کلمه در دستور زبان فارسی :

* کلمه در دستور زبان فارسی به هفت قسمت تقسیم می شود:

1- اسم 2- صفت 3- ضمیر 4- فعل 5- قید 6- حرف 7- صوت

* اسم : تارا ، امیر ، درخت ، پنجره ، قلم ، کتاب و ...

* صفت : داننده ، نالان ، توانا ، خوب ، بد ، بزرگ و ...

* ضمیر : من ، تو ،او ، ما ، شما ، خود و ...

* فعل : خواهد خورد ، می نویسد ، برده بود ، شنیده ام و ...

* قید : ناگهان ؛ هرگز ، کم کم ، اندک اندک ، همیشه و ...

* صوت : آه ، دریغا ، آخ ، حیف ، پیف و ...

* حرف : اگر ، ولی ، امّا ، از ، به ، برای ، را ، در و ...

* تعریف اسم : اسم کلمه ای است که برای نامیدن کسی ،چیزی یا حیوانی دلالت می کند و زمان و شخص ندارد.

مثال :

مریم ، پدر ، مادر ، استاد ، خواهر ، مادر بزرگ و ... ( نامی برای انسان )

چوب ، میز، شیشه ، فرش ، کتاب ، دفتر ، لباس و ... ( نامی برا ی اشیاء )

شیر ، مار ، سگ ، گوسفند ، مرغابی ، گربه ، روباه و ... ( نامی برای حیوان )

نکات مهم :

1- بعضی از اسم ها بین اسم انسان و اسم بعضی از حیوا نات مشترک هستند.

مانند : پروانه ، کبوتر ، غزال ، آهو ، شاهین و ...

2- بعضی از اسم ها بین اسم انسان و عناصر طبیعت مشترک هستند.

مانند : ژاله ، شبنم ، ستاره ، باران ، خورشید و ...

3- بعضی از اسم ها بین اسم انسان و اسم بعضی از گل ها مشترک هستند.

مانند : شقایق ، نیلوفر ، نسترن ، یاسمن ، یاس و ...

* اسم از چند نظر مورد بررسی قرار می گیرد:

1- بررسی اسم از نظر عدد 2- بررسی اسم عام و اسم خاص 3- بررسی اسم از نظر سا ختار

* اسم از نظر عدد بر سه قسمت تقسیم می شود : 1- مفرد 2- جمع 3- اسم جمع

* مفرد : مفرد اسمی است که بر یک نفر ، یک چیز یا یک حیوان دلالت کند. این اسم هیچ نشانه ای ندارد.

مانند : خانه ، استاد ، مادر ، گل ، پرده ، کلاغ و ...

* جمع : اسمی است که بر بیش یک نفر ، یا یک چیز یا یک حیوان دلالت کند.

مانند : مردان ، کتاب ها ، مدرّسین ، اطّلاعات ، شهدا و ...

نکات مهم : جمع دارای نشانه هایی است. نشانه های جمع عبارتند از :

۱- ها : کتاب ، میز ها ، درخت ها ، مرد ها و …

2- ان : مردان ، معلّمان ، شیران ،کبوتران و …

3- ات : اختراعات ، اکتشافات ، تحقیقات ، تعلیمات و …

4- ین : مدرّسین ، معلّمین و …

5- ون : انقلابیون ، روحانیون و …

* نکته ی 1 : نشانه های جمع ( ین ، ون ، ات ) از عربی وارد زبان فارسی شده اند.

* نکته ی2: جاندا ران را هم بانشانه ی ( ها ) و هم نشانه ی جمع ( ان ) جمع می بندند.

مثال : ، مادر ها ، مادران، پدر ها ، پدران ، معلّم ها ، معلّمان

* نکته ی3 : اشیاء را فقط با نشانه ی جمع ( ها ) جمع می بندند.

مثال : تابلوها ، شیشه ها ، کاسه ها ، روپوش ها و …

* نکته ی 4: بهتر است جانداران را با نشانه ی جمع ( ان ) جمع ببندیم زیرا به واژه شکل ادبی می

بخشد. مثال : استادان ، مادران ، پدران ، شاعران و … استادان وارد کلاس شدند.

* نکته ی 5: هر گاه واژه ای در آخر به ( ه ) ختم شود، به هنگام جمع بستن با ( ان ) نشانه ی ( ه )حذف می شود و تبدیل به ( گ ) می شود. مثال : خسته + ان = خستگان آزاده + ان = آزادگان

* نکته 6 : بعضی از اسم ها در فارسی در ظاهر نشانه ی جمع ندارند ولی در معنا جمع هستند که به آن " اسم جمع " گویند. قوم ، مردم ، ملّت ، خانواده ، گروه ، سپاه ، لشکر ، ایل و ...

* نکته 7 : نوعی از جمع وجود دارد که از هیچ قا نونی پیروی نمی کندو هیچ علامتی ندارد. این نوع جمع ها از عربی وارد زبان فارسی شده اند که به آن " جمع مُکسّر" گویند.

مثال : شهید ( شهدا ) مدرسه ( مدارس ) علم ( علوم ) عالم ( علما ) شاعر ( شعرا ) زمان ( ازمنه )کتاب ( کتب ) شاهد ( شهود ) مکتب ( مکاتب ) منبع ( منابع ) جنس ( اجناس ) خبر ( اخبار ) فن ( فنون ) حرف ( حروف ) طعام ( اطعمه ) ذخیره ( ذخایر ) دقیقه ( دقایق ) فاضل ( فضلا ) معبر ( معابر ) معدن ( معادن ) رسول ( رُسُل ) غُدّه ( غُدَد ) تصویر ( تصاویر ) عید ( اعیاد ) و ...

کلمه در دستور زبان فارسی :

مطالب مشابه :

دستور زبان فارسی(قید)

کلمه در دستور زبان فارسی :

مصدر ها ی رایج در زبان فارسی

دستور زبان فارسی ششم

کاربردهای نادرست دستور زبان عربی در فارسی

معرفي و بررسي كتاب ِ «درسنامه دستور» (تحقيق در مباحث دستور زبان فارسي)