دانلود دستورالعمل زنجیره سرما

زنجيره سرما

(Cold chainmanagement)

تعريف :

واكسنها نسبت به حرارت و يخ‌زدگي حساس هستند بنابراين ضروريست در دماي مناسب نگهداري شوند. به مجموعه تجهيزات و امكاناتي كه موجب مي‌شود دماي واكسن از زمان توليد تا زمان مصرف حفظ شود و يا به عبارت ديگر به نظامي مركب از افراد و تجهيزات كه اطمينان مي‌دهد واكسن مؤثر به مصرف كننده برسد زنجيره سرما گفته مي‌شود.

تجهيزات زنجيره سرما كه در تسهيلات بهداشتي استفاده مي‌شود به دو قسمت تقسيم مي‌شود:

۱) بخش ثابت :

- سردخانه ؛

- يخچال ؛

- ژنراتور با تابلو تبديل برق شهر به ژنراتور و بالعكس ؛

- آلارم هشدار دهنده ؛

- فريزر.

۲) بخش سيار:

- كلدباكس (‌يخدان)‌ ؛

- واكسن كارير ؛

- اتومبيل سردخانه‌دار ؛

- آيس‌بگ (كيسه يخ).

توجه: بخش ثابت زنجيره سرما بايد در محيطي مناسب و ايمن باشد.

ابزارهاي نظارتي زنجيره سرما :

هدف استفاده از ابزارهاي نظارتي زنجيره سرما نگهداري دماي مناسب واكسنها و حلالها در هنگام حمل و نقل و در انبارها مي‌باشد.

ابزارهاي نظارتي زنجيره سرما عبارتند از:

- (Vaccine cold chain monitor card) CCM ؛

- شاخص ويال واكسن (Vaccine vial monitor) VVM ؛

- Freeze watch ؛

- Freeze tag ؛

- دماسنجها (ترمومترها) ؛

- ترموگرافها.

نكات مهم:‌

-واكسن بايستي از انبار مركز به انبارهاي استاني و شهرستاني با اتومبيل سردخانه‌دار حمل شود.

- واكسن مي‌بايست از انبار شهرستاني به مراكز بهداشتي درماني و خانه‌هاي بهداشت و مناطق سياري به‌وسيله كلدباكس يا واكسن‌كارير حمل شود.

-در كلدباكس و واكسن‌كارير درجه حرارت بايد بين 2 تا 8 درجه سانتيگراد بالاي صفر باشد.

سردخانه

سردخانه يكي از تجهيزات مهم زنجيره سرما مي‌باشد كه مقدار زيادي واكسن در آن نگهداري مي‌شود و معمولاً ‌در كارخانه‌هاي سازنده واكسن، فرودگاه، انبار كشوري، انبار استاني و گاهاً‌ انبار شهرستاني وجود دارد.

نكات مهم در سردخانه نگهداري واكسن :

- سردخانه‌هاي نگهداري واكسن حتماً بايستي دو كمپرسور داشته باشند كه در صورت خرابي يكي از كمپرسورها خللي در نگهداري واكسن پيش نيايد.

- سردخانه حتماً بايد ترموگراف و آلارم هشداردهنده داشته باشد و بشكل مناسبي قفسه‌بندي شده‌‌ باشد.

يخچال

يخچال يكي از اجزاي مهم زنجيره سرما در مراكز بهداشتي درماني و خانه‌هاي بهداشت است.

- از يخچال براي نگهداري واكسن در مراكز بهداشتي درماني و خانه‌هاي بهداشت استفاده مي‌شود و ممكن است يكي از انواع برقي، نفتي و گازي باشد.

- يخچالهاي برقي معمولاً كم خرج و نگهداري آن آسان بوده ولي بايد از يك يخچال استاندارد استفاده شود.

- در مناطقي كه برق وجود ندارد مي‌توان از يخچالهاي نفتي و يا گازي استفاده نمود. يخچالهاي نفتي بشرطي كه قبلاً بيشتر از 8 ساعت در روز به‌طور مداوم روشن بوده باشند دماي مناسب را براي مدت 16ساعت بدون نيروي برق تأمين مي‌نمايند. استفاده از اين نوع يخچالها در مدت طولاني ممكن است واكسنها را در معرض انجماد و خطر قرار دهد، براي جلوگيري از اين خطر بايد ترموستات آن را روي يك تنظيم كنيد و روي صفحه ترموستات را با نوارچسب بپوشانيد تا كسي نتواند آن را تغيير دهد چون در اين يخچالها تنظيم درجه حرارت خيلي مشكل است و نگهداري آن نيزمشكل مي‌باشد.

- يخچالهاي گازي واكسنها را در يك درجه حرارت مطلوب نگهداري مي‌نمايد و نگهداري اين نوع يخچالها نيز آسان مي‌باشد.

نكات مهم در مورد نگهداري واكسن در يخچال :‌

- واكسنها بايد طوري در يخچال قرار داده شوند كه واكسنهايي كه قبلاً تحويل گرفته شده‌اند،‌ جلوتر قرار داده شده و زودتر مصرف شوند.

- واكسنها بايد برحسب نام آنها، در داخل سبدهاي كوچكي بصورت مجزا از يكديگر قرار داده شوند. استفاده از سبد باعث خواهد شد كه جريان هواي داخل يخچال به‌طور يكسان به تمامي ويالهاي واكسن برسد.

- براي جلوگيري از يخ زدگي واكسنها (بخصوص سه‌گانه، دوگانه و هپاتيت) ‌بايد دقت كرد كه با ديواره داخلي يخچال در تماس نباشند.

- درجه حرارت داخل يخچال را روزي دوبار (در ابتدا و پايان ساعت كار) به‌وسيله دماسنجي كه داخل آن گذارده شده كنترل نموده و در فرم نمودار درجه حرارت يخچال ثبت نمائيد.

- از گذاردن هر نوع غذا و نوشيدني در يخچال حاوي واكسن خودداري شود، زيرا اين مواد باعث كاهش درجه حرارت يخچال شده و به خرابي واكسنها منجر خواهد شد. از طرف ديگر گذاردن مواد خوراكي در يخچال موجب مي‌شود كه به دفعات، درب يخچال باز و بسته شده و در نتيجه حرارت داخل يخچال دائماً تغيير كرده و احياناً‌ بالاتر از 8+ درجه سانتيگراد قرار گيرد. بنابراين از باز كردن درب يخچال جز در مواقعي كه نياز به خارج نمودن واكسن است، خودداري نموده و دقت نمائيد كه درب يخچال كاملاً‌ بسته شده باشد. (‌لازم است درب يخچال قفل داشته باشد).

- لبه متحرك سيني آبگير زير قسمت فريزر و يخچال بايستي به‌طرف بيرون باشد تا هواي فريزر بتواند داخل يخچال نفوذ كند.

- براي هر يخچال گازي دو عدد سيلندر گاز بايد تهيه شود تا در صورت لزوم تعويض شود و در اولين فرصت نسبت به پرنمودن سيلندر خالي، اقدام گردد.

- اگر يخچال نفتي است، هميشه بايد نفت به اندازه كافي براي سوخت يخچال، ذخيره داشته باشيد و هر روز مخزن نفت يخچال را پرنمائيد و در صورتيكه مخزن نفت فيلتر (صافي) نداشته ‌باشد، قبلاً‌ نفت را از يك صافي عبور داده و سپس وارد مخزن نمائيد تا از ايجاد رسوب در ته مخزن نفت آن جلوگيري بعمل آيد. (براي اينكار مي‌توانيد از يك تكه‌ پارچه توري استفاده نمائيد)‌. همچنين فتيله آن را مرتب تميز نموده و آن را طوري تنظيم نمائيد كه شعله آن آبي رنگ و يكنواخت باشد.

- يخچال را بطور مرتب برفك زدايي نمائيد.

در يخچالهاي نگهداري واكسن اجراي نكات زير ضروريست :‌

- واكسن و حلال مخصوص آن را در طبقه مخصوص همان واكسن نگهداري نمائيد.

- كيسه‌هاي يخ را در قسمت فريزر يخچال قرار دهيد.

- ظروف حاوي آب را در قسمت پائين يخچال قرار دهيد تا زمانيكه يخچال خاموش مي‌شود هواي سرد در اطراف واكسنها و حلالها در جريان باشد.

- يخچال نگهداري واكسن بايد فاقد هرگونه نقص فني باشد.

- يخچال بايد در محلي مناسب و دور از گرما و نورآفتاب قرارگيرد بطوريكه پشت آن با ديوار 15 تا 20 سانتي‌متر فاصله داشته باشد.

رعايت اين فاصله از ديوار باعث مي‌شود كه هوا بخوبي در پشت يخچال جريان پيدا كرده و ضمن افزايش كارايي يخچال، عمر مفيد آن را نيز زياد كند.

- يخچال بايد در جاي خود تراز شده باشد.

طريقه چيدن آيس‌بگ و واكسنها در داخل يخچال :‌

آيس‌بگ و واكسنها را بايد بشرح ذيل در يخچال قرار داد.

- در قسمت فريزر يخچال آيس‌بگ‌ها بايد بصورت ايستاده قرار داده شوند و در صورتيكه امكان ايستاده قرار دادن آيس‌بگ‌ها وجود نداشته باشد، ترجيحاً‌ بايد به حالت خوابيده به پهلو قرار داده شوند. (مطابق شكل صفحه 7)

- در طبقه فوقاني يخچال واكسنهاي فلج اطفال، ب.ث.ژ، MMR و سرخك قرار داده شوند.

- در طبقه مياني واكسنهاي سه گانه، دوگانه، هپاتيت و محلول توبركولين قرار داده شوند.

- در طبقه تحتاني شيشه‌هاي حاوي آب نمك گذاشته شود.

- در يخچالهاي صندوقي واكسنهاي سرخك،BCG ،MMR ، MR و OPV را در قسمت كف يخچال و با فاصله قرار دهيد و واكسنهاي حساس به سرما را در سبد مخصوص واكسن كه در داخل يخچال مي‌باشد بگذاريد.

آيس بگهاي يخ نزده را سمت راست قرار دهيد

قسمت فريزر:

واكسنهاي OPV، BCG، سرخكMMR و واكسنهاي لئوفيليزه

اولويت مصرف

دماسنج

واكسنهاي HepB , dT , DT , DPT

ترموستات

قسمت يخچال :

آيس بگهاي يخ‌زده را از سمت چپ فريزر برداريد

واكسنهايي كه تاريخ مصرف بالاتر دارند

واكسنهايي كه تاريخ مصرف كمتر دارند

جعبه حاوي ويالهاي باز شده

آيس بگهاي يخ نزده

نحوه نگهداري واكسن در سطوح مختلف

واكسن	محل نگهداري	مدت نگهداري	درجه حرارت نگهداري به سانتي‌گراد
OPV	مركز	تا پايان تاريخ انقضاء	15- تا 25-
استان	تا سه ماه	15- تا 25-
شهرستان	تا يكماه	2 تا 8
Measles MR,MMR,BCG	مركز	تا پايان تاريخ انقضاء	15- تا 25- يا 2 تا 8
استان	تا سه ماه	15- تا 25- يا 2 تا 8
شهرستان	تا يكماه	2 تا 8
ساير	مركز	تا پايان تاريخ انقضاء	2 تا 8
استان	تا سه ماه	2 تا 8
شهرستان	تا يكماه	2 تا 8

برفك‌زدايي يخچال :

برفك‌زدايي يعني خارج كردن توده‌هاي يخي كه در اطراف قسمت فريزر يخچال جمع شده است. اين كار را زماني انجام دهيد كه قطر يخ بيش از نيم سانتيمتر باشد.

طريقه برفك‌زدايي :

ابتدا به‌وسيله آيس‌بگ درجه حرارت يخدان يا واكسن كارير را بين 2+ تا 8+ درجه سانتيگراد تنظيم نموده بعد واكسنها را به آن انتقال دهيد، سپس ‌اگر يخچال برقي است دو شاخه يخچال را از پريز برق خارج نمائيد ‌و اگر يخچال گازي يا نفتي است اجاق آن را خاموش كنيد. ‌يك ظرف آب گرم را در داخل يخچال قرار داده و با يك تكه پارچه آغشته به آب گرم يخها را پاك كنيد (اين كار باعث مي‌شود يخها زودتر آب شوند). وقتي يخها كاملاً‌ آب شدند داخل يخچال را تميز و خشك نمائيد. اگر يخچال برقي است دوشاخه آن را به پريز برق وصل كنيد و اگر گازي يا نفتي است آنرا روشن نمائيد. درب يخچال را ببنديد و وقتي درجه حرارت آن بين 2 تا 8+ درجه سانتيگراد تنظيم شد واكسنها را درون آن بگذاريد.

توجه : براي جدا كردن يخها از جداره قسمت فريزر نبايد از كارد يا وسايل نوك تيز استفاده كرد، چون اين وسايل ممكن است جدار يخدان يخچال را سوراخ كنند و باعث خرابي آن گردد.

- اگر بيشتر از يك بار در ماه نياز به برفك زدايي داريد، ممكن است بيش از حد درب يخچال باز و بسته مي‌شود يا اينكه درب يخچال بدليل خراب بودن خوب بسته نمي‌شود و يا اينكه نوار يخچال نياز به تعويض دارد.

كلدباكس (‌يخدان) :‌

كلد‌باكسها داراي ديواره و درب ضخيم هستند و از مواد مخصوصي ساخته شده‌اند كه گرما را از خود عبور نمي‌دهند.

كلد باكس:

كلدباكسها داراي فضاي مجزا براي كيسه‌هاي يخ بوده و مي‌توان واكسنها و حلالها را با آن حمل نمود. كلدباكس جهت نگهداري واكسن براي مدت كوتاه (7-2 روز) قابل استفاده مي‌باشد.

اين وسيله براي حمل و نقل و نگهداري مقدار زيادي واكسن بكار مي‌رود و معمولاً‌ براي توزيع واكسن از مركز بهداشت شهرستان به مراكز بهداشتي درماني استفاده مي‌شود، همچنين براي نگهداري واكسن در مركز بهداشت شهرستان و مراكز بهداشتي درماني هنگام خرابي يخچال و يا برفك‌زدايي استفاده مي‌شود. (در اماكن دور از دسترس و سياري از واكسن‌ كاريرها استفاده مي‌شود).

مدلهاي مختلفي از كلدباكسها وجود دارد كه داراي حجم متفاوت مي‌باشند. هر مركز بهداشتي درماني به يك كلدباكس نياز دارد.

مناسب‌ترين كلدباكسها براي مراكز بهداشتي درماني بايد داراي ويژگيهاي زير باشد:

1. ميزان فضاي لازم جهت جاسازي واكسنهاي مركز را داشته باشد.

2. جنس آن طوري باشد كه بتواند 2 تا 7 روز واكسن را در درجه حرارت مطـلوب نگـهداري نمايد.

3. فضاي مجزا براي كيسه‌هاي يخ داشته باشد.

4. وزن و حجم آن با توجـه به نـوع وسـيله نقلــيه جـهت حـمل و نـقل ماننـد اتومبيـل يا موتورسيكلت مناسب باشد.

واكسن‌كارير :

واكسن‌كاريرها مانند كلدباكسها از مواد مخصوصي ساخته شده‌اند كه گرما را از خود عبور نمي‌دهند و داراي فضاي مجزا جهت جاسازي كيسه‌هاي يخ مي‌باشند و مي‌توانند با آن واكسنها و حلالها را حمل نموده و يا موقتاً نگهداري نمايند. واكسن‌كارير از كلدباكس كوچكتر بوده و افراد براحتي مي‌توانند آن را حمل نمايند ولي نمي‌تواند بيشتر از 48 ساعت واكسن را نگهداري نمايد.

واكسن كارير

واكسن‌كاريرها براي حمل واكسنها و حلالها در مراكز بهداشتي درماني، خانه‌هاي بهداشت و تيم‌هاي سيار استفاده مي‌شوند. ضمناً‌ براي نگهداري موقت واكسن در زمانيكه يخچال مشكل پيدا مي‌كند و يا برفك‌زدايي مي‌شود نيز مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

· pad Foam :

pad Foam از يك اسفنج نرم ساخته مي‌شود كه بالاي كيسه يخ‌ها در درب واكسن‌كارير قرار مي‌گيرد داراي شكاف گرد به اندازه ويال واكسن مي‌باشد و واكسنها در هنگام واكسيناسيون در آن شكاف گذاشته مي‌شوند. از اين وسيله به‌عنوان نگهداري موقت براي واكسنهاي باز نشده داخل واكسن‌كارير و همچنين براي نگهداري واكسنهاي بازشده در صورتيكه در شكاف آن قرار گيرد استفاده مي‌شود. قبلاً‌ از كيسه‌هاي يخ براي اينكار استفاده مي‌شده ولي اكنون پيشنهاد مي‌شود كه از pad Foam استفاده گردد.

آيس‌بگ (كيسه يخ)‌ :

آيس‌بگ‌، محفظه چهارگوش پلاستيكي است كه به شكل مكعب مستطيل ساخته شده، فضاي داخل آن پر از آب شده و منجمد مي‌گردد. در روي برخي از انواع آيس‌بگ‌ها حفره‌هايي وجود دارد كه مي‌توان در هنگام واكسيناسيون ويال واكسن را در داخل آن قرار داد. دو برجستگي در دو طرف درب آيس‌بگ وجود دارد كه در هنگام ريختن آب در داخل آيس‌بگ، خالي باقي مي‌ماند، اين فضا باعث مي‌شود كه در هنگام يخ‌زدن آب و افزايش حجم آن از تركيدن آيس‌بگ جلوگيري كند.

از آيس‌بگ‌ها در موارد زير استفاده مي‌شود:

- براي حفظ درجه حرارت مناسب واكسنها در هنگام واكسيناسيون.

- براي حفظ درجه حرارت مناسب در داخل كلدباكس و واكسن‌كارير.

توجه : توصيه مي‌شود از چگونگي منجمد شدن كيسه‌هاي يخ قبل از استفاده در واكسن‌كارير يا كلدباكس آگاه باشيد.

· نكات مهم در مورد آيس‌بگ :

- قرار دادن كيسه‌هاي يخ بيرون از واكسن‌كاريرها يا كلدباكسها قدرت سردكنندگي آن را كاهش مي‌دهد.

- توصيه مي‌شود در هنگام واكسيناسيون, واكسنها را روي pad Foam و يا ظرف حاوي يخ قرار داده تا واكسنها محافظت شوند.

- در صورتيكه از ظرف حاوي يخ استفاده مي‌كنيد چون يخ‌ها بسرعت آب مي‌شوند و ممكن است ويالهاي واكسن در آب غوطه‌ور شده و برچسب آنها جدا شود لذا توصيه مي‌گردد براي جلوگيري از اين مسئله واكسنها را در يك كيسه پلاستيكي قرار دهيد و سپس در ظرف حاوي يخ بگذارد. توجه نمائيد در مورد واكسنهاي حساس به سرما از تماس مستقيم با يخ بايستي جلوگيري نمود.

اتومبيل‌هاي سردخانه‌دار :

از اين اتومبيلها براي حمل مقدار زياد واكسن استفاده مي‌گردد. سردخانه اين اتومبيلها داراي دماسنج جلوي راننده مي‌باشد كه براحتي مي‌تواند درجه حرارت آن را كنترل نمايد.

اتومبيل‌ سردخانه دار :

از اين اتومبيلها براي حمل واكسن از كارخانه سازنده و يا فرودگاه به انبار مركزي استفاده مي‌گردد، همچنين از آن براي حمل واكسن از انبار مركزي به انبار دانشگاهها و شهرستانها استفاده مي‌شود.

توجه : اين اتومبيلها مخصوص حمل و نقل واكسن و مواد بيولوژيك مي‌باشد لذا توصيه مي‌شود از استفاده آن در موارد ديگر جداً خودداري نمايند.

شاخص ويال واكسن (VVM) :

VVM برچسبي است بصورت يك دايره تيره رنگ كه يك مربع سفيد رنگ وسط آن قرار دارد، هنگاميكه ويال واكسن در معرض گرما در مدت معين قرار گيرد مربع آن تغيير رنگ مي‌دهد. كارخانه‌هاي سازنده واكسن، اين شاخص را به درب ويال واكسن يا روي آن مي‌چسبانند تا قبل از باز كردن درب ويال واكسن وضعيت VVM بررسي شود.

· مشخصات VVM:

- تغييرات رنگ آن تدريجي و غيرقابل برگشت است.

- چون روي ويال واكسن قرار دارد بهترين ابزار براي كنترل سلامت واكسن است.

- اين شاخص تا زمان مصرف واكسن در دسترس است.

- اين شاخص نمي‌تواند شاخص واكسنهايي باشد كه به سرما حساس هستند.

· چگونگي استفاده واكسن با توجه به تغيير رنگ VVM :

رنگ مربع روشن‌تر از دايره است. چنانچه تاريخ انقضاء آن نگذشته است، از واكسن استفاده كنيد.

رنگ مربع تيره‌تر شده، اما هنوز روشن‌تر از دايره اطراف آن است.چنانچه تاريخ انقضاء آن نگذشته است، از واكسن استفاده كنيد.

توجه: اين واكسنها را قبل از واكسنهايي كه هنوز مربع آن تغيير رنگ نداده استفاده نمائيد.

رنگ مربع و دايره اطراف آن هم رنگ شده‌اند.واكسن را استفاده نكنيد به مقام بالاتر گزارش كنيد.

رنگ مربع تيره‌تر از دايره اطراف آن شده است.واكسن را استفاده نكنيد به مقام بالاتر گزارش كنيد.

· CCM :

يكي ديگر از ابزارهاي نظارتي زنجيره سرما مي‌باشد كه بصورت كارتي با يك نوار شاخص كه رنگ آن در معرض دماي بالا تغيير مي‌كند ساخته شده است.

· مشخصات CCM :

- از اين ابزار براي تعيين مدت زمان قرار گرفتن واكسن در معرض دماي بالا استفاده مـي‌شود.

- تغيير رنگ CCM تدريجي و غيرقابل برگشت است.

- كارخانه‌هاي سازنده واكسن اين شاخص‌ها را به سفارش سازمان جهاني بهداشت، يونيسف و يا مصرف كننده در بسته‌هاي واكسن قرار مي‌دهند.

- معمولاً‌ براي بسته‌هاي بزرگ واكسن استفاده مي‌شود و هركارت بايد از زمان توليد تا زمان مصرف همراه همان شماره سريال واكسن باشد.

- هنگام تحويل واكسن بايد CCM را بررسي نموده و قسمت بالاي كارت را تكميل و آن را نگهداري نمائيد.

· چگونگي استفاده واكسن با توجه به تغيير رنگ CCM مربوط به‌ آن :

توجه : تغيير رنگ خانه‌هاي A، B و C تدريجي بوده و به مدت زمان قرار گرفتن در دماي بالابستگي دارد. اما تغيير رنگ خانه D تدريجي نيست و مي‌تواند در اثر يك شوك حرارتي ايجاد شود.

- اگر خانه A رنگي شود فقط واكسن پوليو را بايد در عرض سه ماه استفاده نمود اما بقيه واكسنها صدمه نديده و قابل استفاده مي‌باشند.

- اگر خانه‌هاي A و B رنگي شوند، آزمايش كنترل كيفيت واكسن پوليو بايد مجدداً انجام شود و واكسنهاي سرخك، MMR و MRو تب زرد را نيز بايد در عرض سه ماه استفاده نمود اما بقيه واكسنها قابل استفاده مي‌باشند.

- اگر خانه‌هاي A و B و C رنگي شوند براي واكسنهاي پوليو، سرخك،MMR و MR و تب زرد بايد آزمايش كنترل كيفيت مجدداً انجام شود و واكسنهاي ثلاث و BCG را بايد در عرض سه ماه استفاده نمود اما بقيه واكسنها قابل استفاده مي‌باشند.

- اگر خانه‌هاي A و B و C و D با هم رنگي شوند، بايد آزمايش كنترل كيفيت مجدداً در مورد كليه واكسنها انجام شود.

- اگر فقط خانه D به تنهايي رنگي شود، يك شوك حرارتي است و بايد براي كليه واكسنها مجدداً آزمايش كنترل كيفي انجام شود.

· Freeze watch :

يكي ديگر از ابزارهاي نظارتي زنجيره سرما مي‌باشد‌. اين وسيله شاخص انجماد است و حاوي يك كارت داراي زمينه سفيدرنگ با يك تيوپ شيشه‌اي محتوي مايع رنگي كه در يك جعبه پلاستيكي قرار گرفته مي‌باشد.

· مشخصات Freeze watch :

- اگر واكسـن در معـرض يـخ‌زدگي قرار گـيرد رنــگ مايـع مـوجود در جـعبـه پلاستيكي Freeze watch به رنگ آبي تغيير مي‌كند.

- اگر ويال واكسن بيش از يك ساعت در معرض دماي زيرصفر قرار گيرد ويال محتوي مايع رنگي مي‌تركد و مايع داخل آن بر روي صفحه سفيد رنگ پشت ويال پخش شده و باعث رنگي شدن آن مي‌شود.

- اين شاخص را براي اطلاع از يخ‌زدگي واكسنهايي كه به سرما حساس هستند مانند ثلاث، توأم بزرگسال و توأم خردسال كه در 5/6- درجه سانتيگراد منجمد مي‌شوند و يا واكسن هپاتيت ب كه در 5/0- درجه سانتيگراد منجمد مي‌شود استفاده مي‌كنند.

- هر يخچال نگهداري واكسن بايد يك Freeze watch داشته باشد.

- وجود Freeze watch در مناطق سردسير ضروري است.

- توصيه مي‌شود از Freeze watch در كلد باكس به هنگام حمل و نقل و توزيع واكسن استفاده شود.

- Freeze watch را در يخچالهايي كه دربشان از بالا باز مي‌شود در قسمت وسط آن، جايي كه واكسنهاي حساس به سرما نگهداري مي‌شود بگذاريد. بهتر است آن را در يك سبد قرار داده و دقت نمائيد كه به قسمت ديواره يخچال مخصوصاً‌ قسمتهايي كه لوله‌هاي برفـك زن قرار دارد تماس نداشته باشد چون امكان يخ‌زدن آن وجود دارد.

· روش خواندنFreeze watch :

ابتداFreeze watch را بيرون بياوريد و با دقت آن را نگاه كنيد:

اگر صفحه آن رنگي شده بود واكسنها را استفاده نكنيد و به مقام بالاتر گزارش دهيد. اما اگر رنگي نشده بود، آن را از يخچال خارج كرده و محكم تكان دهيد و يا اينكه سه مرتبه لبه آن را روي يك سطح سفت بزنيد، در اين صورت اگر مايع رنگي آن پخش شد و صفحه آن را رنگي كرد، واكسنهاي موجود در آن يخچال در معرض يخ زدگي قرار گرفته و نبايد مصرف شوند و به مقام بالاتر گزارش كنيد. اما اگر با ضربه‌زدن نيز مشكلي ايجاد نشد آن را به يخچال باز گردانيد.

· مشخصاتFreeze-tag :

- اگر Freeze tag در معرض دماي زير صفر با اختلاف°3/0 ± سانتيگراد بيشتر از يك ساعت قرار گيرد صفحه نمايشگر از وضعيت خوب به وضعيت خطر تغيير حالت مي‌دهد.

- اين وسيله براي آگاهي از يخ‌زدگي واكسنهاي حساس به سرما مانند ثلاث، توأم و هپاتيت ‌ب بكار مي‌رود و در بسته‌بندي اين واكسنها نيز براي نقل و انتقال استفاده مي‌گردد.

- مدت عمر Freeze-tag پنج سال است.

دماسنج‌ها :

در تسهيلات بهداشتي از دو نوع دماسنج جيوه‌اي و عقربه‌اي براي پايش دماي يخچال، كلدباكس و واكسن كارير استفاده مي‌نمايند.

دماسنج‌ جيوه‌اي دماسنج عقربه‌اي· دماسنج جيوه‌اي :

در دماسنج جيوه‌اي مايع رنگي كه در داخل لوله آن وجود دارد، هر چه به سمت بالا برود دماي گرمتر را نشان مي‌دهد و هرچه به سمت پائين بيايد دماي سردتر را نشان مي‌دهد.

· دماسنج عقربه‌اي :

در دماسنج عقربه‌اي، عقربه در حول صفحه مدرج حركت كرده و مي‌توان از طريق اعداد مثبت و منفي كه روي صفحه وجود دارد دما را اندازه گرفت. دقت دماسنج‌هاي عقربه‌اي در طي زمان كم مي‌شود. اكثر دماسنج‌هاي عقربه‌اي را مي‌توان از طريق پيچ پشت آن با يك دماسنج دقيق‌تر و يا از طريق دمايي كه دماسنج جيوه‌اي نشان مي‌دهد تنظيم نمود. اما مطمئن باشيد كه هنوز هم دماسنج عقربه‌اي دقيق‌تر است.

ترموگرافها :

يكي ديگر از ابزارهاي نظارتي زنجيره سرما ترموگرافها مي‌باشند كه معمولاً‌ براي پايش وضعيت نگهداري واكسن در سردخانه‌ها، يخچالها و اتومبيل‌هاي سردخانه‌دار استفاده مي‌شود. دو نوع ترموگراف در بازار وجود دارد. يكي ترموگرافهاي مكانيكي و ديگري ترموگرافهاي ديجيتالي.

· ترموگراف مكانيكي :

اين ابزار تشكيل شده از يك موتور، دو قلم و يك صفحه كاغذي مدرج كه دماي سردخانه به‌وسيله قلمها روي آن رسم مي‌شود. براي پايش وضعيت نگهداري واكسن در سردخانه‌ها وسيله مناسبي است اما براي يخچالها و اتومبيلهاي سردخانه‌دار نمي‌توان از آن استفاده كرد. تكنولوژي آن قديمي شده و لوازم يدكي آن در بازار كمياب است.

· ترموگراف ديجيتالي :

اين وسيله يك سخت افزار كوچك مي‌باشد كه داراي يك برنامه نرم افزاري است كه به‌وسيله آن مي‌توان نمودار دما را رسم كرد. اين وسيله بهترين ابزار براي پايش وضعيت نگهداري واكسن در سردخانه‌ها، يخچالها و اتومبيلهاي سردخانه‌دار مي‌باشد و انواع مختلف آن در بازار موجود مي‌باشد.

چگونگي بكارگيري تجهيزات زنجيره سرما :

تجهيزات زنجيره سرما شامل يخچالها، كلدباكسها و واكسن‌كاريرها بايد به نحوي نگهداري شوند كه بتوانند واكسنها و حلالها را در دماي مطلوب نگهداري نمايند.

نكته:

در هر مركز بهداشتي يك نفر بايد مسئوليت يخچال نگهداري واكسن و ديگر تجهيزات زنجيره سرما را به عهده داشته باشد مسئوليت اين شخص شامل:

- ذخيره كردن واكسنها، حلالها و آيس‌بگ‌ها ؛

- بازديد و ثبت دماي يخچال نگهداري واكسن دوبار در روز در تمام ايام هفته ؛

- نگهداري تجهيزات زنجيره سرما.

تمامي كاركنان واحدهاي بهداشتي بايد بدانند كه چگونه تجهيزات زنجيره سرما را پايش كنند و در مواقعي كه دما بالا يا پائين مي‌رود چه كاري انجام دهند.

يخچالهاي واكسن :

واكسنها، حلالها و آيس‌بگها بايستي در يخچالهاي مخصوص نگهداري واكسن گذاشته شود. هرگز واكسنها را در درب يخچال نگذاريد چون در مناطقي كه دماي محيط گرم است واكسنهاي چيده شده در درب يخچال هنگام باز شدن درب، در معرض دماي محيط قرار مي‌گيرند. واكسنهاي تاريخ گذشته و همچنين واكسنهايي را كه VVM آنها غيرقابل مصرف بودن واكسن را نشان مي‌دهد نگهداري نكنيد. واكسنهاي بازسازي شده را بيشتر از 6ساعت نگهداري نكنيد. آنها را دقيقاً‌ طبق دستورالعمل كشوري معدوم و به سطوح بالاتر گزارش نمائيد. غذا و نوشيدني را در يخچال واكسن نگهداري ننمائيد. درب يخچال واكسن را به‌طور متناوب باز ننمائيد چون اين عمل باعث مي‌گردد تا دماي آن گرم شود.

يخچال واكسن داراي دو قسمت مي‌باشد :

يك قسمت اصلي يخچال كه واكسنها و حلالها را در آن نگهداري مي‌كنند و دماي آن بايد بين 2 تا 8 درجه سانتيگراد تنظيم گردد. براي تنظيم دماي يخچال از ترموستات استفاده مي‌شود. قسمت دوم، فريزر يخچال مي‌باشد كه جهت منجمد كردن آيس‌بگها استفاده مي‌شود. چنانچه يخچال خوب كار كند دماي فريزر آن بين 5- تا 15- درجه سانتيگراد خواهد بود.

· آماده‌سازي يخچالهاي نگهداري واكسن :

1. گذاشتن آيس‌بگها در قسمت فريزر يخچال جهت منجمد شدن.

2. تمام واكسنها و حلالها بايد در قسمت اصلي يخچال نگهداري شوند. اگر فضاي كافي براي نگهداري در اين قسمت نداريد، حلالها را در دماي محيط نگهداري نمائيد اما بايد توجه داشته باشيد كه قبل از مصرف دماي حلالها را در يخچال به دماي واكسنها برسانيد.

3. جعبه‌هاي واكسن را در يخچال طوري قرار دهيد كه هوا در بين آنها در جريان باشد. واكسنهاي حساس به سرما را دور از قسمت فريزر يخچال و در طبقه انتهايي يخچال دور از بدنه پشتي آن نگهداري نمائيد تا يخ نزند.

4. با توجه به اينكه ايران استراتژي استفاده از واكسنهاي چند دوزي باز شده را اعمال مي‌كند، واكسنهاي باز شده، TT, Td, DPT, OPV و Hep B را در نوبت كاري بعدي در اولويت مصرف قرار دهيد.

استراتژي واكسنهاي چند دوزي:

ويالهاي واكسنهاي چند دوزي TT, Td, DPT, OPV , Hep B Hib, DTP- و Hep B كه يك دوز يا بيشتر از آن در طي يك نوبت واكسيناسيون مصرف شده است مي‌تواند در طي چهارهفته مورد استفاده قرار گيرد در صورتيكه همه شرايط زير را دارا باشد:

- تاريخ انقضاء آن نگذشته باشد.

- واكسنها در تمام اوقات در شرايط مناسب زنجيره سرما نگهداري شده باشند.

- ويال واكسن در آب غوطه‌ور نشده باشد.

- در هنگام كشيدن واكسن در سرنگ، تمامي روشهاي استريل كاركردن رعايت شده باشد.

- اگر داراي VVM است، VVM آن قابليت مصرف را تأئيد كند.

5. ويالهاي واكسن داراي VVM را كه در معرض حرارت قرار گفته (VVM آن كمي رنگي شده)‌ در سبدي كه برچسب «اولويت استفاده» را دارد نگهداري نمائيد و در نوبت بعدي واكسيناسيون اين ويالها را مصرف كنيد.

6. فقط ويالهاي واكسنهاي سالم را در يخچال نگهداري كنيد و از گذاشتن واكسنهاي تاريخ گذشته، واكسنهاي بازسازي شده روزهاي قبل و واكسنهايي كه مربع VVM آن با دايره همرنگ شده خودداري نمائيد.

7. آيس‌بگهاي پر از آب را كه فريز نشده‌اند در طبقه پائين يخچال نگهداري كنيد چون اين امر باعث مي‌شود كه در موقع قطع برق به حفظ سرماي يخچال كمك كند.

· آماده‌سازي كلدباكسها و واكسن‌كاريرها براي نگهداري و حمل و نقل واكسن :

واكسنها را به شرح زير در داخل كلدباكسها و واكسن‌كاريرها قرار دهيد:

مرحله 1 : در ابتداي روز كاري،‌ همه آيس‌بگهاي يخ زده‌اي را كه نياز داريد از فريزر برداريد و درب آن را ببنديد.

مرحله 2 : آيس‌بگهايي را كه در شرايط مناسب يخ زده‌اند در حرارت اطاق قرار دهيد تا شروع به آب شدن كند. (براي مطمئن شدن از وضعيت مناسب آيس‌بگها از طريق تكان دادن و گوش دادن به صداي آب مي‌توانيد آن را كنترل نمائيد) اين امر از يخ‌زدن واكسنهاي حساس به سرما، جلوگيري مي‌كند.

مرحله3 : آيس‌بگهاي يخ‌زده‌اي را كه مناسب هستند در هر چهار طرف كلدباكس يا واكسن‌كارير در مقابل يكديگر و در صورتيكه نياز باشد در كف آن قرار دهيد. (با يك دماسنج مي‌توانيد درجه حرارت كلدباكس يا واكسن‌كارير را اندازه بگيريد).

مرحله 4 : واكسنها و حلالها را در وسط كلدباكس يا واكسن‌كارير قرار دهيد.

مرحله 5 : يك شاخص انجماد را در آن قرار دهيد.

مرحله6 : در واكسن‌كاريرها يك Foam padرا بالاي آيس‌بگها بگذاريد و در كلدباكسها مي‌توانيد يك Foam pad را بگذاريد و سپس آيس‌بگها را روي آن قرار دهيد.

مرحله 7 : درب كلدباكس يا واكسن‌كارير را محكم ببنديد.

توجه : به‌منظور حفظ سرماي داخل Cold Box بهتر است از قالبهاي يخ استفاده نشود. اما در صورتيكه آيس‌بگ به مقدار كافي نداريد به طريق زير مي‌توانيد از قالبهاي يخ استفاده نمائيد.

- يك كيسه پلاستيكي انباشته از قالبهاي يخ در كف كلدباكس يا واكسن‌كارير قرار دهيد.

- واكسنها و حلالها را در يك كيسه پلاستيكي سالم بگذاريد و آن را محكم ببنديد. سپس شاخص انجماد را در آن بگذاريد و اطمينان حاصل كنيد كه برچسب واكسنها و حلالها توسط آب ناشي از آب شدن يخها جدا نمي‌شوند، واكسنها را به‌وسيله يك قطعه مقوا از آيس‌بگها جدا كنيد.

- يخ را بر روي واكسنها قرار ندهيد.

- يك Foam pad را روي واكسنها قرار داده و درب كلدباكس يا واكسن‌ كارير را محكم ببنديد.

· چگونگي فريز كردن آيس‌بگها :

براي فريز كردن آيس‌بگها حداقل 24 ساعت وقت لازم است، زيرا انجماد مناسب براي استفاده از آيس‌بگها جهت نگهداري خوب واكسنها ضروري مي‌باشد. بايد مطمئن بودكه آيس‌بگها از نظر تعداد و اندازه با كلدباكسها و واكسن‌كاريرهايي كه استفاده مي‌شود هماهنگ و مناسب باشند.

· مراحل فريز كردن آيس‌بگ :

- آيس‌بگ را پر از آب كرده و كمي از فضاي بالاي آن را خالي بگذاريد و در پوش آن را محكم ببنديد.

- هر آيس‌بگي را كه پر از آب مي‌كنيد برعكس نگهداريد و فشار دهيد تا مطمئن شويد نشت نداشته باشد.

- آيس‌بگها را عمودي و يا بر روي كناره‌هايشان در فريزر بگذاريد طوريكه سطح هر بسته يخ با سطح صاف فريزر در تماس باشد و درب فريزر را ببنديد.

- فريزر يخچالها مي‌تواند تا 6 بسته آيس‌بگ بزرگ يا 12 بسته آيس‌بگ كوچك را در روز منجمد كند. تعداد آيس‌بگهاي بيشتر به زمان زيادتري براي يخ بستن نياز خواهد داشت.

- آيس‌بگها را حداقل مدت 24 ساعت براي انجماد كامل در فريزر نگهداريد.

- بعد از مدت 24 ساعت مي‌توانيد از آيس‌بگها استفاده نمائيد.

توجه :

آيس‌بگهاي فريز نشده اضافي را در طبقه پائين يخچال نگهداريد تا در صورت قطع برق بتواند براي مدتي يخچال را سرد نگهدارد. اين عمل باعث مي‌شود كه در موقع فريز كردن، آيس بگ‌ها به‌طور نسبي سريعتر يخ ببندند. ضمناً آيس‌بگهاي فريز شده اضافي را در داخل يخچال ذخيره نكنيد چون اين عمل خطر منجمد نمودن واكسنهاي حساس به سرما را افزايش مي‌دهد.

توجه:

مطمئن شويد كه آيس‌بگها قبل از گذاشتن در كلدباكس يا واكسن‌كاريري كه حاوي واكسنهاي حساس به سرما هستند شروع به آب شدن نموده‌اند.

· چگونگي كنترل و تنظيم درجه حرارت يخچال نگهداري واكسن :

براي پايش درجه حرارت قسمت اصلي يخچال، شما به يك دماسنج و يك فرم نمودار درجه حرارت ‌كه بايستي به سطح بيروني درب يخچال نصب شود نياز داريد.

· مراحل پايش درجه حرارت يخچال :

- ترموستات يخچال را در سردترين وقت روز بين 2 تا 4 درجه سانتيگراد بالاي صفر تنظيم نمائيد.

- دماي ترمومتر را در شروع كار در صبح و قبل از ترك محل كار در عصر پايش نمائيد. اگر درجه حرارت بين 2 تا 8 درجه سانتي گراد بالاي صفر بود به ترموستات دست نزنيد.

- پايش دماي يخچال روزي دوبار در تمام ايام هفته (تعطيل و غيرتعطيل) بايد انجام شود.

- دماي يخچال را به روز و زمان در فرم نمودار درجه حرارت ثبت و رسم كنيد.

- وقتي كه يك فرم نمودار درجه حرارت تكميل شد آن را با يك فرم جديد تعويض نمائيد و فرمهاي تكميل شده را بايگاني نمائيد.

· مراحل نحوه تنظيم درجه حرارت يخچالهاي نگهداري واكسن:

1. اگر درجه حرارت كمتر از 2 درجه سانتيگراد بالاي صفر بود:

- ترموستات را روي درجه كمتر قرار دهيد تا يخچال گرمتر شود.

- بسته بودن درب فريزر را كنترل كنيد، نوار درب آن ممكن است خراب شده باشد.

- واكسنهاي حساس به سرما (Hib, HepB, Td, DT, DTP) را كنترل كنيد، به‌وسيله استفاده از Shake test ببينيد آيا واكسنها از سرما صدمه ديده‌اند يا خير.

2. اگر درجه حرارت بالاتر از 8 درجه سانتي‌گراد بالاي صفر بود:

- مطمئن شويد كه يخچال در حال كار كردن است. اگر نه، كنترل كنيد كه آيا نفت، گاز و يا برق براي كار كردن يخچال وجود دارد يا خير.

- كنترل كنيد كه درب يخچال و فريزر بطور مناسب بسته باشد. ممكن است نوار درب آن خراب شده باشد.

- ممكن است برفك زدن قسمت فريزر مانع انتقال سرما به قسمت‌هاي ديگر يخچال شود. در اين صورت آن را برفك‌زدايي كنيد.

- درجه ترموستات را بالا ببريد تا يخچال سردتر شود.

- اگر نمي‌توانيد درجه حرارت را بين 2 تا 8 درجه سانتيگراد بالاي صفر نگهداريد، واكسنها را به محل مناسب ديگري انتقال دهيد تا يخچال تعمير شود.

آگاه باشيد:

- ترموستات را بعد از قطع برق به يك درجه بالاتر تنظيم نكنيد چون اين مي‌تواند باعث يخ‌زدن واكسنها شود.

- ترموستات را هنگام دريافت و ذخيره‌سازي واكسن‌هاي جديد در درجـه بالاتـر تنظيم نكنـيد چون اين مي‌تواند باعث يخ‌زدن واكسنها شود.

· چگونگي كنترل و تنظيم درجه حرارت در كلدباكسها و واكسن‌كاريرها :

· اگر آيس‌بگهاي درون كلدباكس يا واكسن‌كارير كاملاً‌ آب شده باشد :

- همه ويالهاي بازسازي شده را خارج كنيد.

- وضعيت VVM واكسنها را كنترل نمائيد و واكسنهايي را كه قابل استفاده هستند. هر چه سريع‌تر به يك يخچال ديگر كه خوب كار مي‌كند منتقل كنيد.

- اگر واكسنها VVM ندارند و فقط براي مدت كوتاهي در معرض گرما بوده‌اند آنها را به يخچال بر گردانيد و در اولويت مصرف قرار دهيد.

نحوه نگهداري تجهيزات زنجيره سرما:

نحوه نگهداري يخچالهاي واكسن :

يك يخچال فقط در صورتي خوب كار مي‌كند كه به‌طور مناسب نصب شده باشد و به‌طور منظم تميز و برفك‌زدايي شود. ضخامت يخ در فريزر يخچال باعث گرم شدن آن مي‌شود و چون يخچال خوب كار نمي‌كند برق، گاز يا نفت بيشتري مصرف مي‌كند. شما بايد وقتيكه ضخامت يخ فريزر يخچال به 5/0 سانتيمتر رسيد يا اينكه ماهيانه يكبار آنرا برفك‌زدايي كنيد.

· وقتيكه يك يخچال واكسن خراب مي‌شود چه كاري بايد انجام داد :

در صورتيكه يخچال واكسن از كار بيافتد، ابتدا واكسنها را محافظت كنيد و سپس يخچال را تعمير نمائيد.

· محافظت واكسنها :

تا زمانيكه يخچال تعمير شود واكسنها را به جاي ديگري انتقال دهيد. اگر تصور مي‌كنيد مشكل طي مدت كوتاهي برطرف خواهد شد، از كلدباكس يا واكسن‌كاريري كه به‌وسيله آيس‌بگ درجه حرارت آن به حد مطلوب رسيده استفاده نمائيد. اما اگر فكر مي‌كنيد برطرف كردن مشكل طولاني‌تر مي‌شود، از يخچال ديگري استفاده كنيد.

· تعمير يخچال به منظور راه‌اندازي آن :

ابتدا منبع برق، گاز يا نفت را كنترل نمائيد. در صورتيكه برق قطع است واكسنها را به يك يخچال ديگر انتقال دهيد تا برق اصلاح شود و يا اگر گاز يا نفت موجود نيست هر چه سريعتر نسبت به تهيه آن‌ها اقدام كنيد. اما اگر يخچال خراب است آن را تعمير نمائيد و اگر نمي‌توانيد تعمير كنيد به مسئولين بالاتر گزارش كنيد و پايين آمدن درجه حرارت را بر روي نمودار درجه حرارت يخچال ثبت كنيد.

· نحوه نگهداري كلدباكسها و واكسن كاريرها :

كلدباكسها و واكسـن‌كاريرها بايد پس از استـفاده به‌خوبي خشك شـوند چون بستـن درب واكسن كاريرهاي مرطوب باعث رشد قارچ در داخل آن‌ها شده و ممكن است نوار درب آنها صدمه ببينند. درصورت امكان اين وسايل را با درب باز (در موقع عدم استفاده) نگهداري كنيد.

ضربه و نور خورشيد مي‌تواند باعث تركهايي در ديواره‌ها و درب كلدباكسها و واكسن‌كاريرها شود و اگر اين اتفاق رخ دهد واكسنها در معرض حرارت قرار خواهند گرفت.

در صورتيكه ديواره يك كلدباكس يا واكسن‌كارير ترك كوچكي داشته باشد شما مي‌توانيد با يك نوار چسب آن را تعمير كنيد تا زمانيكه آن را تعويض نمائيد.

Shake Test :

اين تست مي‌تواند به ما كمك كند تا يخ‌زدگي واكسنهاي (HepB, Td, DT, DTP) را تشخيص دهيم و ببينيم واكسنها آسيب ديده‌اند يا خير.

رنگ واكسنهاي مذكور بعد از يخ‌زدن در مدتي كوتاه تيره مي‌شود و بعد از تكان دادن به‌سرعت رسوبات در ته ويال ته‌نشين مي‌شود. ته‌نشيني رسوب در ويالي كه يخ‌زده است نسبت به ويال يخ نزده از همان كارخانه سريع‌تر است.

شيك تست براي همه جعبه‌هايي كه شاخص‌هاي انجماد در آن فعال شده است و يا درجه حرارت ترمومتر زير صفر را نشان داده است بايستي انجام گيرد.

روش كار :

مرحله 1 : يك نمونه كنترلي يخ‌زده آماده نمائيد: براي اينكار ابتدا يك ويال واكسن را از همان سريال و كارخانه كه مي‌خواهيد آن را آزمايش كنيد برداريد. محتويات ويال را منجمد كنيد (‌حداقل 10 ساعت در 10 درجه سانتيگراد زير صفر نگهداريد) و سپس بگذاريد تا آب شود. اين نمونه كنترلي است. به روشي ويال را علامت‌دار كنيد تا به راحتي قابل شناسايي باشد و اشتباهاً مورد استفاده قرار نگيرد.

مرحله 2 : يك نمونه آزمايشي را انتخاب كنيد: براي اينكار يك ويال واكسن را از واكسنهايي كه مشكوك به يخ‌زدگي هستيد برداريد.

مرحله 3 : نمونه‌هاي كـنترلي و آزمايشي را با همديگر در يك دسـت بگيريـد و بـراي مدت 10 تا 15 ثانيه تكان دهيد.

مرحله 4 : هر دو ويال را روي يك ميز قرار دهيد و تا مدتي از تكان دادن آنها خودداري كنيد.

مرحله 5 : مقايسه ويالها: هر دو ويال را در مقابل نور مشاهده كنيد. در صورتيكه ميزان ته‌نشيني رسوب نمونه آزمايشي خيلي كندتر از نمونه كنترلي است، نمونه آزمايشي با احتمال زياد يخ نزده و مي‌تواند مورد استفاده قرار گيرد. اما در صورتيكه ميزان ته‌نشيني هر دو ويال مشابه بود، نمونه آزمايشي به احتمال زياد در اثر يخ‌زدگي آسيب ديده و نبايد مورد استفاده قرار گيرد.

توجه كنيد كه برخي ويالها برچسب‌هاي بزرگي دارند كه محتويات ويال را پنهان مي‌كند و در نتيجه ديدن فرآيند ته‌نشيني رسوب را مشكل مي‌كند. درچنين شرايطي ويالهاي كنترلي و آزمايشي را برعكس كنيد و ته‌نشيني رسوب را در گردن ويال مشاهده نمائيد. در صورتيكه روش آزمايش نشان مي‌دهد كه نمونه آزمايشي در اثر يخ‌زدگي آسيب ديده بايستي فوراً به مسئول بالاتر گزارش كنيد. كليه واكسنهايي كه ممكن است يخ‌زده باشند جدا نمائيد و اطمينان حاصل كنيد كه هيچكدام توزيع و مصرف نمي‌شوند.

توجه: نمونه‌هاي يخ‌زده فقط زماني براي Shake Test مي‌توانند مورد استفاده قرار گيرند كه واكسنها از يك شماره سريال و از يك كارخانه باشند.

حساسيت به نور :

نهايتاً‌ برخي واكسنها به نور قوي خيلي حساسند و در معرض نور ماوراء بنفش قدرتشان را از دست مي‌دهند. نتيجتاًَ هميشه بايستي در مقابل نور قوي مورد محافظت قرار گيرند، واكسنهاي BCG، سرخك، MR،‌ MMR و سرخجه حساسيت يكساني به نور و گرما دارند. ويالهاي اين واكسنها را از شيشه قهوه‌اي تيره مي‌سازند چون اين شيشه‌ها تا حدي واكسن را در مقابل نور محافظت مي‌كند، اما باز هم بايد واكسنهاي مذكور را در مقابل نور قوي محافظت كنيم.

دستورالعمل کشوری زنجیره سرما

دانلود دستورالعمل زنجیره سرما

مطالب مشابه :

زنجيره سرما

دانلود دستورالعمل زنجیره سرما

درمان دارويي آسم