آب بازی و جاذبه سحرآمیز آن برای کودکان
آب بازی
آب بازی یکی از بهترین، اساسی ترین و لذت بخش ترین فعالیت کودکان است. آب جاذبه سحرآمیزی برای بچه ها دارد. بچه های خردسال ساعت ها وقت شان را صرف آب بازی می کنند و از بازی کردن خسته نمی شوند. به آسانی می توانند با آب بازی کنند، عروسک ها و ظرف های خود را در آن بشویند و یا آب را به هم بزنند، بپاشند و شلب شلب کنند. نیز آب را در دست خود نگه دارند، با آب و صابون حباب درست کنند و ظروف مختلف را از آب پر و خالی نمایند.
آب بازی باعث تسکین عصبانیت های کودک شده و کودک از طریق آب بازی از ناراحتی ها، فشارها و تنش ها رهایی یافته و احساس آرامش می کند.
چون کودکان آب بازی را بسیار دوست دارند، از این راه می توان مطالب و مفاهیم زیادی را به آنان آموخت و موجبات رشد مهارت ها و توانایی های مختلف آنها را فراهم ساخت از جمله رشد خلاقیت، پرورش حواس پنجگانه، افزایش یادگیری واژه ها(1) و ...
رشد توانایی ها و مهارت های مختلف کودکان از راه آب بازی
آ) رشد خلاقیت و ابتکار
آب بازی کمک می کند بچه ها افکار خلاق شان را رشد بدهند، آب جذابیت بسیار برای کودکان دارد. آنان ساعت ها وقت شان را صرف آب بازی می کنند، در یک لگن کف آلود آب را می پاشند، حباب درست کرده و می ترکانند، اسفنج (ابر) را فشار می دهند، اشیایی را که روی آب می مانند، زیر آب فرو برده و آنان را رها می کنند (اشیای چوبی و پلاستیکی) ریختن آب به طریق باران، و سرگرمی های مختلف با آب زمینه رشد و خلاقیت را فراهم می آورد.
والدین و یا مربیان می توانند به وسیله بازی های گوناگون که برای کودکان ایجاد می کنند و با پرسش های مختلف اندیشه خلاق را در کودکان پرورش دهند.
بعضی از سؤالات که می تواند تفکر خلاق را در کودکان پرورش دهد عبارتند از:
ـ آیا می توانید یک آبپاش برای گیاهان بسازید؟
ـ چیزهایی را که می توانید از آنها آب بگیرید نام ببرید.
ـ آیا می توانیم باران را جمع آوری کنیم، چطور؟
ـ چطور باران در آسمان شکل می گیرد؟
ـ بعضی چیزها را که می شود با آب پخت، نام ببرید.
ـ چه چیزهایی در آب شناورند و چه چیزهایی زیر آب می روند؟(2)
چند نمونه از بازی هایی که می تواند اندیشه خلاق کودکان را پرورش دهد عبارتند از:
1ـ بازی در وان حمام
وان و یا ظرفی بزرگ و پر آب به اندازه ای که موجب صدمه و خفگی کودک نشود در اختیار وی می گذاریم. کودک می تواند آب را به اطراف بپاشد و به هم بزند. اگر صابون به آن اضافه کنیم می توانند با آب و صابون کف درست کنند و ساعت ها مشغول بازی و کسب لذت شوند. همان طور که از کشیدن یک منظره زیبا یا ساختمان و ... احساس لذت می کنند، از آب بازی هم لذت می برند.(3)
ـ قدری صابون به بدن کودک بمالید و به جای آنکه فورا با آب بشویید در باره آن با او صحبت کنید: «اوه خیلی لیز است.» نشان دهید چگونه اسباب بازی پلاستیکی از دستش لیز می خورد زیرا صابون لیز است. صابون را به دست هایتان بمالید تا کف درست شود، قدری از آن را کف دست کودک قرار دهید و به او نشان دهید چگونه آن را فوت کند، قدری از آن را هم روی آب قرار دهید و به او نشان دهید چگونه حباب ها روی آب شناور می شوند.
به او نشان دهید وقتی یکی از شیرها را باز می کنید آب گرم می آید، بگذارید آب داغ را حس کند اما نه آنقدر داغ که موجب صدمه شود، نیز بداند از شیر دیگر آب سرد می آید، به همین طریق مفهوم سرد و گرم را به طور عملی به کودک آموزش دهید.
هر بار اشیای گوناگونی به کودک بدهید که آن را داخل آب قرار داده، ببیند آیا فرو می رود یا روی آب شناور می ماند و در باره آن صحبت کنید: «چه اتفاقی می افتد»، «اوه نگاه کن روی آب ایستاده، شنا می کند.»، «نگاه کن، آن یکی پایین رفت، زیر آب!»(4)
2ـ دو ظرف هم حجم با شکل ظاهری متفاوت انتخاب کنید. یکی از ظرف ها را پر از آب کنید و آب آن را در ظرف دیگر بریزید تا کودکان متوجه حجم یکسان دو ظرف بشوند. می توانید آب ظرف ها را به نوبت در یک ظرف پیچ دار بریزید تا آنان، مسئله حجم یکسان را بهتر درک کنند.
3ـ چند تکه یخ در یک کاسه بریزید تا کودکان آب شدن تدریجی یخ و کوچک شدن آن را ببینند.(5)
4ـ به هر بچه یک بطری شیر نوزاد بدهید، به آنها بگویید شیشه ها را تا نصف آب کنند، آنگاه باقی مانده را از روغن مایع و چند قطره رنگ خوراکی پر کنند، سر شیشه را محکم ببندید و بگذارید بچه ها شیشه ها را تکان بدهند و ببینند که آیا آب با روغن مخلوط می شود یا خیر، وقتی کودکان این بازی را انجام بدهند پی به خاصیت آب و روغن خواهند برد.
5ـ ماهی تابه را تا نصف آب کنید، قطره چکان های بزرگ، متوسط و کوچک و یا بطری های شامپو بچه، مایع ظرفشویی و یا سِرُم های کوچک را تمیز کرده، سر بطری ها را باز کرده و در داخل ماهی تابه آب نگه می داریم تا پر آب شود، سپس با دو دست به بدنه بطری فشار وارد آورده تا آب با فشار بیرون آید، کودکان ضمن اینکه از این کار لذت می برند، به مفاهیمی همچون حجم، اندازه، فشار، قطره و چکه پی خواهند برد.
6ـ کودکان از بازی کردن با آبپاش که بر سر آن شیلنگ وصل شده و آب با فشار بیرون می آید، لذت می برند. کودکان وقتی انگشتان شان را روی آبپاش می گذارند، پی به مفاهیمی می برند. آنها می فهمند فشار باعث می شود آب از لوله بیرون بجهد، نیز با پاشیدن آب به هوا باران درست می کنند، از صداهای مختلفی که از برخورد اشیا با آب ایجاد می شود، لذت برده و تجربه جدیدی کسب می کنند.(6)
ب) رشد شناختی
کودکان در اثر تجربه با آب بازی یاد می گیرند برخی اشیا در آب فرو می روند و بعضی روی آب می مانند، یا بعضی اجسام مانند اسفنج، پارچه و کاغذ آب را به خود جذب می کنند و برخی هر قدر در آب بمانند آب را به خود جذب نمی کنند مانند پلاستیک. نیز می فهمند آب را در هر ظرفی بریزیم به همان شکل در می آید، آب رنگ ندارد، رنگ ظرف به هر رنگی که باشد آب نیز به همان رنگ به نظر می رسد. حجم های مختلف را از راه ظرف های گوناگون که پر از آب هستند
می توانید به کودکان یاد دهید. بعضی از اجسام در آب حل می شوند مانند شکر، قند و نمک، برخی در آب حل نمی شوند مانند روغن. چنان که با منابع آب مثل چشمه، قنات، چاه عمیق، رود، دریا و باران آشنا می شوند.(7)
ج) رشد عاطفی و هیجانی
کودکان عاشق آب بازی هستند. از آب بازی خسته نمی شوند. با آب بازی تنش های خود را کاهش داده و آرامش می یابند. آب بازی به آنها احساس قدرت می دهد، کنجکاوی آنان برانگیخته شده و از نظر عاطفی ارضاکننده است، زیرا آب به آنان اجازه می دهد شلوغ کاری کنند مثلاً شلب شلب کردن و دست و پا زدن در آب، قطره قطره ریختن آب، تکان دادن آب با انگشتان دست ها و پاها. همگی این حرکات در افزایش تجارب کودک نقش مهمی دارند.
در آب بازی دختری عروسکش را تمیز کرده و خوشحال می شود. پسری که دارای حالت های ترس و نفرت است برای به دست آوردن آرامش، پشت سر هم آب را در پنجه خود می فشارد و ... کودکان نیاز فراوان به آب بازی دارند، آنان دوست دارند پیوسته با آب آزمایش هایی را انجام دهند و به طور کامل ارضا شوند.(8)
د) رشد گویایی و افزایش یادگیری واژه ها
زبان جزئی از وجود هر شخص به حساب می آید. برای اینکه خردسال بتواند در جامعه نقش مؤثری داشته باشد، باید بتواند معانی مشترک کلمات و ساخت زبان را درک کند تا نیاز گفتمانی خود را برآورد.
محتوای زبانی نه فقط برای ارتباط بلکه برای کمک به اندیشه بااهمیت است. از آنجا که جریان های رشد تفکر، هم از نظر ساخت و هم به لحاظ محتوا، ارتباط بسیار نزدیکی با زبان دارند، پیشرفت کودک در امر زبان، باعث تقویت رشد فکری وی نیز می شود.(9)
کودکان از طریق آب بازی با واژه های جدیدی آشنا می شوند و از طریق کاربرد واژه ها خزانه لغات آنان پُربارتر شده و مفاهیم زیادی مانند شنا کردن، ریختن، شناور شدن، زیر آب رفتن، روی آب ماندن، چکاندن، جریان داشتن، زلال، گوارا، موج، برف، تگرگ، یخ، نهر، رودخانه، دریا، چشمه، چاه، سد، آبشار، قطره، خشک،تر و ... را یاد می گیرند.
ه··· ) ایجاد هماهنگی بدنی
کودک می آموزد که در هنگام پر کردن دو ظرف از آب، هماهنگی چشم و دست لازم است. کنترل حرکات ظریف در یادگیری برای ریختن، فشار دادن، تعادل و ... از ویژگی های آب بازی است.(10)
و) رشد اجتماعی
کودکان به هنگام آب بازی یاد می گیرند که چطور با سایرین رابطه برقرار کنند. از طریق آب بازی حس همکاری، مشارکت، پیروی از مقررات و قوانین بازی، رعایت نوبت و انعطاف پذیری را یاد می گیرند.
وسایل مورد نیاز جهت آب بازی
برای آب بازی کودکان وسایل زیر را تهیه کنید:
1ـ تشت بزرگی پر از آب.
2ـ انواع بطری های خالی پلاستیکی مانند بطری شامپو و مایع ظرفشویی، یک
عروسک پلاستیکی، یک قوری پلاستیکی و ... (وسایلی که وقتی داخل آب قرار می گیرند حباب ایجاد می کنند).
3ـ نی نوشابه خوری، آبپاش، لوله، قیف، آبکش و چند حلقه فلزی (وسایلی که آب در آنها نمی ماند).
4ـ شیلنگ و لوله های پلاستیکی که آب را از ظرفی به طرف دیگر منتقل می کنند.
5 ـ اسفنج، دستمال کاغذی، قرقره، قاشق، ملاقه و انواع اسباب بازی هایی که برخی روی آب می مانند و بعضی داخل آب فرو می روند.(11)
6ـ فنجان ها و لیوان های پلاستیکی در اندازه های مختلف برای پر کردن و ریختن آب، قایق و چوب پنبه برای فرو رفتن و شناور شدن، سیفون برای تخلیه آب.
7ـ عروسک، لباس، پارچه برای شستشو و چگونگی شستن و نظافت اعضای بدن.(12)
8 ـ همزن های پلاستیکی، سرنگ های پلاستیکی بدون سر سوزن، قطره چکان های اضافی که داروی آن استفاده شده است، رنگ های خوراکی که قابل مخلوط کردن می باشد به منظور تغییر ظاهر آب.
9ـ صابون و پودر صابون و یا مایع ظرفشویی برای درست کردن حباب.(13)
مکان آب بازی
آب بازی می تواند در فضای باز و یا داخل اتاق صورت بگیرد. بازی در فضای باز راحت تر است، در غیر این صورت در فضای بسته باید کفپوش مناسبی مورد استفاده قرار گیرد.
موزائیک یا آسفالت و یا کاشی مشبک می تواند مفید باشد زیرا در صورت خیس شدن می توان به آسانی آن را خشک کرد.
محل بازی با آب در جایی انتخاب شود که ترشحات آن به آبریز برود. اگر کف اتاق چاه فاضلاب داشته باشد، آب بازی نزدیک یا روی آن انجام شود. ظروف مخصوص آب بازی در حد امکان باید در کنار لوله های آب واقع شود تا برداشت آب آسان تر باشد.
اگر آب بازی به صورت شنا یا دست و پا زدن در آب نباشد، پیش بندهای پلاستیکی برای محافظت لباس کودکان بهترین وسیله می باشد. پیراهن کودک بهتر است آستین کوتاه باشد تا کودک راحت تر باشد.(14)
رعایت نکات ایمنی در آب بازی
1ـ کودکان خردسال ممکن است در آبی به عمق چند انگشت هم غرق شوند. بخصوص نونهالان بیشتر در معرض خطر هستند. اولین واکنش بچه های کوچک، وقتی متوجه می شوند که در آب گیر افتاده اند و نمی توانند بیرون بیایند (به جای آنکه تلاش کنند تا از آب خارج شوند و خود را به جایی که هوا موجود است برسانند) این است که معمولاً فریاد می زنند و تقاضای کمک می کنند. لحظاتی پر ارزش و گاهی حتی جان ارزشمند آنان به این ترتیب از دست رفته است. وقتی بچه های کوچک کنار هر نوع منبع آب، از وان حمام گرفته تا حوض، از جوی آب و کانال ها تا استخر و حتی در کنار آکواریوم هستند باید دقیقا زیر نظر باشند.
2ـ وقتی بچه های خردسال آب بازی می کنند بسیار مراقب شان باشید. در این سن هرگز اجازه ندهید بچه ها به تنهایی آب بازی کنند. بلافاصله پس از آنکه بازی بچه ها تمام شد، حوض یا ظروف بزرگ را خالی کنید.
3ـ داخل وان حتما از یک اسباب بازی بادی مثل تشک های کوچک بادی استفاده کنید و هرگز نگذارید کودک بدون آنکه آن را بغل کرده باشد داخل وان برود.
4ـ شنا کردن را تا آنجا که ممکن است زودتر به بچه ها بیاموزید ولی به یاد داشته باشید که کمربندهای نجات و حلقه های بادی و این گونه وسایل الزاما جلوی غرق شدن کودک را نمی گیرند مثلاً ممکن است کودک وارونه شود و پاهایش بالای آب و سرش زیر آب قرار گیرد.
5ـ کودک را حتی برای یک لحظه داخل وان و یا طشت تنها نگذارید. در واقع بچه ها را هرگز نباید داخل حمام تنها رها کرد. یادمان نرود بچه ها حتی در یک طشت کوچک هم ممکن است دچار خفگی شوند.
6ـ از وسایل نشکن برای آب بازی استفاده کنید. هرگز از شیشه، سرامیک، اشیای لعابی، سفال، چینی و سایر مواد شکننده استفاده نکنید.
7ـ فهرستی از اشیای مناسب برای آب بازی را تهیه نموده و وسایل را پیش از بازی برای کودکان تهیه کنید.
8ـ به یاد داشته باشید شنا در استخر آب گرم با شنا در آب سرد کانال یا رودخانه بسیار متفاوت است. اجازه ندهید بچه های کوچک در چنین نقاطی شنا کنند.
9ـ هرگز برای نگهداری و مراقبت بچه های خردسال به کودکان بزرگ تر اعتماد نکنید.
10ـ هیچ کودک زیر هشت سالی نباید بدون حضور یک بزرگ تر وارد آب شود.
11ـ حتی بهترین شناگران خردسال ممکن است دچار گرفتگی عضلانی شوند، از این رو نکات احتیاطی را رعایت کرده و مراقب آنان باشید تا دچار حادثه نشوند.
12ـ آب رودخانه ممکن است خیلی سرد بوده یا با سرعتی بیش از حد جریان داشته باشد. در بعضی جاها ممکن است گرداب داشته باشد که برای کودکان خطرناک است.
13ـ به کودکان هشدار دهید روی یخی که بر بعضی از دریاچه ها و استخرها می بندد بازی نکنند زیرا لایه یخ ممکن است نازک باشد و وزن بچه ها را تحمل نکند.
14ـ در کنار ساحل دریا مراقب بازی کودکان باشید. حتی اگر شناگران ماهری هستند به آنان اجازه ندهید با تشک های بادی از کنار ساحل دور شده و یا در حال استراحت بسیار دور شوند. از نزدیک مراقب آنان بوده و یا با آنان همراه شوید.
15ـ در تعطیلات شاید وسوسه شوید بیشتر استراحت نمایید و کمتر به اطراف توجه کنید. زمانی که کودک خردسال به همراه دارید با هوشیاری و دقت زیاد مراقب آنان باشید تا خدای ناخواسته حادثه ای برای آنان رخ ندهد.(15)
رعایت قوانین و مقررات در آب بازی کودکان
1ـ از آب های آلوده که رنگ و بوی آن تغییر کرده، نخورند.
2ـ آب را آلوده نکرده و در آن آشغال نریزند یا ادرار نکنند.
3ـ در هنگام بازی آب را به سر و صورت و گوش یکدیگر نپاشند.
4ـ اشیای شکننده و نوک تیز را داخل آب نیندازند.
5ـ یکدیگر را موقع آب بازی هُل ندهند.
6ـ در صورت بروز هر گونه حادثه ای، مربی یا والدین را خبر کنند.(16)
این مطلب ادامه دارد........
مطالب مشابه :
آب بازی و جاذبه سحرآمیز آن برای کودکان
6ـ کودکان از بازی کردن با آبپاش برای درست کردن بازی بادی مثل تشک های کوچک
فواید آب بازی
می کنند و از بازی کردن برای درست کردن اسباب بازی بادی، مثل تشک های کوچک
مراقبت های نوزادی
از تشک و کیسه دارد از حمام کردن نوزاد دارد چرا فکر می کنی تو فقط درست
سلامت نوزاد تازه رسیده
رها کردن نوزاد نوزاد باید روی سطح سفت خوابانده شود، مانند تشک یکی دو لباس هم درست
برچسب :
درست کردن تشک بازی نوزاد