مروري بر جنگ‌افزارهاي شيميايي
مروري بر جنگ‌افزارهاي شيميايي
به نقل از كتاب جنگ نوين به قلم محمد نوبخت
تاريخچه
تاريخ بكارگيري سلاحهاي شيميايي از پيدايش سلاحهايِ گرم نيز قديمي‌تر است. شايد بتوان مسموم كردن تيرهاي شكار را به وسيله‌ي انسانهاي اوليه، نخستين نمونه از سلاحهاي شيميايي دانست. اما كاربرد مواد شيميايي با هدف كشتار جمعي به سال 1200 پيش از ميلاد باز مي‌گردد. «اسپارتها» به منظور مسموم كردن نگهبانان باروها، از گوگرد و زغال نارس استفاده كرده، در پاي ديوار قلعه‌ها اين تركيب را مي‌سوزاندند و گازي خفه‌كننده توليد مي‌نمودند.
در جهان متمدن(!) اولين استفاده از سلاحهاي شيميايي به جنگ انگليسي‌ها عليه «بوئرها» (مهاجرين هلندي در افريقاي جنوبي) باز‌مي‌گردد كه طي آن سربازان انگليسي از توپهاي حاوي «اسيد پيكريك» با خاصيت تهوع‌زايي استفاده نمودند. در جريان جنگ جهاني اول، آلمانها در ساخت و استفاده از مواد شيميايي پيشقدم بودند. قواي آلمان در 1915 گاز فُسژن و در 1917 گاز خردل را بر عليه قواي متفقين بكار برده، نزديك به يكصدهزار تن را از ميان برد.
اما آنچه كه تمام دنيا را – دست‌كم به ظاهر – نسبت به كاربرد اين سلاحها حساس نمود، جنگ ايران و عراق و كاربرد اين سلاحها عليه مناطق شهري مانند حلبچه، سردشت و شلمچه بود كه بعدها دستاويزي شد براي حاميان غربيِ صدام تا به اين بهانه جنگ‌هاي نفت را آغاز كنند.
انواع سلاحهاي شيميايي
به كليه عوامل معدني سمي (سموم بيولوژيك و باكتريايي در اين تقسيم‌بندي قرار نمي‌گيرند) كه اثرات مسموم كننده بر انسان، حيوان و گياه داشته و منجر به مصدوميت موقت تا دائم و يا مرگ مي‌شوند، سلاحهاي شيميايي اطلاق مي‌شود. سلاحهاي شيميايي شناخته شده را مي‌توان در شش گروه زير دسته بندي نمود:
جدول1-2/ دسته‌بندي عوامل شيميايي نظامي
|
گروه اصلي |
گروه فرعي |
نوع عامل | |
|
1 |
عوامل سمي كشنده |
عوامل خفه‌كننده |
فُسژن |
|
داي‌فُسژن | |||
|
كلر | |||
|
عوامل اعصاب |
تابُن | ||
|
سارين | |||
|
سُومان | |||
|
گروه V | |||
|
عوامل خون |
آرسين | ||
|
سيانيد هيدروژن | |||
|
كلريد هيدروژن | |||
|
عوامل تاولزا |
خردل‌گوگردي | ||
|
خردل‌ازتي | |||
|
آرسنيك‌ها | |||
|
اُكسين‌فُسژن | |||
|
2 |
عوامل ناتوان‌كننده |
عطسه و تهوعآور |
DM |
|
روانگردان |
LSD | ||
|
خواب‌آور |
BZ | ||
|
3 |
كنترل اغتشاش |
اشك‌آور |
تركيبات‌آرسنيك |
|
CN | |||
|
CS | |||
|
CR | |||
|
تهوعآور |
DA | ||
|
DM | |||
|
DC | |||
|
4 |
دودزا |
مواد توليد‌كننده دود استتار و پوشش | |
|
5 |
آتش‌زا |
مواد ايجاد كننده شعله و آتش | |
|
6 |
ضدگياه |
انواع علف‌كشها و خشك‌كننده درختان |
عوامل شيميايي خفه‌كننده
معرفي: موادي هستند به شكل گاز يا مايعِ بي‌رنگ با بوي علف‌ِ تازه يا سبزيِ خردشده كه از طريق مجاري تنفسي و چشمها جذب مي‌شوند. مهمترين اين عوامل فسژن، داي‌فسژي و گاز كلر (گاز زرد تا سبز رنگ با بوي تند و سوزاننده) بوده كه به خصوص به فرم گازي، در طبيعت، زمان ماندگاري كوتاهي داشته، ظرف مدت كوتاهي تجزيه مي‌شوند. از هوا سنگين‌تر بوده، در گودالها و سنگرها تجمع مي‌يابند.
چگونگي عملكرد: عامل در ريه تجزيه شده، همين امر موجب سوزش شديد مجاري تنفسي مي‌گردد. با بالا رفتن ميزان جذب، پلاسماي خون به درون ريه‌ها نفوذ كرده، حجم ريه را انباشته مي‌كند و در نتيجه فرد ديگر قادر به تنفس نبوده، در اثر خفگي جان خواهد داد.
علائم مسموميت: تأثير گاز بر چشم باعث التهاب، ريزش اشك و تورم چشمها مي‌شود.
جذب تنفسي ـ گوارشي نيز با علائم سردرد، سرگيجه، تشنگي، سرفه‌ي شديد، تنگي‌تنفس و احساس خفگي و ترس شديد، استفراغ، تشنج، مايع كف‌آلود سفيد يا زرد رنگ در دهان، اغما و نهايتاً مرگ همراه خواهد بود.
چنانچه قطركهاي مايعِ آن روي پوست بيفتند، باعث ايجاد سوختگي درجه دو (التهاب، سرخي، تاول) مي‌شوند.
پيشگيري و كمكهاي اوليه: نكته حائز اهميت آن است كه براي عامل خفه‌كننده، هيچ دارويي كه در منطقه‌ي نبرد قابل استفاده باشد وجود ندارد و تنها بايستي جلوي تشديد اثر آن را بر بدن گرفته، فرد مصدوم را به پست‌امداد يا درمانگاه صحرايي اعزام نمود.
مجموعه اقدامات خودامدادي عبارتند از:
1. پدافند شخصي (مجموعه اقدامات حفاظت فردي مانند ماسك‌زدن، پوشيدن لباس، انتقال به نقاط امن و...)
2. در صورت آلودگي پوست، رفع آلودگي به كمك پارچه تنظيف و پودر دكودرم.
مراحل دگرامدادي عبارتست از:
1. ماسك‌گذاري سريع براي فرد.
2. خارج نمودن مصدوم از منطقه با كمك برانكارد.
3. ممانعت از فعاليت غيرضروري.
4. گرم نگهداشتن مصدوم.
5. برگرداندن سر مصدوم به يك سمت تا در صورت استفراغ، مواد وارد ريه‌هاي او نشوند.
6. در صورت نياز، انجام تنفس مصنوعي تا رسيدن كادر امدادي ـ درماني.
تنفس‌مصنوعي در زمان يك تك نوين: در داخل منطقه‌ي آلوده در صورتي كه فرد كمك‌كننده داراي ماسك مخصوص و مجهز به سيستم و لوله‌ي تنفس مصنوعي باشد، قادر خواهد بود كه به راحتي فرد را از خفگي نجات دهد. در غير اين صورت مي‌بايست به شيوه‌ي «شيفر» تنفس مصنوعي داده شود.(تصوير1-2) به اين صورت كه بيمار را به شكم خوابانيده، يك دستش را به جلو بكشيد. دست ديگر را خم نموده سر بيمار را به پهلو روي آن قرار دهيد. حال پشت بيمار در قسمت بالاي ران او بنشينيد. بعد از دو ثانيه روي زانو بلند شده و با كف هر دو دست بطور كاملاً عمود و با تمام وزن بر روي قسمت پايين شكم (پايين تر از دنده‌ها) فشار وارد نموده، فشار را براي مدت دو ثانيه نگه داشته، سپس مجدداً روي ران بنشينيد. بطور منظم تا شروع تنفس فرد بيمار اين عمل را 12 بار در دقيقه تكرار كنيد. فراموش نكنيد كه در داخل منطقه آلوده فرد مصدوم بايستي حتماً ماسك داشته باشد.
تصوير1-2
در بيرون از منطقه‌ي آلوده فرد را در جايي مسطح به پشت خوابانيده، شيئي مانند پتو، لباس و مانند اينها زير شانه او قرار دهيد تا سر او به عقب برگشته راه تنفسي‌اش باز شود. بعد از آن دهان مصدوم را كاملاً از كف و بزاق تميز كرده، ماسك يا فيلتر مخصوص را روي دهانش قرار داده، شروع به دادن تنفس نماييد. به اين صورت كه يك دست را روي پيشاني گذاشته و با انگشتهاي شصت و سبابه، بيني فرد را گرفته و با دست ديگر چانه را به عقب بكشيد تا دهان مصدوم باز شود. بعد از كشيدن يك نفس عميق دهان خود را بر روي ماسك مخصوص تنفس گذاشته و ضمن توجه به سينه‌ي فرد، به آرامي به داخل دهان فرد بدميد.
درصورتي كه سينه مصدوم حركتي نكرد، بايد دانست كه راه تنفس وي بسته است. پس ابتدا بايد سريعاً راه تنفس را باز نمود. عمل تنفس مصنوعي بايد تا زمان بهبود حال مصدوم ادامه داشته باشد و اين عمل در هر دقيقه 12 الي 15 بار تكرار شود. توضيح اين كه هنگام دادن تنفس مصنوعي، بايد به آرامي هوا را به داخل دهان مصدوم دميد. زيرا ششهاي فرد مصدوم در اثر ورود گاز خفه‌كننده آسيب ديده و ممكن است بر اثر فشار هوا، جراحت ششها بيشتر شده و براي مصدوم خطرساز باشد.
نكته ديگري كه نه تنها در اين مورد كه در مورد تمام عوامل شيميايي بايد همواره به خاطر داشته باشيد آن است كه خود را از هواي بازدميِ مصدومي كه در حال احياي تنفسي او هستيد دور نگه داريد. زيرا ممكن است هنوز مقدار اندكي از گاز شيميايي در ششها مانده باشد كه با خروج هواي دميده شده، به مجاري تنفسي شما وارد شود. لذا در صورت امكان، بسيار بهتر خواهد بود كه از آمبوبگ استفاده نماييد[1].
عوامل شيميايي اعصاب
معرفي: موادي هستند گاز يا مايع، بي‌رنگ يا قهوه‌اي، با بوي ميوه و كافور (گروهG)، ماهي گنديده(گروهV) و گاهي هم بي‌بو كه از طريق مجاري تنفسي، پوست و چشمها جذب مي شوند.
در دو گروه G و V طبقه‌بندي مي‌شوند كه همگي ساختمان شيميايي كم و بيش مانند هم داشته، از خانواده‌ي اُرگانوفُسفات‌ها (ماده اوليه حشره‌كشهاي معمولي) هستند.
عوامل اعصاب به صورت مايعات فرّار بوده، كه ميزان فرّار بودنِ آنها متنوع و از حداكثر مانند شدت فرّاريت بنزين، تا حداقل به كُندي فرّاريت روغن هستند.
چگونگي عملكرد: در بدن انسان انقباض عضلات تحت كنترل هورموني است كه از انتهاي اعصاب ترشح مي‌شود. با ترشح اين هورمون، عضله‌اي كه آن را دريافت كرده منقبض مي‌گردد. در مقابل آنزيمي در بدن وجود دارد كه اثر هورمون مذكور را از بين برده، باعث آزاد شدن عضله مي‌شود. به بيان ديگر اگر اين آنزيم به هر عنوان نتواند عمل خود را انجام دهد، عضله به حال انقباض باقي خواهد ماند. گازهاي شيميايي اعصاب تأثيرات خود را با بلُوكه كردن همين آنزيم نشان مي‌دهند. اين گازها بعد از ورود به بدن، به پايانه‌هاي اعصاب رسيده، آنزيمِ آزاد كننده‌ي عضله را مهار نموده، باعث انقباض ناخواسته‌ي عضلات مي‌شوند. بديهي است با منقبض ماندن عضلاتي حياتي مانند عضلات تنفسي و گوارشي، زندگي فرد تهديد خواهد شد.
علائم مسموميت : فاصله زماني بين آلودگي و شروع علائم مسموميت از چند دقيقه تا چند ساعت ( تا 12 ساعت) متغير است. اين فاصله زماني و همچنين چگونگي تظاهرات باليني و شدت مصدوميت به عواملي نظير نوع تركيب عامل (تك عاملي يا چند عاملي)، ميزان حفاظت فردي، راه ورود به بدن، مدت زماني كه شخص در معرض عامل قرار گرفته است، ميزان سم وارد شده به بدن و شرايط محيطي (درجه حرارت، رطوبت و...) بستگي دارد. علائم مسموميت نيز بسته به اينكه در چه نقطه‌اي از بدن تأثير كرده باشند، متفاوت است. اما همه علائم دالِ بر آنند كه عضله‌اي منقبض مانده و توان باز شدن ندارد.
در چشم باعث تنگي مردمك، ريزش اشك، تاريِ ديد و پرخوني و التهاب (اثر موضعي) چشم مي‌شوند.
در دستگاه تنفسي نيز موجب آبريزش از بيني، افزايش ترشحات مخاطي، انقباض عضلات مجاري تنفسي، تنگي نفس، احساس فشار بر سينه، سرفه و خلط در مجاري هوايي مي‌گردند. با شدت يافتنِ اثرات گاز اعصاب و تأثير بر مركز تنفسيِ در مغز، وقفه‌ي تنفسي رخ داده، كه در نهايت منجر به مرگ مي‌شود.
در دستگاه گوارش، افزايش ترشحات بزاقي، افزايش حركات معده و روده و اسپاسم شكم، تهوع، استفراغ، اسهال و دفع مزاج غيرارادي را در پي خواهند داشت.
در دستگاه دفع ادراري باعث انقباض عضله مثانه و تَكَرُر ادرار و حتي ادرار غيرارادي مي‌شود.
تأثير در سيستم عروق و گردش خون هم ابتدا به صورت افزايش فشار خون و متعاقباً به شكل كاهش شديد آن را خود را نشان مي‌دهد.
در پوست و مخاط موجب مي‌شوند عروق در ابتدا متسع شده، پوست و مخاط، قرمز رنگ شوند. ولي بعداً ممكن است باعث رنگ پريدگيِ فرد شوند. همچنين با تأثير بر غدد پوستي موجب افزايش ترشح عرق در سراسر بدن مي‌گردند.
تأثير آنها بر عضلات به صورت ضعف، خستگي و گرفتگي بوده، كه خصوصاً در مورد عضلات تنفسي مخاطره‌آميز است.
در سيستم اعصاب مركزي، اضطراب، بي‌خوابي، عدم تمركز، هذيان‌گويي، كاهش سطح هوشياري، اغما، فلج و نهايتاً از كار افتادن مراكزحياتي مانند منطقه‌ي كنترل تنفس و ضربان قلب را باعث مي‌شوند.
پيشگيري و كمكهاي اوليه: خوشبختانه برضد اين عامل داروهاي مفيدي در كيف خودامداديِ ج.ن وجود دارد كه مي‌توانند جان ما را نجات دهند. به عنوان پيشگيري، زدن ماسك و پوشيدن لباس حفاظتي بر هر عمل ديگري مقدم است.
اما در صورت ظهور علائم مسموميت و اطمينان از آلودگي با عوامل عصبي، اقدامات خودامداديِ زير انجام دهيم:
1. تزريق آمپول خودتزريق آتروپين
2. تزريق آمپول اُكساميل
به ياد داشته باشيد كه ابتدا از آمپول آتروپين و سپس اكساميل استفاده كنيد. بعد از اولين تزريق به مدت پانزده دقيقه صبر نموده، در صورت بهبودي كامل و برطرف شدن علائم ظاهري ديگر از آمپولها استفاده نكنيد. در غير اين صورت با فاصله‌هاي پانزده دقيقه‌اي تا چهار آمپول را تزريق نماييد. مي‌توانيد عيناً همين عمل را براي همرزم خود نيز انجام دهيد.(رجوع كنيد به ص39)
رفع آلودگي: علاوه بر آنچه در فصل قبل بدانها اشاره شد، بايد به اين نكات هم توجه نمود. براي رفع آلودگيِ پوست، شستشو با آب و صابون (صابون‌هاي قليايي) توصيه مي‌شود. پس از شستشو با آب بهتر است با الكل (حوله آغشته به الكل) يك بار ديگر از پوست رفع آلودگي نمود. در صورت آلودگي چشمان، چشمها را با سرم فيزيولوژي و در صورت عدم دسترسي، با آب شرب شستشو دهيد. به اين شكل كه چشم را طوري زير جريان آب بگيرد كه آب يا سرم از سمت داخلي (سمت بيني) وارد چشم شده و از سمت ديگر بيرون بريزد.
عوامل شيميايي خون يا سيانوژن
معرفي: عوامل خون تركيباتي هستند با وزن ملكولي بسيار كم و فرّاريت بالا و نقطه جوش بسيار پائين كه در آب به آرامي تجزيه مي‌شوند. در فرم مايع به رنگ زرد، زرد - قهوه‌اي يا بي‌رنگ بوده، بوي بادام تلخ و يا هسته هلو داشته، به دليل فرار بودن زياد زمان پايداري كوتاهي (كمتر از سي دقيقه) دارند.
مهمترين راه ورود عامل، دستگاه تنفسي است. همچنين توسط مخاط دستگاه گوارشي هم جذب مي‌شود.
چگونگي عملكرد: سيانورها تركيباتي هستند كه به راحتي از راه ريه، سيستم گوارش و حتي غدد بزاقي جذب خون شده، در واكنشي رقابتي، به جاي اكسيژن به هموگلوبينِ خون مي‌چسبند. هموگلوبين پروتئيني است كه مسئوليت جابجايي اكسيژن را در خون بر عهده دارد. با بلُوكه شدن هموگلوبين، اكسيژن رساني به بافتها، به خصوص به مغز مختل شده، فرد دچار خفگي و مرگ سريع مي‌شود.
علائم مسموميت : با توجه به ميزان عامل، علائم مسموميت متفاوت خواهد بود. در صورتي كه با غلظت زياد وارد بدن شود در همان دقايق اوليه مي‌تواند ايجاد ك‍ًُما و مرگ نمايد و در صورتي كه غلظت از حد كشنده كمتر باشد، علائمي چون سرخي سريع پوست بدن، برافروختگي صورت، سردرد، سرگيجه، استفراغ، ريزش اشك، سوزش چشم، احساس خفگي و عطشِ هوا ظاهر خواهد شد. نكته مهم در مورد عامل خون اين است كه علائم مسموميت طي چند دقيقه بروز مي‌كنند.
پيشگيري و كمكهاي اوليه: در صورت ظهور علائم مسموميت، در خارج از منطقه آلوده آمپول اميل‌نيتريت را شكسته و متناوباً استنشاق نماييد. سپس به مدت 5 دقيقه صبر نموده، در صورت عدم بهبودي تا 4 آمپول ديگر را استشمام كنيد.(مصارف بعدي منوط به اجازة پزشك و يا فرد متخصص مي‌باشد.)
در صورتي كه داخل منطقه آلوده بوديم آمپول را شكسته و از كنار لنز چشمي وارد ماسك كنيد.
استفاده بي مورد از اميل‌نيتريت با عوارضي چون، سردرد، سرگيجه، تهوع و افت فشار خون همراه است.
به ياد داشته باشيد كه كاربرد اميل‌نيتريت در درمان عامل خون گام اول بوده، لازم است جهت مداواي قطعي سريعاً خود را به مركز درماني برسانيد تا در آنجا درمان مؤثر انجام پذيرد.
اصول رفع آلودگي، همان مواردي است كه در فصل قبل بدانها اشاره شده است.
عوامل شيميايي تاولزا
معرفي: عوامل تاولزا، مؤثرترين عامل كُشنده استفاده شده در جنگ جهاني اول بوده، كه نزديك به 000/400 نفر در اثر آن دچار مصدوميت و مرگ شدند. گرچه تاكنون عوامل جديدي به ذخائر جنگ افزارهاي شيميايي اضافه شده، ولي اين عوامل هنوز به عنوان عواملِ تلفاتيِ مؤثر به شمار مي‌روند. از تأثيرات دراز مدت و مهم اين عوامل (خردل‌ها و آرسنيك‌ها) مي‌توان به خاصيت ايجاد جهش بر روي ژن‌ها و سرطانزائي آنها اشاره كرد.
به حالت هاي جامد، مايع، گاز وجود داشته، بوي سير، ماهي گنديدگي، تخم مرغ گنديده و گل شعمداني دارند. به رنگهاي سفيد، سياه و زرد ديده شده، پايداري متنوعي دارند.( از 1 روز تا 2 ماه). بر روي پوست، چشم،دستگاه تنفسي و گوارشي تأثير گذارده، در صورت تماس، قابليت انتقال آلودگي به ديگران وجود دارد.
چگونگي عملكرد: راه‌هاي ورود و نحوة اثر عوامل تاولزا بسته به محل اثر متفاوت خواهد بود:
در جذب پوستي عامل از طريق غدد عرق، پيازِ مو و سلولهاي بافت پوششيِ پوست به درون بدن راه مي‌يابد. ابتدا آثار تخريبي خود را در بافت‌هاي مسير ايجاد كرده، سپس باقي مانده آن جذب گردش خون شده، از طريق آن به تمام بافتها مي‌رسد.
در صورت جذب تنفسي، دو تأثير را مي‌توان مشاهده نمود. ابتدا تورم مجاري تنفسي و سپس ايجاد زخم و خونريزي و ازدياد ترشحات كه در صورت ادامه وضعيت، مرگ در اثر نارسايي شديد تنفسي و عفونت ريوي اتفاق مي‌افتد. همچنين چنانچه به هر دليلي وارد سيستم گوارشي شوند، موجب ايجاد زخم در دستگاه گوارش و اسهال خوني مي‌گردند.
در چشمها نيز باعث آسيب ديدن قرنيه مي‌شوند.
علائم مسموميت : علائم پوستي 3 الي 4 ساعت بعد از مسموميت بروز مي‌كنند كه به صورت سرخي پوست، خارش، سوزش، ايجاد تاولهاي ريز تا تاولهاي درشت(شبيه سوختگي درجه‌ي2) و در صورتي كه مايع مستقيماً با پوست تماس يابد ايجاد سوختگي درجه 3 (التهاب و سرخي شديد، مرگ سلولهاي پوست و تاولهاي گسترده) مشاهده مي‌شود.
تاول، بارز‌ترين و سخت‌‌ترين صدمه‌ي پوستيِ اين عوامل است كه باعث از دست رفتن مايعات بدن شده، بروز عفونت‌هاي شديد جلدي را تسهيل كرده و محدوديت در فعاليت هاي عادي و روزمره را در پي خواهد داشت. اين تاولها سطحي بوده، ديوارة نازك داشته و در اثر كوچكترين ضربه يا فشاري پاره مي‌شوند. با پارگي و برخورد مايع داخل تاول به نقاط ديگرِ پوست، تاولهاي جديد بوجود خواهند آمد.
علائم مسموميت تنفسي نيز تنگي نفس، خِس‌خِس سينه، تورم مجاري، عفونت‌هاي مزمن و سرفه مي‌باشند.
علائم مسموميت دستگاه گوارشي هم به صورت زخم و اسهال و استفراغ خواهند بود.
علائم آسيب چشمي نيز عبارتند از اشكال در ديد، قرمزي چشم، حساسيت شديد به نور (ترس از نور) احساس خارش در چشم، احساس وجود جسم خارجي در چشم، تورم پلك ها، ريزش شديد اشك.
اما اين عوامل تأثيرات درازمدتي را نيز در پي‌خواهند داشت كه مهمترين آنها بروز سرطانهاي خون و ريه، آسيب به استخوانها، ضعف سيستم ايمني بدن و نارسايي تنفسي هستند.
پيشگيري و كمكهاي اوليه: در تماس عوامل شيميايي، مهمترين واكنش، پيشگيري و انجام صحيح اقدامات حفاظت فردي (ماسك‌گذاري و پوشيدن لباس محافظ) مي‌باشد. در مورد عوامل تاولزا كه موادي نافذ و موذي بوده، صدمات متنوعي ايجاد مي‌كنند، موارد پيشگيري و حفاظت فردي اهميت بيشتري خواهند داشت.
اصول امداد و رفع آلودگي در مواجهه با اين عامل خطرناك و شايع عبارتند از:
1. در صورت آلودگي پوست، پاك كردن آلودگي و رفع آلودگي با كمك پودر مخصوص( دكودرم)
2. رفع آلودگي از البسه و تجهيزات با كمك پودر دكوميل.
3. شستشوي بدن با تركيبات قليايي، آب و صابون و در مرحله‌ي آخر با آب خالص.
4. شستشوي چشم با سرم نمكي (در صورت عدم دسترسي به سرم از آب پاكيزه مي‌توان استفاده كرد.) به مدت پنج دقيقه روزي دو بار (اين كار تا حدي ناراحتي مصدوم را تسكين مي بخشد).
5. استفاده از قطره «سولفاستاميد چشمي 20% » دو قطره، روزي چهار بار تا بر طرف شدن علائم چشمي.
عوامل شيميايي ناتوان‌كننده
معرفي: اين عوامل موجب ضايعات دائمي نشده، بلكه اثرات فيزيكي يا ذهني موقت دارند و موجب ناتواني و زمينگير شدن افرد مصدوم مي‌شوند. دستاورد بكارگيري اين جنگ‌افزارها، از يك سو موجب خروج بخشي از نيروهاي دشمن از گردونه‌ي نبرد شده و از سوي ديگر موجب معطل و مشغول شدن گروه‌هاي امدادي به افراد مصدوم مي‌گردد.
در سه گروه عطسه و تهوع‌آورها، روانگردانها و خواب‌آورها دسته‌بندي مي‌شوند و از آنجا كه بكارگيري ساير سلاحهاي شيميايي مانند گازهاي خفه‌كننده، تاولزا، اعصاب و ... با واكنش شديد اذهان عمومي همراه است، ماشين جنگي ابرقدرتها تحقيقات روزافزوني را به اين شاخه از سلاحهاي شيميايي متمركز كرده است. اخبار حاكي از آن است كه آزمايشگاه‌هاي نظامي آمريكا و رژيم صهيونيستي در پي ساخت انواع غريبي از سلاحهاي روانگران مانند تحريك‌كننده‌هاي جنسي، توهم‌زاها، عصباني‌كننده‌ها، خواب‌آورهاي قوي و ... هستند.
چگونگي عملكرد: اين عوامل به صورت ذرات معلق (آئروسُل) به شكل دود يا پودرهاي نرم و يا بخار پخش شده، عموماً از طريق پوست، دستگاه گوارش و دستگاه تنفس جذب مي‌گردند. اين مواد با جذب شدن از راه مخاط، خود را به اعصاب رسانده موجب تحريكات موضعي در آنها مي‌شوند. مهمترين عوارض آنها به صورت تحريكات شديد و زمينگيركننده‌ي دستگاه تنفسي (عطسه و سرفه)، دستگاه گوارش (تهوع)، سوزش چشم و بيني و مجاري تنفسي بروز مي‌نمايند.
علائم مسموميت : علائم مسموميت بسته به نوع و كلاس آنها متفاوت بوده، حتي ممكن است ـ به خصوص در مورد عوامل روانگردان ـ چندان قابل درك و تشخيص هم نباشند. با اين همه علائم عمومي مسموميت با اين عوامل مي‌تواند شامل افزايش ضربان قلب، خشكي پوست و دهان، تاري ديد، اختلال حركت، گيجي و منگي، عدم تمركز، خواب‌آلودگي غيرقابل كنترل و افسردگي باشد.
LSD از خانواده‌ي مواد مخدر‍ِ روانگردان در كاربرد نظامي خود علائمي نظير گيجي، ضعف، تهوع، كِرِخي پوست و تاري ديد، اختلال در تشخيص رنگها و اَشكال، عدم تمركز، توهم و هذيان، تغييرات خُلقي مانند خوشحالي، غم، خنده‌هاي بلند و ممتد، گريه، عصبانيت شديد و غيرعُرفي، تغيير شخصيت، انجام كارهايي كه اخلاقاً فرد آنها را در جمع انجام نمي‌دهد (مانند بول و مدفوع كردن)، عدم تشخيص دوست از دشمن و تيراندازي بي‌هدف حتي به نيروهاي خودي را در فرد مسموم ايجاد مي‌كند.
DM از خانواده مواد شيميايي عطسه و تهوعآور نيز علائم پيش‌رونده‌اي را در فرد ايجاد مي‌كند. تحريكات ابتدا به صورت خارش در بيني و عطسه‌هاي پياپي (مانند فردي كه به شدت سرما خورده) شروع شده به تدريج به مجاري داخلي‌تر دستگاه تنفس تعميم مي‌يابند.
سردرد به ويژه در قسمت پيشاني به شدت افزايش يافته بطوري كه غير قابل تحمل مي‌گردد. احساس فشار بر گلو و درد فك و دندانها نيز بوجود مي‌آيد. اين علائم با احساس درد و فشار در سينه، تنگي نفس، تهوع كه به سرعت منجر به استفراغ شديد مي‌شود، عدم تعادل در راه رفتن، احساس سرگيجه، سستي پاها و لرزش عمومي بدن همراه است. آثار اين ماده معمولاً بين 2 تا 3 دقيقه پس از مواجه شدن با آن آغاز شده، خودبخود طي دو تا چند ساعت نيز بهبودي مي‌يابند.
پيشگيري و كمكهاي اوليه: از آنجا كه علائم مسموميت در اين گروه چندان اختصاصي نيست ممكن است فرد رزمنده خيلي سريع متوجه بكارگيري آنها از سوي دشمن نشود و همين عامل منجر به مسموميت وي گردد. با اين وجود بروز علائمِ همسان در افراد همرزم مي‌تواند يك اعلام خطر باشد كه لازم است بلافاصله ماسك‌گذاري انجام شود.
همانگونه كه از نام اين مواد برمي‌آيد باعث ناتواني افراد مي‌شوند و از اين رو لازم است فرد مصدوم توسط افراد ديگر يا گروه‌هاي امدادرسان ياري شده، در صورت لزوم موقتاً در جايي امن بستري شوند.
از آنجا كه تأثير مواد نهايتاً پس از شش ساعت كاملاً برطرف مي‌شود، پروتكل خودامدادي خاصي براي آنها وجود ندارد. مگر آنكه علائم شديد باشد كه در اين صورت نيز خود فرد نخواهد توانست كمك چنداني به خود بكند. لذا ضمن محافظت از فرد مصدوم (بخصوص اگر با مواد روانگردان آلوده شده) او را جهت درمان دارويي به پستهاي امداد برسانيد.
گفتني است كه اين مواد در محيط باز خيلي زود از بين مي‌روند و نياز به رفع‌آلودگي خاصي ندارند. (رفع‌آلودگي در محيط بسته و سنگرها نيز با محلول «پوربليچ» ميسر خواهد بود.)
عوامل شيميايي ضد‌اغتشاش
معرفي: اين گروه از مواد شيميايي عموماً در مصارف شهري، كنترل اغتشاشات، مبارزه با تروريستها و پاكسازي سنگرها كاربرد داشته، كمتر در ميدان نبرد از آنها استفاده مي‌شود. با اين همه شناخت خصوصيات آنها خالي از فايده نخواهد بود.
همه‌ي اين مواد داراي خاصيت آزار‌دهندگي، سوزآوري، داراي بوي تند مانند بوي فلفل، سميت كمتر نسبت به ساير عوامل شيميايي و بدون دوره كمون يا با دوره كمونِ بسيار كوتاه هستند.
چگونگي عملكرد: اين مواد با تأثير مستقيم بر روي انتهاي اعصاب قرنيه‌ي چشم ، غشاي مخاطي، آنزيمهاي گوارشي و پوست اثر خود را نمايان مي‌سازند. گفتني است اين مواد در حيوانات آزمايشگاهي با ايجاد گرفتگي شديد مجاري تنفسي و تورم ريه‌ها مرگ‌آور هستند.
علائم مسموميت : عوامل اشك‌آور در چشم باعث سوزش شديد، تورم و التهاب، سرخي پلكها، اشك ريزي شديد، فتوفوبي پا پديده‌ي نور‌ترسي (مصدوم توان تحمل نور را ندارد)؛ در مجاري فوقاني تنفسي، بصورت احساس سوزش در انتهاي بيني، آبريزش از بيني ، سوزش و درد در سينوسها، در مجاري تحتاني تنفسي بصورت سوزش در ناي و نايژه‌ها، تنگي نفس، احساس خفگي آميخته به ترس، درد در ششها؛ در سيستم گوارشي(عوامل تهوعآور) اختلال در درك مزه، تهوع و سهال، اسپاسم معده؛ در پوست نيز احساس سوزش بخصوص در نواحي مرطوب و ايجاد تاول و سوختگي درجه2 (در غلظت بالا) را باعث مي‌شوند.
پيشگيري و كمكهاي اوليه: بهترين اقدامات پيشگيرانه و حفاظتي عبارتند از استفاده از ماسك و لباس كامل حفاظتي و پوشاندن مناطق باز بدن همچون دستها، پاها و گردن. همچنين بايد به خاطر داشت كه استفاده از آب در دقايق ابتداي آلودگي، باعث تشديد اثر اين گروه از عوامل خواهد بود.
در زمان آلودگي با عوامل اشك‌آور اقدامات امدادي زير را انجام دهيد:
1. انتقال مصدوم از محيط آلوده به محيط سالم
2. قرار دادن فرد در مسير جريان هوا
3. بازكردن چشمان فرد با كمك دست و در مسير جريان هواي پاك و خنك
4. تعويض لباس مصدوم و رفع آلودگي آنها
5. ممانعت از ماليدن چشمها
6. عدم استفاده از محلولهاي ضدعفوني كننده پوست.
7. عدم شستشوي ضايعات پوستي در دقايق نخست
اما چنانچه فرد با عوامل تهوعآور آلوده شده بود، اقدامات زير را انجام دهيد:
1- عدم برداشت ماسك حتي در صورت بروز استفراغ و انتقال سريع وي به محل امن براي برداشتن ماسك و اكسيژن رساني به مصدوم.
2- عدم استعمال دخانيات تا چندين ساعت
3- عدم نوشيدن آب
4- شستشوي چشم و پوست و دهان با آب فراوان و جاري حدود 20 دقيقه بعد از آلودگي.
5- رفع‌آلودگي از پوشاك مصدوم.
6- مصرف مسكن خفيف در صورت سردرد و كوفتگي.
7- استفاده از داروهاي ضد تهوع در صورت ادامه يافتن استفراغ
1- وسيله‌‌اي دستي براي دادن تنفس مصنوعي. داراي يك ماسك كه روي بيني و دهان مصدوم قرار مي‌گيرد و كيسه‌اي لاستيكي كه مانند يك تلمبه عمل كرده هوا را به مجاري مصدوم پمپ مي‌كند.
مطالب مشابه :
بازار غواصي در ايران/تنها سه موسسه غواصي مجوز قانوني فعاليت دارند
مهم ترين اصل در غواصي استفاده از ابزار در كلاس ها ثبت جزاير لاوان، كيش و قشم
دختران جوان غواص در عمق 50 متري دريا
نگين صفايي و ملودي طباطبايي جزء اولين دختراني بودند كه غواصي در در قشم، كيش كلاس هاي
براي آشنايي با جزاير ايراني در خليج فارس ( درس جغرافيا چهارم ) به ادامه مطلب برويد
سواحل كيش در شرق و شمال شرقي و تفريح غواصي نيز از جمله تفريحات به كلاس اول
جزیره کیش
ماهيگيري تفريحي در كيش گستردگي سواحل بادباني و غواصي در مركز تفريحات كلاس در كشورهاي
تپه هاي شني و ساحل دريا در ميانكاله
مي پردازد. در صورت تمايل كلاس زبان كيش نميتوان بدون غواصي به كنار كشتي
تحليل عمليات بدر و خيبر
مطرح كردن در كلاس‌هاي درس سمت جزيره كيش . غواصي ياد بگيرند. در ظرف دو
مروري بر جنگ‌افزارهاي شيميايي
مسموم كردن نگهبانان باروها، از گوگرد و زغال نارس استفاده كرده، در كلاس آنها غواصي
برچسب :
كلاس غواصي در كيش