جمیله کدیور :هیچ کس انتظار پیروزی نداشت

کدیور که معتقد است اصولگرایان از حضور مجدد اصلاح‌طلبان هراسان هستند، بر این باور است که نماد اصلی هراس اصولگرایان از رقبای خود در این سه سال، به طور قابل‌توجهی در جریان برگزاری انتخابات مجلس هشتم به عینیت پیوسته است. فرایندی که از ردصلاحیت گسترده اصلاح‌طلبان توسط هیات‌های اجرایی شروع شد و ادامه یافت، با شمارش شبهه‌برانگیزی که حتا صدای برخی مجریان و وابستگان جریان حاکم را هم درآورد و منجر به برکناری یا استعفای آنها در آستانه دور دوم شد، گسترش یافت، با تایید سریع انتخابات، علی‌رغم اعتراضات کاندیداها و برخی بزرگان، تکمیل شد و با حرکت رسانه‌ای خبرگزاری‌های رسمی و غیررسمی و روزنامه‌های وابسته به جریان حاکم، تشدید شد. وی در این خصوص می‌گوید: علی‌رغم پیروزی ظاهری 71 درصدی جریان اصولگرای چند شقه شده در انتخابات مجلس هشتم، نگرانی و هراس آنها از اصلاح‌طلبان نه فقط کمتر نشده، که به نظر می‌رسد فزونی یافته است. نگاهی به گفته‌ها، اظهارنظرها، مصاحبه‌ها، سخنرانی‌ها، میزگردها، نوشته‌ها و چهره‌های شاخص اصولگرا در این ایام، نشان از یک چیز دارد که همواره درختان پرثمر در معرض سنگ‌اندازی قرار می‌گیرند، نه درختان خشک و مرده.

خانم کدیور، از دوم خرداد 76 بگویید. آیا حامیان خاتمی از ابتدا می‌دانستند با آمدن وی به صحنه انتخابات، چنین حماسه‌ای رخ خواهد داد؟

نه. هیچ‌کس انتظار پیروزی نداشت. همه تصور می‌کردند حداکثر 5-6 میلیون رای، کسب می‌شود و به پشتوانه این میزان رای، امکان تنفس در فضای سیاسی کشور برای این مجموعه فراهم می‌شود.

شما دلیل استقبال از خاتمی و ایجاد حماسه دوم خرداد را چه می‌دانید؟

مردم نسبت به وضع موجود، مساله و موضع داشتند و کاندیدای رقیب را نماد حفظ وضع موجود و خاتمی را نماد و نشانه تحول و تغییر می‌دانستند.

اصولاً دلیل خلق حماسه دوم خرداد چه بود؟

از یک سو اعتراض مردم به سیاست‌های حاکم و چهره‌هایی که در تحکیم و تثبیت این وضع دخیل بودند و از سوی دیگر، ورود چهره‌ای با برنامه‌ها و حرف‌های جدید و نیز ایجاد موج امید در پیدایش تغییر در جامعه با شرکت در انتخابات.

خانم کدیور در چند سال اخیر واژه اصلاحات به یکی از پرکاربردترین و در عین‌حال جریان اصلاحات به یکی از پرطرفدارترین جریان‌های سیاسی تبدیل شده است، شما زمینه و شرایط ظهور این واژه و جریان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

زمینه این تغییر را می‌شود در نارضایتی مردم از وضع حاکم جست‌وجو کرد. ضمن این‌که نمی‌توان از نقش ویژه آقای هاشمی در نماز جمعه قبل از انتخابات به راحتی گذشت.

خانم کدیور قبل از دوم خرداد 76 رهبری جریان اصلاحات که در آن زمان به این نام شناخته نمی‌شد برعهده چه کسی بود؟

در آن زمان، تحت این عنوان حرکت و جریانی نبود که رهبری داشته باشد. اصولاً گفتمان و ادبیات اصلاحات مربوط به بعد از دوم خرداد 76 است.

تولد جریان دوم خرداد و اصلاحات با ظهور چهره جدیدی از مردی کهنه‌کار در عرصه سیاسی و فرهنگی کشور همراه بود. به اعتقاد بسیاری، ادبیات کاربردی خاتمی باعث شد تا در آن زمان، اصلاحات مورد اقبال عمومی قرار گیرد، بی‌شک اندیشه‌ای که عقبه‌ این ادبیات بود ریشه بسیار عمیقی در فرهنگ دینی و اجتماعی جامعه ایران داشت، این اندیشه را می‌توان در اندیشه کدام‌ یک از بزرگان تاریخ کشورمان جست‌وجو کرد؟

چهره‌هایی چون سیدجمال، امیرکبیر، نایینی

شما دلایل حضور تاریخی مردم پای صندوق‌های انتخابات ریاست‌جمهوری هفتم و هشتم را چه می‌دانید؟

مردی با برنامه‌ها و حرف‌های جدید و جذاب و مردمی که خواهان تغییر بودند.

اسطوره‌ اصلاحات کیست؟

مردم ایران. مردمی که با رای تاریخی خود ندای تغییر سر دادند.

چرا خاتمی در دوران ریاست‌جمهوریش حاضر نشد رسماً نقش رهبر اصلاحات را ایفا کند؟

شاید به این دلیل بود که وی بر این باور بود که رهبری یک جنبش اجتماعی گسترده که خواهان تغییر و اصلاح است و طیف گسترده‌ای از سلایق و دیدگاه‌ها را در برمی‌گیرد با ریاست‌جمهوری یک نظام هم‌خوانی ندارد و قابل جمع نیست.

نزدیکی فکری خاتمی با آقای مهاجرانی بر هیچ‌کس پوشیده نیست، دلیل جدایی این دو در دولت اصلاحات چه بود؟ آیا خاتمی با تمام توان از وزیر ارشاد در مقابل منتقدین دفاع کرد؟

فضای فعالیت در قالب وزیر به دلایلی که نیازی به ذکر دوباره نیست از مهاجرانی سلب شده بود. مهم ادامه برنامه‌ها بود که پس از او نیز ادامه یافت.

حضور سیدمحمد خاتمی در دولت اصلاحات و پیام صلح جهانی او باعث مقبولیت تفکر او و هم‌فکرانش در تمام دنیا شد. آیا در حال حاضر نیز این مقبولیت در میان جهانیان وجود دارد؟

به نظرم الان این نیاز و مقبولیت بیشتر شده است.

‌در سال 76 یک دسته از مردم به تفکر خاتمی رای دادند، دسته‌ای دیگر به ادبیات خاتمی، به نظر شما اگر خاتمی باز هم به عرصه انتخابات وارد شود، حماسه دوم خرداد رخ خواهد داد؟

در این صورت قطعاً پیروز انتخابات خواهد بود.

خانم کدیور بسیاری اعتقاد دارند تدوام جریان اصلاحات با حضور مجدد خاتمی در عرصه انتخابات میسر خواهد شد و اصلاح‌طلبان برای بازگشت مجدد به قدرت راهی جز کاندیداتوری خاتمی ندارند، نظر شما در این مورد چیست؟

شاید خاتمی در شرایط فعلی بهترین گزینه باشد.ولی تنها گزینه نیست و نباید این‌گونه تصور کنیم که اگر خاتمی به هر دلیلی در انتخابات شرکت نکرد، فاتحه اصلاحات خوانده شده است.

بسیاری از تحلیلگران ریشه بحران‌های کنونی در عرصه سیاست خارجی را حاصل دیپلماسی غلط مردان سیاسی دولت نهم می‌دانند، به نظر شما تفاوت دیپلماسی دولت اصلاحات با دولت نهم در چیست؟

مهمترین تفاوت در این است که اساس سیاست خارجی خاتمی بر اعتمادسازی و تنش‌زدایی و انعطاف بود. در حالی‌که اساس سیاست دولت فعلی، کاملاً در تعارض با گذشته است. نتیجه اولی، توسعه روابط ما با دنیا بود و نتیحه این دومی، قطعنامه‌های پی‌در‌پی تحریم شورای امنیت.

برخی بر این باورند که افراط و تفریط و حضور برخی فرصت‌طلبان در جبهه دوم خرداد باعث شد تا تز مرحوم اصلاحات مطرح شود و اصلاح‌طلبان به حاشیه‌ سیاسی کشور کشیده شوند، نظر شما در این مورد چیست؟

این یکی از دلایل بود. ولی تنها دلیل نبود.

دلیل حضور کم‌رنگ مردم در انتخابات مجلس هشتم را در چه می‌دانید؟

ردصلاحیت گسترده کاندیداهای شاخص، بی‌اعتمادی مردم به سلامت انتخابات، عدم اعتقاد به تاثیرگذاری حضور در پای صندوق رای، بی‌انگیزگی بدنه اصلاح‌طلب نسبت به مشارکت.

خانم کدیور، برخی‌ها اعتقاد دارند کشور بیش از هر زمان دیگری به حضور مجدد خاتمی در عرصه اجرایی کشور احتیاج دارد.اولاً نظر شما در این خصوص چیست؟ و ثانیاً با توجه به حضور کم‌رنگ مردم در انتخابات برگزار شده پس از خاتمی، آیا در صورت حضور خاتمی حماسه دوم خرداد تجدید خواهد شد؟

همان‌گونه که در پاسخ قبلی گفتم، مشکل اصلی بی‌انگیزگی بدنه جریان اصلاح‌طلب نسبت به مشارکت است. حضور خاتمی می‌تواند رای قابل‌ملاحظه طیف‌هایی را جلب کند، ولی به نظرم حماسه دوم خرداد تکرارشدنی نیست.

جمیله کدیور :هیچ کس انتظار پیروزی نداشت

مطالب مشابه :

سیده جمیله مدرسی سریزدی

مشاهیر و چهره های سریزد

اصول سرپرستي و سرپرستي سازمان در بهبود مديريت عالي سازمان

کتابهایی با موضوع کارآفرینی

سید جمال الدین اسدآبادی بخش اول

جمیله کدیور :هیچ کس انتظار پیروزی نداشت

اعلام نمرات پایان ترم

لیست‌های انتخاباتی برخی وبلاگ نویسان

تبریک

ماکس وبر