بازار در تهران قدیم
ارسالی: آقای بهروز جعفری(با تشکر)
بازار در تهران قديم...
بازار بزرگ تهران از جمله بازارهاي مهم ايران مي‌باشد كه در دو سده‌ي اخير نقش زيادي در تحولات سياسي ـ اجتماعي جامعه‌ي ايران به خصوص از دوره‌ي مشروطه به بعد داشته است.
اين بازار با مساحت امروزي 105 هكتار و تردد روزانه حدود 400 هزار نفر، به مانند ديگر بازارهاي شهري ايران براساس الگوي كهن بازارهاي شرقي، مركز تجمع مراكز اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي اصلي شهر بوده و هنوز هم مانند دوره قاجار و پهلوي، نقش مهمي در تحولات سياسي و اجتماعي و فرهنگي جامعه شهري تهران دارد.
فکر ساختن بازار ابتدا در ذهن آقا محمد خان قاجار افتاد و در زمان فتحعليشاه قاجار، در مرکز تهران قديم، ميان دو محله ي «سنگلج» در غرب و «عود لاجان» در شرق، شکل گرفت و در دوره ي ناصر الدين شاه به رونق رسيد.
بناي بازارکه هنوز هم معماري ويژه ي خود را با راهرو هاي پيچ در پيچ، طاق هاي ضربي و هواکش هاي سنتي حفظ کرده است، در آغاز کار زياد هم پيچيده نبود اما به مرور زمان گسترش يافت چنانکه درآن سرا ها و چارسوق هاي تو در تو و پيچيده و مرتبط بوجود آمد. مکان هاي عمومي چون قهوه خانه و زور خانه و حمام و حسينيه و سقّاخانه ساخته شد. راسته ها ايجاد گرديد و هر راسته اي که خود در حکم بازار کوچکتري بود، به صنف خاصي تعلق گرفت و بطور جداگانه صاحب تکيه و مسجد و حمّام و غيره و برنامه هاي خاص خود شد و در برگزاري جشن ها و سوگواري هاي مذهبي، براي جلب بيشتر مردم با راسته هاي ديگر به رقابت پرداخت. بنابراين بازار بزرگ که از اجتماع اين راسته ها فراهم آمده بود، در مسير جنب و جوش بيشتري قرار گرفت و مردم بيشتري را به سوي خود کشيد.
از طرف ديگر چون معماري بازار بگونه اي بود که زمستان ها گرما و تابستان ها خنکا را حفظ مي کرد، کم کم به صورت پايگاه مطبوعي براي مردم در آمد و مرکز ملاقات آنان گرديد. مردم در بازار يکديگر را مي ديدند، از حال و وضع هم با خبر مي شدند، اخبار اجتماعي و سياسي را به گوش هم مي رساندند و گاهي از صبح تا غروب يعني تا زمان بسته شدن دکان ها در بازار وقت مي گذراندند و بدينگونه بود که بازار چونان شهري پر شور در دل شهر تهران قرار گرفت و قلب تپنده ي آن شد.
در خيابان ناصرخسرو، نزديک مجموعه اصلى بازار نيز بازاچه‌ها و تيمچه‌هايى وجود داشت که امروزه بقاياى برخى از آنها مانند بازارچه مروى از دوره فتحعلى‌شاه و تيمچه صدر اعظم باقى است
اما امروزه بر اساس نياز هاي اجتماعي، بسياري از آن راسته ها از ميان رفته است مثلا ً اکنون ديگر از بازار مسگر ها، بازار مرغي ها و بازار توتون فروش ها اثري نيست و بعضي از آنها هم چون بازار زرگر ها و بازار حلبي ساز ها کوچکتر شده. و حتي از بازار خندق هم که در گذشته، معروف ترين شان بود، رد پايي وجود ندارد. ( به بازار خندق؛ بازار شتر گلو و يا بازار مفت برها هم مي گفتند.)
به نوشته صنيع‌الدوله، چهار سوق بزرگ و کوچک بازار در زمان فتحعلى‌شاه قاجار ساخته شد. در اين زمان مجموعه بازار به طرف شمال غرب و غرب توسعه يافت، به طورى که به تدريج حدفاصل بين ارک و مسجد جامع به بخش پررونق بازار تبديل شد و معروف‌ترين و معتبرترين سراها و تيمچه‌ها در اين محدوده فعال شدند.در دوره ناصرالدين‌شاه بر تعداد راسته‌ها و رسته‌هاى بازار افزوده شد و تعدادى سرا و تيمچه معتبر ساخته شد. مانند ديگر مجموعه بازارهاى تاريخي، هر کدام از راسته‌ها، رسته‌ها، سراها و تيمچه‌هاى بازار تهران به صنف و فعاليت خاصى اختصاص داشت.
در اين دوره بخش‌هاى اصلى عبارت بود از: بازار کفاشان، بازار فرش‌فروشان، بازار عباس‌آباد، بازار امير، بازار زرگرها، بازار ساعت‌فروشان، بازار بين‌الحرمين (سلطانى جعفري)، بازار چهار سوق بزرگ، مسجد جامع، بازار چهار سوق کوچک، بازار چهل تن (که از قديمى‌ترين بخش‌هاى بازار و مربوط به دوره فتحعلى‌شاه است)، بازار آهنگران، بازار مسگران و بازار پاچنار.
علاوه بر اين در نقاط دور و نزديک بازار، بازارچه‌هايى ساخته شد که محلات مختلف شهر را تغذيه مى‌کرد از جمله بازارچه معير و قوام‌الدوله که به بازارچه دوقلو مشهور بودند. از بازار کربلايى عباس على کمرگچي، بازارچه نايب‌السلطنه و ... فقط نامى باقى مانده است.
در خيابان ناصرخسرو، نزديک مجموعه اصلى بازار نيز بازاچه‌ها و تيمچه‌هايى وجود داشت که امروزه بقاياى برخى از آنها مانند بازارچه مروى از دوره فتحعلى‌شاه و تيمچه صدر اعظم باقى است.
رشد و گسترش و پيشرفت سريع تهران معمارى سنتى بازار را دچار آشفتگى بسيار کرد. به طورى که بخش‌هاى زيادى از بازار نوسازى و يا بازسازى شد و تناسب موجود ميان بخش‌هاى مختلف آن از ميان رفت.
بناي بازارکه هنوز هم معماري ويژه ي خود را با راهرو هاي پيچ در پيچ، طاق هاي ضربي و هواکش هاي سنتي حفظ کرده است، در آغاز کار زياد هم پيچيده نبود اما به مرور زمان گسترش يافت
بخش‌هاى قديمى و جالب توجه بازار عبارتند از: سردر بازار، در سمت سبزه‌ميدان، بازار امير، چهار سوق بزرگ، تيمچه‌هاى حاجب‌الدوله، علاءالدوله، قيصريه و مهديه و همچنين بخش‌هايى از بازار که در ارتباط به مسجد امام، مسجد جامع و بناهاى تاريخى ديگر قرار دارد.
بناى اوليه سبزه‌ميدان در سمت شمالى مجموعه بازار مربوط به اوايل دوره صفويه است اما در دوره قاجاريه و به دستور اميرکبير، حاج‌على خان مقدم مراغه‌اى (حاجب‌الدوله) تغييرات عمده‌اى در وضع سبزه‌ميدان داد.اين ميدان در دوره‌هاى مختلف يکى از مراکز مهم مذهبي، اجتماعى و سياسى تهران بو دو در آن انواع مراسم مذهبى و سياسى اجرا مى‌شد.
بخش تاريخ تبيان
مطالب مشابه :
در تهران چه کالایی را از کجا بخریم؟
بیشتر بدانیم - در تهران چه کالایی را از کجا بخریم؟ بازار بزرگ سراي پارچه
بازارها، تیمچه های استان تهران
بازار بزرگ تهران که هنوز هم از اصلی ترين مراکز خريد تهران است از يادگارهای زمان فتحعليشاه
بازار بزرگ مبل تهران!
بازار بزرگ مبل تهران! سلام سلام به همگی!!! من که خوبم پس شماهام خوبین! اول می خوام از همه تون
بازار در تهران قدیم
بازار بزرگ تهران از جمله بازارهاي مهم ايران مي‌باشد كه در دو سده‌ي اخير نقش زيادي در
راهنما برای خرید عید از بازار بزرگ
یک خرید خوب - راهنما برای خرید عید از بازار بزرگ - چطوری با کمترین هزینه بهترینهارا بخریم؟
بازار
در برخی از بازارهای بزرگ، مانند بازار تهران، 52% واحدهای تجاری آن عمده‌فروش، 5% خرده‌فروش و 7
بورس انواع كالا در تهران
سامانه آموزشی - بورس انواع كالا در تهران - بازار بزرگ سراي پارچه فروشان و سه‌راه
برچسب :
بازار بزرگ تهران