نقش فناوری اطلاعات در کتابخانه‌ها
در عصر حاضر که دوره پیشرفت سرسام آور فناوری خصوصا فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی است کمتر حرفه‌ای را می بینیم که فناوری رنگ تازه ای به آن نداده یا تغییر و تحول در آن ایجاد نکرده باشد. علوم کتابداری و اطلاع رسانی نیز همپای دیگر علوم نه تنها از این پیشرفت ها مصون نمانده است، بلکه خود نیز به عنوان یکی از تجلی‌گاه‌های عمده فناوری‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی به حساب می‌آید. تغییرات سریع و همه جانبه، کتابخانه‌ها را در آستانه عصر جدیدی قرار داده است که با گذشته نه چندان دور، بسیار متفاوت است و اکنون نیز پیشرفت‌های قابل توجهی دیده می‌شود.
تعاریف مختلفی برای فناوری اطلاعات (IT) وجود دارد. از جمله این تعاریف می‌توان به تعریف ارل در سال 1989 اشاره کرد که IT را شامل تکنولوژی‌های محاسبات، اتوماسیون، ارتباطات و تمام فعالیت‌هایی که به این تکنولوژی‌ها مرتبط می‌شود دانسته است. وجه تمایز عصر IT با دوران پیش از آن که عصر پردازش اطلاعات نامیده می‌شود این است که تنوع تکنولوژی‌های موجود مربوط به اطلاعات، تاثیر متحول کننده‌ای بر فعالیت سازمان‌ها داشته و حوزه نفوذ آنها بسیار گسترده شده است.
فناوری اطلاعات، به مجموعه ای از رشته های علمی، فناورانه، مهندسی و فنون مدیریت اطلاق می شود که در مهار و پردازش اطلاعات به کار می روند و مباحث آن به کاربردهای فناوری اطلاعات، رایانه ها، تعامل فناوری، انسان و ماشین و مسایل اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی مربوط است.
تا حدود دهه 1970 حداکثر بهره برداری از خدمات IT محدود به ایجاد واحدهای پردازش اطلاعات در داخل سازمان‌ها بود و منجر به افزایش سرعت محاسبات و عملیات پردازش اطلاعات و در نهایت کاهش برخی از فرایندهای عملیاتی سازمان شد. در اواخر دهه 1970و تمام دهه 1980 توجه شرکت‌ها و سازمان‌ها به این جهت معطوف شد که چگونه از تکنولوژی کامپیوتری و انفورماتیک در بخش‌های حیاتی و استراتژیک دیگر سازمان بهره برداری شود. از طرف دیگر تحولات تکنولوژیک در این زمینه و کاهش شدید قیمت‌ها باعث شد استفاده از خدمات IT به شدت افزایش یابد. در این دوره طراحی و پیاده سازی سیستم‌های اطلاعاتی و اتوماسیون سیستم‌های اطلاعات مطرح شد و حتی شرکت‌های مشاوره ای تاسیس شدند که هدف آنها کمک به برنامه ریزی استراتژیک سازمان‌ها و توسعه سیستم‌های اطلاعاتی بود.
آنچه موجب شده است که کتابخانه ها و مراکز اطلاع رسانی از فن آوری نوین استفاده کنند عبارتند از: سرعت، حافظه، دقت بسیار زیاد در فراهم آوری، انباشت و بازیابی اطلاعات به مدد رایانه و صرفه جویی در نیروی انسانی، ایجاد ارزش افزوده، انعطاف پذیری در برابر نیازهای گوناگون، دسترسی یکپارچه به اطلاعات،امکان استفاده ارزان از اطلاعات سایر کتابخانه ها و...
برای سازماندهی کتاب‌ها به یک سیستم رده‌بندی نیاز است تا بتواند با منظم کردن کتاب‌ها در هر رده موضوعی، به بازیابی آنها سرعت بدهد. اکنون نیز با شکل‌های دیگر کتاب روبرو هستیم که همان «فرمت الکترونیکی» است. این‌گونه اطلاعات به علت قابلیت‌های خاص خود سرعت نشر بیشتری نسبت به مواد چاپی دارند. همچنین، اکثر مواد چاپی، قبل از انتشار، به شکل الکترونیکی در دسترس هستند. زمانی که برای سازماندهی انبوهی از کتاب‌ها و بازیابی سریع آنها به یک سیستم رده‌بندی نیاز داریم، ضرورت یک سیستم رده‌بندی مناسب برای اطلاعات روبه رشد دیجیتالی، بیشتر مشخص می‌شود.
با رده‌بندی منابع دیجیتالی، می‌توان منابع کتابخانه ها را توسعه داد. وقتی کتابخانه ها این نوع مواد را در فهرستشان می‌آورند، مجموعه آنها بدون پرداخت هزینه اضافی گسترش می‌یابد. برای استفاده‌کنندگان دسترسی از راه دور به آن منابع، از دسترسی به مواد کتابخانه‌ای سنتی آسان‌تر خواهد بود. هنگامی که جست‌وجوگر، فایلی الکترونیکی را در فهرست می‌یابد، تنها با یک کلیک ساده بر روی آدرس وب، به اطلاعات مورد نظر خود می‌رسد. شماره‌های بازیابی به عنوان ابزاری برای بازیابی اطلاعات به کار می‌روند. با استفاده از شماره‌های بازیابی، می‌توان در بیشتر «فهرست‌های عمومی پیوسته» جست‌وجو کرد. وقتی فایل‌های اینترنتی در این فهرست‌ها قرار می‌گیرند، استفاده‌کنندگان می‌توانند منابع را همراه با مواد فیزیکی بر روی قفسه‌های مجازی جست‌وجو کنند. رده‌بندی باعث ایجاد امکان تورق می‌شود. تورق از طریق یک سیستم منطقی سلسله مراتبی، احتمال بیشتری وجود دارد که سریع‌تر به مدارک مورد نظر رسید.
کتابداران و اطلاع رسانان برای ادامه حیات در محیط فناورانه و ارایه خدمات بهینه و مؤثر در این محیط باید به دانش و مهارت-های ویژه ای مجهز شوند که در متون مختلف، در قالب واژه¬هایی چون «سواد رایانه ای»، «سوادشبکه ای»، «سواد رسانه ای»، و به طور کلی «سواد اطلاعاتی» بیان شده است. آشنایی با فنون استفاده از نرم افزار ها و سخت افزارها، قوانین گزینش و ارزیابی منابع، نظام های شبکه های اطلاعاتی، توانایی جست وجو در شبکه پایگاه ها و بانک های اطلاعاتی، تسلط بر کار با نرم افزار های کتابخانه ای، توانایی تجزیه و تحلیل مسایل، توانایی انجام پژوهش در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی، و توانایی آموزش استفاده کنندگان از جمله این دانش ها و مهارت ها ست. از طرف دیگر، کتابداران باید پیش از ورود به بازار کار این مهارت ها را کسب کرده باشند تا هر چه بهتر بتوانند نقش واسطه ای خود را میان منابع اطلاعاتی و کاربران ایفا کنند. این وظیفه بر عهده سیستم آموزشی از طریق برنامه های درسی مناسب دانشگاه است تا کتابداران و اطلاع رسانان را برای ورود به عرصه اطلاعات آماده سازد.
فناوری جدید سبب شده از کتابداران با عنوان متخصصان شبکه، واسطه های اطلاعاتی و طراحان نظام یاد شود. هر یک از این عناوین بیانگر جنبه ای از تخصص اطلاع رسانی و نمایانگر دگردیسی چند جانبه ای است که حرفه کتابداری در حال پیمودن آن است. برای آن‌که کتابداران نخستین افرادی باشند که از اشکال اطلاعاتی جدید و شبکه ها بهره می گیرند، لازم است که آگاه و همگام با پیشرفت های فناوری اطلاعات پیش روند. این امر تنها از طریق آموزش و به یاری آموزش رسمی امکان پذیر است. آموزش کتابداری باید برای ایجاد و پرورش مهارت های ارتباطی، مهارت های ارتباط بین فردی، مهارت های کاوش، دانش موضوعی تخصصی، مهارت های تجزیه وتحلیل، مهارت های روزآمد فناوری اطلاعات، انعطاف پذیری و آینده نگری در دانشجویان کتابداری گام بردارد.
کتابداران قرن بیست و یکم با گروههای بیشتری تعامل دارند و به کاربران زیادی با خصوصیات متفاوت خدمات ارایه خواهند داد. ولی تحقیقاتی که در مورد کتابداران انجام گرفته نشان دهنده این است که کتابداران بسیار درونگرا و گوشه گیر هستند، بنابراین در آینده باید از کتابدارانی در مرکز اطلاع رسانی استفاده کرد که دارای ویژگی های شخصیتی صبور، برونگرا و فعال در حرفه کتابداری باشند. در واقع، کتابدارانی را باید به خدمت گرفت که با رویکرد کاربرمدار مراکز اطلاع رسانی همخوانی داشته باشند. در نتیجه آموزش کتابداران باید پیش از پیش به کسب مهارت های اجتماعی و ارتباطی کتابداران متمرکز شود.
کتابداران عصر اطلاعات نه تنها باید در فراگیری سطوح بالایی از آموزش فعال باشند، بلکه باید توانایی فراگیری و سازگاری مهارت های نوین و تسلط کامل بر آنها را داشته باشند. سطح مهارت های کسب شده، خصوصا توانایی یا عدم توانایی شناسایی اطلاعات مفید و بازیابی آن ممکن است علت اصلی موفقیت یا عدم موفقیت کارکنان دانش به حساب آیند. در عصر جدید، وظیفه کتابداران از جامع نگری به تخصص گرایی متحول شده است بنابراین کسب مهارت های جدیدی لازم است که متناسب با پیشرفت این عصر باشد.
گرچه تربیت کتابداران جدیدی که با فناوری جدید اطلاعاتی آشنا باشند و به عنوان متخصص اطلاعاتی تربیت شده باشند، بسیار ضروری و مورد نیاز است، درعین حال باید محیط فرهنگی که به طور جدی بر آموزش های ارایه شده تأثیر می گذارد را در نظر گرفت. باید زیرساخت های اطلاعاتی کشور، ارزشی که جامعه برای اطلاعات قایل است، نگرش و طرز برخورد برنامه ریزان، سیاست‌گذاران و تصمیم گیرندگان، درجه رشد فناوری کشور، تغییرات فناورانه ای که در شرف وقوع است یا به نظر می رسد در شرف وقوع باشد و درخواست هایی را که از سوی گروههای مختلف استفاده کنندگان نظام های اطلاعاتی انجام می گیرد را مورد توجه قرار داد.
با بررسی تحولات فناوری در کتابخانه‌ها، به این نتیجه می رسیم که در کتابخانه‌های آینده مواد و محمل‌های اطلاعاتی کتابخانه در مسیر کاهش حجم، کاهش وزن، کاهش هزینه، افزایش کارایی، افزایش سرعت، افزایش قابلیت، افزایش حجم ذخیره اطلاعات و قابلیت حمل و نقل پیش خواهند رفت. ماهیت دراماتیک برخی از این تغییرات موجب شده است که برخی افراد این گونه فکر کنند که فناوری‌های جدید به طور کامل جامعه را دگرگون خواهد کرد، به طوری که رسالت‌های سنتی کتابخانه‌ها ممکن است مهجور شوند و منابع چاپی به وسیله کتابخانه‌های الکترونیکی مجازی جایگزین شوند. گرچه این پیش گویی ها ممکن است اغراق آمیز باشد، اما این حقیقت به وضوح وجود دارد که پیدایش فناوری‌های جدید بسیاری از مسایل و چالش‌هایی که کتابخانه‌ها با آن رو به رویند را تشدید کرده است. بنابراین کتابداران و دست اندرکاران آموزش کتابداری باید مسایل و چالش‌های حاصل از فناوری اطلاعات را در کتابخانه‌های خود در نظر بگیرند که طراحی این برنامه مستلزم به‌کارگیری تمام ظرفیت‌ها وتوانمندی‌های موجود و انتخاب بهترین روش برای پاسخگویی به تغییرات محیطی وهماهنگ شدن سازمان با این تغییرات است.
منبع: http://www.kanoon-ansar.net
مطالب مشابه :
تأثیر رنگ در آموزش کودکان
تأثیر رنگ در آموزش کودکان کتابخانه اگر در رنگ آميزي کلاس ها از رنگ هايي چون آبي
تاثیر رنگ لباس در ارتباطات انسانی
تاثیر رنگ لباس در و کتابخانه به طور دائم از این رنگ در لباس خود استفاده
تاثیر رنگ در طراحی بیمارستان ها
تاثیر رنگ در متون تخصصی موجود در کتابخانه تخصصی غنی این انتخاب رنگ در
نکاتی برای ایجاد آرامش در اتاق خواب
نکاتی برای ایجاد آرامش در اتاق خواب - کتابخانه طراحی، رنگ، شبانه شما تاثیر مثبت
نقش فناوری اطلاعات در کتابخانه‌ها
که فناوری رنگ تازه ای به اطلاعات، تاثیر متحول کننده در کتابخانه‌ها، به این
تأثیر رنگ در مجسمه سازی در طی قرون
تأثیر رنگ در مجسمه سازی کتابخانه کاربرد رنگ در آثار گچی در ابتدا مورد قبول نبود
تاثیر رنگ در بد غذایی کودکان
تاثیر رنگ در بد غذایی تاثير رنگ در غذاي کودکان به قدري زياد است که آنها ترجيح مي
برچسب :
تاثیر رنگ در کتابخانه