فصل اول

فصل اول<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

مقدمات

تعریف علم صرف: علم صرف یکی از شاخه های ادبیات عرب است که از ساختمان کلمه و تغییرات ریشه آن گفتگو می کند و به عبارت دیگر نوع کلمه را مورد بررسی قرار می دهد و نقش کلمه را در جمله در نظر نمی گیرد.

حروف هجائیه « حروف الفبا»

الفبای عربی 28 حرف است که عبارتند از :

{همزه(ء)-ب-ت-ث-ج-ح-خ-د-ذ-ر-ز-س-ش-ص-ض-ط-ظ-ع-غ-ف-ق-ک-ل-م-ن-و-ه-ی}

تذکر : اگر«الف» را نیز یک حرف به حساب آوریم، حروف الفبای عربی 29 حرف خواهد بود.

فرق همزه و الف

1- الف همیشه ساکن است ولی همزه علاوه برسکون حرکات دیگری مانند َ -ِ ُ  را نیز می پذیرد،

    مانند: (اِکرام-اَنزل-اُوتی)

2- الف چون ساکن است، هیچگاه درابتدای کلمه واقع نمی شود، ولی همزه هم در اول هم در وسط و هم در آخر کلمه واقع می شود.   مانند: أَکل ، سَأل ، قرَأَ

حروف شمسی و حروف قمری

در عربی نیمی از حروف، شمسی و نیمی دیگر قمری هستند:

حروف شمسی: حروفی هستند که هرگاه بعد از « ال » قرار گیرند، « ال » خوانده نمی شود، و حرف بعد از «ل» مشدد « -ّ » می شود.

مانند: <?xml:namespace prefix = v ns = "urn:schemas-microsoft-com:vml" /><?xml:namespace prefix = w ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:word" /> ال + شمس             الشّمس « اشّمس خوانده می شود »

حروف قمری: حروفی هستند که هرگاه « ال » بر سر آن ها وارد شود، کلمه را همان طور که می نویسیم، تلفظ می کنیم. مانند: القمر (ماه). برای آسانی به خاطر سپردن حروف قمری تمام آن ها را در یک جمله به کار برده ایم:

 «باغ وقف حکیم خجعه» = 14 حرف قمری

حروفی که در جمله بالا به کارنرفته باشند ،حروف شمسی به شمار می روند.

                                                                حرکت

 حرکت در زبان عربی وسیله تلفظ حروف می باشد ،و سه حرکت فتحه َ ،ضمه ُ ، وکسره-ِ  درعربی وجود دارد.

الف: حرفی که فتحه َ دارد ،مفتوح نامیده می شود، مانند «مَ » در مَعبد .

ب: حرفی که ضمه    دارد ،مضموم  نامیده می شود، مانند« مُ » در مُرسِل.

ج: حرفی که کسره ِ  دارد ،مکسور  نامیده می شود، مانند«قِ »درکلمه «قف=توقف کن».

سکون

حرفی که حرکت نداشته باشد ،ساکن نامیده می شودوعلامت آن (-)می باشد مانند حرف «ب» در کلمه «إذهب».

تنوین

تنوین علامتی است که در آخر بعضی از کلمات عربی به کار می رود وبیان می کند که هنگام تلفظ کلمه ،باید نون ساکن به آخر آن افزود. تنوین بر سه قسم است :

الف- تنوین رفع«-ٌ »مانند:قلمٌ

ب- تنوین نصب «-ً »مانند:قلماً

ج- تنوین جر«-ٍ »مانند:قلمٍ

تذکر: تنوین نصب روی « الف »نوشته می شود، مانند: (کتاباً، دفتراً)، مگر هنگامی که کلمه به وسیله « ة »یا « اء » ختم شده باشد ،که در این صورت ،دیگر روی «الف »نوشته نمی شود. مانند: ( مزرعةً- ابتداءً ).

ضوابط

 ضوابط علامت هایی است که غیر از حرکات ،بر روی حروف کلمه می گذارند تا آن حروف صحیح تلفظ شوند.

        ضوابط عبارتند از :

1-    شد«تشدید»:حرکتی که بالای حرف می گذارند وآن حرف را دو بار تلفظ می کنند ،مانند :مُدرِّس که( مدَررس) خوانده می شود.

2-    مد: علامتی است که معمولا ًروی الف می گذارند تا کشیده خوانده شود ،مانند: آمن« ایمان آورد »

3-    همزه وصل :همزهای است که در اول کلمه به شکل « ا »نوشته می شود و چنانچه میان دو حرف قرار بگیرد خوانده نمی شود . مانند : وَاذهَب که خوانده می شود (وذهَب)

4-    همزه قطع :چه در اول چه در وسط جمله باشد ثابت می ماند و همیشه نوشته وتلفظ می شود.مانند: وَأخرِج «خارج گردان »

سنجیدن کلمات « میزان صرفی »

درعربی سه حرف « ف ع ل »را میزان صرفی گویند ،و برای سنجیدن کلمات از این سه حرف استفاده می کنند.

مانند : فَهِمَ  بر وزن فَعِلَ                          کَتَبَ بر وزن فَعَلَ

حرف اول را «فاءالفعل» ،حرف دوم را«عین الفعل »و حرف سوم را «لام الفعل » می نامند ،وحروفی را که زیادتر از حروف اصلی باشند، حروف زائد یا اضافی گویند، مانند سه حرف « ا، س، ت » در کلمه « اِستَغفَرَ » .

اقسام کلمه

کلمه در عربی بر سه قسم است : 1- اسم           2- فعل                3- حرف

1-    اسم: کلمه ای است که معنای مستقلی داشته باشد و وابسته به زمان های سه گانه نباشد،مانند: (کتاب، اسد«شیر»، مزرعه)

2-    فعل:کلمه ای است که بر انجام دادن کاری یا پدید آوردن حالتی درزمان گذشته یا حال یا آینده ، دلالت دارد.

                مانند: (کَتَبَ« نوشت »  یَکتُبُ « می نویسد »

3-    حرف: کلمه ای است که به تنهایی معنی مستقلی نداشته باشد . مانند : (عَلی «بر» ، فی «در » ، مِن « از »، هَل «آیا » )

علامت های شناخت اسم

        مهمترین نشانه های شناخت اسم عبارتند از:

1-    هر کلمه ای که « ال » داشته باشد، مانند:  المُعلم- الصّف« کلاس ».

2-    کلمه ای که تنوین دارد، مانند: معلمٌ- صفٍ .

3-    هر کلمه ای که آخر آن ة باشد،  مانند:  مزرعة- حدیقة .

4-    هر کلمه ای که بعد از حرف جر واقع شود،

مانند : کلمه « منضدة » در جمله الکتابُ علی المنضَدةِ « کتاب روی میز است ».

تذکر : اسمی که « ال » داشته باشد هرگز تنوین نمی گیرد ، وکلمه ای که تنوین دارد هرگز « ال » نمی پذیرد.

علامت های شناخت فعل

مهمترین علامت های شناخت فعل عبارتند از :

1- هر کلمه ای که قبل از آن « قد، س، سَوفَ » بیاید، مانند: قَد ذَهَبَ « رفته است » ، سأذهَبَ- سوفَ أذهَبَ که هر دو یعنی  « خواهم رفت » می باشند.

2- هر کلمه ای که آخر آن « ت » ساکن باشد، مانند: جَلَسَت « نشست ».

3- هر کلمه ای که آخر آن « تَ، تِ، تُ » بیاید مانند :  ذهبتَ «رفتی، ذهبتِ «رفتی »، ذهبتُ « رفتم » .

تست:

1-دو حرف «ج » و «ص » به ترتیب :

الف- قمری، شمسی         ب- شمسی، قمری             ج- هر دو شمسی               د- هر دو قمری

2-علامت اصلی اعراب:

الف- کسره ، فتحه       ب- کسره، سکون        ج- ضَمه، فتحه           د-ضمه، فتحه، کسره، سکون

   3-کدام کلمه با حروف شمسی شروع نشده است؟

   الف- الشجرة                      ب-الصّف                              ج- السّماء                     د- الباب

4-کدام کلمه با حروف قمری شروع شده است؟  

الف- المنضدة                    ب- الساعة                         ج- النور                            د- الروح

5-    کدام کلمه اسم است ؟

الف- فی                          ب- کتبتُ                            ج- إلی                               د- اَلعِلم

6-    کدام کلمه اسم نیست ؟

الف- معروفٍ                  ب- الظالم                            ج- قد حَفِطَ                        د- الفساد

7-    کدام حرف قمری است ؟

الف- ک                         ب- ط                                  ج- د                               د- ت

8-    کدام گزینه درست است ؟

الف- الکتابٍ                  ب- منضدتاً                           ج- السماءً                        د- مدرسةً

9-    میزان صرفی کدام گزینه غلط است ؟

الف- تَعبَدَ: تَفعَلَ             ب- کاتِبُ: فاعِلُ                      ج- صادِقینَ: فاعِلینَ             د-مَنظَر: فعِلَ

10-یَحفِظوُنَ » بر چه وزنی است؟

الف- تَفعِلُونَ                 ب- یَفعَلونَ                           ج- یَفعِلُونَ                        د- یَفعِلنَ

اسم از نظر جنس و عدد

اسم از نظر جنس بر دو نوع: مذکر و مؤنث .

الف- مذکر حقیقی: اسمی است که بر جنس « نر » دلالت دارد و یا به عبارت دیگر نام یا صفت انسان یا حیوان نر باشد، مانند:[حمید، اسد «شیر»]

ب- مذکر مجازی: اسمی است که بر جنس نر دلالت ندارد ولی قواعد «اسم مذکر » در مورد آن به کار می رود، مانند: کتاب، قلم

ج- مؤنث حقیقی:  اسمی است که بر جنس « ماده » دلالت دارد و یا به عبارت دیگر نام یا صفت انسان یا حیوان ماده باشد، مانند:[فاطمة، زینب، بقرة «گاو ماده»]

د- مؤنث مجازی: اسمی است که بر جنس ماده دلالت ندارد ولی قواعد «اسم مؤنث » در مورد آن به کار می رود، مانند: مزرعة، مدرسة

مواردی که اسم مؤنث مجازی است:

1-    اندام های زوج بدن، مانند: ( عین: چشم،  ید: دست،  رِجل: پا )

2-    جمع های مکسر غیر انسان، مانند: (مساجد، خیول« اسب ها » )

3-    اسامی شهرها، کشورها وقبیله ها، مانند: ( اصفهان، مصر، قریش )

4-    چند اسم وجود دارد که به مؤنث« سماعی» معروف شده اند، مانند: ( ارض: زمین،   شمس: خورشید،   روح،  نفس ......)

علامت های اسم مؤنث

مؤنث دارای سه علامت است:

1-    هر اسمی که با « ة »ختم شود، مانند: (طاهرة، مزرعة .....)

2-    هر اسمی که با « اء » ختم شود، مانند: (زهراء، صحراء....)

3-    هراسمی که با « ی » ختم شود،مانند:(کبری، سلمی، صغری.....)

  ه- مؤنث معنوی: اسمی است که علامت مؤنث ( ة، ی، اء ) را نداشته باشدولی معنای آن بر مؤنث دلالت کند.

                 مانند :( مریم، زینب، بنت« دختر »، اُم « مادر »...)

و- مؤنث لفظی: اسمی که علامت مؤنث دارد ولی بر مذکر دلالت می کند به عبارت دیگر فقط ظاهر آن مؤنث است .

 مانند: (معاویة، موسی، حمزة...)

اسم از نظر تعداد « مفرد، مثنی، جمع »

اسم مفرد: اسمی است که بر یک شخص یا یک چیز دلا لت دارد، مانند: ( مُعلِّم، مُعلِّمَة، مَزرَعة...)

اسم مثنی: اسمی است که بر دو شخص یا دو چیز دلا لت می کند، و دو علامت دارد:

الف: « انِ »      مانند: المعلمانِ ، المعلمتانِ.              ب: « ینِ »      مانند: المعلمینِ، المعلمتینِ.

جمع: اسمی است که بر بیش از دو نفر دلالت دارد، وخود بر سه نوع است:

الف- جمع مذکر سالم: مخصوص جنس نر و تعلق به انسان یا صفت انسان دارد، و به دو روش ساخته می شود:

ونَ      مانند: معلمونَ                        ینَ               مانند: معلمینَ

ب- جمع مؤنث سالم: جمع مؤنث سالم برای جمع بستن اسم های مؤنث به کار برده می شود و روش ساخت آن عبارت از اضافه کردن « ات » به آخر اسم مورد نظر مانند:       معلمة + ات = معلمات                 امتحان+ات= امتحانات 

همانطور که ملاحظه کردید اگر اسم مورد نظر به «ة »ختم شده باشد، هنگام ساختن جمع مؤنث

« ة » آن حذف می شود.

کلماتی که با « ات » جمع بسته می شوند عبارتند از :

1- اسم های عَلَم« خاص » مؤنث، مانند          :   زینب: زینبات                    فاطمه: فاطمات

2- صفت های مؤنث،  مانند:                    مُسلمة: مسلمات                 مؤمنة: مؤمنات    

3- مصدر هایی که بیش از سه حرف داشته باشند. مانند: اقدام : اقدامات          اختراع: اختراعات

تذکر: کلمه ای که با همزه «ء »ختم می شود و آن همزه جزو حروف اصلی باشد، هنگامی که جمع مؤ نث بسته می شود بدون تغییر می ماند، مانند:      امضاء : امضاءات           انزواء: انزواءات .    اما اگر همزه جزو حروف اصلی نباشد،به « واو » تبدیل می شود، مانند :         سماء: سماوات

نکته: جمع کلمه « اُم = مادر »کلمه  « اُمهات » می باشد.

ج- جمع مکسر: جمعی است که شکل مفردش تغییر می کند و به این علت آن را مکسر می نامند که مفرد اسم در هم می شکند « تغییر می کند »در حالی که در جمع های دیگر چنین نیست .

مانند:   مسجد : مساجد           تلمیذ: تلامیذ (دانش آموزان )           طالب: طلاب (دانشجویان پسر ) 

تذکر: بعضی کلمات نظیر (اصوات، اموات، ابیات، اوقات ) با این که دارای « ات » می باشند، جمع مؤنث سالم نیستند، بلکه جمع مکسر هستند زیرا «ت » به کار رفته در این کلمات جزو حروف اصلی آن ها است وبرای تشخیص این مطلب کافی است که مفرد این کلمات را به دست آوریم.

به مثال ها توجه کنید:                  اصوات :  صوت                         ابیات: بیت

تست

11-در جمله « ماذا قالت لکَ اُمکَ »، « اُم » چه نوع مؤنثی است؟

الف- معنوی                       ب- لفظی                            ج- مجازی                         د- حقیقی

12-در جمله « هذه دجاجةٌ صغیرةٌ »،  « دجاجةٌ » چه نوع مؤ نثی است؟

الف- معنوی                        ب- لفظی                             ج- حقیقی                        د- مجازی

13-علامت مثنی ( تثنیه ) چیست؟

الف-  « انِ » و « ینِ »     ب- « ونَ » و « ینَ »    ج-  « ینَ » و « تنَ »   د-  « ونَ » و « تنَ »

14-در جمله « لِلا نسان رِجلان »،  « رِجلان » چیست؟

الف- مثنی                       ب- جمع                     ج- مفرد                     د- مذکر

15-کدام کلمه مؤنث معنوی است؟

الف- فاطمه               ب- مریم                        ج- کبری                       د- صحراء

16-کلمه « اوقات » چه نوع جمعی است ؟

الف- جمع مکسر      ب- جمع مؤنث سالم           ج- جمع مذکر سالم              د- اسم جمع

17-مفرد کلمه « اعمال »:

الف- عملة               ب- عمل                      ج- أََعمل                      د- مَعمل

18-المنضدة:

الف- مؤنث حقیقی        ب- مؤنث مجازی            ج- مؤنث معنوی                د- جمع مکسر

19-کدام گزینه نادرست است؟

الف- قلوب: جمع مکسر                                   ب- عاملات: جمع مکسر     

 ج- صحیفتین: مثنی مؤنث                                 د- سامعینَ: جمع مذکر

20-کدام یک از کلمات زیر مؤنث مجازی است؟

الف- رأس                        ب- مزرعة                     ج- اُخت                        د- مُعاویه

21-« اصوات »:

الف- جمع مذکر                   ب- جمع مؤنث                     ج- مفرد                     د- جمع مذکر

22-تلمیذتینِ:

الف- جمع مذکر         ب- مثنی مذکر               ج- مثنی مؤنث                   د- ب و ج درست است


مطالب مشابه :


عربی سوم تجربی . رياضی

آموزش گام به گام عربی عربی دوم دبیرستان. عربی سوم تجربی .




گام به گام علوم تجربی دوم راهنمائي

گام به گام علوم تجربی دوم و علاقمندان مطالب علمي را راحتر به مطالب فوق




گام به گام علوم تجربی دوم راهنمائي

گام به گام علوم تجربی دوم راهنمائي . بخش اول – ماده و تغييرات علوم تجربی دبیرستان




گام به گام علوم تجربی سوم راهنمائي

گام به گام علوم تجربی سوم راهنمائي بخش نمونه س‍‍ؤالات علوم دوم علوم تجربی دبیرستان




عربي سال اول دبيرستان

آموزش گام به گام عربی عربی دوم دبیرستان. سؤالات امتحاني نوبت دوم




گام به گام علوم تجربی اول راهنمائي

گام به گام علوم تجربی اول جويندگان و علاقمندان مطالب علمي را راحتر به مطالب فوق




درس اول

آموزش گام به گام عربی عربی اول دبیرستان. عربی دوم دبیرستان.




فصل اول

آموزش گام به گام عربی عربی دوم دبیرستان. عربی سوم تجربی .




نمونه سوالات درس فیزیک 2 و آزمایشگاه سال دوم (تجربی و ریاضی)

نمونه سوالات درس فیزیک 2 و آزمایشگاه سال دوم (تجربی تجربی در دبیرستان به نام فيزيک زهک




برچسب :