علوم خفیه

علوم خَفیّه یا علوم غریبه یکی از دو شاخهٔ "علوم" در تقسیمات قدیمی دانش‌ها در نظام آموزش مدارس اسلامی بوده‌است. شاخهٔ دیگر، یعنیعلوم جَلیّه، به طب و منطق و هندسه و غیره مربوط است قوانین مشخصی داشت و در کتاب‌ها نوشته و در مکاتب تدریس می‌شد، ولی علوم خفیه - که علوم غریبه نیز نامیده می‌شوند - به نیروهای مافوق طبیعت می‌پردازد و اسرار آن در نزد عالمانش پنهان می‌ماند.

باور اکثریت دانشمندان امروزی بر این است که توضیحات و ادعاهای نهان‌شناسی یا همان علوم خفیه با علم امروزین سازگاری ندارد و از راه‌های علمی بر مبنای روش علمیاثبات‌پذیر نیست زیرا علوم امروزی بیشتر به نوعی ادامه دهندهٔ مسیرپوزیتیویسم (تجربه‌گرائی) صرف جهت رسیدن به حقایق هستند و با توجه به نسبی و ناقص بودن علوم امروزی نمی‌توان دلیل محکمی بر وجود یا عدم وجود چیزی که در این دایره (تجربه‌گرائی) نمی‌گنجد آورد.

شاخه ها:

علوم و فنونی مثل طالع‌بینی، جفر (علم الحروف) و رمل (علم نقطه) در رابطه با علوم شکل گرفتند و استفاده می‌شوند.

کلیه شاخه‌های علوم غریبه در کتب شیعه به ۳۴ شاخه به قرار زیر تقسیم می‌شود:

خمسهٔ مُحتجبه (کیمیا · لیمیا · هیمیا · سیمیا · ریمیا)
خواص شناسی (خواص اسماءالله · خواص آیات و سوره‌ها · خواص ادعیه · حرز · خواص اوراد و اذکار و ختومات · خواص تعاویذ و رُقی · خواص حروف و جُمَل و اشکال · خواص الاشیاء · خواص طبع‌ها)
جفر · رمل · عددشناسی · علم اوفاق · تفأل · استخاره · علم الاعضاء · علم الاکتاف · وهم و دم · قیافه‌شناسی · کف‌بینی · ستاره بینی · ملاحم · تعبیر خواب · هیپنوتیزم ·مانیه‌تیزم · تلقین به نفس · تله‌پاتی · تخلیه روح · روشن‌بینی
شاخه‌های علوم خفیه (خمسهٔ مُحتجبه) اینهاست:
- کیمیا: کوشش در دگرش (تبدیل) کانی‌ها و فلزات، علم اکسیر.
- لیمیا: تبدیل قوای فاعل به مفعول یا بالعکس، علم طلسمات.
- هیمیا: احوال ستارگان و حیوانات مرتبط با آنها، علم تسخیرات.
- سیمیا: راز و رمز اعداد دیدن و تصرف موجودات تخیلی، علم خیالات.
- ریمیا: تردستی یا علم شعبدات.
پنج حرف اول نام این شاخه‌ها که «خمسهٔ مُحتجبه» نامیده می‌شدند، عبارت «کُلَه سِر» را می‌سازد که به معنی مجموعهٔ اسرار است.[۱] و كَلِّه سَر هم ياد شده است كه مراد از او داشتن مغز و مفكره قوي است و اگر كسي را اين اسباب در دسترس نباشد، نبايد وارد اين مقوله گردد.
خواص‌شناسی گونه‌ای شبه‌علم و از علوم خفیه است که می‌تواند شامل مباحث زیر باشد:
- تعویذ (حرز): در میان بسیاری اقوام از دیرباز باور به جن و موجودات تخیلی آسیب‌رسان رواج داشته و برای احساس امنیت در قبال آن‌ها برخی افراد ورد و ذکرهایی را نوشته و با خود همراه می‌کنند که به این وردها و نوشته‌ها تَعویذ گفته می‌شود. گاه نیز به این منظور، گوهر، تکه‌سنگ، نگاره، سکه، آویزه، انگشتر، تندیس، گیاه یا جانور هم به کار می‌رود.
- عددشناسی (یا علم اعداد): عددشناسی یعنی تفسیر اعداد به وسیله اعداد . عددشناسی پایه علم حروف است. عددشناسی در طالع بینی استفاده میشود. عددشناسی برای شخصیت شناسی نیز استفاده می‌شود.
- خواص اسماءالله
- خواص آیات و سوره‌ها
- خواص ادعیه
- خواص اوراد و اذکار و ختومات
- خواص تعاویذ و رُقی
- خواص حروف و جُمَل و اشکال
- خواص الاشیاء
- خواص طبع‌ها
- دانشمندان و علوم خفیه
- از قدیمی‌ترین نام‌هایی که با علوم خفیه پیوند خورده، نام بلیناس حکیم است، که در منابع بسیاری از جمله کتاب الفهرست (تألیف در ۳۷۷ هجری) [۲] و تاریخ الحکماء[۳] به عنوان بنیان‌گذار علوم غریبه یاد شده‌است. از اوستن، کیمیاگر دوران هخامنشی نیز به عنوان نخستین فردی که دربارهٔ جادو نوشته است، یاد شده است. در میان دانشمندان ایرانی نیزابن سینا، خواجه نصیرالدین طوسی و شیخ بهائی در مورد علوم غریبه آثاری دارند. ابن سینا رسالهٔ کنوزالمعزمین را دراین مورد نوشت و رساله شاقول را گسترش داد و قسمت‌هایی از کشکول شیخ بهایی به علوم غریبه و خواص اسماء حسنی اختصاص دارد.[۴]

علوم خفیه

دانشمندان و علوم خفیه

مطالب مشابه :

شاقول ابن سینا

شاقول ابن سینا از سایه های بلند اژدها در بورس می گوید

مقالاتی مرتبط با بحث استقرا

لیست کتاب ها

برنامه اولین همایش کشوری تفکر انتقادی و نظام سلامت

دست اوردهای ایرانیان باستان

علوم خفیه

عالم مطلق • قادر مطلق حضور در همه جا در آن واحد • خیر اعلی • بسیط مجرد • شخص‌وار • بزرگترین موجود ق

اندیشه اجتماعی ابوریحان بیرونی