شهرستان سردشت
| سردشت | |
|---|---|
| کشور |  ایران |
| استان | آذربایجان غربی |
| شهرستان | سردشت |
| بخش | مرکزی |
| نام(های) دیگر | زَردَشت |
| مردم | |
| جمعیت | ۵۰٬۱۱۵ نفر[۱] |
| مذهب | سنی[۳] |
| جغرافیای طبیعی | |
| ارتفاع از سطح دریا | ۱۴۸۰ متر[۳] |
| آب‌وهوا | |
| میانگین دمای سالانه | ۶ ماهه اول سال ۱۴ درجه سنتی گراد، ۶ ماهه دوم سال ۰ درجه سانتی گراد |
| روزهای یخبندان سالانه | حدود ۴۵ روز |
| اطلاعات شهری | |
| شهردار | ابراهیم سلطانی[۴] |
| ره‌آورد | انگورسیاه، عسل، انجیر، کالاهای خارجی |
| وبگاه | شهرداری سردشت |
| تابلوی خوش‌آمد به شهر | |
| گه‌لێک به خێر هاتن Gelêk Be Xêr Hatin |
|
 سردشت
روی نقشه ایران ۳۶.۲۵° شمالی ۴۵.۵۳° شرقیمختصات: ۳۶.۲۵° شمالی ۴۵.۵۳° شرقی
|
سَردَشت (کردی: Serdeşt) از شهرهای کردنشین[۲]استان آذربایجان غربی و مرکز شهرستان سردشت است، که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم فدرال کردستان عراق همسایه‌است. بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این شهر برابر با ۴۷٬۱۱۵ نفر بوده‌است.[۱] ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۴۸۰ متر می‌باشد.[۳] مردم این شهر کردزبان بوده و با کردی سورانی و لهجه (مکریانی) صحبت می‌کنند. مردم سردشت پیرو مذهب شافعی اهل سنت هستند.[۳]این شهر و بعضی از آبادی‌های اطرافش در جنگ ایران و عراق توسط هواپیماهای عراق بمباران شیمیایی شد.[۵]
محتویات
- ۱ جغرافیا
- ۲ زبان
- ۳ جغرافیای طبیعی
- ۴ حوادث تاریخی
- ۵ بازار و گمرک
- ۶ فاصله سردشت با سایرشهرها
- ۷ پایانه‌های مسافربری
- ۸ ایلات وخاندان‌های عمده سردشت
- ۹ سرشناسان
- ۱۰ منابع
جغرافیا
سردشت در دامنه کوه گرده سور (Gerde Sûr) گسترده شده‌است، کوهستانهای قندیل در شمال غربی سردشت قرار دارند. سردشت از شمال با پیرانشهر، از شرق با مهاباد و بوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه‌است. سردشت از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل(هولیر) و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه‌است. همچنین سردشت دارای ۱۰۰ کیلومتر مرز با کردستان عراق می‌باشد.
زبان
مردم سردشت به زبان کردی سورانی و با لهجه مکریانی (مُکُریانی) صحبت می‌کنند. البته مردم منطقه سردشت ته لهجه خاص و شیرینی در لهجه موکریانی خود دارند. سورانی موکریانی شاخه‌ای از کردی کرمانجی شمالی محسوب می‌شود و قرابت‌های همسان با سورانی هولیر در استان اربیل و سورانی بابانی استان سلیمانیه در کردستان عراق دارد.مکریان نام امارت تاریخی است که پیش ازقانون جدید تقسیمات کشوری به منطقه‌ای در شمال غربی ایران گفته می‌شد که شامل شهرستانهای تکاب، بانه، سقز، شاهین دژ، بوکان، سردشت، اشنویه، مهاباد و پیرانشهر و نقده می‌شد. البته منطقه رانیه و پژدر و قلادزه را نیز به لحاظ قرابت زبانی و فرهنگی نیز جزء مکریان به حساب می‌آیند.[نیازمند منبع]
جغرافیای طبیعی
ناحیه سردشت به دلیل وجود جاذبه‌های طبیعی – محیطی و مناظر بکر و فوق العاده و همچنین آداب و رسوم و ویژگی‌های ناحیه در استان و حتی کشور یک محدوده جغرافیایی استثنائی است. جاذبه‌های طبیعی – محیطی از جمله (آبشار شلماش در فاصله ۸ کیلومتری شهر، گردنه زمزیران بین سردشت و مهاباد، آبشار رزگه در منطقه آلان، آبشار چکوو تفرجگاه خدرآباد و پردانان و دره گرژال در جاده سردشت به پیرانشهر، دشت وزنه در دامنه کوهستانهای قندیل، دشت باژار، تفرجگاه و مصیف زوران، تفرجگاه بیوران و باساوه، کانی گراوان در کیلومتر ۱۵ جاده مهاباد، و وجود ۹۰٬۰۰۰ هکتار جنگل در سطح ناحیه و چشمه سارهای متعدد، جاذبه‌های فرهنگی (آداب و رسوم خاص)، آثار تاریخی و باستانی ناحیه (از جمله قلعه باستانی ربط در ۱۵ کیلومتری شهر مربوط به هزاره قبل از میلاد، شهر موساسیر ربط مربوط به دوران مادها، مربوط به دوره اشکانیان در فاصله ۲ و ۳ کیلومتری شمال شهر، محوطه تاریخی ساوان در فاصله ۲۵ کیلومتری شهر، پل قلاتاسیان مربوط به دوره سامانیان، حمام قدیمی در داخل شهر مربوط به دوره عزیزخان موکری وزیر کرد که مربوط به دوران قاجاری است و محوطه‌های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده‌اند، را می‌توان به عنوان بستر و زمینه ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه‌های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.
حوادث تاریخی
نوشتار اصلی: بمباران شیمیایی سردشت
تصویری ازقربانیان بمباران شیمیایی سردشت
بمبماران شیمیایی
نیروی هوایی عراق از ۷ تیر۱۳۶۶ با استفاده از بمب‌های شیمیایی در چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت (از توابع استان آذربایجان غربی) انجام شد. در این حمله ۱۱۰ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر کشته و ۸۰۰۰ تن دیگر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و مسموم شدند.[۶]
بازار و گمرک
سردشت دارای دو بازارچه فعال مرزی کیله و بیژوه در منطقه آلان است. که از طریق گمرک قضایی و بازارچه کیله در سال ۱۳۸۹ ۵۷ میلیون دلار کالا صادر شده‌است.[نیازمند منبع][تحقیق دست‌اول؟] سردشت مبداء صدور کالاهای خارجی به بازارچه‌ها و پاساژهای شهرهایی چون بانه، مهاباد و پبرانشهر و حتی ارومیه، می‌باشد. چالب توجه اینکه این در شهرهای مذکور کالاها با قیمت‌های گذاف تر فروخته می‌شوند ولی در شهر سردشت با قیمت نازل می‌توان آنها را خرید.
همچنین سردشت دارای گمرک و مرز زمینی کیله با کردستان عراق می‌باشد که درحال تبدیل شدن به مرز بین‌المللی است. فاصله سردشت از طریق راه آسفالته با مرز ۱۴ کیلومتر و فاصله هوایی سردشت با نقطه صفر مرزی کیله ۸ کیلومتر می‌باشد، و فاصله سردشت با قلادزه (قلعه دیزه) ۳۵ کیلومتر و با رانیه ۶۵ کیلومتر و با هولیر (اربیل) ۲۰۰ کیلومتر می‌باشد. با افتتاح مرز بین‌المللی کیله، سردشت به دروازه ترانزیت ایران در شمال غرب به کردستان عراق، ترکیه، سوریه و حوزه مدیترانه تبدیل می‌شود.[۷]
فاصله سردشت با سایرشهرها
شهر سردشت دارای جاده مستقیم با شهرهای ارومیه، مهاباد، بانه، پیرانشهر و بوکان می‌باشد، که البته جاده بوکان به طول ۱۰۵ کیلومتر شوسه و فقط ۵۵ کیلومتر از سمت بوکان، آسفالت است. همچنین سردشت دارای جاده آسفالته مناسب با کشور عراق و اقلیم فدرال کردستان عراق می‌باشد.
- فاصله سردشت با اولین شهرها در اقلیم فدرال کردستان عراق و مناطقی از ایران به صورت زیر است:
| شهر | کشور | مسافت (کیلومتر) |
|---|---|---|
| قلعه دیزه |  |
۳۵ |
| رانیه | |
۶۵ |
| سنگسر | |
۵۰ |
| ژاراوه | |
۴۵ |
| اربیل | |
|
| دهوک | |
|
| سلیمانیه | |
۲۲۵ |
| کرکوک | |
۲۶۵ |
| حاجی عمران | |
۹۴ |
| وان |  ترکیه |
۴۲۵ |
| ارومیه | ایران |
۱۹۵ (از مسیر اشنویه) |
| سرو | ایران |
۲۴۰ |
| بوکان | ایران |
۱۰۵(جاده شوسه-آسفالته) |
| بوکان | ایران |
۱۳۰ (مسیر ربط- خلیفان - بوکان) |
| تبریز | ایران |
۳۳۰ |
| ماکو | ایران |
۴۴۰ |
| مهاباد | ایران |
۱۲۰ |
| اشنویه | ایران |
۱۴۰ |
| پیرانشهر | ایران |
۸۵ |
| نقده | ایران |
۱۲۵ |
| بانه | ایران |
۶۷ |
| سقز | ایران |
۱۲۵ |
| بیجار | ایران |
۲۶۵ |
| سنندج | ایران |
۳۰۵ |
| کرمانشاه | ایران |
۴۳۰ |
| ایلام | ایران |
۶۴۵ |
| زنجان | ایران |
۴۱۰ |
| تهران | ایران |
۷۴۰ |
پایانه‌های مسافربری
ترمینال سردشت دارای سرویس‌های منظم روزانه به شهرهای بوکان،ارومیه، مهاباد، نقده، پیرانشهر، اشنویه، مراغه، تبریز، تهران، سقز، و بانه می‌باشد.[۸]
ایلات وخاندان‌های عمده سردشت
چندی ازسران عشایر و ایلات سردشت مهاباد در سال ۱۹۰۰ میلادی
از خاندان‌ها و عشایر سردشت می‌توان به ایل گورک، منگور، مامش، سویسنی (ملکاری، ایل بریاجی)، میراودلی و بیگ زاده وسمایله چووری (کوری) را نام برد.
- ایل گورک Gewirk: شهر ربط، اطراف پاراستان، سیسر، هندآباد، مکل آباد، بریسو، اطراف جاده مهاباد و بوکان
- منگور: منطقه میرآباد
- مامش روستای دوله تو (آلواتان)
- ایل بریاجی و مره سنه
- ایل ملکاری
- ایل پژدری، میراودلی، باپیرآغایی
- شینکی، جاف
سرشناسان
از شخصیت‌های تاریخی سردشت می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
سردار عزیزخان مکری
- عزیزخان مکری ،(وزیر جنگ ناصرالدین شاه قاجار و وزیرجنگ والی آذربایجان)
- علامه بیتوشی
- ماموستا فدایی سردشتی
- ماموستا خدر درزی هنرمند آواز خوان فولکلور
- حسن آغا گورک ملقب به پاشای سردشتی.
- خدرآغای گورک مشهور به خدری چوغه بور.
- عمرپاشا قلعه رش
- ملا خلیل منگور ،(گوراومر) روحانی و مبارز کردستان که با سیاستهای دیکتاتوریانه رضاشاه مخالفت کرد.
- حمزه آغا منگور
- شیخ سیامند مکری، رییس ایل همه وند
- ملا آواره شلماشی
- ملایوسف اصم، شیخ امین نقشبندی،
- شیخ مولانا
- دکتر یاسین سردشتی، استاددانشگاه سلیمانیه
- دکتر نادر کریمیان سردشتی، پژوهشگر برجسته ایران
- سیدعلی سردشتی، خواننده ترانه‌های فولکوریک
- مرحوم هنرمند اسماعیل سردشتی
- ملا آواره شلماشی، ناسیونالیست کرد که در راه مبارزه با رژیم پهلوی شهید شد.
- سلیم آغا اجاق منگور
منابع
- «درگاه ملی آمار ایران». بازبینی‌شده در آوریل ۲۰۱۰.
- «معرفی شهر سردشت». شهرداری سردشت. بازبینی‌شده در آوریل ۲۰۱۰.
- «سه‌رچاوه». وب‌سایت خبری تحلیلی سردشت. بازبینی‌شده در آوریل ۲۰۱۰.
- {{نویسنده و ویرایشگر اطلاعات = https://www.facebook.com/ManiaTaj |تاریخ= 24 بهمن ماه 1392|
- http://www.chemical-victims.com/HomePage.aspx?TabID=4001&Site=chemical&Lang=fa-IR
- عراق در جنگ تحمیلی ۳ هزار و ۵۰۰ بار ایران را بمباران شیمیایی کرد. سردشت یکی از اولین شهرهایی در جهان است که توسط سلاح‌های شیمیایی مورد حمله قرار گرفته است. پایگاه اطلاع رسانی قربانیان سلاح‌های شیمیایی
- پایگاه رسمی موکریان
- آنالیز ساختار عرضه و تقاضای مسکن و ارائه راهبرد بهینه برای آن در شهر سردشت، استان آذربابجان غربی، محسن رشیدی گورک:؛؛؛؛ پایان‌نامه کارشناسی ارشد مهندسی شهرسازی، دانشکده هنر ومعماری؛ دانشگاه آزاد واحد مرکزی تهران.
 |
درگاه کردستان |
 |
درگاه آذربایجان |
مطالب مشابه :
بیقراریهای زمستانی (دانشجویان مشتاق شعر و ادب : دانشگاه پیام نورسردشت)
این وبلاگ وابسته به کانون ادبی "چریکه" دانشگاه پیام نور سردشت می باشد که در آن به اساسنامه
بررسی آثارباستانی وغارخشکی کنه پیسته (روستای دارمکون)
دانشگاه پیام نورسردشت. چاپ وتکثیردانشجویی محمد دمیافراغ التحصیل مقطع کارشناسی دانشگاه
دانشگاه آزاد سردشت بین المللی می شود
کـــار آفـــریــنـــی - دانشگاه آزاد سردشت بین المللی می شود دانشگاه پیام نورسردشت.
سه روش نوین تدریس (کتابخانه ای)
دانشگاه پیام نورسردشت. چاپ وتکثیردانشجویی دانشگاه پیام نور. برچسب‌ها: سه روش نوین
شهرستان سردشت
دانشگاه پیام نورسردشت. مهندسی شهرسازی، دانشکده هنر ومعماری؛ دانشگاه آزاد واحد
انجمن علمی پژوهشی حقوقی سردشت ( مسائل و مباحث حقوقی )
حقوق دانشگاه پیام نور سردشت با دانشگاه پیام نورسردشت) انجمن علمی پژوهشی حقوقی سردشت
بازارچه کیله سردشت به زودی رسمی خواهد شد
دانشگاه پیام نورسردشت. چاپ وتکثیردانشجویی دمیا. لحظه به لحظه آمار ایران. دانشگاه
جديدترين مطالب وبلاگهای سردشت
دانشگاه پیام نورسردشت) انجمن علمی پژوهشی حقوقی سردشت ( مسائل و مباحث حقوقی )
برچسب :
دانشگاه پیام نورسردشت