بررسی محتوایی وزیباشناسی شعر«دومرغ رها»درج شده درکتاب ادبیّات فارسی3سال سوم متوسّطه رشته های تجربی و

                                                          به نام حق
بررسی محتوایی وزیباشناسی شعر«دومرغ رها»درج شده درکتاب ادبیّات فارسی3سال سوم متوسّطه رشته های تجربی و ریاضی
بند اول:
صبح دومرغ رها/ بی صدا /صحن دو چشمان تو را ترک کرد(1) مفهوم:رزمنده چشمانش راازدست داده است.
بند دوم:
شب دو صف از یاکریم/ بال به بال نسیم/ از لب دیوار دلت/ پر کشید(2)مفهوم:رزمنده ی جانباز به بصیرت ونورانیت رسید.
بند سوم:
آفتاب/خار وخس مزرعه چشم تو/ آبشار/ موج فرو خفته ای از خشم تو/ می شود از باغ نگاهت هنوز/ یک سبد از میوه خورشید/چید.(3)مفهوم:ازمعنویت رزمنده ی جانباز می توان بهره گرفت.
ترک کردن:ترک کردن مترادف پر کشیدن نیست.در ترک کردن مفاهیم نیست شدن وفنا مستتر است امّا از پَــر کشیدن مفاهیمی ازقبیل: اوج گرفتن،به پرواز درآمدن استنباط می شود.
براین اساس"مرغ"و" یاکریم" یکی نیستند و معنی استعاری واحد ندارند. بـــی صدایی مرغ با صدای یاکریم تقابل معنایی دارد. هم چنین "رها" و "بال به بال نسیم" و"دو" با ترکیب "دو صف" تقابل معنایی دارند. یاکریم: مظهرو نماد معنویت محسوب می شود. مرغ:نماد واستعاره از چشم وقوّه ی بینایی است .
بی صدا: قید نیست.بلکه صفت نوعی برای مرغ است مثل رها که صفت مرغ است یعنی مرغ بــی صدا و بی آواز در مقابل یاکریم که آواز آن بیشتر جلوه می کند(عبارت ندایی یا کریم) را تکرار می کند.(دراعتقاد عامیانه)چشم اندرونی(معنویت)جانباز را مثل یاکریمی می دانیم که ذکر و وِرد یاکریم را برلب دارد ودر مقابل چشمان ظاهری جانباز مثل مرغ بی صدا وساکت فرض می شود. بطوری که چشم درونی جانباز برتر از چشم ظاهری اوست . این موضوع در بند سوم شعر نیز تأیید می شود. دراین فرصت پیش آمده خوب است به بررسی تقابل های زیبای موجود در این اثر هنری پرداخته شود.
تقابل «صبح» و «شب»:
واژگان صبح و شب دارای دو بار معنایی هستند از دیدگاه منطقِ توصیفی شعر،همچنین از دیدگاه ذوق شعری و نمادین
از دیدگاه توصیف شعر:صبح: یعنی اول ، ابتدا(ابتدا رزمنده چشمانش را از دست داد.)
شب: یعنی پس از آن ،بعداً:(پس ازآن رزمنده به نورانیت باطن و بصیرت رسید.)
از دیدگاه ذوق و قریحه شعری:صبح زمانی است که روشنایی چشم ظاهر کاربرد دارد.شب زمان ظهور دیدِ دل است.پس اگر روز زمان مرغِ چشم است؛ شب، زمانِ"یاکریمِ"دل ودیدِ باطن است.
تقابل واژه «دو» و «دو صف»:
قابل شمارش بودن"دو مرغ" و محدودیت آن نسبت به غیر قابل شمارش بودن و نامحدود بودن" دو صف یاکریم" که به ترتیب مظهر دید ظاهر و باطن اند.دو: قلّت و محدودیت مربوط به عالم جسم را می رساند و دو صف از کثرت و نامتناهی بودن مربوط به عالم درون خبر می دهد.
تقابل «رها» و«بال به بال نسیم»:

مفهوم رها(درمرغ) و بال به بال نسیم(دریاکریم) تقابل دارد.نسیم همان راهنما وبلدچی عالم عرفان وپیک منزل یار است و این"یاکریم"باطن همراه همین نسیمِ راه شناس است.در مقابل یاکریمی که همراه نسیمِ منزل شناس وآگاه است،مرغِ رها قرار دارد. مرغ رها نه مرغ آزاد و نه در مفهوم مطلوب آن ، بلکه مرغی است که بی هدف به این سو و آن سو می پرد و درچشمِ خانه به هر سو می نِگَرَد. وسخت تر از آن توجیه معنایی بال به بال نسیم است که بپنداریم بال به بال نسم یعنی به آرامی وبگوییم رزمنده به آرامی چشمان خود را ازدست داد که با مفاهیم جنگ و آتش وگلوله و ترکش ومیدان نبرد ناهمگون خواهد بود.
در کُل ما معتقدیم که : جانباز چشمان خود را تقدیم خداوند کرده است و با رفتن دو مرغ رهای چشم جانباز، یاکریم روحانی بصیرت او،از درون رزمنده به اوج پَرمی گیرد.آیا این تعبیرزیبا تر نیست؟
ضمناً باجستاری که اینجانب درمثنوی معنوی(جلداول صفحه ها ی 381،382،383و384،شرح و تفسیرکریم زمانی،چاپ انتشارات اطلاعات،1387 )داشته ام؛ابیاتی مرتبط با موضوع مطرح شده برخوردم که در این فرصت جهت استحضار همکاران محترم،بدانها اشاره می شود.

نــورِنــورِچشم،نـوردل است / نـورِچشم،از نوردل هـا حاصـل است

بازنــورِنــورِ دل،نــور خداست / کو زنورِعقل و حسّ،پاک وجداست

شب نَبُد نـــوری،ندیــدی رنگ را / پس بــه ضدِّ نور، پیدا شد تو را

دیـــدن نـور است،آنگــه دیدِ رنگ / وین به ضدِّ نـور،دانی بی درنگ

پس نهانـی ها به ضد،پیدا شود / چون که حق را نیست ضد،پنهان بود

پس بــه ضدِّ نور،دانستی تــو نور / ضدِّضد، را مــی نماید در صدور

نــورحق را نیست ضدّی در وجــود / تا بـه ضد،اورا توان پیدا نمود

لاجَـــرم اَبصــارُنا لا تُـــدرِکُه / وَهُــوَیُدرِک بین تــو از موسی و کُه

تهیّه وتدوین :غلامرضا هاتفی اردکانی دبیرزبان وادبیّات فارسی دبیرستان های اردکان

بررسی محتوایی وزیباشناسی شعر«دومرغ رها»درج شده درکتاب ادبیّات فارسی3سال سوم متوسّطه رشته های تجربی و

مطالب مشابه :

باغ پرندگان-Garden Birds

بررسی محتوایی وزیباشناسی شعر«دومرغ رها»درج شده درکتاب ادبیّات فارسی3سال سوم متوسّطه رشته های تجربی و

اسماء الله الحسنی برای حاجات

شهیدگمنامی که در شهر خود چهره از پرده برداشت