مضرات خنده زیاد! - فواید و ضرر خنده

مضر ات خنده زیاد! 

مردى در بصره برابر امیرالمۆمنین (علیه السلام) برخاست و گفت: «یا امیر المۆمنین! حال برادران دینى را به ما خبر ده.» حضرت در پاسخ فرمودند: «اما برادران خنده‌رو، تو! از جانب آنها به لذت خود میرسى پس از خوشروئى و شیرین زبانى خود آنها را برخوردار کن تا آنجا که آنها تو را برخوردار کنند.»

فواید و ضرر خنده

فواید و ضرر خنده

حرکات و سکنات انسان نشان دهنده شخصیت آدمی است. به این معنا که هر رفتاری که از انسان سر می‌زند نشانی از خصلت‌های وجودی او دارد.

اسلام و ائمه اطهار با علم به این مسئله، دائما در پی گوشزد کردن این نکته به ما هستند که: هر عملی که از شما سر می زند نه تنها در در دنیا و آخرت شما مۆثر خواهد بود بلکه افراد با  توجه به این اعمال  در مورد شما قضاوت می کنند؛ پس در انجام این امور به اعتدال و با درایت عمل کنید.

انسان در برخورد با افراد مختلف، برای قضاوت کردن در مورد شخصیت آنها، از حرکات و سکنات خود آنها کمک می‌گیرد و در موردشان به قضاوت می پردازد و بر اساس همین قضاوت است که برخورد های بعدی میان افراد شکل می‌گیرد.

در اصل، اسلام با ارائه این نکات درصدد آن است تا به انسان‌ها کمک کند تا تصویر مناسب و درستی از خودشان در ذهن یکدیگر جای دهند.

 

برادران دو دسته‏اند: برادران مورد اعتماد و برادران خنده‏ رو

مردى در بصره برابر امیرالمۆمنین (علیه السلام) برخاست و گفت: «یا امیر المۆمنین! حال برادران دینى را به ما خبر ده»، حضرت فرمود: «برادران دو دسته‏اند: برادران مورد اعتماد و برادران خنده‏ رو، اما برادران مورد اعتماد، دست و بال و اهل و مالند (که انسان را یارى کنند و زیان و آزار را از او بگردانند) پس هرگاه به برادرت اعتماد پیدا کردى، مال و بدنت را به او ببخش و با دوستان با صفایش صاف باش و با دشمنانش دشمنى کن، و راز و عیبش را بپوشان و نیکیش را آشکار کن و بدان اى پرسنده که اینها از کبریت احمر کمترند.

و اما برادران خنده‌رو، تو! از جانب آنها به  لذت خود میرسى، (و آن لذت معاشرت و مصاحبت با آنهاست) پس این را از آنها مبر و بیش از این هم از دل آنها مخواه (توقع صفا و یک دلى از آنها نداشته‏ باش) و از خوشروئى و شیرین زبانى خود آنها را برخوردار کن تا آنجا که آنها تو را برخوردار کنند.»(1)

حضرت صادق علیه السلام فرمودند: «خنده‏ مۆمن تبسم است.» در واقع هم چنان که در احادیث بیان شده خنده مۆمن در چهره او آشکار و غم او باید در دل و درونش نهفته باشد

مۆمن؛ نشانه‏ها و صفات او

«مۆمن با نشاط است و خوشرو و نه چهره در هم و عیب جو، سخت است، و بسیار خشم فرو خور و بسیار خنده‏ رو.» (2)

اسلام هیچ گاه عبوس بودن را برای مسلمانان توصیه نمی‌کند بلکه دائما به دنبال آن است که روحیه نشاط و شادمانی در فضای جامعه پراکنده باشد. جامعه اسلامی باید تهی از هرگونه افسردگی ، غم و اندوه باشد. اما وقتی مۆمن بسیار خنده‌رو توصیف می‌شود، این خنده چه خنده‌ای است؟ ویژگی‌های خنده پسندیده و مذموم از نظر امامان چیست؟

,نهج البلاغه

آواز خنده‏ مۆمن بلند نمى‏شود

امیرمومنان در نهج البلاغه می‌فرمایند: «مۆمن اگر خاموش است سکوت او اندوهگینش نمى‏کند و اگر بخندد آواز خنده‏ او بلند نمى‏شود و اگر به او ستمى روا دارند صبر مى‏کند تا خدا انتقام او را بگیرد.»(3)

در واقع حضرت بلند خندیدن را از صفات فرد مۆمن به حساب نمی آورد؛ زیرا بلند خندیدن از وقار و متانت مۆمن به دور است و جایگاه او را در نظر دیگران خدشه دار می‌کند. در بسیاری موارد کسی که بلند می خندد به دنبال جلب نظر و توجه دیگران است که  قطعا مۆمن هیچ گاه چنین نیست.

 

از سخنان بى ارزش و خنده‏ آور بپرهیز

امام علی (علیه السلام) می‌فرمایند: «از سخنان بى ارزش و خنده‏ آور بپرهیز، گرچه آن را از دیگرى نقل کرده باشى.»(4) انسان نباید با بذله‌گویی و بیان کردن لطیفه‌های مختلف در صدد خندان دیگران به هر قیمتی باشد. هرچند که خنداندن دیگران در اسلام به طور مطلق مذموم نیست، اما حضرت در این حدیث ما را به این موضوع متوجه می‌سازند که بیان سخنان بی‌ارزش و خنده آور در شأن مۆمن نیست.

انسان نباید خنده دیگران را به هر قیمتی به دست بیاورد. هیچ گاه نباید با بیان مطالب سخیف و بی ارزش دیگران را خنداند. هرچند که خندان و فراهم کردن موجبات شادی مسلمانان از ثواب خاصی برخوردار است، اما نباید دستاویزی برای بیان مطالب فاقد محتوا و ارزش باشد.

امیرمومنان در نهج البلاغه می‌فرمایند: مۆمن اگر خاموش است سکوت او اندوهگینش نمى‏کند و اگر بخندد آواز خنده‏ او بلند نمى‏شود و اگر به او ستمى روا دارند صبر مى‏کند تا خدا انتقام او را بگیرد

خنده‏ مۆمن، تبسم است

حضرت صادق علیه السلام فرمودند: «خنده‏ مۆمن تبسم است.» (5) در واقع هم چنان که در احادیث بیان شده خنده مۆمن در چهره او آشکار و غم او باید در دل و درونش نهفته باشد.

 

مضر ات خنده زیاد

امام صادق (علیه السلام) فرمودند:

1. شوخى بسیار آبرو را ببرد و خنده‏ بسیار ایمان را به یک سو پرتاب کند. (6)

2. خنده بسیار دل را بمیراند. (7)

3. بسیار خندیدن دین را آب کند چنانچه آب نمک را. (8)

4. خنده بى‏مورد از نادانى است. (9)

با کمی تأمل در احادیث می‌توان به راحتی فهمید که اهل بیت هیچ گاه بلند خندیدن و زیاد خندیدن را برای شیعیان خود توصیه نمی‌کردند. هم چنان که ایشان مومنان را به خنده‌رویی سفارش می‌کردند اما به آنان یاد آور می‌شدند که خنده بسیار نکنید؛ زیرا خنده بسیار، قساوت قلب می آورد و انسان را از یاد خدا و گناهانی که انجام داده غافل می‌کند.

اسلام فضای جامعه اسلامی را سراسر با شادمانی و شعف ترسیم می کند اما نه هر نوع شادمانی! اسلام هیچ گاه شادی‌های پوچ و پوشالی که لحظاتی بیشتر دوام نمی‌آورند را برای مسلمانان تجویز نمی‌کند، بلکه اسلام تبسم و لبخند را توصیه می‌کند و نه بلند خندیدن از روی سرمستی و زیاد خندیدن را؛ خنده ای که در آن با باز شدن لب ها از هم دندان ‌ها نمایان نشوند. این خنده فضا و جو حاکم در جامعه را سرشار از شادی می‌کند و در عین حال مانع غفلت از آخرت و یاد مرگ می‌شود.

 

پی نوشت ها:

1.أصول الکافی/ ترجمه مصطفوى/ جلد‏3/ صفحه347

2.أصول الکافی/ ترجمه کمره‏اى/ جلد‏5/ صفحه 21

3.نهج البلاغة/ ترجمه دشتى/ نشانه‏هاى پرهیزکاران/ صفحه 405

4.نهج البلاغة/ ترجمه دشتى/ ارزشهاى اخلاقى/ صفحه 535

5.أصول الکافی/ ترجمه مصطفوى/ جلد‏4/ صفحه486

6. أصول الکافی/ ترجمه مصطفوى/ جلد‏4/ صفحه 488

7.تحفة الأولیاء/ ترجمه أصول کافى/ جلد‏4 / صفحه757

8.تحفة الأولیاء/ ترجمه أصول کافى/ جلد‏4 / صفحه 757

9.أصول الکافی/ ترجمه مصطفوى/ جلد‏4/ صفحه 487

                                                                                                                                                  فرآوری : زهرا اجلال

بخش نهج البلاغه تبیان

منبع : tebyan.net


,