مراكز استعدادهاي درخشان( تیزهوشان )

گفت و گو زهرا گچلو با محمدعلي غفاري

-به عنوان اولين سوال بفرماييد از چه سالي تصميم گرفته شد دانش‌آموزان به صورت تيزهوش و غيرتيزهوش تقسيم‌بندي شوند؟<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

اولين مدارس تيزهوشان در ايران در قبل از انقلاب دبستان هشدار بود كه در سال 1346 با 14 دانش‌آموز دختر و 6 دانش‌آموز پسر آغاز به كار كرد و در سال 1347 نيز اداره كل امور كودكان و دانش‌آموزان استثنايي در وزارت آموزش و پرورش تأسيس و متولي آموزش كودكان خاص و تيزهوشان گرديد.

سازمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان جدا از نظام آموزش عمومي كشور در سال 1355 تأسيس شد.

در آستانه پيروزي انقلاب اسلامي، تعداد دانش‌آموزاني كه در سه پايه اول تا سوم راهنمايي مراكز سازمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان مشغول تحصيل بودند، 938 دانش‌آموز دختر و پسر در پنج مدرسه، در شهرهاي تهران، كرمان و مشهد بود.

شناسايي استعدادهاي درخشان با رويكرد توجه به مناطق محروم و پرورش استعدادهاي درخشان در سطوح مختلف تحصيلي از اهداف سازمان است كه فراهم كردن و گسترش امكانات لازم جهت شناخت، پرورش اين استعدادها در سطوح مختلف تحصيلي، پژوهش و تحقيق علمي در زمينه‌هاي مربوط به دانش‌آموزان سرآمد، فراهم كردن امكانات كمك آموزشي و مادي كافي براي دانش‌آموزان كم بضاعت و تأليف و انتشار كتب و نشريات آموزشي و كمك آموزشي در زمينه‌هاي مربوط از جمله وظايف اين سازمان است.

 *مدارس استعدادهاي درخشان در 84 شهر

در حال حاضر در سال تحصيلي 89-88 در 84 شهر كشور، 3 مدرسه ابتدايي، 77 مدرسه راهنمايي تحصيلي، 112 دبيرستان و پيش‌دانشگاهي، 73 مجتمع آموزشي (راهنمايي، دبيرستان و پيش‌دانشگاهي) استعدادهاي درخشان، فعاليت مي كنند.

199 دانش‌آموز در دوره ابتدايي ،23 هزار و 214 نفر در دوره راهنمايي تحصيلي، 36 هزار و 824 نفر در دوره متوسطه و پيش‌دانشگاهي مشغول تحصيل هستند.

* 60 هزار و 237 دانش‌آموز در مدارس استعدادهاي درخشان تحصيل مي‌كنند

- آيا اين روش تقسيم‌بندي را قبول داريد؟

معمولاً در دنيا اين تقسيم‌بندي وجود دارد همه كشورهاي پيشرفته براي دانش‌آموزان نخبه خودشان امكانات و تجهيزات خاص آموزشي و معلمان خاص نخبگان فراهم مي‌كنند؛ دليل آن اين است كه وقتي كسي مي‌تواند يك دوره تحصيلي و كتاب را در زمان كوتاه‌تري نسبت به بقيه دانش‌آموزان فرا بگيرد بايد امكانات لازم براي او فراهم شود تا به رشد و تعالي خود برسد و استعدادهاي او نيز زودتر شكوفا شود.

آموزش و پرورش افرادي كه در رشته‌هاي مختلف استعدادهاي ويژه‌اي دارند را شناسايي كرده و براي آنان كلاس‌هاي خاصي گذاشته مي‌شود.

در ارتباط با شناسايي افراد به خصوص در مناطق محروم كساني كه تيزهوش‌تر هستند شناسايي و محل‌هاي خاصي براي پرورش استعدادهاي آنان پيش‌بيني مي‌شود.

-تعداد دانش‌آموزان استعدادهاي درخشان در كشور چقدر است؟

در حال حاضر در آموزش و پرورش در مدارس استعدادهاي درخشان بيش از 60 هزار دانش‌آموز در سه دوره تحصيلي وجود دارند كه در دوره ابتدايي سه مركز پيشنهادي به صورت آزمايشي در قم، شاهرود و در تهران با 235 دانش آموز در حال فعاليت هستند.

*84 شهر در كشور داراي مدارس استعدادهاي درخشان است

در حال حاضر 84 شهر در كشور داراي مدارس استعدادهاي درخشان در رشته‌هاي عموماً تجربي، رياضي و فيزيك است. براي اولين بار امسال با رهنمود وزير محترم در مرحله اول آزمون استعدادهاي درخشان حد نصاب نمره از 50 به بالاست كه در اين مرحله هر كس حد نصاب را نداشته باشد امكان ورود به اين مراكز را نخواهد داشت.

مكان‌هايي كه مجوز تأسيس مراكز دارند تنها در صورت رسيدن تعداد دانش‌آموزان به حدنصاب براي تشكيل كلاس امكان راه‌اندازي آن مركز وجود دارد.

*توجه بيش از حد به علوم پايه از جمله مشكلات مراكز استعدادهاي درخشان است

با توجه به اينكه حجم كتاب‌هاي درسي و تكميلي دانش‌آموزان مدارس استعدادهاي درخشان بيش‌تر از مدارس عادي است و همچنين زمان بيشتري براي مسائل مختلف در امر آموزش نياز است و فرصتي را نيز براي پژوهش و تحقيقات سپري مي‌كنند، توجه به مسائل اعتقادي و مهارت انساني براي ايجاد تعامل با سايرين كه هر انسان بايد داشته باشد، در اين مراكز كمتر توجه مي‌شود.

براي حل اين مشكل با مساعدت مقام عالي وزارت ساختار جديدي را براي سازمان پيش‌بيني كرديم كه با ارتقاي سطح پرورشي و تربيت‌بدني مشكلات موجود در اين سازمان به حداقل مي‌رسد. انتظار ما از دانش‌آموزان اين است كه با استعدادهاي بالا و تيزهوشي خود مشكلات جامعه را بر طرف كنند و با فكر و يافته‌هاي پژوهشي و تحقيقاتي آنها مشكلات نظام به حداقل برسد و آنان با مشكل مواجه نشوند.

به دليل حضور دانش‌آموزان در يك فضاي ايزوله و بالا بودن حجم كار آنان از حيث مهارت‌هاي اجتماعي بسيار ضعيف بار مي‌آيند كه بايد تقويت شوند.

*با توجه به اينكه آينده‌ مبهمي براي اين مدارس هست برنامه‌هاي شما چيست؟

طي سال‌هاي گذشته براساس سياست‌هاي مديران برخي از طرح‌ها از جمله اجراي طرح تجميع بود كه بخشي از وظايف سازمان ملي استعدادهاي درخشان به مراكز استان‌ها، ادارات كل و سازمان‌هاي آموزش و پرورش واگذار شده بود كه اين شبهه ايجاد شد كه سازمان با اين شرايط بخشي از وظايف خود را تقسيم كرده و در حال منحل شدن است كه هرگز اين چنين نيست.

سازمان ملي پرورش استعدادهاي درخشان به عنوان يك مركز آموزشي مستقل زير نظر وزارت آموزش و پرورش به كار خود ادامه مي‌دهد و با توجه به عنايت‌هاي وزير آموزش و پرورش تاكيد بر تقويت آن نيز دارد زيرا با اصلاح ساختار آن نيز موافقت كرده و نيروهاي لازم براي ارتقاي سازمان را در اختيار ما قرار دادند.

*آيا كلاس‌هاي خاص و تقويتي باعث نشده فقط پولدارها وارد اين مدارس شوند؟

 همه كساني كه در آزمون اين مدارس شركت مي‌كنند از اقشار مختلف هستند. مدارس غيرانتفاعي به مدارس قشر مرفه مشهور شدند كه دانش‌آموزان از قشرهاي مختلف در آن تحصيل مي‌كنند و در يكي از مناطق 95 درصد از قبولي دانش‌آموزان در مرحله اول از مدارس دولتي بوده كه اين امر نشان دهنده آن است افرادي كه وارد مراكز استعدادهاي درخشان مي‌شوند براساس لياقت‌هاي فردي آنان است اما چون در طول دوره تحصيلي كسي به مدارس اضافه نمي‌شود، تراز ما با آخرين نفر قبول شده در تهران سنجيده مي‌شود و هر دانش‌آموز براي تحصيل در مدرسه مورد نظر خود بايد حداقل نمره او از كمترين نمره در آن مدرسه پايين‌تر نباشد در غير اين صورت امكان حضور و تحصيل او در آن مدرسه وجود نخواهد داشت.

*چرا در اين مدارس از دانش‌آموزان شهريه گرفته مي‌شود؟

شهريه مصوبه هيأت امناست چون كلاس‌هاي فوق‌العاده گذاشته مي‌شود و همچنين از معلماني كه استخدام آموزش و پرورش نبوده و حق‌التدريس هستند استفاده مي‌شود و براي تأمين دستمزد اين گونه افراد مجوزهاي لازم ارايه شده كه به اندازه نصف ميانگين شهريه مدارس غيرانتفاعي شهريه در هر شهر دريافت مي شود.

شهريه دانش‌آموزان مستضعف و محروم نيز توسط دولت تأمين مي‌شود.

*چند درصد از قبول شدگان دانشگاه‌ها از اين مدارس بوده‌اند؟

90 درصد از فارغ‌التحصيلان و در 2 سال پيش از 83 درصد در دانشگاه‌ قبول شدند كه در سال‌هاي مختلف متفاوت است اما ميزان قبولي دانش‌آموزان در دانشگاه در طول سال‌هاي پس از انقلاب كمتر از 70 درصد نبوده است.

در مسابقات بين‌المللي و جهاني تا پايان سال 88 حدود 106 مدال طلاي المپيادهاي جهاني دريافت شد كه 86 مدال توسط دانش‌آموزان مراكز سمپاد و  20 مدال غيرسمپادي‌ها دريافت كردند كه با وجود امكانات كم، خروجي‌هاي ما در مسابقات بين‌المللي در سطح عالي بوده است.

از 206 مدال نقره المپيادهاي جهاني تا پايان سال 88، 165 مدال را دانش‌آموزان سمپاد اخذ كردند.

همچنين 111 مدال برنز در المپيادهاي بين‌المللي تا پايان سال 88 دانش‌آموزان كسب كردند كه 75 مدال را دانش‌آموزان مراكز استعدادهاي درخشان اخذ كردند.