کتاب طراحی سدهای قوسی

سد قوسي

سد قوسي يك پوسته فضايي است كه در پلان داراي انحنا بوده و بار را به تكيه گاهها و فوندانسيون منتقل مي نمايد. معمولا قسمت اعظم بارهاي ناشي از آب به صورت افقي به تكيه گاهاي كناري سد نتقل مي گردند كه اين امر ناشي از عملكرد قوس مي باشد. مابقي بار بوسيله عملكرد كنسول ( نظير سدهاي وزني) به فوندانسيون كف منتقل مي گردد. بنابراين رفتار اين نوع سدها اندركنشي از رفتار قوسي نوارهاي افقي و رفتار طره اي نوارهاي قائم مي باشد. تنشهاي داخلي سد قوسي به دو دسته تنشهاي عمود بر مقطع قائم شعااعي سد ( بعبارتي تنشهاي قوسي) و تنشهاي عمود بر مقطع افقي سد ( تنشهاي طره اي) تقسيم مي گردند. با تغيير نرمي و سختي فوندانسيون و جداره ميزان باربري عملكرد قوسي و كنسولي تغيير مي نمايند. در نتيجه اين تغييرات در سختي و نرمي جداره ها و فوندانسيون محل تشكيل تنشهاي كششي و در نتيجه ترك در سدهاي قوسي تغيير مي نمايد و با توجه به اينكه در سدها نبايد هيچگونه تنشهاي كششي ( كه نتيجه آن ترك در سد مي باشد) بوجود آيد لذا دانستن عملكرد سد در برابر وضعيت مختلف تكيه گاهي بسيار مهم مي باشد.

اولين‌ سد قوسي‌ در جهان‌ (سد زولا) در فرانسه‌ در سال‌ 1854 و اولين‌ سد قوسي‌ بلند در جهان‌(سد هاور) (به‌ اسد رتفاع‌ 221 متر و طول‌ تاج‌ 372 متر) در آمريكا در سال 1936، سدهاي ‌قوسي‌ به‌ لطف‌ اضافه‌ ظرفيت‌ باربري‌ منحصر بفرد و خصيصه ي خود- تنظيمي، به‌ وفور مورد توجه‌ مهندسين‌ سد در زمينه‌ ساخت‌ سد در سراسر جهان ‌قرار گرفته‌ اند‌. در حال‌ حاضر بيش‌ از نيمي‌ از سدهاي‌ عظيم‌ ساخته‌ شده‌ در سراسر جهان‌ با ارتفاعي‌ بيش‌ از 200 متر از نوع‌ سدهاي‌ قوسي‌ مي‌باشند.