معرفی چند کتاب مفید روان شناسی

نظريه انتخاب

بخاطر دارم اولين چيزي كه از ويليام گلاسر و نظريه‌اش توجهم را جلب كرد اين بود كه خواندم گلاسر كه خودش يك روانپزشك ماهر است با تجويز دارو(بجز براي بيماران روانپريش و درجات بسيار شديد اختلالات) خيلي مخالف است چرا كه اعقاد دارد داروهاي روانپزشكي مشكل را حل نمي‌كند بلكه فقط با ايجاد تغييرات زيستي تسكين موقت ايجاد ميكند و بنظر او براي درمان اصولي به روان‌درماني خوب نياز است. جالب اينكه گلاسر با راهنماي آماري و تشخيصي اختلالات رواني و طبقه‌بندي اختلالات هم مخالف است و همه اينها براي يك روانپزشك جالب و عجيب است. حتي نام يكي از كتاب‌هاي او چگونه «روانپزشکی» به «سلامت روانی» ما آسیب میرساند؟! است. يك متخصص بايد دست پر و حرفهاي زيادي براي گفتن داشته باشد تا با اين اصول مخالفت كند و براي گلاسر همينطور است.

موسسه ويليام گلاسر از سال 1967 تابحال بيش از 75000 نفر را در زمينه نظريه انتخاب آموزش داده است، ‍‍‍‍‍ژورنال بين‌المللي دارد و كارگاههاي آن در نقاط مختلف دنيا برگزار مي‌شوند. نظريه اصلي گلاسر نظريه انتخاب نام دارد و روش درمانيش واقعيت درماني است. كتاب نظريه انتخاب اصلي‌ترين كتاب گلاسر است كه به تشريح نظري و عملياتي نظريه انتخاب مي‌پردازد. بحث اصلي كتاب در مورد روابط است. موضوعي كه گلاسر بيشترين اهميت را براي آن قائل است. مطالعه اين كتاب براي دانشجويان روانشناسي كه جاي خود را دارد اما نثر كتاب بنحوي است كه براي عموم نيز كه اندك آشنايي را با روانشناسي دارند كمك كننده و جالب است.

كتاب بطور كلي از دو بخش نظري و عملي تشكيل شده است. نظريات گلاسر نه تنها در حيطه درمان اختلالات، زندگي زناشويي و ازدواج كاربرد دارند بلكه در بسياري از حيطه‌هاي ديگر نيز قابل استفاده مي‌باشند. از جمله آموزش و پرورش و روابط معلم و دانش‌آموزان كه باعث شكل‌گيري مدارس شده كه برپايه تئوري انتخاب اداره مي‌شوند كه بسيار موفق بوده‌ و در دنيا در حال گسترش مي‌باشند.

اين مدارس، مدارس كيفي نام دارند -محيط كار و روابط كارفرما با كاركنان -سلامت روان -مديريت راهبرانه در صنعت -اعتياد -مباني پژوهشي و بيماري‌هاي مزمن
يكي ديگر از ويژگي‌هاي اين نظريه ملموس‌تر بودن و كاربردي‌تر بودن آن نسبت به ديگر نظريات مي‌باشد و مي‌توان اين گفته كرت لوين كه «هيچ چيز كاربردي‌تر از يك نظريه خوب نيست» را در مورد آن صادق دانست.

در حال حاضر موسسه‌اي با عنوان مركز آموزش واقعيت درماني در ايران وجود دارد كه توسط دكتر علي صاحبي در سال 1388 تاسيس شده و دوره‌هايي براي آموزش نظريه انتخاب و واقعيت درماني، برگزار مي‌كند.

بالاخره اينكه معرفي مختصر اين كتاب توسط خود گلاسر، لطف ديگري دارد.
« این کتاب درباره اهمیت روابط خوب است. در این کتاب می‏خواهم بگویم بجز بیماری، فقر و کهنسالی، سایر مشکلات مهم بشری مثل خشونت، بزهکاری، بدرفتاری با کودکان، بدرفتاری با همسر، اعتیاد به الکل و موادمخدر، روابط جنسی پیش از موعد و عاری از عشق و ناراحتی‏های هیجانی معلول روابط غیر رضایت‏بخش هستند. کل کتاب، بیان این قضیه است و راه بهتر کنار آمدن با یکدیگر را نشان می‏دهد.من روی چهار نوع رابطه که همگی باید بهبود یابند تمرکز می‏کنم. این چهار رابطه عبارتند از رابطه زن و شوهر، رابطه والد و فرزند، رابطه معلم و شاگرد و رابطه مدیر و کارمند. به نظر من اگر این روابط را بهبود نبخشیم، در کاهش مشکلات اشاره شده توفیق چندانی نخواهیم داشت. ابتدا، چنین ادعایی را ادعای گستاخانه‏ای می‏دیدم ولی پیش از آن که کتاب حاضر زیر چاپ برود، به تحقیقات جدیدی دست یافتم که نظرم را مبنی بر این که نوجوانان برای پرهیز از رفتارهای خودمخرب، به روابط والد و فرزندی و معلم و شاگردی خوب احتیاج دارند، تأیید می‏کردند...
آقاي مهرداد فيروزبخت كه از پركارترين و شناخته‌شده‌ترين مترجمان كتب روانشناسي است عقيده دارد اين كتاب بهترين كتابي است كه تابحال ترجمه كرده است.

والدن 2 (آرمان شهر اسكينر)

بي اف اسكينر، نامي كه دانشجويان روانشناسي از همان ابتداي كار با آن آشنا مي‌شوند و دست‌آوردها و آزمايشاتش در طول تحصيل بارها در دروس مختلف تكرار مي‌شود. هرچند متاسفانه هميشه و با تمام اين تكرارها از يك جنبه مهم نظريات اسكينر غفلت مي‌شود. غفلتي كه باعث درك نادرست و حداقل ناقص از رفتارگرايي مي‌شود.

تصويري كه از اسكينر و رفتارگرايي ارائه مي‌شود فردي است با روپوشي سفيد كه كنار قفس موش و كبوتر ايستاده، با دادن غذا به آنها آزمايش انجام داده و نتايجش را به انسان‌ها تعميم مي‌دهد. معمولا بعد از توضيح آزمايشات اسكينر سيلي از انتقادات به او و رفتارگرايي روانه مي‌شود كه مهم‌ترين آن‌ها اين است كه رفتارگرايان نقش شناخت را در رفتار موثر تلقي نمي‌كنند و.... و تمام اين توضيحات و انتقادات هميشه برايم اين سوال‌ها را ايجاد مي‌كرد كه: پس چرا اسكينر تا اين حد در روانشناسي مهم است؟ چرا طبق نظرسنجي و بررسي معتبر صورت گرفته اسكينر تاثيرگذارترين روانشناس دنيا لقب گرفته است؟

بدون شك يكي از دلايل اصلي اين موضوع كاربردي بودن نظرات او و اينكه اين خود او بود كه شروع به كاربردي كردن آن‌ها نمود، مي‌باشد. چيزي كه براي جامعه پراگماتيسم مزيت بسيار مهمي است. كارهاي او كاربردهاي بسيار زيادي در زمينه‌هاي مختلف از تربيت حيوان تا كمك به درمان انواع اختلالات و مشكلات رفتاري از قبيل فوبي‌ها، لكنت زبان، اختلالات خوردن، بيماري‌هاي روان‌پريشي، عقب‌ماندگي ذهني داشته است.

اما بنظر من اسكينر يك روي ديگر هم دارد، همان وجهي كه اگرچه با قوانين رفتاري او ارتباط دارد و از آن‌ها ريشه مي‌گيرد اما معمولا مورد غفلت واقع مي‌شود. نظرات اسكينر تنها درباره قوانين رفتار نبود بلكه در رابطه با علم روانشناسي، فلسفه، تاريخ، سياست، نوع اداره جامعه و مسائل ديگري نيز نظر داشت.

اين نظرات را بيشتر در دو كتاب والدن 2(آرمانشهر اسكينر) و كتاب فراسوي آزادي و شان مي‌بينيم. وقتي شنيدم كه اسكينر كتابي درباره آرمان شهر دارد خيلي كنجكاو شدم كه چطور اسكينر با داشتن فقط چند اصطلاح از جمله تقويت و روش‌هاي ارائه آن توانسته رماني در رابطه با يك شهر آرماني بنويسد و قبل از مطالعه كتاب احتمال مي‌دادم كه كتاب سطحي‌اي باشد كه بعد از مطالعه نظرم عوض شد. در اين رمان، يك گروه از جمله دو استاد دانشگاه كه يكي از آن‌ها استاد فلسفه است (بعنوان نماد فلسفه) براي بازديد از شهر والدن2 به آنجا مي‌روند و طي سفرشان با پديده‌هاي جالبي روبرو مي‌شوند، راهنماي آن‌ها در اين بازديد شخصي است بنام فريزر كه اسكينر نظرات خودش را در قالب توضيحات او بيان مي‌دارد.

براي مثال در اين شهر آرماني، تبليغات وجود ندارد، مشاغل برنامه‌ريزي شده است و افراد بر اساس تمايل و علاقه خود شغل‌ها را انتخاب مي‌كنند، افراد در نوجواني و سن پايين ازدواج مي‌كنند، كودكان سال‌هاي اول زندگي خود را در مراكز نگهداري كودك و با هم مي‌گذرانند نه در داخل خانواده، برنامه‌ريزان شهر بخوبي و در گمناني كامل كار خود را انجام مي‌دهند چراكه اين جامعه بروز چهره‌هاي فردي را تحمل نمي‌كند و....

البته نبايد انتظار يك رمان خيلي مهيج و داستاني مثل خيلي از رمان‌هاي ديگر را داشته باشيد چراكه اسكينر بيشتر به معرفي آرمانشهر خود در قالب بحث و گفتگو مي‌پردازد.

مطالعه اين كتاب را براي آشنايي بيشتر با برجسته‌ترين روانشناس دنيا، توصيه مي‌كنم.

تهیه شده توسط مهدی مزیدی

سایت شخصی دکتر فتح آبادی

معرفی چند کتاب مفید روان شناسی

نظريه انتخاب

والدن 2 (آرمان شهر اسكينر)

مطالب مشابه :

استخدام بهزیستی

روانشناسی کودک

آگهي استخدام مركز درمانی در حوزه ترك اعتیاد (TC) در شهرستان ساوه

روانشناسي باليني چيست؟

مضرات سیگار

تست خودشناسي

معرفی چند کتاب مفید روان شناسی