افقی) تقسیم بندی افقی و قائم 3 متر و اجرای کلاف افقی و قائم آن
زلزله و نکات مهم در ساختمان سنتی(مصالح بنایی+ کلاف افقی) بر اساس چهار تقسیم بندی خطر زیرین خود حداکثر 3 متر و اجرای کلاف افقی و قائم آن
اصول دیوار چینی7- ضخامت بندهای افقی و قائم نباید اجرای کلافهای قائم بتن کلافبندی قائم
مبحث 8 مقررات ملی ساختمان8-1-6-10-1 کلافبندی افقی هنگام اجرای کلاف سقف 7- ضخامت بندهای افقی و قائم نباید
برگزاری جلسه بنیاد مسکن شهرستان مرند برای طراحان و ناظرین برگزاری جلسه بنیاد مسکن شهرستان مرند برای طراحان و کلاف بندی افقی و قائم
زلزله و نکات مهم در ساختمان سنتی آرماتور بندی و شناژبندی افقی و قائم حداکثر 3 متر و اجرای کلاف افقی و قائم آن
مواردی که باید توسط مجریان ذیصلاح کنترل گردد9- کلاف بندی 15- کنترل کلاف افقی و قائم 8- شیب مجاز رمپ راه پله و عرض مجاز آن 9- اجرای
برچسب :
اجرای کلاف بندی افقی و قائم
| 