آفات و بيماري هاي گياهي(2)

قسمت دوم:

حشرات مضر

حشرات مضر بطور کلي به سه گروه اصلي تقسيم مي شوند:
۱) حشراتي که از گياهان تغذيه مي کنند؛
۲) حشراتي که از فرآورده هاي انباري تغذيه مي کنند؛
۳) حشراتي که انسان و ساير جانوران را مورد حمله قرار مي دهند.
حال به شرح هر يک از اين سه گروه مي پردازيم.
ـ حشراتي که از گياهان تغذيه مي کنند
الف) حشراتي که از گياهان تغذيه مي کنند ممکن است بصورت مستقيم به گياه خسارت وارد کنند. مثل ملخ ها، لارو پروانه ها و سوسک ها که مستقيماً از بخش هاي مختلف گياه تغذيه مي کنند اعم از برگ، گل، ميوه و چوب.
ب) ايجاد خسارت از طريق تخم گذاري است، بعضي از حشرات مخصوصاً زنجرک هاي خانواده سيکاديده (Cicadidae ) و زنجرک هاي خانواده سيکادليده (Cicadellidae ) از طريق تخم گذاري در سر شاخه هاي ظريف گياهان به آن ها خسارت وارد مي کنند.
ج)ايجاد خسارت از طريق انتقال بيمارهاي ويروسي،باکتريايي و مايکوپلاسمائي و احتمالاً قارچي
در بين حشرات دو گروه شته ها و زنجرک هاي خانواده سيکادليده (Cicadellidea ) از اهميت بيشتري در نقل و انتقال عوامل بيماري زا گياهي برخوردار هستند. همچنين سخت بالپوشان خانواده اسکوليتيده (Scolytidae ) در نقل و انتقال عوامل قارچي نقش دارند.
ـ حشراتي که به فرآورده هاي انباري خسارت مي زنند و خود نيز به سه دسته تقسيم مي شوند
الف) اولين گروه آفات چوب مي باشند.
چوب يکي از مهم ترين محصولات است که در زندگي بشر نقش دارد. چوب هاي صنعتي گاهي مورد حمله بعضي از حشرات قرار مي گيرند از جمله مهمترين اين حشرات موريانه ها هستند.
چگونگي هضم چوب بوسيله ي موريانه ها.
موريانه ها خود قادر به هضم سلولز يا چوب نيستند. در داخل دستگاه گوارش موريانه تک سلولي هاي فلازل داري زندگي مي کنند که آنزيم هاي مورد نياز براي تجزيه سلولز را توليد مي کنند و آن تک سلولي ها هستند که باعث هضم سلولز مي شوند. در واقع نوعي همزيستي بين تک سلولي و موريانه ها از اين طريق ايجاد شده است.
ب) دومين گروه از آفات فرآورده هاي انباري، آفات پارچه و منسوجات هستند. تعدادي از حشرات از جمله پروانه هاي خانواده تي ني ده (Tineidae) و سخت بالپوشان درمستيده (Dermestidae) گاهي به منسوجات خسارت سنگيني وارد مي کنند.
ج) سومين گروه از آفات مواد غذايي، انباري است. حدود ۲۰ تا ۳۰ درصد محصولات کشاورزي بعد از مرحله کاشت و پس از برداشت در انبار توسط آفات مختلف از بين مي روند. در بين آفات انباري سوسک هاي خانواده درمستيده (Dermestidae ) و بروخيده ( Bruchidae ) و کورکولينيده (Curculionidae)، در بين پروانه ها تعدادي از گونه هاي خانواده پيراليده (pyralidae ) مثل پلوديا اينترپونکتلا (Plodia interpunctella) و افيستيا کونيلا (Ephestia Kuhniella ) از اهميت زيادي برخوردارند.
- حشراتي که انسان و ساير جانوران را مورد حمله قرار مي دهند. آن ها نيز به چند گروه تقسيم مي شوند:
الف) حشرات آزار دهنده مثل تعدادي از پشه ها و مگس ها. گرچه ممکن است که ناقل بيماري مهمي نباشد ولي به هر ترتيب باعث سَلب آسايش از انسان مي شوند. ب) حشراتي که نيش آن ها سمي است. تعدادي از زنبورهاي خانواده وسپيده (Vespidae) و اسفسيده (Sphecidae) و در مواردي زنبورهاي بالاخانواده آپويدا (Apoidea ) که جزء حشرات مفيد و گرده افشان هستند و انسان را نيش مي زنند.
بعضي از انسان ها به نيش زنبورها حساسيت شديدي دارند و دچار شوک شديدي مي شوند و در مواردي مشاهده شده که نيش زنبور منجر به مرگ انساني شده است.
ج) سومين گروه از حشراتي که به انسان خسارت مي زنند حشرات انگل هستند و به دو گروه تقسيم مي کنيم.

▪ حشرات انگل:
۱) انگل خارجي؛
۲) انگل داخلي.
۱) حشرات انگل خارجي مثل کک ها و شپش ها و در مواردي ساسها که با تغذيه از خون انسان گاهي بيماري هايي را به انسان منتقل مي کنند. ساس ها در واقع نوعي سن هستند. در مبحث هاي بعدي توضيح داده خواهد شد.
۲)حشرات انگل داخلي مخصوصاً تعدادي از مگس ها مثل خانواده کاليفوريده (Calliphoridae) و خانواده اُستريده (Oestridae) و خانواده تابانيده (Tabanidae) که از اهميت زيادي برخوردارند. اين مگس ها عموماً تخم خودشان را بر روي چهارپايان وحشي و اهلي قرار مي دهند. بعد از اينکه لارو از تخم خارج مي شود وارد بدن چهار پايان مي شود و مراحل نشو و نماي لاروي خود را در داخل بدن طراحي مي کند و زماني که مي خواهد تبديل به حشره کامل بشود در بسياري از مگس ها پوست سوراخ مي کند. مثل خانواده استريده (Oestridae) که از اهميت زيادي برخوردارهستند. سپس وارد خاک مي شوند و تبديل به شفيره و حشره کامل مي شوند. و از اين طريق کاملاً باعث ضعف جانوران مخصوصاً احشام و چهارپايان وحشي مي شوند.

آخرين گروه از حشراتي که به انسان حمله مي کنند حشرات ناقل از جمله خانواده کوليسيده (Culicidae) و سايکوديده (Psychodidae) هستند که از اهميت زيادي برخوردارند. پشه هاي خانواده کوليسيده مراحل نشو و نماي لاروي خودشان را در داخل آب سپري مي کنند. حشرات ماده قادر هستند انسان را نيش بزنند و همراه نيش زدن عوامل مختلف ويروسي و باکتريايي را وارد بدن مي کنند. مثل پشه ي مالاريا که چندين مرحله را در بدن انسان طي مي کنند و در گذشته منجر به مرگ انسان مي شده اما در حال حاضر واکسن مخصوص بيماري مالاريا ساخته شده است.
نمونه ديگر پشه هاي خاکي خانواده سايکوديده زير خانواده فلابوتومينا (phlaebotominae) هستند که عامل بيماري سالک در انسان مي باشند. اين پشه ها وقتي در روي صورت مستقر مي شوند يک تک سلولي بنام لشمانيوز را وارد بدن مي کنند و ايجاد بيماري سالک در روي پوست مي کنند.
● جمع آوري و انباشتن:
فقط تعداد کمي از حشرات سپردار نرم تن بوسيله خصوصيات ظاهري و گياهان ميزبان و محل آلودگي مورد مطالعه قرار مي گيرند. در حالي که تعداد زيادي از آنها حتي در اين رده قرار نمي گيرند. بنابراين اکثر زيادي از گونه ها بايد وسيله مطا لعات ميکروسکوپي به طور دقيق شناسايي شوند که در اين روش نمونه هاي مجتمع روي اسلايد قرار مي گيرند.اين اسلايد ها به منظور فراهم کردن نمونه ها و مطا لعه آنها در اواسط قرن گذشته نيز مورد استفاده قرار مي گرفتند. متخصصيني مثل آقاي گريل در سال ۱۸۹۶ نيوزتيد در سال ۱۹۰۳ و استين وي دن در سال ۱۹۲۹ روشهاي مخصوصي را براي تهيه و انباشته کردن حشرات سپردار جهت مطا لعات ميکروسکوپي ارائه دادند و اين روشها اخيرا موردبازنگري و اصلاح قرار گرفته اند.آقايان سيلير ۱۹۶۷ ،کوزارزيواسکي ۱۹۶۸ ، ويليام وکستاراب ۱۹۷۲ و ويلي ۱۹۹۰ از کساني بودند که اين اصلاحات را انجام دادند . در اين درس جمع آوري و روش نگهداري حشرات سپردار( coccidae) و روشهاي نوين که باعث تهيه اسلايد هاي با کيفيت جهت مطالعات ميکروسکوپي مي شوند بررسي و مورد بحث قرار گرفته که اين اسلايد ها هم از مواد تازه و هم از موادي که مدتها در انبار نگهداري شده اند به صورت خشک و مرطوب تهيه مي شوند.در اينجا بيشترين تمرکز بر روي مراحلي مانند مرحله پوره و مرحله کامل حشره ماده بوده اما کمي هم در خصوص حشرات نر نيز مطالعه صورت گرفته است. اين درس همچنين خصوصيات مورفولوژيکي حشرات سپردار را جهت بازيافت و فعال کردن مواد نگهدارنده براي مطالعات بيشتر مورد بحث قرار مي دهد.
● جمع آوري:
حشرات سپردار نرم تن ممکن است در هر قسمتي از گياه ميزبان ظاهر گردند يعني از ريشه گرفته تا ميوه . بعضي از گونه هاي سپردار به علت داشتن تخمدان هاي سفيد و ضخيم کاملا قابل مشاهده مي باشند که گاهي نيز رنگارنگ بوده و بوسيله مواد واکسي پوشيده شده اند. اما ديگر ارقام به سادگي قابل شناسايي نمي باشند .زيرا با تغيير وضعيت آب وهوايي خودشان را تغيير مي دهند و يا کاملا پوشيده مي باشند. عواملي که باعث شناسايي اين حشرات توسط شخص جمع آوري کننده مي شود عبارتند از:
مشاهده شديد فعاليت مورچه ها ،وجود شيره هاي چسبنده و بالاخره حضور آلودگي قارچ هاي سياه رنگ .سپرداران نرم تن معمولا بر روي شاخه هاي درختان مخصوصا جاهايي که سايه بيشتري وجود دارد بر روي حفره هاي موجود بر تنه درختان و در بين جوانه ها و ديگر جاهاي گياه حضور دارند. در تمام گياهان توجه به نقاطي مثل ريشه ها ، طوقه ،برگها،ميوه ها و زير پوسته تنه اهميت بسياري دارد. علاوه بر اين مي توان سپرداران نرم تن را در بقاياي گياهي نيز مشاهده و جمع آوري نمود.در حالي که بعضي از حشرات خانواده coccoide را مي توان در بقاياي گياهي و برگهاي مرده پيدا کرد. اما سپرداران نرم تن هيچگاه جدا از ميزبان گياهي نمي باشند. حشره نر سپردار نرم تن اغلب در کنار حشره ماده بر روي گياه ميزبان مي باشد. اما حشرات ديگر اين خانواده که به صورت خزيده حرکت مي کنند. خصوصا نوع نر آنها به طور پراکنده در قسمتهاي مختلف گياه ميزبان و يا ديگر گياهان به طورجداگانه دور از نوع ماده مشاهده مي شوند. حشرات نر را مي توان بوسيله تله هاي مکنده، تله هاي رنگي، تله هاي چسبنده و تله هاي نوري جمع آوري نمود. وجود اين نوع حشرات نر در کنار ماده هايشان تقريبا غيرممکن مي باشد. اما وقتي که از تله هاي جنسي استفاده مي شود مي توان آنها را به راحتي جمع آوري نمود. به منظور تهيه و جمع آوري نمونه هاي عالي لازم است تا حشره ماده در مدت کوتاهي جمع آوري گردد. همچنين حشره در مرحله آخر پوست اندازي و دگرديسي باشد. زيرا در بسياري از گونه ها ،بدن حشره به سرعت بزرگ و متورم شده و سپس سخت مي گردد. جمع آوري نمونه هاي جوان راحتر مي باشد. زيرا جمعيت جمع آوري شده شامل حشره ماده بالغ ،لارو و سنين مختلف حشره مي باشد.
اما گونه هاي جمع آوري شده مخصوصا از مناطق معتدل و سرد احتياج به مراقبت ويژه داشته زيرا اين نمونه ها معمولا در يک مدت زمان بسيار کوتاه در سال قابل دسترسي مي باشند.
● حفظ و نگهداري:
بايد حشرات جمع آوري شده را فورا بر روي اسلايد منتقل نمود. اما لازم است که به دقت آنها براي مطالعات آينده نگهداري شوند. به هر حال نگهداري مواد زائد براي آزمايش هاي بعدي نيز مناسب مي باشد.

● نگهداري به روش مرطوب:
هر چند نمونه هاي نگهداري شده در مايعات مختلف معمولا اسلايد هاي خوبي را نسبت به نمونه هاي خشک به وجود نمي آورند، اما تهيه مناسب آنها مي تواندبا دقت و حوصله همراه باشد تا بتوان آنها را سال ها نگهداري کرد.بهترين ماده نگهداري کننده محلول اسيد الکل و يا اسيد لاکتيک و الکل مي باشد. مشکل اين مواد اين است که الکل مي تواند به سرعت تبخير گردد و نمونه زرد و خشک شود. به اين دليل بايد بعد از مدتي آن را به مايع اضافه کرد. بهترين ظروف نگهداري بطريهاي شيشه اي با درب پيچي واشردار مي باشد.حتي مي توان بطري هاي کوچک را درون بطري هاي بزرگ حاوي الکل که درب آنها به راحتي بسته مي شود نگهداري نمود. در حالي که مواد نگهداري شده در محلول را مي توان بسيار بهتر از نمونه هاي خشک جابجا و انتقال داد.اما بايد تمام حباب هاي هوا را در بطري ها که مي تواند باعث از بين رفتن و خراب شدن مواد گردد،خارج کرد. بطري ها بايد هر کدام جداگانه برچسب خورده و نکات لازم مثل تاريخ جمع آوري و ديگر اطلاعات بر روي آن نوشته شود.
● نگهداري روش خشک :
نمونه هايي که حتي يکصد سال قبل جمع آوري شده اند وبه صورت خشک نگهداري مي شوند، مي توانند به صورت بهترين نمونه اسلايدي درآيند. نگهداري مواد به صورت خشک احتياج به دقت زيادي دارد. زيرا بسياري از گونه هاي خانواده coccidae داراي آب بسيار بوده که بايد قبل از نگهداري به دقت خشک شده و آب خود را از دست بدهند.
از دست دادن آب بايد يا بوسيله حرارت دادن ملايم و يا نگهداري در محل هاي خشک صورت گيرد. البته مشکلات زيادي نيز در اين خصوص وجود دارد.اولين مشکل اين است که ممکن است نمونه هاي خشک توسط سوسک هاي موزه اي و ديگر آفات انباري آسيب بينند.
بنابراين سپرداران بايد اولا در ظروف بدون هوا و در خلاء همراه با نفتالين نگهداري گردند. دوم اينکه حشرات خشک شده بسيار شکننده بوده و ممکن است به راحتي شاخک ،پاها و ديگر قسمتهاي بدن را از دست بدهند.مخصوصا اگر مواد مرتبا جابجا و دست به دست گردند .بنابراين نبايد به آنها دست زد و يا مرتبا چک کرد. البته اگر آنها در ظروف با کيفيت عالي و مطمئن و در کمد نگهداري شوند، سالم خواهند ماند. نمونه هاي خشک را مي توان در کمد هاي کوچک، ظروف شيشه اي و يا پلاستيکي که در دستمال کاغذي پيچيده شده باشند و داخل آنها حاوي پنبه يا پشم شيشه باشد نگهداري نمود تا نمونه ها جابجا نگردد.سپس اين ظروف را مي توان در کمد هاي بزرگ ضد حشره نگهداري کرد. فرستادن و انتقال نمونه از طريق پست اصلا جايز نمي باشد. زيرا باعث خراب شدن آنها مي شود. تمام نمونه ها بايد به طور کامل برچسب داشته باشند.
● تهيه اسلايد:
روش هاي گوناگوني در خصوص نگهداري و اسلايد کردن حشرات سپردار بوسيله شرکت هاي مختلف ارائه شده است.همچنين روش هايي بوسيله ي آقايان سيليرز(۱۹۶۷)،ويليامز و کستاراب(۱۹۷۲) براي خانواده شبهه سپرداران و آقاي ويلکي (۱۹۹۰) براي شته ها ارائه شده است. هر چند اين روش ها براي سپرداران نرم تن مناسب مي باشند، اما ما فکر مي کنيم که اين روش ها به علت بزرگ بودن اندازه حشره ماده سپردار نرم تن هميشه رضايت بخش نمي باشند.
همچنين بايد در نظر گرفته شود که براي تمام مراحل زندگي مثل مرحله لارو و مرحله بلوغ حشره نر بايد کانادابلاسم دائمي که جهت مطالعات طبقه بندي و کليدي ارزشمند و مناسب مي باشد، استفاده نمود.
● مراحل تهيه اسلايد هاي ميکروسکوپي دائم:
اولا بهترين اسلايد ها هميشه از مواد تازه جمع آوري شده تهيه مي شوند. گذشته از سن مواد،روش هاي تهيه اسلايد معمولا شامل پنج و ياشش مرحله مي باشد. اين مراحل عبارتند از مرحله ي تثبيت،ساخت،از دست دادن آب،رنگ آميزي،واضح کردن،آب گرفتن نهايي و اسلايد کردن.
روند دقيق قابل استفاده توسط افراد کاملا متفاوت است وهر کسي روش و روند خود را ترجيح مي دهد. اما روش هاي زير بايد در خصوص تمام مراحل چرخه زندگي سپردار نرم تن در تهيه اسلايد از آنها و بالا بردن کيفيت اسلايد ها مورد استفاده قرار گيرند تا بتوان آنها را به طور دائم نگهداري کرد. روش تهيه مواد شيميايي مختلف که در تهيه اسلايد مورد استفاده قرار مي گيرند نيز در جدول ۱ نشان داده شده است .نقطه نظرات و روش هاي جايگزين نيز بعد از اين روش مورد مطالعه قرار گرفته اند.
۱) تثبيت اوليه : نمونه هاي زنده بايد در محلول اسيداستيک و الکل به مدت يک تا دو دقيقه تثبيت گردند. تمام نمونه ها، حتي اگر بخواهيم آنها را فورا اسلايد کنيم، بايد تثبيت گردند. در صورت لازم مي توان مواد را براي مدت زيادي در محلول اسيد-الکل نگهداري کرد.
۲) مرحله ساخت: بوسيله يک شکاف کوچک در محل شکم مقداري ماده هيدرواکسيد پتاسيم ۱۰ % KOH را به درون آن انتقال مي دهيم و آن را به مدت ۱۲ الي ۲۴ ساعت در حرارت معمولي اتاق نگهداري مي کنيم. عمل واضح کردن نمونه ها با KOH ممکن است بوسيله کمي حرارت سرعت يابد. اما نبايد حرارت فراتر از ۴۰ درجه سانتيگراد برود. زيرا در غير اين صورت نمونه ها رنگ آميزي نخواهند شد. نمونه هايي که به شدت سخت و سفت شده اند را مي توان به مدت حداقل يک هفته در KOH سرد نگهداري کرد تا نرم شوند.
۳) مرحله آبگيري: آبهاي موجود در بدن حشره را مي توان بوسيله يک لوله بسيار کوچک به آرامي به خارج از بدن پمپ و انتقال داد. بيرون آوردن مواد داخل بدن حشره و عمل آبگيري بايد به آرامي و به دقت انجام گيرد تا قسمتهاي مختلف بدن و محل بند ها شکسته و آسيب نبينند.زيرا اين قسمتها براي شناسايي لازم مي باشند. بيرون آوردن مواد داخل بدن حشره به طور کامل بسيار حياتي بوده و مراحل رنگ آميزي نبايد تا وقتي که همه مواد خارج نگرديده اند انجام گيرد. بعد از مرحله آبگيري،نمونه ها داخل آب تميز قرار گرفته و سپس بتدريج به آنها اسيد استيک اضافه مي گردد تا اسيد جايگزين آب شده و غلظت آن رفته رفته به ۷۰ % رسيده و نهايتا نمونه ها به محلول ۱۰۰ % اسيد انتقال يابند.
۴) مرحله رنگ آميزي: در اين مرحله به نمونه هايي که در محلول ۱۰۰ % اسيد استيک انتقال يافته اند به ميزان يک قطره فاکسين اسيد جهت هر يک الي دو سي سي اسيد استيک اضافه مي گردد.نمونه ها به مدت ۱ الي ۲۴ ساعت در اين محلول نگهداري مي شوند.( به هر ۱ الي ۲ سي سي اسيد استيک يک قطره اسيد فاکسين اضافه شده و نمونه ها به مدت ۱الي ۲۴ ساعت در اين محلول نگهداري مي شوند تا کم کم رنگ آميزي شوند).
۵) مرحله شستشو: نمونه ها به محلول اسيد استيک برا ي شستشو و خارج کردن رنگ هاي اضافي انتقال مي يابند.
۶) مرحله واضح کردن: اگر مواد زائدي مثل واکس و يا مود چرب هنوز بر روي نمونه ها يافت شوند، مي توان با اضافه کردن يک قطره زايلين به محلول اسيد به مدت ۱۵ الي ۳۰ دقيقه آنها را حل و برطرف نمود.
۷) تثبيت نهايي : در اين مرحله نمونه ها را به داخل روغن شبدر انتقال داده و به مدت ۲۴ ساعت نگهداري مي کنيم . هر چند ۲۴ ساعت لازم نمي باشد، اما اين مدت باعث جايگزيني کامل روغن بجاي آب از دست رفته از بدن حشره شده که در غير اينصورت ممکن است باعث متورم شدن کانادابلاسما گردد.
۸) مرحله اسلايد کردن: ابتدا يک قطره کوچک کانادابلاسما را روي اسلايد مي ريزيم و سپس نمونه را به آن منتقل مي کنيم .بعد به آرامي نمونه را فشار داده تا به ته قطره برسد. سپس نمونه را بوسيله لامل (پوشش شيشه اي) بدقت مي پوشانيم . فقط در خصوص نمونه هاي محدب شکل و برآمده نبايد به لامل فشار داد.استفاده از لامل هاي سفت و يا نازکتر باعث بزرگنمايي بهتر و استفاده دقيق تر از اسلايد ها مي گردد.
قرار دادن لامل بر روي نمونه هاي تازه تهيه شده ممکن است باعث سر خوردن و خراب شدن نمونه در زير لامل گردد. بنابراين بايد اول نمونه هاي تازه را در يک قطره، کانادابلاسما قرار داد و سپس آنها را روي اسلايد گذاشته و بعد اسلايد را در داخل يک پتري ديش گذاشت و درب آن را بست تا هم کثيف نگردد و هم سطح قطره کانادابلاسما در بين ۱۵ دقيقه الي ۲۴ ساعت خشک گردد. در آخر با گذاشتن يک قطره کانادابلاسما بر روي لامل مي توان اسلايد را پوشانيد.
۹) مرحله برچسب زدن اسلايد ها: ازش علمي هر نمونه بستگي به اطلاعات و آمار موجود بر روي اسلايد خواهد داشت. اسلايد هاي که فاقد اطلاعات آماري هستند تقريبا بيهوده و بلا استفاده مي باشند. بنابراين کليه اسايد ها را بايد بر چسب زد و اطلا عات لازم را بر روي آنها نوشت و اطلاعات کلي رادر کتاب راهنما نيز ثبت نمود

آفات و بيماري هاي گياهي(2)

مطالب مشابه :

اصول گواهي نويسي

نمونه های سربرگ،تراکت،کارت ویزیت و...

بسم الله الرحمن الرحیم/اساسنامه فعلی کانون.یاحق

مدارك مورد نياز ساخت مهر

چگونه می‌توان با حداقل هزینه از خدمات با کیفیت و علمی دندان‌پزشکی برخوردار شد؟

آفات و بيماري هاي گياهي(2)