طراحی مسجد
طراحی مسجد
اصولاً هر اثر معماری را می‌توان از دو جنبه بررسی و تجزیه و تحلیل نمود:1. از لحاظ فرم یا شكل
2. از لحاظ محتوا یا مفهوم
در مقاطع مختلف تاریخ معماری، این دو جنبه معماری یعنی فرم و محتوا بر یكدیگر تأثیر نهاده‌اند و در مواردی فرم بر محتوا یا برعكس محتوا بر فرم برتری یافته است. معماری مذهبی بخصوص معماری اسلامی ـ ایرانی نیز از این امر مستثنی نیست. حتی می‌توان گفت این معماری در طول تاریخ به مفاهیم بیشتر از فرمها توجه نشان داده و الگوهای مختلفی از طراحی را بر مبنای مفاهیم پایدار و درونی خود تجربه نموده است.
اكنون نیز در این برهه از زمان، در طراحی مساجد می‌توان از دو منظر به گذشته نگاه كرد و از آن بهره جست:
1. برداشت فرمی یا شكلی
2. برداشت محتوایی یا مفهومی
برداشت فرمی، بازنمایی نظیر به نظیر عناصر و الگوهای طراحی معماری گذشته در معماری امروز، یعنی استفاده از قوسها، طاقها، گنبد، مناره یا الگوهای مختلف بصورت تقلیدی است. در مقابل، برداشت محتوایی توجه به مفاهیم بنیادین معماری اسلامی همچون ریتم، تكرار، هندسه، تقارن و سلسله مراتب و پیاده نمودن این مفاهیم در قالب فرمهای معماری امروز می‌باشد.
به نظر می‌رسد، در عصر كنونی برداشت محتوایی بسیار مناسب‌تر و باارزشتر از برداشت فرمی باشد، چرا كه فرمهای معماری سنتی در طول سالیان دراز ثابت نمانده‌اند و در هر دوره فرمهای جدید تجربه شده و جایگزین فرمهای قبلی گشته‌اند، بگونه‌ای كه معماران ایرانی از زمان پذیرش اسلام تا دوره صفویه و حتی قاجار در پی تجربه طرحها و الگوهای مختلف مسجد بوده‌اند تا اینكه تقریباً در دوره صفویه به الگوی واحد چهارایوانی دست یافتهاند و از آن زمان تاكنون تغییر عمده‌ای در الگوی مسجدسازی روی نداده است. بنابراین معماری گذشته ما كه بدان افتخار می‌كنیم، هیچ ابائی از تجربه فرمها و الگوهای جدید در قالب مفاهیم مشخص نداشته است. اكنون نیز روحیه تنوعطلبی و خلاقیت بشر، تحولات زمانه و پیشرفت تكنولوژی، بیان نوینی از فرم در معماری مسجد می‌طلبد. برای رسیدن به این بیان نوین، بسته به دیدگاهها و نگرشهای متنوع طراحان استراتژیهای مختلفی می‌توان در طراحی در نظر گرفت که این موضوع خود نیازمند بحث جداگانهای استنكته مهمی که در معماری اماکن مذهبی باید در نظر داشت، این است که در این نوع معماری نباید اسیر فرمها شویم، چرا كه در روند تحول تاریخی این معماری محتوا یا مفهوم همیشه پررنگتر از فرم بوده و امروزه نیز بایستی مفاهیم طراحی مسجد بیشتر از شكل یا فرم آن مورد توجه قرار گیرد. توجه به الگوهای طراحی و مفاهیم نهفته آنها در طراحی مسجد، میتواند ما را در آفرینش فرمهای متنوع و جدید یاری رساند، بدون اینكه متوسل به بازنمایی فرمهای سنتی شویم.
برای طراحی نمادهای مسجد همچون گنبد و منار باید در فلسفه پیدایش این عناصر دقت و تأمل نمود. به عنوان مثال كاربرد گنبد در ابتدا دلیل سازه‌ای داشته و به مرور زمان تبدیل به یك نماد یا نشانه برای مسجد شده است. پس اكنون اگر ما از گنبد استفاده كنیم، تنها توجیه‌مان میتواند نمادپردازی باشد، بنابراین اگر ما گنبد را به عنوان یك نشانه بپذیریم، چه دلیلی دارد كه از همان گنبدهای سنتی استفاده كنیم. آیا نمی‌توان نمادها را با فرمهای جدید به‌روز كرد و با تكنولوژی روز مطابقت داد و در عین توجه به گذشته، نیم نگاهی به آینده داشت؟ همین مسأله در مورد منار و سایر عناصر سنتی طراحی مسجد نیز صدق می‌كند. به بیان دیگر نمادها و نشانه‌های تاریخی مسجد (گنبد، منار و سردر) میتوانند در قالب فرمهای مدرن به نشانه‌های جدید معماری امروزی مسجد تبدیل شوند.
در یك كلام، معماری مسجد صرف نظر از یك فرم خاص و محدود باید بگونه‌ای باشد كه هر انسانی را به خضوع و سجود در برابر خداوند متعال وادارد. در عین حال نمای بیرونی مسجد و حجم كلی آن باید تا حدودی بیانگر كاربری مذهبی ـ فرهنگی آن باشد.
فرهنگسازی و تغییر نگرش مردم نسبت به معماری نوین مسجد، وظیفه سنگینی است كه بر دوش همه معماران و بخصوص معماران جوان قرار دارد و بدیهی است این امر با تلاش معدودی از معماران و در یك مدت زمان محدود محقق نمیشود. ما وارث میراث ارزشمندی از هنر ایرانی ـ اسلامی هستیم كه در طول تاریخ هیچگاه دچار ایستایی و ركود نشده و در هر برهه از زمان بدور از هرگونه تعصب كوركورانه، با اخذ مفاهیم مختلف از فرهنگهای گوناگون و تلفیق آنها با عقاید خویش به حیات خود ادامه داده است و اینک وظیفه ماست كه این كاروان عظیم و پربار را در مسیر مناسب هدایت كنیم و به نسل آینده بسپاریم و این امر مستلزم توجه به پویایی و نوگرایی، با تکیه بر مفاهیم مذهبی و تاریخی معماری مسجد می‌باشد.
مطالب مشابه :
پلان و ضوابط ساخت مسجد
پلان و ضوابط ساخت مسجد. طراحی مسجد ضوابط و مقررات خاصی داره و برای طراحی اون باید معماری
طراحی مسجد
طراحی و اصول و ضوابط مسجد+
اصول طراحی مسجد
معماری/سنگ/طراحی ساختمان - اصول طراحی مسجد - نیازمندیهای معماري وعمران در مسجد جامع
ضوابط طراحی پارک شهری
مهرازان - معماری - طراحی شهری - ضوابط طراحی پارک شهری - معماری طراحی و اصول و ضوابط مسجد+
مسجد جامع اصفهان
معماری/سنگ/طراحی ساختمان - مسجد جامع اصفهان ضوابط طراحی آمفی
مساجد تاریخی ایران
معماری/سنگ/طراحی ساختمان ضوابط طراحی مسجد ومحراب اگر چه در آموزه های دینی دارای
مسجد تاریخانه دامغان
معماری/سنگ/طراحی ساختمان - مسجد تاریخانه دامغان ضوابط طراحی آمفی
طراحی, ضوابط و عکس در مورد کتابخانه ها
مهرازان - معماری - طراحی شهری - طراحی, ضوابط و عکس در مورد کتابخانه ها - معماری - شهرسازی
ضوابط و معیارهای طراحی مدرسه
مهرازان - معماری - طراحی شهری - ضوابط و معیارهای طراحی مدرسه طراحی و اصول و ضوابط مسجد+
برچسب :
ضوابط طراحی مسجد