روش اصولی احداث استخر ماهیان گرمابی و تکثیر آنها

ماهيان گرمابي، ماهياني هستند كه در استخرهاي خاكي وبه صورت پلي كالچر ودر مناطقي كه داراي آب با دماي بين 18-32 درجه سانتي گراد پرورش داده مي شوند.اپتيمم رشد اين ماهيان در دماي 25-26 درجه سانتگراد مي باشد.آب مورد نياز اين مزارع را مي توان از طريق رودخانه،چاه، و .... تامين نمود.بهترين حالت براي تامين آب مزارع گرمابي ثقلي است تا هزينه توليد كاهش يابد
حداقل زمين مورد نياز براي احداث اينگونه مزارع 5هكتار و زمينهاي درجه سه كشاورزي ميباشد

انواع گونه های کپور ماهیان

- کپور معمولی

- کپور نقره ای

- کپورسرگنده

-كپور علفخوار

روش های پرورش

بهترین روش برای پرورش ماهیان گرمابی ، پرورش چند گونه اي است.چون دراین روش از تمامی سطوح غذایی موجود در استخر استفاده می شود و هیچ کدام از سطوح غذایی داخل استخر بلا استفاده نمی ماند علاوه بر آن در پرورش چند گونه ای ماهیان اثرات متقابل مثبت تغذیه ای(Sinergism) بر روی یکدیگر می گذرانند. در پرورش ماهیان گرمابی بر خلاف پرورش ماهیان سردآبی ،پرورش تک گونه ای متداول نبوده و از نظر اقتصادی نیز مقرون به صرفه نیست همچنین پرورش به صورت دوگونه ای نیز متداول نیست و در شرایط خاص منطقه ای توصیه می شود زیرا این روش پرورش چند گونه ای دارد در هر صورت در شرایط خاص منطقه ای که ماهیان به صورت دو گونه ای پرورش داده می شوند . باید ترکیب گونه ها به صورتی باشد که با یکدیگر رقابت غذایی نداشته باشند .به همین علت پرورش ماهی کپورنقره ای با آمور، پرورش ماهی آمور با سر گنده می تواند صورت بگیرد

الف- سیستم پرورش متراکم :در این روش تراکم بسیار بالا است و پرورش در استخرهای سیمانی و با استفاده از غذای دستی و به روش تک گونه ای (کپور معمولی) انجام میشود

ب -سیستم پرورشی نیمه متراکم :متداولترین روش پرورش کپور ماهیان در جهان است.معمولا به صورت چند گونه ای انجام میشود و تغذیه ماهیها از تولیدات طبیعی استخر (که با کود دهی مناسب افزایش پیدا میکند) و علوفه و دانه های غلات انجام میشود

ج -سیستم پرورش گسترده : بسته به شرایط مختلف محیطی تا 1500 قطعه ماهی در هکتار رها سازی می شود. این روش معمولا در حوضچه های ذخیره آب کشاورزی و یا آبگیرهای محصور انجام میگیرد و نیازی به استخر سازی نیست

د - سیستم پرورش تک گونه ای :بیشتر برای کپور ماهیان استفاده میشود .در این حالت معمولا کپور به تنهائی پرورش می یابد و برای تغذیه آن بر غذای دستی تکیه بیشتری میشود

ل - سیستم پرورش چند گونه ای :در این روش چند گونه ماهی به طور توام در یک استخر ریخته میشوند و از همه غذای موجود در آب از قبیل :پلانکتون های گیاهی و جانوری،کرمها،حشرات و... استفاده میشود.چهار گونه ماهی از خانواده کپور ماهیان عبارتند از : کپور معمولی،کپور علف خوار(آمور)،کپور نقره ای(فیتوفاگ) و کپور سر گنده

در این سیستم معمولا توصیه میشود 35 درصد کپور معمولی،15 درصد کپور علفخوار،40 درصد کپور نقره ای و 10 درصد کپور سر گنده در استخر رها سازی شود

ط - سیستم پرورش توام : ماهی با اردک،برنج و میگو

ظ - سیستم پرورشی تک جنسی : فقط یک جنس نر یا ماده پرورش داده میشود .در مورد کپور معمولی و تیلاپیا کاربرد فراوانی دارد

ترکیب و تراکم کشت

ترکیب وتراکم گونه های ماهی در پرورش ماهیان گرمابی بستگي به شرایط منطقه پرورش دارد. ولی به طور کلی ترکیب وتراکم ذیل توصیه می شود
تراکم ماهی در هکتاربرابر2/3 تا4هزارقطعه
ماهی کپور نقره ای 60-50 درصد
ماهی کپور25-20 درصد
ماهی آمور 20-15 درصد
ماهی سرگنده 10- 5درصد
علاوه بر این ،حدود ده درصد تلفات دوره پرورش در نظر گرفته می شود که در زمان کشت بچه ماهی باید به استخر اضافه گردد . با توجه به شرایط منطقه از نظر مدت زمان پرورش، دسترسی یا عدم دسترسی به غذای دستی ارزان ،زیاد بودن ویا کم بودن گیاهان استخر و همچنین دسترسی به علوفه ارزان ، ترکیب گونه ای کپور نقره ای ، کپور و آمور می تواند تا ده درصد افزایش یا کاهش یابد.طول دوره پرورش ماهيان گرمابي با توجه به شرايط آب وهوايي از 7-9 ماه متفاوت است.در مناطقي كه طول دوره پرورش كوتاه است بايستي بچه ماهيان با اوزان بيش از 30-40گرم به استخر معرفي گردند.ماهيان در هنگام صيد بايستي داراي وزني بيش از يك كيلوگرم داشته تا به بازار عرضه گردد

ميزان رهاسازي بچه ماهي دراستخرهای پرورشي و با هوادهی

ماهی کپور نقره ای 55-50 درصد

ماهی کپور 25-20 درصد

ماهی آمور 20-15 درصد

ماهی سرگنده 10-5 درصد

دراین مورد نیز ترکیب گونه ها می توانذ تا ده درصد کاهش و یا افزایش یابد

روش انتخاب گونه های اصلی در پرورش

این روش یکی از روش هایی است که دربعضی از کشورهای دنیا برای پرورش ماهیان گرمابی به کار برده می شود. در این روش با توجه به شرایط و امکانات موجوددر منطقه یکی از گونه ها به عنوان گونه اصلی انتخاب شده و بقیه ماهیان به صورت ماهیان جنبی همراه با آن پرورش داده می شوند . به عنوان مثال اگر در منطقه ای ضایعات کشاورزی محصولاتی مثل گندم ، جو، ذرت فراوان و ارزان قیمت باشد می توان در آن منطقه اقدام به پرورش ماهی کپور به عنوان ماهی اصلی و بقیه ماهیان به صورت جنبی نمود و یا ابنکه شرایط آب و هوایی منطقه و تعداد روزهای آفتابی و طول روز به حدی کم است که نمی توان با باروری استخر را در آن انتظار داشت. با در نظر گرفتن فضای مورد نیاز برای تغذیه ماهی کپور، می توان اقدام به پرورش آن به گونه اصلی نمود. در مناطقی که کود حیوانی فراوان و ارزان قیمت در اختیار بوده و طول مدت روز و تعداد روزهای آفتابی در طول زمان پرورش زیاد است و باروری طبیعی استخربه نحو مطلوب صورت می گیرد می توان از ماهی کپور نقره ای بعنوان گونه اصلی و سایر ماهیان به عنوان ماهی جنبی استفاده کرد . در مناطقی که استخرهای پرورش ماهی پوشیده از علف و گیاهان آبزی فراوان میشود و علوفه کاری در منطقه زیاد و ارزان است می توان اقدام به پرورش ماهی آمور به عنوان ماهی اصلی نمود . در شرایط کشور ما از بین سه گونه ماهی فوق که می توانندبه عنوان ماهی اصلی پرورش انتخاب شوند در بعضی از مناطق می توان از ماهی کپور به عنوان ماهی اصلی استفاده نمود. شرایط برای انتخاب ماهی آموربه عنوان گونه اصلی مناسب نبوده و مقرون به صرفه نیست

ماهی کپور به عنوان ماهی اصلی

تجربه نشان می دهد که با افزایش باروری استخر، تعداد ماهیان کپور نقره ای و سرگنده افزوده می شود ولی تعداد ماهیان علفخوار ثابت می ماند و برای ماهیان جنبی یا ثانویه تلفات در نظر گرفته نمی شود. همچنین محصول ماهیان جنبی کمی بیشتر از ماهی اصلی است. ضریب تبدیل غذایی به این معنی است که چه مقذار غذا باید مصرف شود تا ماهی کپور یک کیلو افزایش وزن پیدا کند. بنابراین برای محاسبه میزان غذای لازم برای رسیدن به محصول برنامه ریزی شده ماهی کپور باید وزن محصول یا بازده خالص هر گونه ماهی از تفاوت وزن اولیه آن هنگام رها کردن در استخر با وزن نهایی آن به دست می آید. برای مثال اگر 600 قطعه ماهی کپور 10 گرمی در استخر رها شده باشد ، وزن اولیه آنها برابر با 6000=10*600 گرم وزن نهایی آنها نیز 1200 گرم می باشد. بنابراین وزن خالص ماهي برابر با 1100=10-1200کیلوگرم است.660000=1100*600گرم معادل 660كيلوگرم
با توجه به اينكه ضريب تبديل خوراك را 3 در نظر مي گيرند بنابراين ميزان كل خوراك مورد نياز 1980كيلوگرم براي توليد 660 كيلوگرم ماهي كپور مورد نياز است
باید توجه داشت که در پرورش نیمه متراکم به ماهیان جنبی یا ثانویه غذا داده نمی شود . وزن نهایی ماهیان مذکور نیز بدین صورت در نظر گرفته می شود
کپور معمولی 1000-1200 گرم
سرگنده 1200-1400 گرم
علفخوار 800-1200 گرم
کپورنقره ای 800-1000 گرم

ماهی کپور نقره ای بعنوان ماهی اصلی

در این روش از ماهی کپور فقط برای به هم زدن گل کف استخرو گل آلود نمودن آب یا همیاری آن دراستخر استفاده می شود. میزان کود لازم برای فصل پرورش محاسبه و به تعداد هفته های موجود در فصل پرورش تقسیم می شود. کود دهی هر هفته انجام می پذیرد.اگر در طول فصل پرورش در هر هکتار از استخر 300-500 قطعه اردک را پرورش دهیم نیازی به کود دهی نیست. درپایان فصل پرورش ماهیان به اوزان زیر خواهند بود
کپور نقره ای 1-2/1 کیلوگرم
کپور معمولی 8/0- 1 کیلوگرم
کپور علفخوار 2/1 کیلوگرم
کپور سر گنده 1-4/1 کیلوگرم

به نظر میرسد با توجه به شرایط فیزیکی و شیمیایی منابع آبی این مزرعه از روش اول یعنی گونه کپور معمولی به عنوان گونه اصلی از توجیه اقتصادی بیشتری برخوردار می باشد. به طور کلی سر دسته ماهیان پرورشی گرمابی ، کپور ماهیان هستند. آنها بزرگترین خوانواده ماهیان آب شیرین هستند. 90در صد ماهیان آب شیرین متعلق به این خانواده اند که دویست جنس دارند

اصول ساخت استخر

در هنگام ساخت استخر ابتدا بايستي موارد زير مورد توجه قرار گيرد

تهيه نقشه تپوگرافي

شرايط فيزيكوشيميائي آب دقيقاً تشريح گردد

تغييرات دما هوا وآب و تغييرات دبي آب در طول سال معيين گردد

مالكيت آب و زمين و راه ارتباطي مورد بررسي قرار گيرد

برآورد كلي طرح و بررسي مشكلات وتنگناها

بررسي تقريبي هزينه‌هاي ثابت و جاري و سود اقتصادي طرح

خصوصيات فيزيكی و شيميائي آب

معيار بعدي در ساخت استخرهاي پرورش ماهي آب مناسب مي باشد
منابع تامين آب به دو دسته منابع رو زميني و منابع زير زميني تقسيم مي شود
منابع رو زميني شامل رودخانه – نهر – جويبار – هرزآب فصلي و … مي باشد . كه از لحاظ ميزان اكسيژن محلول غني تر اما از نظر احتمال آلودگي آسيب پذير مي باشند
منابع زيرزميني شامل قنات چشمه و چاهها مي باشد كه از لحاظ مواد غذايي و اكسيژن فقيرتر بوده و جهت بارور نمودن آب به مدت زمان بيشتري نياز است

در تامين آب مورد نياز استخرها مي بايست موارد زير مورد نظر قرار گرفته شود:
تبخير سطحي
نفوذ پذيري خاك
پرت آبي

درجه حرارت بين 32-18 درجه سانتيگراد باشد كه 28-22 درجه سانتيگراد مناسبترين است
PH بين 2/8 –8/6 باشد
اكسيژن بين 8-6 ميلي‌گرم در ليتر باشد
دي‌اكسيد كربن نبايد زياد باشد ، حداكثر 5 ميلي گرم در ليتر
آهن وكلر نبايد از يك ميلي گرم در ليتر بيشتر باشد
ميزان شوري حدود 3 گرم در هزار خوب است

خصوصيات خاك
الف- PH در حد خنثي يا در حالت تعادل با آب باشد

ب- ازنظر پتاسيم ، فسفر و ازت غني باشد
ج- در صورت امكان خاك سولفاته نباشد، چون باعث اسيدي شدن آب مي‌شود
د- خاك داراي رس كافي باشد

خصوصيات كلي استخر

الف- طول بزرگ استخر شرقي‌ ـ غربي باشد
ب- شيب كف استخر از ورودي به خروجي 2 تا 3 در هزار باشد
ج- شيب كف استخر از كناره‌ها به زهكش وسط سه در هزار باشد
د- شيب ديواره‌ها 1:4 تا 1:8 باشد، جاده روي خاكريز حدود دو متر است
ط- بين زهكش و پايه ديوار دو متر فاصله باشد
ظ- شيب سطح داخلي ديواره 1:2 باشد اما در استخرهاي بزرگ كه تاثير باد زياد است و يا در استخرهايي كه از خاك سبك درست شده‌اند مي‌توان شيب را به 1:4 تقليل داد و شيب خارجي را 1:2 مي‌گيريم

اقدامات لازم براي ساخت استخر

الف - نقشه برداري از زمين
ب- تسطيح و بوته تراشي
ج- علامت گذاري براي تعيين مساحت استخر
د- اندازه گيري و علامت گذاري براي ساختن خاكريزها
ط- جمع كردن خاك نباتي
ظ- در صورت لزوم گود كردن كف استخر
ل- احداث ديواره‌ها
ن- احداث دريچه‌هاي ورودي و خروجي

قسمت‌هاي يك مزرعه پرورش ماهي گرمابي

الف- ديواره‌ها
ب- سيستم آبرساني و تامين آب
ج- دريچه ورودي آب
د- دريچه خروجي و كانال تخليه
ط-حوضچه صيد
ظ- سيستم هوادهي
ل- ساختمان‌ها و تاسيسات جانبي

صيد

بعد از اينكه وزن بچه‌ماهيان به 300 ميلي‌گرم و اندازه‌اي معادل 3-2 سانتيمتر رسيد آنها را صيد و به استخرهاي پرورش ماهي انگشت قد منتقل مي‌كنند . البته در خيلي از مزارع در صورت تراكم بالا مقداري از بچه‌ماهيان نورس را صيد كرده ، تراكم را كاهش داده و در همان استخر پرورش ماهي انگشت‌قد را ادامه مي‌دهند .در كل براي صيد حداقل يك روز قطع غذاي دستي لازم است ولي در استخرهاي بزرگ قطع غذا بايد بتدريج و طي چند روز انجام شود
محاسن استخرهاي خاكي كوچك

الف-حدود %50 از حوضچه كم عمق بوده و جاي مناسبي براي زندگي و تغذيه بچه ماهيان است
ب -فضا و سطح مناسبي براي رشد فيتوپلانكتونها و زئوپلانكتونها ست
ج-حوضچه‌ها را مي‌توان به راحتي خشك و ضدعفوني كرد
د- در حوضچه‌ها مي‌توان به راحتي حمام‌هاي ضدعفوني را انجام داد
ط- بچه ماهيان را همواره مد نظر و كنترل قرارداد
ظ- در صورت نياز به آساني مي‌توان به وسيله صيد از تراكم آنها كاست
ل- تغذيه دستي به آساني صورت مي‌گيرد
ص- تنها اشكال آن هزينه بالاي ساخت آن است

پرورش ماهي بازاري

آماده سازي استخر

الف-خشك كردن و آهك زدن اين عمل سبب نابودي تخم انواع حشرات و موجودات مزاحم مي‌شود و آهك پاشي اين كار را تكميل مي‌كند 1200-600 كيلوگرم در هكتار
ب-شخم و ديسك زدن : براي عمل تهويه به عمق 15-10 سانتي متر را شخم مي‌زنيم
ج- در صورت كاشت گياهان سبز در كف استخر : باعث باروري خاك استخر و كاهش نفوذ‌پذيري آن مي‌شود
د- كود پايه : 2-5/1 تن در هكتار از كود گاوي استفاده كنيم

ط- آبگيري : (الف ) عاري از هر نوع آلودگي انگلي و فاضلابها باشد ( ب ) آبگري آرام انجام شود ( ج ) آب ابتدا فيلتر شده و سپس وارد استخر شود ( فيلتر اول يك سانتيمتر ، فيلتر دوم 4/0 سانتيمتر و فيلتر سوم يك ميليمتر ) (د ) بهتر است آبگيري در اسفندماه صورت گيرد . و فاصله بين آبگيري و ورود بچه ماهي حداقل 10 روز باشد چون در اين مدت زمان نوزاد انگل لرنه‌آ و بعضي از انگل‌هاي ديگر بعلت نبود ميزبان از بين خواهند رفت

توپوگرافي

توپوگرافي در واقع بيانگر ميزان پستي و بلندي هاي سطحي زمين است
زميني براي احداث استخر مناسب است كه داراي ناهمواري هاي كم و حتي الامكان مسطح باشد تا ضمن كاهش هزينه هاي خاك برداري و تسطيح اوليه امكان احداث استخرهاي منظم با وسعت مناسب فراهم آورد . استخرها را مي توان درون دره ها و يا زمين هاي مسطح ايجاد نمود كه براي انجام اين امر نقشه برداري و عمليات كارشناسي بروي منطقه مورد نظر بايد انجام گيرد و بر اين اساس استخرها را در محل هاي زير احداث مي كنند . شيب مناسب جهت احداث
استخر بين صفر تا پنج درصد است كه بهترين آن يك درصد خواهد بود
انواع استخرها از لحاظ محل احداث
استخرهاي متوالي در دره ها : اين گونه استخرها در دره ها با شيب كم ساخته مي شود خروجي آب در اين نوع استخر بالاتر از ورودي آن قرار مي گيرد آبگيرهاي ايجاد شده توسط سدهاي خاكي از اين نوع استخر مي باشد
استخرهاي دامنه اي يا حاشيه اي : در شيب حاشيه كوه ها يا دامنه ها احداث مي شود كانال آبرساني در بالا و خروجي آن ها به نهر يا رودخانه پايين دامنه منتهي مي شود طبيعتا اين گونه استخرها در معرض خطر سيلاب و گل آلودگي در زمان بارندگي شماي كلي اين گونه استخرها به صورت زير خواهد بود
استخرهاي مسطح در شاليزار يا استخرهاي مصنوعي : در زمين هاي نسبتا هموار و در حد شيب مجاز احداث مي گردند هر چهار طرف آن به وسيله خاكريزها محصور مي گردد هزينه ساخت اين نوع استخرها نسبتا زياد است

كود دهي

كوددهي مهمترين و ارزانترين راه باروري استخرهاي پرورش ماهيان گرمابي مي‌باشد، براي رشد و توسعه موجودات زنده غذايي كه مورد تغذيه ماهيان قرار مي‌گيرند، بعضي از مواد اساسي مانند فسفر، ازت و پتاسيم موردنياز مي‌باشد كه با كوددهي تامين مي‌گردد

انواع كودها

كودهاي آلي

الف- كود حيواني --كودمرغي، كوداردكي،كودگاوي،كودگوسفندي-

كودمرغي و كود اردك بالاترين ميزان مواد آلي نظير ازت،فسفر،كلسيم و پتاسيم را داراست ولي در مورد افزودن آن به استخر بايد دقت زيادي نمود چون دادن مقدار زياد اين كودها سبب تلفات ناگهاني ناشي از كمبود اكسيژن مي‌گردد .كود گاوي امروزه به دلايل ذيل بيشترين كاربرد را در امر پرورش ماهيان گرمابي داراست
از آنجائيكه گاو حيواني نشخوار كننده است و غذاي خود را كاملا خرد كرده و قابل هضم مي‌سازد، استفاده از كود گاوي در استخر مصرف اكسيژن در آب را كم مي‌كند، به علاوه كود گاوي در آب به صورت معلق است و توسط باكتريهاي هوازي به طور كامل تجزيه مي‌گردد . اين بسيار مهم است چون تجزيه كود در لايه‌هاي ستون آب نياز به مصرف اكسيژن كمتري دارد ولي كودهاي ديگر بيشتر در كف مورد تجزيه قرار مي‌گيرند كه سبب مي‌شود مقدار اكسيژن بيشتري از محيط خارج و مخاطراتي براي ماهي بوجود آورد .نحوه دادن كودهاي آلي به اين صورت مي‌باشد : آنها را به صورت محلول در آورده و به صورت شيرابه به استخر منتقل مي‌كنيم و اگر هنگاميكه مقداري كود شيميايي به آن اضافه گردد بايد بعد از 24 ساعت به داخل استخر وارد كنيم

ب-كود سبز

گياهان را مي‌توان بسته بندي كرده و به وسيله پايه‌هايي در داخل استخر قرار دهيم اين گياهان تخمير حاصل كرده و كود خوبي خواهند بود همچنين كاشت گياهاني مانند يونجه و شبدر در استخر قبل از آبگيري آن كود سبز خوبي را براي استخر فراهم مي‌كند

كودهاي معدني
الف- كودازته

ب-كود فسفاته
كودهاي معدني
كودهاي حيواني بيشتر در توليدات زئوپلانكتونها موثرند در حاليكه كودهاي معدني بيشتر در توليدات فيتوپلانكتونها كه مبناي تغذيه فيتوفاگ مي‌باشد ، موثرند ، تغييرات P H يكي از عوامل محدود كننده در استفاده از كودهاي آلي مي‌باشد در حاليكه كودهاي شيميايي فاقد اين روند هستند، تركيب توام كودهاي آلي و معدني شدت رشد زي‌شناوران را افزايش مي‌دهند

مزاياي كودهاي معدني

الف -عناصر مورد نياز در كودهاي معدني 50-40 درصد تركيبات كود را شامل مي‌شود
ب - به راحتي آنها را مي‌توان حمل و نقل و در استخر پخش كرد

ج-تغييرات PH و اكسيژن كمتري در آب ايجاد مي‌نمايد
د- پخش آنها در استخرها به راحتي امكانپذير است
ط- كودهاي معدني به سهولت به صورت محلول در مي‌آيند
ظ-در استفاده از كودهاي فسفاته 36-24 ساعت عمل انحلال به طول مي‌انجامد در حاليكه كودهاي ازته به صورت لحظه‌اي قابل استفاده مي‌باشند

كودهاي ازته به 3 صورت نيترات آمونيوم ، كود اوره و سولفات آمونيوم مصرف مي‌شود
نيترات آمونيوم داراي 35-34 درصد ازت است‌كه موجب ايجاد شرايط نامساعد جهت رشد جلبكهاي ريسه‌اي مي‌گردد از آنجائيكه باندهاي اين كودها بتدريج آزاد مي‌گردد نسبت به كود اوره از ارزش به مراتب بيشتري برخوردار مي‌باشد
كود اوره داراي 46 درصد ازت است و سنن تسريع عمل فتوسنتز مي‌شود . باندهاي آن سريعاً آزاد گشته و رنگ آب را به شدت سبز مي‌كند

سولفات آمونيوم داراي 21 درصد ازت است و براي پايين آوردن P H استخر به‌كار مي‌رود
كودهاي معدني فسفاته

فسفر در زنجيره غذايي استخرها ، عضلات و اعصاب ماهي نقش مهمي دارد كودهاي فسفردار را به دو نوع سوپر‌فسفات و فسفات آمونيوم بيشتر مورد استفاده قرار مي‌گيرد كه به راحتي در آب حل نمي‌شود
جهت باروري مستمر و باكيفيت‌تر شدن استخرهاي پرورشي بهتراست از حوضچه‌هاي مكعبي شكل جهت عمل آوري كود استفاده شود جهت اين امر در هواي آفتابي و به صورت روزانه بين 100-50 كيلوگرم كود گاوي ،2-1 كيلوگرم كود فسفاته و 500 گرم كود ازته را باهم مخلوط نموده و پس از 24 ساعت تخمير كاملاًصورت پذيرفته و پروتئين ميكروبي كه در بالاترين حد خود مي‌باشد مي‌توان به تخليه آن اقدام كرد

عوامل موثر بر كوددهي

الف -بهترين درجه حرارت براي كوددهي 27 –22 درجه سانتيگراد است
ب-مناسبترين مقدار اكسيژن محلول 8-7 ميلي‌گرم در ليتر است

ج-PH بايد خنثي تا كمي قليايي باشد
ط- بهتر است كوددهي در دفعات زياد و مقدار كم و به صورت محلول انجام گيرد
ظ-كف استخر بايد غيرقابل نفوذ باشد در غير اينصورت قسمت اعظم كود در اثر نفوذ آب از استخر خارج مي‌گردد
ص-از كوددهي در روزهاي ابري و باراني بايد پرهيز كرد زيرا مواد معدني مورد مصرف فيتوپلانكتونها قرار نگرفته و باعث تغييرات آب مي‌گردد

ض-ميزان مصرف كود گاوي حدود 100-80 كيلوگرم در روز آفتابي ، ميزان مصرف كود ازته 10-6 كيلوگرم در روز آفتابي و ميزان مصرف كود فسفاته5-3كيلوگرم در روز آفتابي است . كود سولفات آمونيوم را نيز به ميزان 5-2 كيلوگرم در هكتار براي كاهش P H مي‌توان بكار برد

آهك دهي

آهك را به صورت سنگ‌آهك ، كلسيت ، دولوميت و آهك زنده مصرف مي‌كنند ( مصرف سنگ آهك دو برابر آهك زنده است )
فوايد مصرف آهك
الف- با افزايش قليائيت و دي‌اكسيد كربن باعث افزايش فتوسنتز مي‌شود
ب-غلظت مواد كلوئيدي ( گل‌آلودگي ) آب را كاهش داده و عمق نفوذ نور را بيشتر مي‌كند
ج- باعث افزايش فعاليت ميكروبي مي‌شود

د-باعث نابودي انگلها و تعديل PH آب مي‌شود
ط- باعث افزايش كلسيم شده كه در رشد اسكلت موثر است
ظ-سبب جلوگيري از رشد جلبكهاي مزاحم مي‌شود

تشخيص زمان آهك دهي

الف- PH آب پايين‌تر از حد نرمال باشد .(اسيدي)
ب-وقتي حاصلخيزي آب پايين است و در اثر كوددهي شكوفايي زيادي نداريم
ج-لجن استخر زياد است
د-وجود بيماريها و انگلها

ميزان مصرف آهك

بر حسب موقعيت جغرافيايي ، هدف كاربرد ، جنس خاك بستر ، شرايط آب و عوامل بيماريزا مقدار آهك دهي متغير است
در ابتداي دوره يك تن در هكتار و در طول دوره هر هفته 70-50 كيلوگرم در هكتار مورد نياز مي‌باشد . وبراي جلوگيري از رشد جلبك‌ها 300-200 كيلوكرم در هكتار
چند نكته
الف- در استخرهايي كه رس كم و شن زياد دارند نبايد آهك زيادي به‌كار برد چون مواد آلي اين استخرها كم است و با تجزيه شدن آنها استخرها از اين نظر فقير مي‌شوند
ب- بهتر است بين مصرف كود فسفاته و آهك چند روز فاصله باشد
ج- آهك دهي بايد در جهت وزش باد و در هواي صاف و نور كافي و به طور يكنواخت صورت گيرد
د- مي‌توان براي نابودي قارچها و انگلها و كاهش آمونياك آخور ماهي آمور را هر 15 روز يكبار با آهك ضدعفوني كرد

روش های تکثیر ماهیان گرمابی

فن آوری تولید تخم و لارو ماهی

برای تهیه نوزاد کپور ماهیان روش های مختلفی در سراسر دنیا اعمال می شود که بسیاری از آن ها به صورت متد های ساده تغییر نایافته ای هستند که سال ها به کا ر گرفته می شوند ، در صورتی که فن آوری های پیشرفته دیگری نیز هستند که می توانندنیاز به نوزاد کپور ماهیان را در سراسر دنیا تامین نمایند.روش هایی که برای تولید تخم کپور ماهیان اتخاذ میشوند به مزارع پرورش و یا کشور و نیز به اقتصاد سازمان تولید کننده آنها بستگی دارد. فن آوری تولید تخم کپور ماهیان به دو بخش تقسیم می شود:

1- روش های گسترده

2- روش های توسعه یافته

1- روش های گسترده: که خود به انواعی تقسیم می شوند

الف) تخم ریزی در استخر های بزرگ : نحوه تخم ریزی در استخرهای بزرگ در سراسر دنیا متداول و اصولا روش ساده برای تکثیر به شمار می آید ولی فقط برای استخرهای تازه ساخته شده و یا استخرهایی که از قبل خشک بوده و دارای بستری پوشیده از گیاه می باشند مناسب است. پس از آنکه استخر از آب پر شد ، وجود گیاهان داخل استخر محیط ایده آلی برای تخم ریزی ماهی به وجود می آورد. استخر هایی که دارای گیاهان آبزی می باشند نیز برای تخم ریزی کپور ماهیان مناسب هستند. وقتی که آب گرم شد ، استخرها را آب گیری می کنند و مولدین را در آنها ذخیره می کنند . معمولا 3-2 نر با هر ماده در استخر نگهداری می شود.

معمولا تخم ریزی قبل از نیمه تابستان به طور موفقیت آمیز انجام می شود و پس از آن تکرار نمی شود . ولی تعيین مقدار تخمهای گذارده شده و همچنین میزان باروری آنها بسیار دشوار است . در نتیجه در صورت امکان باید از این روش جلوگیری کرد. ولی برای تهیه مقداری ذخیره با استفاده از امکانات ساده و یا موادی که بتوان تخم ها را ارزان بدست آورد، روش بالا مناسب است.

ب)تخم ریزی در استخرهای دوبیچ (دوبیش) کوچک : اساس روش عبارت از استفاده از تمام عوامل طبیعی لازم برای تخم ریزی کپور ماهیان در شرایط پرورش است . نظیر گرم شدن سریع آب با عمق کم (18 تا 20درجه سانتی گراد) وجود گیاهان بزرگ در کف استخر برای تخم ریزی ، اکسیژن محلول کافی ، وجود هر دو جنس ماهی و غیره . استخر های کم عمق کوچک برای استفاده از فن آوری دوبیش ضروری است. بهترین نوع آن 120 تا 300 متر مکعب و عمقی برابر 30 تا 60 سانتی متر می باشد و در یک ناحیه حفاظت شده از مزرعه قرار گیرد. زمانیکه درجه حرارت آب روی 18 تا 20 درجه ثابت شد ، باید استخر را تمیز نمود ، علفها را برید و سپس با آب دارای اکسیژن کافی پر کرد تا حدی که عمق آب به 25 تا 30 سانتی متر برسد. سپس ماهیان مولد را به تعداد 3-2 ماده و 5-4 نر در آنها وارد نمود و بعد به تدریج سطح آب استخر را تا 50 سانتی متر بالا آورد. 2-1 روز پس از ورود مولدین به استخر تخم ریزی آغاز می شود . پس از تخم ریزی بایدمولدین را از استخر خارج کرد تا تخم ها را از بین نبرند.برای این کار سطح آب را در استخرها پایین آورده و ماهیان را به بخش های عمیق تر استخر هدایت نموده با تور صید می کنند.سپس دوباره استخر را آب گیری می کنند تا حدی که آب روی تخم ها را بپوشاند. تخم ها به گیاهان استخر ها می چسبند و در عرض 8-4 روز تفریخ می یابند12-10 روز پس از تفریخ وقتی که اندازه نوزادان به 15-12 میلی متر (کپور پشه ای) رسید، باید برای مرحله بعد آنها را به استخرهای بزرگتر منتقل کرد موفقیت در این روش چشمگیر است .

2- روش های توسعه یافته :یکی از مشکلات عمده که در بهبود چگونگی تخم ریزی ماهیان حائز اهمیت است چسبندگی تخم های آنها می باشد. از جمله روشهایی که برای کنترل و ایجاد امکان تخم ریزی به وجود آید که عبارتند از:

الف) ماهیان مولد را در فصل تخم ریزی از استخر ها صید و تخم ها و اسپرم ها را از ماهیان مولد خارج و با روش خشک بارور می کنند.تخم ها ضمن آن که به سطح مواد مناسب می چسبند دوره انکوباسیون خود را طی می نمایند. منتها استفاده از این روش می تواند تا حدی تخم ها م نوزادان را حفظ نماید.

ب) طبق تحقیقات انجام شده برای وادار کردن ماهی مولد به تخم ریزی از هورمون گنادوتروبین استفاده می شود.در اوایل برای تحریک به تخم ریزی از غده هیپوفیز استفاده می شود. به ماهیان مولد قبل از آنکه آنها راوارد استخر نمایند تا بطور طبیعی تخم ریزی نمایند، همرمون تزریق می کردند که فقط برای حصول اطمینان از تولید تخمهای بارور شده سالم به کار می رود.

ج) در این روش تخمها را از ماهیان مولد خارج و با روش خشک بارور می کنند. تخم گیری از مولدین پس از تحریک آنها به تخم ریز از طریق تزریق هیپوفیز انجام می شود . در این روش هم تخم های بارور و هم نوزادان تازه از تخم درآمده در یک محیط کاملا کنترل شده و حفاظت شده به دست می آید. جهت از بین بردن چسبندگی تخمها ساده ترین و موثر ترین روش به کار گیری نمک های کاربامید دار بوده است که توسط پروفسور وی ناروویچ در لهستان ارائه شده است.

عملیات تولید تخم و لارو ماهیان در برخی از مزارع پرورش ماهیان گرمابی در استان های داخلی کشور به صورت محدودتر و اغلب جهت تامین نیاز مزرعه صورت می گیرد اما در سه استان شمالی کشور به علت وجود شرایط مساعد محیطی و آب و هوایی ، به صورت فعال و با توجیه کاملا اقتصادی و در مقیاس تجاری انجام می شود.

بچه ماهیان تولید شده در مزارع تکثیر که حدود اوزان آنها جهت شروع عملیات پرورش 100-30 گرم می باشد ، به وسیله ماشین های مجهز به کپسول اکسیژن و یا در کیسه های نایلونی ویژه حمل بچه ماهیان که شامل یک سوم آب و دو سوم اکسیژن می باشد ، به مزارع متقاضی حمل می شود.

روش اصولی احداث استخر ماهیان گرمابی و تکثیر آنها

مطالب مشابه :

پرورش ماهیان گرمابی

طرح توجیهی پرورش ماهیان گرمابی

پرورش ماهی گرمابی

پارامترهای اقتصادی طرح مزرعه پرورش ماهی به روش مداربسته

چگونگي دريافت پروانه پرورش ماهي

سوالات رایج در مورد پرورش ماهی

روش اصولی احداث استخر ماهیان گرمابی و تکثیر آنها

پرورش ماهی در شادگان

مرگ هزاران قطعه ماهی در سد شیان