زنگ زرد گندم

عامل بیماری : بيماري زنگ نواري يا زنگ زرد گندم Wheat strip rust

Puccinia striiformis عامل

اين بيماري در درجه حرارت پايين‌تر از درجه حرارت مناسب براي توسعه زنگ ساقه و برگ صورت مي‌گيرد. يوريديها به صورت نوارها يا خطوط زرد باريك عمدتاً روي برگها و سنبلچه‌ها تشكيل مي‌شوند. زماني كه خوشه‌ها آلوده مي‌شوند تاولها در سطح داخلي پوشينه‌ها و پوشينكها ظاهر شده، در بعضي مواقع دانه‌هاي درحال تشكيل را مورد حمله قرار مي‌دهند. يوريديوسپورهاي دو سلولي ، به رنگ قهوه‌اي تيره و از نظر شكل و اندازه شبيه به P.recondita است. تليوسپورها نقش چنداني در چرخه زندگي قارچ ندارند. تلياها بر روي سطح غلاف وبرگ به صورت نوارهاي قهوهآي تيره كه به وسيله اپيدرم پوشيده شده‌اند، به وجود مي‌آيند. در مناطقي كه درجه حرارت خيلي پايين نيست ، قارچ به صورت يوريديوسپور وميسليوم روي غلاتي كه در پاييز كشت شده‌اند، زمستانگذراني مي‌كند. شيوع وتهاجم ثانوي در شرايط خنك بهار آغاز مي‌شود هستند.

علائم بیماری:

علائم بیماری زنگ زرد در روی برگ های جوان به صورت جوش یا تاول هایی به رنگ زرد مایل به نارنجی ظاهر شده سپس این جوش ها به هم پیوسته و نوارهایی در امتداد رگبرگ ها در هر دو سطح برگ نمایان می شود. زنگ زرد به اندام های مختلف گندم مانند برگ ، غلاف ، ساقه ، خوشه ، گلوم و گلومل و حتی ریشک ها حمله کرده و در بهار زود تر از سایر زنگ ها ظاهر می شود. هر یک از پاجوش های روی برگ حاوی هزاران هاگ یا اوردیوسپور بهاره است که فعالترین شکل تکثیر قارچ عامل بیماری بوده و باعث توسعه ی بیماری در فصل رشد گندم در مزارع و همچنین انتقال بیماری از سالی به سال دیگر می باشد. در اواخر فصل در سطح زیرین برگ تلیوسپورهای سیاه رنگ قارچ ظاهر می شود.

زیست شناسی قارچ عامل بیماری زنگ زرد گندم:

تاکنون برای این قارچ میزبان حد واسط در دنیا شناخته نشده است. زنگ زرد گندم زمستان را به صورت اوردیوسپور و میسلیوم روی علف های هرز گندمیان یا گندم های روییده از سال قبل گذرانده و با مساعد شدن شرایط محیطی به صورت فراگیر شیوع پیدا می کند. آلودگی ممکن است در پاییز یا در زمستان رخ بدهد. اوردیوسپورهای زنگ زرد پس از قرار گرفتن روی بر گ در صورت وجود شبنم و آب آزاد جوانه زده ، لوله تندش تولید کرده و از طریق روزنه به داخل برگ نفوذ می کنند. ریسه های قارچ در داخل برگ رشد کرده و از طریق تولید اندام مکنده با مواد داخل سلول تماس برقرار کرده و بالاخره با توسعه ریسه در فضای بین سلولی کلنی جدید قارچ ، جوش ها و اوردیوسپورهای قارچ تشکیل می شوند. در حال حاضر در کشور ایران اغلب ارقام تجارتی گندم که در سطح وسیع کشت می شوند نسبت به زنگ زرد حساس هستند ( مانند تجن ).

عوامل محیطی موثر در بروز و توسعه بیماری زنگ زرد عبارت است از درجه حرارت و رطوبت مناسب ، وجود علف های هرز گندمیان و ارقام حساس. میسیلیوم قارچ می تواند در منفی 5 درجه سانتیگراد زنده بماند و دمای مطلوب برای جوانه زنی اوردیوسپورها بین 3-15 درجه سانتیگراد است. توسعه بیماری در دمای بین 10-15 درجه سانتیگراد همراه با باران یا شبنم سریعتر است. بعد از برداشت گندم در اوایل تابستان ، زنگ زرد می تواند روی گندم های مزارع دیر کاشت واقع در مناطق مرتفع ، گندم های خودرو ( حاصل از ریزش بذر در موقع برداشت ) یا روی علف های هرز خانواده گندمیان به حالت فعال باقی مانده و در پاییز اوردیوسپورهای آن توسط باد روی گیاهچه های جدید گندم منتقل شود. اگر در این زمان درجه حرارت ، رطوبت و بارندگی برای جوانه زنی و نفوذ اوردیوسپورهای قارچ فراهم باشد ، اولین آلودگی به طور پراکنده در مزارع ایجاد می شود. هر چه درجه حرارت در طول تابستان کمتر باشد اسپورزایی زنگ بیشتر و آلودگی پاییزه افزایش پیدا می کند. تابستان گرم و طولانی سبب کاهش جمعیت اوردیوسپوری قارچ برای ایجاد آلودگی پاییزه می شود. بعد از انجام آلودگی در گیاهچه گندم بسته به شرایط جوی و قبل از شروع سرمای زمستان فعالیت زنگ متفاوت خواهد بود.

جوش های در حال اسپورزایی می توانند تا 4 درجه سانتی گراد زیر صفر را تحمل کنند ولی در درجات حرارت پایین تر از بین می روند. پوشش برف می تواند در زنده ماندن بقایای قارچ نقش مهمی داشته باشد. درجه حرارت در زمستان نقش عمده ای در شروع و توسعه اپیدمی زنگ زرد در بهار ایفا می کند. هر چه درجه حرارت در طول ماه های زمستان پایین تر و مدت سرما طولانی تر باشد، بروز و توسعه آلودگی کندتر و میزان تولید اسپور برای پیشرفت بیماری کمتر است. آلودگی های پاییزه تنها از نظر انتقال آلودگی به سال بعد دارای اهمیت است و توسعه بیماری در بهار بستگی تام به شرایط محیطی دارد. آلودگی های بهاره به طور معمول از برگهای پایینی شروع می شوند و در آلودگی های شدید تمام اندام ها آلوده می شوند

طرز خسارت :

آلودگی برگ های پایینی تاثیر کمتری در کاهش محصول دارد در صورتی که آلودگی برگ های بالایی موجب خسارت بیشتری روی محصول می شود. حساس ترین مرحله ، مرحله تشکیل خوشه می باشد.

مدیریت تلفیقی بیماری :

1- کشت ارقام مقاوم و یا متحمل

2- از بین بردن علف های هرز گندمیان

3- استفاده بهینه از کودهای ازته

4- از بین بردن کانون های اولیه ی آلودگی

5- در صورت بروز اپیدمی یکبار سمپاشی در مرحله تورم خوشه با یکی از قارچ کش های زیر توصیه می شود:

1: تکتو (Cyproconazole) به مقدار نیم لیتر در هر هکتار

2: تیلت (Proconazole ) به مقدار نیم لیتر در هر هکتار

3: فولیکور (Tebuconazole ) به مقدار یک لیتر در هر هکتار

4: ایمپکت ( Flutrafole ) به مقدار نیم لیتر در هر هکتار

استفاده از ارقام مقاوم موثرترین روش کنترل بیماری زنگ زرد می باشد.

موثرترین، اقتصادی ترین و منطقی ترین روش کنترل بیماری، کاشت ارقام مقاوم است. با توجه به اپیدمی زنگ زرد در سالهای 1372 و 1374 و خسارات چشمگیر آن در چند سال اخیر تلاش زیادی جهت معرفی ارقام برای مناطق مختلف کشور انجام شده است. نتایج این تحقیقات منجر به معرفی چندین رقم مقاوم مناسب کشت برای اقلیم های متفاوت گردیده است.

وضعیت عکس العمل ارقام عمده تجاری کشور نسبت به زنگ زرد در ارقام گندم زمستانه، نیمه زمستانه و بهاره در جدول زیر آمده است :

ارقام زمستانه	ارقام نیمه زمستانه	ارقام بهاره
رقم	وضعیت مقاومت	رقم	وضعیت مقاومت	رقم	وضعیت مقاومت
بزوستایا	نیمه مقاوم	الوند	نیمه مقاوم	شیراز	مقاوم
M.V -17	حساس	شهریار C-73-20	نیمه مقاوم	پیشتاز	مقاوم
امیر	مقاوم	زرین C-73-5	نیمه مقاوم	مرودشت	مقاوم
الموت	مقاوم	طوس	نیمه مقاوم	روشن	حساس
گاسکوژن	مقاوم	نوید	حساس	قدس	حساس
گاسپارد	مقاوم	مهدوی	نیمه مقاوم	فلات	حساس

زنگ زرد گندم

مطالب مشابه :

روشهای کنترل بیماری زنگ زرد گندم

زنگ زرد گندم

طرح های تحقیقاتی در ترویج

توضیحاتی در مورد زنگ زرد گندم ومبازره با آن:

کشت غلات