بالنگ یا اترنج
اترج - بالنگ
گياه بالنگ در كتب طب سنتى با نام «اترج كبير» آمده است. ميوۀ آن را به فارسى «بالنگ» گويند و از نظر گياه‌شناسى واريته‌اى از بادرنگ است. به فرانسوى Cedrat و درخت آن را Cedratier و به زبان انگليسى Citron tree نامند. گياهى است يا به عبارت روشنتر درختچه‌اى است از خانوادۀ نارنج Rutaceae نام علمى آن Citrus medica L. var macrocarpa Risso. مى‌باشد.
اين درختچه داراى ميوه‌هاى درشتى است كه گاهى به وزن يك كيلوگرم نيز مى‌رسد.
نوع ديگرى از بالنگ را به فارسى «بادرنگ» مى‌نامند و در كتب طب سنتى با نامهاى «بادرنج» ، «بادزنج» و «اترج صغير» آمده است. در لاتين آن را «چيتروس مديكه» خوانند، يعنى «بادرنگ مادى» [هرمزدنامه]. به فرانسوى Cedratو به انگليسى Citron گويند. نام علمى آن Citrus medica L. و مترادف آن را C. medic var Medica Proper نيز مى‌نامند. به هندى آن را «ترنج» مى‌نامند.
مشخصات
بالنگ درختچه‌اى است به شكل غير منظم، برگهاى آن با كمى اختلاف شبيه ساير انواع مركبات ولى ميوۀ آن بكلى متفاوت و نوع كبير آن در ابعاد يك خربزه كوچك است. شكل آن دراز از طرف متصل به شاخه كمى پهن و از طرف ديگر به نوك باريكى ختم مى‌شود. پوست آن به رنگ زرد طلايى خيلى ضخيم، موج‌دار، و داراى برآمدگى‌هايى مانند تاول درشت است، قسمت عمدۀ ميوه را پوست زرد و گوشت سفيد داخل پوست فراگرفته و تقريبا جايى براى پولپ ترش غير خوراكى وسط آن باقى نگذارده است. گل آن سفيد مى‌باشد.
درختچۀ بالنگ آب و هواى گرم و كمى مرطوب را دوست دارد و معمولا ازدياد آن از طريق قلمه است. قلمه را در اوايل بهار به فواصل ۴ متر از هر طرف در محل اصلى مى‌كارند. درختچه را حتى الامكان در ارتفاع ۵ / ١ متر نگه مى‌دارند كه به هر حال از باد و سرماى غير منتظره زمستانى منطقه صدمه نبيند. در برخى مناطق معمول است در پناه درخت زيتون مى‌كارند و در زمستان براى حفاظت از سرمازدگى پاى درختچه را خاك مى‌دهند. اين درختچه در شمال ايران تك و توك و در جنوب ايران بيشتر پرورش داده مى‌شود. در بعضى از مناطق از طريق خوابانيدن تكثير مى‌شود.
ميوۀ بالنگ
١ -گل درخت بالنگ
تركيبات شيميايى
از نظر تركيبات شيميايى در پوست بالنگ روغن فرّارى وجود دارد كه شامل ليمونن ١ ، ديپنتن ٢ و سيترال ٣ است.
در برگهاى رقم پولپ ترش آن كومارين ١ ، ايزوپيم پينلين ٢ و سيتروپتن ٣ مشخص شده است.
خواص-كاربرد
بالنگ داراى پوست زردرنگ طلايى با بوى معطر بخصوص نوع كوچك آن كه پوستش صاف است، معطرتر است. قسمت گوشتى سفيد متصل به پوست خارجى آن ضخيم و كمى شيرين و قسمت پولپ وسط آن كه در ميان پرده‌هاى ضخيم طولانى واقع است، داراى الياف و غلافهاى پر از مايعى است كه در بعضى انواع شيرين و در برخى ترش مى‌باشد. تخمهاى آن كه در قسمت پولپ آن واقع است كمى دراز و در غلاف سفيدى واقع و مغز تخم، سفيد و طعم آن كمى تلخ است.
از نظر طبيعت طبق نظر حكماى طب سنتى پوست زرد آن كمى گرم و خشك است و شحم آن يا به عبارت ديگر قسمت گوشت سفيد داخلى متصل به پوست زرد آن در ارقامى كه اين قسمت شيرين است از نظر طبيعت سرد و تر و در ارقامى كه اين قسمت كمى ترش است سرد و خشك مى‌باشد و تخم آن سرد و خشك و برگ و شكوفۀ آن گرم و خشك است. از نظر خواص معتقدند كه پوست زرد آن براى تقويت قلب و دماغ و كبد سرد و معده و احشاى داخل شكم مفيد است و براى تحليل بادها و نفخ و كمك به هضم غذا مؤثر مى‌باشد، بخصوص مرباى آن با عسل. البته در خوردن مرباى آن اسراف نبايد بشود زيرا هضم آن مشكل مى‌شود. دم‌كردۀ پوست زرد خشك‌شدۀ آن مسكن قى صفراوى و جويدن آن خوش‌بوكنندۀ دهان است. اگر پوست و گوشت سفيد خشك‌شدۀ آن را در لابلاى لباسها بگذارند مانع بيد زدن مى‌شود و اگر پوست يك عدد اترج را در شراب بيندازند خيلى سريع آن را ترش و تبديل به سركه مى‌نمايد و براى كبد و دماغ گرم‌مزاجان مضر است و از اين نظر بايد با عسل و بنفشه و با گوشت سفيد ترش آن خورده شود. مقدار خوراك خشك آن تا ٢٠ گرم و از مرباى پوست زرد تا ٢۵ گرم است.
روغن پوست زرد بالنگ: پوست زرد ۶ عدد بالنگ را گرفته در يك كيلوگرم روغن كنجد بيندازند و در آفتاب گذارند و هر سه شبانه‌روز پوستهاى بالنگ را عوض كرده و پوست جديد در روغن مى‌اندازند تا ۵ - ۴ بار، به اين ترتيب روغن بالنگ به دست مى‌آيد.
روغن بالنگ از نظر طبيعت گرم و خشك است و ماليدن آن براى رفع بيحسى، فلجى، لقوه، رعشه و درد مفاصل، سياتيك، امراض سرد عصبانى و درد كليه، مثانه و خوشبويى عرق نافع است. روغن شكوفۀ آن نيز همين اثر را دارد و روغن برگ آن قوى‌تر است.
خوردن قسمت گوشت سفيد متصل به پوست زرد خارجى آن خيلى ثقيل است و دير هضم مى‌شود و مصرف آن بايد به صورت مربا با شكر و يا با عسل باشد.
آب قسمت مغز ترش مزۀ بالنگ اگر با غذا خورده شود براى ماليخولياى حاصل از سودا نافع است و چون ترشى آن براى اشخاص سوداوى مضر است بايد با شكر و قند شيرين شود و سپس خورده شود.
ضماد پختۀ تمامى ميوۀ بالنگ در سركه براى درد مفاصل و نقرس و ورمهاى مختلفه نافع است.
در هند از ريشۀ بالنگ به عنوان ضد كرم و ضد يبوست مزاج استفاده مى‌شود و ضمنا معتقدند كه براى سنگ مثانه نيز مفيد است و از شكوفه و جوانه‌هاى آن به عنوان محرك و قابض و از ميوۀ رسيدۀ آن چون عامل مقوى معده و نيرودهنده و از آب فشردۀ پولپ آن به عنوان خنك كننده و قابض استفاده مى‌كنند.
مطالب مشابه :
درختان سیب پادنا
توليد ميوه هايي چون سيب، پرتقال، گلابي، نارنج هرس كردن درخت‌آرايي، هنر هرس
اصول تربیت و شاخه بري گیاهان باغبانی:
کشت و پرورش نارنج. هرس كردن يا حذف قسمت انتخاب و مشخص شوند تا اسكلت آينده درخت تشكيل
گیاهان دارویی
گل و گیاه زینتی نهال درخت و هرس فرم هرمی نکته های تهيه و آماده كردن
انبه-ميوه انبه:
هرس. درخت انبه به صورت گنبدي شكل و تا حدود زيادي تنك كردن ميوه هاي تشكيل شده روي شاخه هاي
بالنگ یا اترنج
گياهى است يا به عبارت روشنتر درختچه‌اى است از خانوادۀ نارنج درخت زيتون هرس كردن.
مركبات
باعث پارگی برگها یاحتی پوست میوه و پوست تنه درخت و هرس. مركبات به شامل جدا كردن میوه
کامکوات
پایه را از سایر مرکبات همانند نارنج شود و پیوندکی که از درخت کامکوات تهیه هرس كردن.
برچسب :
هرس كردن درخت نارنج