اهمیت وپرورش درختان مثمردرافغانستان

مقدمه:

افغانستان یک کشورزراعتی بوده که %85 مردم به صورت مستقیم وغیرمستقیم به زراعت ومالداری مشغول هستند.میوه وسبزی بخش عمده باغداری راتشکیل میدهد. ویک سکتور مهم زراعت بشمارمیرودکه دراقتصادملی کشورسهم بسزای دارد.اگربه تاریخچه پیدایش انسانها نظرانداخته شود، دیده میشود که انسانهاازبد وپیدایش بدین سو به خاطرامرارحیات خویش درجمع آوری وکشت سبزیجات ومیوه جات مشغول بوده اند وازطرف دیگرکشت وکار محصولات باغی نسبت به نباتات مزروعی آسان ترودرسطح کمتر محصولات بیشتربدست میاید. امروزباغبانی رامیتوان تکنالوژِی ودانش جدید تولید وتجارت میوه هاوسبزیها وگلها زینتی درسطح جهان نامید.ولی درکشورما متأ سفانه مشکلات عمده باغداری درعدم رعایت نکات فنی و اصول تخنیکی درمرحله احداث باغ میباشد که منجر به افزایش مصارف اقتصادی درتولید وکاهش محصولات میگردد که این همه ازاثر کمبودکادرهای مسلکی ومتخصصین میباشد که امیدوارهستیم درآینده نزدیک شاهد احداث باغهای مختلف میوه جات به شیوه عصری وفنی درهرگوشه وکنار باشیـــــــــــم.چون افغانستان یک کشوری زراعتی است که میوه جات وسبزیجات ازجمله تولیدات مهم آن به شماررفته ودرسالهای قبل یک اندازه زیاد آن به خارج ازکشورصادرمیگردید.درافغانستان میوه جات لیمونات برگریز وسبزی جات کاشت وتربیه میشود مگرلیمونات درولایت ننگرهار نسبت مساعد بودن اقلیم آن منطقه تحت تربیه گرفته میشود ومیوه جات برگریزدرتمام حصص افغانستان رواج دارد.پس گفته میتوانیم که افغانستان به نسبت داشتن اقلیم مناسیب وشرایط محیطی خوب نام گلخانه ویا green house رابه خودگرفته است.

تاریخچه :

پیدایش باغبانی به3000 هزارسال قبل ازمیلاد درمصربر میگردد مدارک وشواهد تاریخی نشان میدهد که درآن زمان بسیاری ازگیاهان باغی مانند انگور،خرما،زیتون،پیاز،وبادرنگ کشت میشد.مصریان قدیم برای تولید این محصولات به عملیات مانند شاخه بری ،آبیاری ،وآماده سازی زمین آشنا بوده اند.سپس باغبانی درروم و یونان قدیم رواج یافت این زمان به 500 سال قبل برمیگردد. رومیان به عملیات پیوند زدن، تناوب زراعتی ومصرف کود حیوانی واستفاده ازگلخانه نیزمعلومات داشتند. دراواخرقرن پنجم میلادی وبا گسترش اسلام وپیشرفت علمی مسلمانان که همزمان باقرون وسطی بود زراعت وباغبانی ازاهمیت زیاد درنزد مسلمانان برخوردارشده بطوریکه بسیاری ازکشورهای اسلامی آن زمان مانند عراق ،شام ،وهند به تولید محصولات مختلف باغی میپرداختند. دراوایل قرن چهاردهم میلادی باشروع دوره تاریخی دراروپا باغبانی درایتالیاوفرانسه پیشرفت چشیم گیری داشت به دنبال آن کشف سلول توسط رابرت هوک.طبقه بندی عملی گیاهان توسط کارلینه ومطالعات پی درپی گرگورمندل ازمهم ترین نوآوری واکتشافات این دوره درطی قرون شانزده میلادی محسوب میشود. درنهایت درطی قرن بستم باپیشرفت درزمینه های مختلف علوم به ویژه تولیدوکشت تخم های اصلاح شده،کود،ادویه جات کیمیاوی وماشین آلات زراعتی تحولات بسیاری درزراعت وباغبانی صورت گرفت بطوریکه پیشرفت زراعت درصدسال گذشته (به خصوص درسی سال اخیر) بیش ازصدقرن قبل ازآن بوده است.2440 سال قبل ازمیلاد ازانگورشراب تیارمی کردند که عمر خیام شاعردری درسال 850 قبل ازمیلاد بیادداشت های خودگفته است که بباغ ALCinous ناک تربیه می شد به همین ترتیب Theophrastus نبات شناس یونانی شاخه پیوند رابه سه نوع ناک ودونوع سیب تشریح نموده است و37 سال قبل ازمیلاد varo Marcus T. درکتاب خودبنام Roman farm management ازانگور،ناک ،سیب ،انجیر ،خرما ومیوه جات مغزدار یادآور شده است.درسال 77 بعد ازمیلاد Elder plane درکتاب خودبنام تاریخ طبیعی درحصه تربیه یک تعداد زیادمیوه جات معلومات ارائه نموده است . بطور مثال درکتاب خودازچهارنوع بهی، شش نوع شفتالو و9 نوع گیلاس ودوازده نوع آلو، 29نوع انجیرو41 نوع ناک نام برده است که دراین زمان نام میوه بنام شخص ویا بنام جای ازنگاه جنسیت وکفیت بنام Aromatically pear میگذاشتند.(7)

اهمیت اقتصادی میوه جات درافغانستان

باوجودی که افغانستان یک مملکت زراعتی بوده تولید میوه جات بخش مهم باغداری آنراتشکیل میدهد. که میوجات برگریز تولیدات مهم آنرا تشکیل داده ویک اندازه زیادترآن سالا نه به خارج ازکشورصادرمی گردد.درافغانستان میوجات لیمونات وبرگریزهردوتربیه می شوند مگرلیمونات تنها درولایت ننگرهارتربیه می گردد ومیوه جات برگریزدرتمام حصص افغانستان رواج است ویک تعداد میوه هاازآن جمله پسته وجلغوزه که بقسم وحشی درکوهای سربه فلک کشیده افغانستان روئیده وهمه ساله یک مقدارزیاد پول ازاین مدرک به دست میاید.همچنان افغانستان گهواره میوه جات برگریزبه شمارمیرود زیراکه منشا اصلی یک تعداد زیاد میوه جات شناخته شده است. جهت تربیه میوه جات برگریزافغانستان ازجهت داشتن اقلیم مناسب وشرایط محیطی خوب بنام گلخانه مسمئ می شود.درنیمه اول سال 1350 هـ ش صادرات میوه های افغانستان درمجموع صادرات کشوربیشتراز37 درصد سهم داشته وبه اشتراک بته های طبی درمجموع صادرات کشورازصد فیصد 45 فیصد راتهیه میکرد.قبل ازجنگ درافغا نستان در143 هزارهکتارزمین میوه تولیدمیشد وتولیدات سالانه میوه های کشور به 920 هزارتن بالغ می شد باآنکه درپرورش میوه های افغانستان تکنا لوژی جدید به کارنیفتاده مگربازهم میوه های زیاد تولید می شود زیرااقلیم وآب وهوای افغانستا ن برای تولید میوه وسبزی بسیا رمساعد است. درسال 1354 احصایه گیری که شده تمام زمین های تحت کشت افغانستان 4442000 هکتار که از آن جمله در 140000 هکتارآن درختان مثمر غرس گردیده که تمام تولیدات آن سالا نه 880000 تن می رسد.میوه جات ازجمله اقلام مهم صادراتی افغانستان بوده واز روی احصایه سال 1356 بمقدار 247000 تن میوه بخارج از کشور صادرگردیده است که ازاین طریق 120 ملیون دالر امریکای بدست آمده است.احصایه سال 1354ازروی تولیدات میوه جات نظربه ولایات و سا حات که درآن درختان مثمر غرس گردیده تحت یک جدول نشان داده می شود.

ولایات	درهرهزارهکتار	ولایات	درهرهزارهکتار
قندهار	18،5	بادغیس	4،2
پروان	15،1	بدخشان	4،0
هرات	11،0	هلمند	4،3
غزنی	10،5	پکتیا	3،6
کندوز	7،0	ارزگان	3،0
بلخ	6،7	ننگرهار	2،9
جوزجان	6،5	لغمان	2،8
تخار	5،3	فراه	2،6
لوگر	5،0	زابل	2،6
بغلان	5،0	میدان	2،0
سمنگان	4،7	بامیان	2،0
کابل	4،4	نیمروز	1،8
فاریاب	4،3	غور	1،5

اهمیت غذائی میوه جات

درافغانستان باتوجه به نوع آب وهوا ی موجود استعداد تولید ی محصولات مختلف میوه جات درنقاط مختلف کشورمتفاوت است.تخمین زده میشود که درکشورهای توسعه یافته درحدود 40 درصد ازکالوری لازم روزانه ازطریق مصرف میوه جات وسبزیجات تامین میشود درصورت که این مقدار درکشورهای که درحال رشد کمتر است مصرف میوه برای حفظ تندرستی وسلا متی انسان ضروری است وازاین رو دراصطلاح به آنها غذای محافظوی گویند.زیرا با مصرف آنها ازبروزامراض های مختلف درانسانها جلوگیری میشود.اهمیت میوه جات اززما نهای گذشته نیز بر انسا نها آشکاربوده است مطمئیناً میوه جات تامین کننده مهم ویتامین ها وساختمان وتنظیم اعمال بدن هستند.طبق تظریه کارشناسان تغذیه بدن انسان برای اینکه سلا متی خودرا حفظ وقدرت کاروانر ژی لازم راداشته باشد به طورمتوسط باید روزانه بین 2500 تا 3000 کالوری و 70 تا 90 گرام پروتین بعلا وه مقادیری از انواع ویتامین ها وا ملاح که ارزش حیاتی آنها به همگان روشن است بدست آورد. این مقدار برحسب جنس (مرد یازن ) سن ، نوع فعالیت وشرایط اقلیمی متفاوت است .کودکان وبچه ها ضمن احتیاج به سایر مواد بیشتر از بزرگان به املاح معدنی وانواع ویتامین ها نیازمند هستند . متآ سفانه درحال حاضر مصرف ساکینن کشور ما که دراثر جنگ ها باغات از بین رفته وتولید میوه کمتر شده مصرف آن نسبت به سایر ممالک کمتر است. برای زنده ماندن انسا نها درخوراک شان به پنج گروپ مواد غذای ازقبل کاربوهایدریت ،پروتین ،نشایسته ،ویتامین ها وموادمعدنی ضرورت دارند. از آن جمله کمبود هریک از آن دربدن انسان ها درقسمت انکشاف ،نمووسلامتی بدن تاثیر ناگوار دارد برای اینکه یک انسان دارای صحت وتندرستی باشد باید به اندازه کافی درخوراک خود از پنج گروپ مواد غذای ذ کر شده همه روزه استعمال نماید .

میوه جات برگ ریز دارای ویتامین هایC,A, Riboflavin thymine,

Pyridoxine, Niacin acid, panto ethnic acid Bio tin,

ومواد معدنی غنی بوده وبعضی میوه جات برگ ریز به اشکال مختلف مثلآ تازه وخشک، کشمش وقطی شده شربت، مربا وامثال مورداستفاده قرارمیگیرند وازبعضی میوه جات الکول هم ساخته میشود وهم چنان بعضی میوه جات مثل انار سیب، ناک تایک وقت زیاد به جای مناسب ذخیره شده میتواند.دربین محصولات باغی میوه جات خشک نیزدارای ارزش غذای هستند زیراهم دارای انرژی هستند وهم دارای مقدارزیاداملاح وویتامینها میباشند.مثلاً زردآلودارای غنی ترین ویتامین وپوتاشیم است درحالیکه بادام ،پسته وچهارمغزس رشارازچربی، فاسفورس وپروتین هستند.(2)

بعضی ازمشخصات ازمیوه جات وویتامین های موجوددرآن ها درجدول ذیل ارایه میگردد:

نام میوه	مقداربه گرام	انرژی (کیلوکالوری)	آب (%)	کربوهایدریت(کرام)	پروتین(گرام)	کلسیم(ملی گرام)	ویتامین A <RE <	ویتامین C (نلی کرام)	پتا شیم(ملی گرام)	فاسفورس(ملی گرام)
سیب	138	81	84	21	0	10	7	8	159	10
انگور	80	57	71	14	1	9	6	9	144	10
آلبا لو	73	52	81	12	1	11	15	5	162	14
ا نجیر	150	111	79	29	1	53	21	3	348	21
انار	154	105	81	26	1	5	0	9	399	12
بهی	92	84	84	14	0	10	4	14	181	16
کینو	131	62	87	15	1	52	28	70	237	18
نا ک	166	98	84	25	1	8	3	7	208	18
زردا لو	35	17	86	4	0.5	5	91.5	3.5	103	6.5
لیمو	67	20	88	7	0	22	1	19	68	12
تربوز	76	24	92	5	0	18	28	7	88	7
خربوزه	125	44	90	11	1	6	5	31	339	13

جدول: ترکیبات بعضی ویتامین هارانشان میدهد.اقتباس از(3)

اهمیت درختان درمحیط زیست:
زندگی صنعتی درابتدای قرن بیست ویکم با وجود فراهم آوردن شرایط رفاه نسبی مشکلاتی رانیز برای بشر ایجاد کرده است. ازطرف دیگرمسله ازدیاد افزایش جمعت نیزاین مشکل را دوچند می کند .درحال حاضر ازمهم ترین معضلات موجود میتواند به کاهش محیط زیست طبیعی لازم وهم چنین افزایش آلودگی های مختلف زیستی اشاره کردلذادراین زمان باید به احداث پارک ها وفضای سبزدرهرمنطقه ازشهروهمچنان کاهش عوامل آلودکننده ازاین مشکل کاسته البته ازاین لحاظ شهر های بزرگ بیشتر د چارمشکل هستند.با افزایش محیط زیست سالم وبدورازعوامل آلوده کننده انسان آرامش وزیبای خاص رابدست می آورد که لازم زندگی مطلوب میباشد، زیرانبا تات ودرختان موجوددرفضای سبزمیتواند مقدار ازگازها وعناصر آلوده کننده محیط را جذب کرده وازطرف دیگر اوکسیجن تولید کرده وبدین ترتیب باانجام تبادله گازات بااتمسفیر اطراف خود سبب متعادل شدن هوا شوند.برعلاوه امروزه درزندگی انسان نباتات زینتی ازجا یگاه ویژیی برخوردار ند، بطوری که ازآنها درمراسم مختلف استفاده میگردد ودرختان که درهوای آزاد رشد ونمو کرده و تاثیر فراوان روحی وروانی درختان ونباتات درزندگی انسان برهیچ فرد پوشیده نیست .اصطلاح فضای سبز توسط برخی از متخصصین برای مفهوم پوشش نباتات ودرختان درشهربکارگرفته شده است این پوشش درختان شامل درختان و درخچه ها ونباتات علفی وبوته ها است . درختان ودرختچه ها به صورت برگریز وهمیشه سبز پهن برگ وهمیشه سبز سوزنی برگ وجوددارند نباتات علفی یک ساله وچندین ساله بوده وپوشش لطیف فضای سبز بشمار میروند.مهمترین اثرات محیط زیست فضائ سبزدرشهرهامیباشد که شهرها را به عنوان محیط زیست جامعه انسانی معنی دارکرده است. به طورکلی اثرات فضای سبز درزندگی انسان رامیتوان درموارد ذیل خلاصه کرد .

Ø کاهش آلودگی کیماوی هوا برای مثال ازطریق جذب عنصر سرب توسط برگ درختان ودرختچه ها .

Ø تولید اوکسیجن وجذب کاربن توسط نباتات .

Ø کاهش آلودگی ناشی ازصدا (آلودگی صوتی ).

Ø کنترول تشعشعات وتابش نور.

Ø زیبای وزینت شهرها .

Ø کنترول باد درمناطق بادخیز .

Ø تاثیرروانی درزندگی انسانها .

Ø کاهش درجه حرارت وافزایش رطوبت نسبتی دراثر انجام عمل تعرق نباتات .

Ø کاهش خطر ازبروز سیلاب .

Ø ایجاد تفرح گا ه وبا غات.

Ø مرطوب بودن هوا وتولید اوکسیجن .(7)

قوریه یا : Nursery

محل راکه برای کاشت وبذرتخم نباتات ویا درختان اختصاص داده میشود بنام قوریه یادمیگردد. پس ازآنکه سبز شدند آنها را درموقع معین پیوندکرده ودرموقع مناسب به محل اصلی منتقل وغرس مینمایم .

آماده ساختن زمین قوریه:

درصورت که زمین شرایط لازم را داشته باشد باید بوسیله عملیات زراعتی ودادن کود حیوانی وکود کیمیاوی آنرا اصلاح وآماده کرد . زمین قوریه راباید دومرتبه چپه نمود. دفعه اول به عمق(cm 50-60 ) چپه کرد وپس از دوماه مجداً آنرا باید کود داده وبه عمق ( cm 30- 20 ) چپه نمایند بهتر است که این عمل بابیل انجام گیرد بذر تخم درختان میوه را درقوریه درفصل بهار ویادرخزان درهردومیتوان انجام داد .چنانچه باغداران بخواهند تخم را درخزان سال بکارند باید درتا بستان زمین را تهیه وآماده سازد . ودربهار به حدی 20 روز قبل ازکاشت مجدآ زمین راچپه نمایند تا علف های هرزه زیرخاک شده وبیپوسد اصلآ فواید قلبه کردن خزان مفید ترازتا بستان است زیرا که زمین نرم وآب باران وبرف خوب ترجذب میشود .برای کاشت خسته های درشت وسخت میوه جات درمحل قوریه مانند زردالو ،شفتالو ،بادام وامثال آنها بهتر است درخزان سال اقدام شود زمین قوریه راباید خوب هموارکرد وپستی وبلندی نداشته باشد برای هرهزار متر مربع باید 5-4 تن کود حیوانی پوسیده به زمین داد ضمنآ میتوان درخزان سال برای هرهزارمترمربع 25-30 کیلوگرام سوپرفاسفیت باکود حیوانی اضافه نمود کودراخوب باید به زمین بپاشید باقلبه دوم زیرخاک کرد طوریکه گفته شده چپه نمودن زمین بهتراست بابیل انجام شود گرچه گرانترتمام میشود ولی کاربه دل خواه انجام میگرد.(4)

انواع قوریه:

الف : قوریه موقتی یا Temporary narsersey .

ب : قوریه دایمی یا Permanent narsersey .

الف: قوریه موقتی : دراین نوع قوریه نهال به شکل موقت تازمانیکه جای اصلی برای انتقال نهال آماده می گردد باقی می ماند درقوریه موقتی شرایط ذیل مد نظر گرفته می شود .

a. نهال هارابرای چند فصل محدود تهیه میدارد.

b.باید درساحه که نهال تهیه میشود مرکزیت داشته باشد که دروقت انتقال مشکلات به میان نیاید .

c.یک الا دوسال قبل ازاحداث باغ قوریه باید احداث شود.

d.برای حفاظت ونگهداری ازچریدن حیوانات وغیره تعمیرات موقتی مثل چپری خیمه نزدیک قوریه ساخته شود .

e.برای آبیاری قوریه باید آب کافی موجود باشد .

f.تعدادنهال هایی که دریک فصل تولید میشود نظر به اندازه ضرورت باغدارباشد .

g.نهال های که درقوریه تولید می شود ازیک ساله الا دوساله ویک تعدا د کمتر آن تابه سه سال باشد تا پیوند شده بعدآ به باغ انتقال داده شود .

ب : قوریه دایمی :

برای احداث قوریه دایمی باید شرایط ذیل درنظر گرفته شود .

a.خاک مناسب وخوب انتخاب شود .

b.ساحه بکلی هموار بوده ودارای جویچه ها باشد .

c.برای آبیاری از2-1 فیصد نشیبی داشته باشد .

d.ساحه قوریه مثل تپه پستی وبلندی نداشته با شد.(4)

خاک : Soil

اساسآ درختان میوه طالب خاک های مرغوب هستند ولی درجه احتیاج آنها متفاوت است. گروهی طالب اراضی عمیق ونم داربوده ویک تعداد دیگر درزمین های گرم ونسبتآ خشک بهتر رشد ونمومیکنند .وتعداد نیز اراضی آهکی رامی پسندن وبعضی ازدرختان میوه درخاک های ریگی میوه مرغوب میدهند خاک هایی که برای باغ ودرختان انتخاب میشود باید زهکشی شده باشد واگرر یگی باشد قادراست که آب باران وآب آبیاری راسریعتر جذ ب نماید وهم چنان سنگریزه وریگ زمین راگرم میکند و برای فعالیت ریشه ها مناسب است .درختان میوه درطول مدت استراحت زمستانی میتوانند درآب غوطه ورباشند مشروط براین که درموقع شروع رشد بهار آبها بوسیله زهکشی بیرون شود موقع بازشدن جوانه گل وبالا آمدن شاخه ها ازخواب خطر ناک است واگر بیش از یک هفته باران ببارد وزمین مملواز آب شود برای رشد درختان مضر است وزمین های بسیار مرطوب رامیتوان تا اندازه بواسطه اعمال زراعتی اصلاح نمود یعنی سطح آنهاراهمیشه نرم نگاه داشت که هوادرخاک میتواند نفوذکند ولی بهتر است که زهکشی شود.(هرخاک از چهار جزاصلی تشکیل می شود موادمعدنی ،مواد عضوی، آب هوا .مایکرارگانیزم ها نیز درخاک وجود دارند مواد معدنی وآب بخش جامد خاک راتشکیل می دهند دریک خاک مطلوب مواد معدنی حدود 60-50 درصد مواد آلی حدود 5-1 درصد از کل حجم خاک راتشکیل می دهند حدود 90 درصد فضای باقی مانده خاک توسط آب وهوا پرمی شود .موادمعد نی خاک از اثر تجزیه سنگهای مادری ومواد آن دراثر ی تجزیه بقایای حیوانی نباتات ومایکروارگانیز م های مرده حاصل میشود اگرموادآلی دراثر فعالیت های کیمیاوی زیاد وبه حالت پوسیده وسیاه رنگ تبدیل شوند آن را هیومس humus گویند که درسطح خاک است وقدرت جذب آب ومواد غذایی بیشتر از خاک Clay را داشته وچسپیند گی آن ازخاک Clay کمتر است.(7)

آ بیاری:

پس ازآنکه درختان راطبق نقشه کاشتیم باید آنها را آبیاری کنیم مثله آبیار ی مهم ترین مسأله باغبانی درکشورماست زیرا خاک های افغا نستان درنتیجه آب وهوای خشک ومعتدل اصولآ دارای حاصلخیزی کافی است ومیتوان گفت عامل محدود کننده درباغداری واصولآ درتمام قسمتهای زراعتی این مملکت عبارت ازآب است یعنی هر قدر آب بیشتر داشته با شیم بهمان نسبت میتوانیم بهره برداری بیشتر از خاک کرده و حاصلات بیشتری رابه دست آوریم تاباشد نیازمندی های بشررفع وباعث رفاه بیشتر آنها گردد.متأسفانه کشور ما دربزرگترین منطقه خشک دنیا قراردارد وآبیکه فعلآ دهاقین ما دردست دارند عبارت از نزولات محدود برف وباران که ازدامنه های کوه ها سرازیر میشود وبشکل دریا ودریاچه ها بدسترس دهاقین قرارمیگرد .

اصول کلی درآبیاری درختان :

درآبیاری باغات اصول کلی این است که آب راطوری درسطح خاک بگردانیم بطوریک نواخت وبه تمام قسمت های که درخت ریشه دوانده است بمقدار کافی برسد . حال باید دید که ریشه درخت درکجا قرارمیگرد وآب ازبین ذرات خاک چگونه عبورکرده ودرآن نفوذمیکند وبادرنظرگرفتن این مطلب طوری عمل می کنیم که آب به تمام قسمت های ریشه های موی مانند برسد اغلب دیده می شود که پای درختان جوی ایجاد کرده وآب راافقط ازآن قسمت عبور می دهند. بصورت عموم باغ با اشکال ذیل آبیاری میشود .

الف : به طریقه جویه.

ب : به طریقه تقسیم بندی زمین یا کرت ها .

ج : به طریقه حوضچه تیار کردن اطراف درخت .

د : ستیم عصری آبیاری ( آبیاری بارانی وقطره ای).

چه وقت باید آب داد؟

تاریخ آبیاری را نمیتوان بطور دستورالعمل معین نمود فقط می توان گفت موقعی باید آبیاری کردکه درخت به آب احتیاج داشته باشد. با بررسی مقدار رطوبت درعمق های مختلف خاک وتطبیق آن باوضع درختان میتوان بهترین موقع آبیاری را پیداکرد . بطورکلی باید دانست یک غرق آب بافاصله زمان طولا نی باآب نیم غرق آب ا ولی زود زود ترجیح دادآنقدرباید آب داده شود که خاک تاعمق که بوسیله ریشه ها اشغال شده است سیرآب شود. وآبیاری سطحی به درد درخت نمیخورد وغا لبآ بوسیله ریشه علف های هرزه جذب ویا تبخیر ازبین میر ود.(5)

استعمال کود به درختان میوه

درباغ دونوع کود استفاده میشود یکی حیوانی ودگرکیمیاوی.

الف : کود حیوانی :

استعمال کود حیوانی مزایای آتی دربردارد .

Ø . کودحیوانی ساختمان خاک رااصلاح می کند .

Ø . ظرفیت نگهداری آبرادرخاک زیادمیسازد .

Ø حرارت خاک راتااندازه یی ثابت نگهمیدارد .

Ø ریشه های درختان درخاک به آسانی به هرطرف نموکرده میتواند.

Ø درخاک عناصرضروری نباتات را افزایش داده میتواند.

باید کودحیوانی استعمال گرددکه به قدرکافی پوسیده شده باشد درباغها هیچوقت کود تازه استعمال نگردد زیراکود تازه حیوانی ریشه های درختان را میسوزاند ودرخت را به کمبود نایتروجن مصاب میسازد.کودپوسیده شده ازین جهت باید استعمال شود که درآن تخم گیا ههای هرزه، تخم حشرات ، ولاروا،ازبین رفته می باشد وعناصر ضروری آن برای درختان قابل استفاده میباشد ، کود گندیده شده حیوانی پیش ازایجادباغ به وسیله قلبه باخاک مخلوط می گردد وبه دنبال آن نهالی هاغرس میگردند باغداران به هراندازه یی که کودکیمیاوی رابه دست می آورد ، باید آنرااستعمال کند ،مگردریک جریب از چار تا هفت تن کود حیوانی گندیده شده استعمال کرده میتواندکه این امربه نوعیت میوه وقوی بودن خاک ارتباط دارد .درزیر هردرخت باغ درساحه یک متری دورادور آن انداختن بته ها وخاشاک برای درختان مفید است این بته ها وخاشاک برای خاک چنان پوششی به جودمیاورد که درزیر آن بته های هرزه سبز کرده نمیتوانند ساحه خاک مورد نظر را تامدتهای زیاد مرطوب نگهمیدارد وبعدازگندیده شدن عناصرضروری نبات راباهم افزایش میدهد.(9)

ب : کودکیمیاوی:

نباتات برای زنده ماندن به شانزده عنصرضرورت دارند مگربه گونه تجارتی درباغ کودهای نایتروجنی فاسفورسی وپوتاشیمی استعمال میگردد.درافغانستان تحقیقات استفاده ازکود کیمیاوی تنهادرموردگندم صورت گرفته است نتائیج این تحقیقات نشان داده است که درافغا نستان عنصرپوتاشیم به اندازه کافی درخاک موجود است مگردرمورد درختان میوه دارچنین تحقیقات صورت نگرفته است وبه مردم چنان آگاهی داده شده است که ممکن به استعمال کود پوتاشیم درافغانستان نیازی وجودنداشته باشد لهذاکودپوتاشیم درافغانستان مورداستعمال ندارد .تحقیقات کنونی روشن ساخته است که میوه نسبت به سایرقسمت نباتات به اندازه کافی ازخاک پوتاشیم میگیرد واستفاده میکند بنابرآن درروشنای معلومات بالا درباغهای میوه درافغانستان استعمال کودپوتاشیم درمقایسه بااستعمال کودفاسفورس مقدار بیشتر نیازمندی وجود دارد،باغدارحتمآ درباغهای خود کودکیمیاوی، پتاشیمی استعمال کند. کود نایتروجنی ( یوریا ) برای انکشاف نموی بدنی درختان حتمی است ونموی بدنی درختان راتقویه می کند برگهای درختان راسبزوسالم نگهمیدارد ونوده های آن خوب نمومی کندوبزرگ میشود.کود کیمیاوی فاسفورس دار( کودسیاه ) سبب تقویه واستحکام ونموی ریشه هامیشوداستعمال کودفاسفورس داردرباغهاسبب آن می گردد که ریشه درختان درخاک وسیع وبه هرطرف بدود که درنتیجه آن درخت آب فراوان وعناصرضروری راجذب کرده می تواندودرخت قوی می شود .درباغها استعمال کود کیمیاوی پتاشیم دار،میوه گرفتن وبزرگ شدن میوه را افزایش میدهد کود کیمیاوی پتاشیم دارهم کیفیت میوه رابهبودمیبخشدوهم حاصل آنرا زیاد میسازدطوری که خاکهای افغانستان اکثرخواص القلی دارند بنابرآن برای نباتات برخی از عناصرکم مصرف ،مثل آهن ،مس ،منگانیزوجست درخاک کمتروجوددارند که درنتیجه درباغهای افغانستان علایم کمبود عناصریادشده به نظرمیرسد(7)

اندازه استعمال کود کیمیاوی درباغها:

اندازه کود کیمیاوی درباغهابه نوع وقسم میوه ،عمرونوعیت خاک ارتباط دارد به طورمثال:درخت جوان وپیربه تناسب درختان میوه گیرنده به استعمال زیادکود کیمیاوی نایتروجنی ضرورت دارند تانموی بدنی آنها تقویه شود وبدینوسیله بانموی قوی میوه تولید شود مگردرمورد درختان رسیده کود نایتروجنی بیشتر شاخه بری افزونتروبدنبال آن دادن آب فراوان نموی بدنی درخت رابسیارافزایش می دهد مگرمیوه گیری راکاهش میدهد .کودکیمیاوی فاسفورس داردرمقایسه درختان رسیده بادرختان جوان بسیار استعمال میگردد تا درختان جوان ریشه های گسترده تولید کرده بتوانند کود کیمیاوی پوتاشیم دار برای درختان میوه گیرنده به اندازه کافی استعمال میشود. به صورت عمومی برای میوه های گوناگون اندازه ذیل استعمال شده میتواند به طورمثال:درباغهای میوه باید دریک جریب باغ 19 کیلوگرام پوتاشیم 15 کیلوگرام نایتروجن و2 کیلوگرام فاسفورس استعمال شود اندازه های پتاشیم،نایتروجن وفاسفورس یاد شده دربالاصرف درباغهای به میوه رسیده استعمال شد ه میتواند.براساس عمردرختان اندازه کودکیمیاوی ذکرشده دربالاباید به ترتیب ذیل استعمال شود.پوتاشیم ( دریک جرب 19 کیلوگرام )،فاسفورس ( دریک جریب دوکیلوگرام ) ونایتروجن ( دریک جریب 15 کیلوگرام ) به این اساس که به درختان میوه داریکساله ازصددرصد 20 درصد برای درختان دوساله 40 درصد به درختان سه ساله 60 درصد برای درختان چهارساله 80 درصد وبرای درختان پنجساله 100 درصد باید استعما ل شود .

طریقه استعمال کودکیمیاوی:

طوری که کودکیمیاوی نایتروجنی ( یوریا) درآب به سرعت حل میگردد وباآب درخاک به آسانی به هرطرف منتقل میگردد لذاازین جهت کود یاد شده درباغ دردوروپیش بیخ درختان به شکل پاشیدنی استعمال میگردد کود نایتروجنی هیچ وقت یکباربه باغ داده نشود بلکه باید درجریان موسم نموکردن دویاسه مرتبه درزیردرختان پاشیده شود فراموش نشود که درافغانستان کود نایتروجنی بعد ازنیمه ماه اسداستعمال نشود.کودهای فاسفورس وپوتاشیم داردرخاک بوسیله آب ازیکجابه جای دیگری انتقال نمیگردد وهرکجا درخاک ریخته شود همانجا ریشه نبات باید برسد ازآن استفاده کند ازینرو کودهای پوتاشیم وفاسفورس دارباید به چنان طریقه هایی درباغهااستعمال شوند که درنزدیک ریشه های درخت به وسعت دومتردرزیر تنه هردرخت وبه عمق ده سانتی مترزیرخاک گردد درباغهابعدازاستعمال هرگونه کود کیمیاوی بیدرنگ باید باغ مورد نظرآبیاری شود.(4)

پیوند یا Grafting and Bedding

پیوند چیست ؟

پیوند عملی است که بوسیله آن یک قسمت ازدرختی را روی شاخه یا ساقه درخت دیگر باشرایط مخصوص قرارمیدهند طوریکه باهم یکی شده وجوش بخورد آن قسمت ازدرخت را که بروی درخت قرارمی دهند دراصطلاح پیوند ک ودرختی که درروی آن پیوندک قرا رمی گرد بنام پایه مادری نامیده میشود.(1)

پیوندکردن درختان میوه :

حقیقت که میوه درختان پیوندنشده دارای ماهیت خیلی پست وبعضآ غیر قابل استفاده میباشد به همه زارعان وباغداران معلوم وروشن است که این چنین میوه هیچگاه به قیمت مناسب ومفید به فروش نمیرسد .مزه ولذت آنها نامطلوب میباشد مثلآ دربادام پیوند نشده مزه تلخ ونیمه تلخ موجود است. هذالقیاس دربعضی میوه های دیگرازقبیل زردالو آلوبالو وغیره نیزاین نقص دیده میشود .علت اصلی آن درین جاست که درختان که از خسته یا تخم بعمل آمده وپیوند نشوند هرچند که خسته ویا تخم ازمیوه مرغوب وقابل پسند هم جمع آوری شده باشد مثل درخت مادری نخواهند شد وثمر این طوردرختان به اصطلاح میوه وحشی یا خشک میباشد.اکثرآ باغداران درخت های پیوند نشده رادرباغ کاشته وبه این عقیده اند که بهترین است پس از یکی دوسال آنها راهمان جا پیوند نمایند این پروگرام غلط است و باید تنها درختان پیوندی راکه دارای رشد خوب وپیوند مطلوب باشد درباغ برده و بنشاند .روی هم رفته بعضی باغدران ترجیح می دهند تادرختان بزرگ چهار،پنج سال را درباغ بنشانند.این هم اشتباه است بهتر است تا موقع ایکه خورداست به باغ انتقال داد معمولآ باید نهال رایک سال درقوریه نگهداشته وپس درهمان جا پیوند زده ویک سال بعد ازپیوند آنرا به باغ انتقال بدهند. درختان سال خورده پیر نیز درمحل شان میتوانند که پیوند ونوع شان تغیر یابد.(8)

موقع مناسب پیوند :

معمولآ سال دومرتبه میتوان به پیوند جوانه( پندک پیوند) اقدام نمودیکی دراواخر بهار که بنام پیوند جوزائی یاد میشود ودیگردراواخرتابستان که بنام پیوند تیرماهی یادمی گردد وبعضآ دراوئل بهار صورت میگرد.پیوند که دراواخربهارزده میشود جوانه آن بعدازدوالی سه هفته سبزمیشود وبه نموی خود ادامه میدهد اگردراواخرتابستان تی پیوند عملی گردد جوانه آن تا آنکه پیوندبگیرد بخواب باقی مانده ودربهارسال آینده سبزشده به رشد آغازمینماید.

فواید پیوند :

1.درنباتات که نمیتوان آنهاراباقلمه تکثیرنمود برای حفظ مشخصات پایه مادری ازپیونداستفاده میکنند.

2. جوان کردن درختان کهن سال .

3.بعضی ازدرختان درمحل معین نمیتوانند بوسیله ریشه خودتهیه مواد غذائی کنند مانند بادام که دراراضی مرطوب نمیتواند زندگانی کند درروی پایه که قرابت متجانس بادرخت مورد بحث داشته باشد پیوند می نمایند مانند بادام درروی آلووامثال آن .

4.درختانیکه روی ریشه ضعیف یا زیادترازحد لزوم قوی میشوند باپیوند درروی پایه مناسب دیگرقدرت وضعیفی قسمت هوائی را تغیرمی دهند مانند پیوند درخت سیب روی پایه بهی .

5.برای تسریع دربهره برداری ازحاصل.

6.برای ازدیاد قدرت حاصل دهی درخت پیوند می شود.

7.درباره درختان مانند پسته ،گل نروماده ازیک دیگرمجزاوروی دودرخت جداقراردارد.

8.بمنظورجلوگیری ازنامرغوب بودن میوه ازپیوند استفاده می نمایند.

9.به منظورمارکیت خوب ودارای مزه وطعم لذیذ.

وقت پیوند :

پیوندهرمناطق فرق میکند. مثلآدربعضی ازمناطق افغانستان اسکنه پیوند دراول حوت،دربعضی ازمناطق دیگردرپانزده حوت ودربعضی مناطق دیگر در اواخر حوت صورت میگیرد.اما تی پیوندازاول سنبله الی اخیرمیزان ونیچه پیوند از اول جوزاالی اخیرجوزاصورت میگیرد.(9)

لوازم پیوند:

1. چاقو پیوند: چاقوهای پیوندکننده انواع مختلف دارد ولی شرط اصلی اینست که باید بسیا ر تیزباشد تادرموقع بریدن انساج نباتی متضررنشود .

2.بنداج:نخ های که دربستن پیوندک مصرف میشود عبارت اند ازنخ های پشمی، فیته های پلاستیکی، پنبه ،علف ویاپوست درختان مانند توت وبید وغیره.

3. موم کاری: برای پوشانیدن منافذپیوند وبرای جلوگیری ازنفوذ انواع بکتریا ها وقارچ های مضره وحفظ آنها ازرطوبت شبنم وبارندگی وگرمای آفتاب می باشد .(9)

نوع پیوندک	نوع پایه	تهیه پایه	نوع پیوند	زمان پیوند
آلو	انوع آلو	کشت تخم	انواع پیوندها	حوت.جوزا.میزان
انار	انار	قلمه	اسکنه	حوت . حمل
انجیر	انجیر	قلمه	نیچه.پوست	دراوایل بهار
انگور	انواع انگور	قلمه	خواباندن. اسنکه روی ریشه	حوت . حمل
بادام	بادام . خرماآلو	کشت تخم	انوع پیوندها	بهار. خزان
بهی	بهی	قلمه	انواع پیوندها	بهار . خزان
پسته	پسته معولی	کشت تخم	نیچه.اسکنه	بهار . خزان
زدالو	آلو. زردالو	کشت تخم	نیچه . اسکنه	بهار . خزان
زیتون	زیتون وحشی زیتون اهلی	کشت تخم	نیچه.اسکنه . تی	حوت .بهار.خزان
سنجد	سنجد	کشت تخم وقلمه	اسکنه .	حوت . بهار
سیب	انواع سیب	کشت تخم	انواع پیوندها	حوت .بهار.خزان
گیلاس	آلوبالومعمولی وآلوبالوتلخک	کشت تخم	اسکنه	حوت . بهار
ناک	بهی.ناک.سیب	کشت تخم	انواع پیوندها	حوت. بهار
چارمغز	چارمغزوچارمغزسیا	کشت تخم	اسکنه	حوت . بهار

جدول زمان وروش پیونددرختان میوه

شاخه بری :

شاخه بری درختان میوه بطورعمده به سه دلیل ذیل صورت میگرد.

1- تنظیم واندازه درخت.

2- به دست آوردن شکل ویا فورم معین.

3- تنظیم کمیت وکیفیت محصول .

درختان مثمر بصورت طبیعی درمرا حل انکشاف اولی خود رشد ونمورا زیاد میکند بعدآ مقدار میوه دردرختان زیاد تشکیل شده امامدت حاصل وجنسیت تجارتی آن کم میباشد بحالت طبیعی عمردرختان کوتاه بوده ونیز تحت هجوم آفات زراعتی قرارمی گیرد .جهت اینکه هرسال یکسان میوه باجنسیت خوب بدست بیاوریم باید شاخچه های که میوه تولید می کند نیز هر سال جدیدآ تولید گردد واین کار تنها توسط شا خه بری تحت شرایط مساعد محیط فراهم میگردد.بهترین وقت شاخه بری زمستان است یعنی دراین موسم درختان درحالت استراحت میباشند جاهائیکه زمستان آن خیلی سرد میباشد باید شاخه بری ازاول حوت الی اخیرحوت قبل از شروع نموصورت بگیرد.یک تعداد کم شاخه بری را میتوانیم درتابستان نیز انجام دهیم درنقاط خیلی سرد باید درختان کلان ازدرختان خورد اولترشاخه بری شوند.برای اینکه شاخه بری را به درستی انجام داده باشیم بایدخاصیت تولیدکردن میوه درنوع را نیزبدانیم.برعلاوه اینکه موقعیت تولیدکردن پندک میوه درخت های میوه دارفرق میکند عمر تولید کردن میوه شاخچه های درخت های میوه دارنیزفرق میکند. بطورمثال:

الف : پندک میوه که بالای شاخچه های درازیکساله تولیدمیگردد.

درختان شفتالو،زیتون ،بعضی درختان زردالو ،بادام ،آلوبالو، گیلاس،وچارمغز بالای شاخه های درازیکساله پندک میوه تولیدمیگردد.

ب : پندک میوه ای که بالای شاخچه های کوتاه تولیدمیگردد.

اکثراً پندک میوه درختان زردالو ،آلو وبادام بقسم جانبی بالای شاخچه های کوتاه تولید می گردد وپندک میوه چارمغز بقسم نهای تولید میشود شفتالو نیز یک تعداد بسیار محدود شاخچه های کوتاه راتولیدمی کندکه دارای پندک میوه باشد .

شا خه بری ازنقطه نظرقطع کردن حصه شاخچه بدوقسم میباشد

الف .قطع نمودن یک شاخه ازبیخ thinning oat.

ب . قطع کردن ازیک حصه شاخچه ویابه عباره دیگرکوتاه کردن شاخچه ها یا Heading back.(5)

چراشاخه بری می کنیم ؟

1.برای اینکه جنسیت وجسامت فی دانه میوه خوبترشود.

2. برای اینکه شاخچه های مولدمیوه بالای یک درخت میوه داریک سان تقسیم شود .

3.برای اینکه هرسال شاخچه های جدید وجوان که میوه می گیردتولیدشود.

4.برای اینکه طول عمرتولیدکردن درخت میوه دارزیادشود .

5.برای اینکه هرسال یک مقدارمعین میوه بدست بیاید .

6. برای اینکه ازصدمه امراض کنترول وجلوگیری شوند .

7.چوکات قوی که میوه زیادترراحمایه کرده بتواند به وجودآوریم .

8.درخت رابازنگهداشته تامقدارکافی آفتاب وهواداخل آن شود .

9.نموی درختان راتحت کنترول آورده ودرنتیجه سهولت های زیادرافراهم بسازیم .

10.ذریعه شاخه بری سال بری درخت رانیزکنترول کرده میتوانیم .

طریقه قطع کردن شاخه ها :

قطع کردن شاخه ها بصورت فنی مفاد شاخه بری رازیاد میسازد.دروقت قطع کردن شاخه ها باید نکات ذیل رادرنظربگیریم .

1.شاخه بری باید باآلات تیزوباریک صورت گیرد زیراآلات کند پوست درخت راپاره کرده وچوب رالشم قطع نمیکند این آلات انساج را زیاد تر زخم ساخته وجای زخمی زود جورنمیشود همچنان دردخول مایکرو ارگانیزم هاکمک میکند .

2. شاخه های نزدیک وموازی به ساقه درخت قطع شود .

3. وقتکه شاخه های کلان راقطع مینمایم حتمی وضروری است که اولآ هشت اینچ دورترازساقه عمده به اندازه دواینچ حصه پائین شاخه رابریده تاکه دروقت قطع شدن شاخه کلان پوست ازدرخت جدانشود.

4. شاخه های که قطرآن ازسه اینچ کلان باشد باید توسط موم ویا شحم پوشانیده شود .

کدام شاخه باید قطع شود :

الف : درختان جوان

1. درختان یک ساله .

Ø این نوع درختان از4-5 فت بلند میباشد .

Ø ساقه مرکزی به فاصله cm 80- 50ازسطح زمین بریده شود .

Ø دراین وقت شاخچه های جانبی بزودی ازپندک های جانبی نمومیکند .

اهمیت وپرورش درختان مثمردرافغانستان

مطالب مشابه :

انگور

انگور

مشکلات و ناهنجاری های تغذیه ای در انگور

مقاله درباره باغبانی عمومی .......مقاله درباره پرورش انگور

مشکلات درختان مرکبات در تابستان های گرم

اهمیت وپرورش درختان مثمردرافغانستان

اصول کاشت نهال درختان میوه در مناطق معتدله

خانه گوزن زرد باغ انگور می شود ( گزارش کامل خبرگزاری مهر از روند تخریب ها در دشت برم)

روش های کاشت، داشت وبرداشت محصولات باغبانی در منطقه الموت قزوین

درختان میوه پاکوتاه