پرورش کرم خاکی:

شکار ، تکثیر و پرورش کرم خاکی

پیشگفتار

   کرم خاکی یکی از غذاهای زنده با پروتئین مناسب است که بسیاری از ماهیان آبزی دانی با دیدن آن خوشحال می شوند .

همچنین حتما شنیده اید که ماهیان ، صید قلابی می شوند که طعمه آن کرم باشد !

از این گذشته کرم خاکی یکی از قدیمی ترین غذاهای زنده مورد استفاده آبزیان است .

گزارشهایی وجود دارد که استفاده از کرم خاکی در غذای بسیاری از ماهیان در زمان تولید مثل ، باعث موفقیت تکثیر ماهی می شود .

گفتنی ها در مورد کرم خاکی بسیار زیاد است ولی من به همین مقدار بسنده می کنم .

در این نوشته روش شکار (صید) ، پرورش و تکثیر کرم خاکی را آنگونه که در منزل انجام پذیر باشد را برایتان بازگو می کنم .

 

سیستماتیک کرم خاکی

    پیش از هر چیز باید بگویم که واژه کرم خاکی اصولا یک عنوان عمومی است .

به بیان دیگر به هر کرمی که در خاک زیست کند کرم خاکی می گویند .

اما کرم خاکی معمولی قرمز رنگی که در باغچه ها یافت می شود و احتمالن چند عکسی از آن را در کتاب های علوم دوره دبستان یا راهنمایی دیده اید ، دارای نام علمی    Lumbricus terrestrisمی باشد

کرم خاکی معمولی یا لومبریکوس ترس تریس ، در فایلوم یا شاخه Annelida (آنلیدا) یا کرمهای حلقوی جای دارد .

گفتنش خالی از لطف نیست که واژه Annelus در لاتین به معنی حلقه کوچک است .

کرم خاکی معمولی در زیر رده الیگوکتا یا کم تاران دسته بندی می شود .

کرم های این زیر رده در هر حلقه تعداد کمی تار دارند .

رده بندی کرم خاکی را در جدول زیر می آورم :

Kingdom:

Animalia

Phylum:

Annelida

Class:

Clitellata

Subclass:

Oligochaeta

Order:

Haplotaxida

Family:

Lumbricidae

Genus:

Lumbricus

Species:

L. terrestris

نام عمومی کرم خاکی:

    همان طور که همه شما می دانید نام عمومی کرم خاکی ، کرم خاکی است .

چرا ؟

چون در خاک به سر می برد . به همین سادگی .

در انگلستان به آن Common Earthworm (کرم خاکی معمولی) و Earthworm  (کرم خاکی) می گویند .

در آمریکای شمالی و نیوزیلند آن را  Night crawlers (کرم شب خز ) می نامند .

در کانادا به آن dew-worm (کرم شبنم ؟ ) گفته می شود .

این کرم همچنین دارای نامهایی چون :  Rain worm   (کرم باران) ،  Night walkers (کرم شب گرد ) ، Angle worm  (کرم قلاب) ،  Fishing worm (کرم ماهی گیری) ، Garden worm (کرم باغچه) ، Ground worm (کرم زمین) ، Red worm (کرم قرمز) ، lob worm و ... می گویند .

 

ریخت و کالبد شناسی کرم خاکی«

    بدن کرم خاکی استوانه ای و در دو انتها نازک است .

سطح شکمی پهن و رنگ پریده است ولی سطح پشتی تیره تر است .

بدن یک کرم بالغ از 80 تا 100 حلقه تشکیل شده .

هرچند که کرم خاکی سر چندان مشخصی ندارد ، دهان آن در حلقه اول قرار دارد .

مخرج کرم خاکی بیضی شکل و به طور عمودی در حلقه آخر قرار دارد .

 

در هر حلقه از بدن کرم به جز حلقه اول و حلقه آخر ، 4 جفت تار موی ابریشم مانند وجود دارد . هر تار عبارت از یک میله کیتینی نوک تیز است که در یک کیسه اپیدرمی مخصوص واقع در درون دیواره بدن جای گرفته است .

کرم می تواند به وسیله ماهیچه های منقبض کننده ، تار را در هر جهت حرکت داده و یا جلو و عقب بکشد .

این تارها در زمانی که کرم در سوراخش قرار دارد و یا روی زمین حرکت می کند مانند گیره یا میخ عمل می نماید .

    دستگاه گوارش کرم خاکی از قسمت های زیر تشکیل گردیده :

1 – دهان و حفره دهانی که در حلقه های 1 تا 3 امتداد دارد .

2 – حلق که در حلقه های 4 و 5 است و باعث نرم شدن غذا می شود .

3 – مری که در حلقه های 6 تا 14 کشیده شده و دارای سه جفت غده های آهکی برای خنثی نمودن اسیدهای آلی موجود در غذای خورده شده است .

4 – چینه دان بزرگ با دیواره نازک که وظیفه ذخیره غذا را دارد .

5 – سنگدان در حلقه های 17 تا 18 بوده و دارای دیواره های عضلانی ضخیم و محکم با لایه داخلی از کوتیکول است . غذای انبار شده در چینه دان به کمک سنگ ریزه های موجود در سنگ دان عضلانی تکه تکه و خرد می شود .

6 – روده که تا مخرج ادامه دارد و جایگاه جذب مواد گوارش یافته است .

7 – مخرج .

 

شبیه ساز بسیار زیبای غذا خوردن کرم خاکی

دستگاه گوارش کرم خاکی دارای آنزیم های پپسین ، تریپسین ، لیپاز ، سلولاز و آمیلاز است .

 

    شرح گردش خون کرم ربطی به مطلب این نوشته ندارد فقط باید گفت که 5 رگ اصلی ممتد در طول بدن و 5 جفت قلب در حلقه های 7 تا 11 این کرم دیده می شود .

 

    در این گونه معمولا روی حلقه های31 تا 37 بر آمدگی غده ای مشخصی به نام کمربند تناسلی Clitellum ( کلایتلوم)  دیده می شود .

کمربند تناسلی ماده سازنده پیله یا موکوس مخصوص را که محتوی تخم است ترشح می کند .

گزارش شده که خشکسالی باعث می شود که کرم خاکی کمربند تناسلیش را از دست بدهد که البته پس از مناسب شدن شرایط دوباره رشد خواهد کرد .

همچنین گویا کرمهای بسیار پیر هم کمربند تاسلی خود را از دست می دهند .

 

طول عمر کرم خاکی را از یک تا 8 سال برآورد کرده اند .

گفته می شود که بخشهایی از بدن کرم خاکی قدرت ترمیم داشته و در صورت تخریب شدن دوباره رشد می کنند .

 

شکار کرم خاکی:

    برایپرورش و تکثیر کرم خاکی ابتدا باید آن را جمع آوری یا شکار(صید) نمود .

یکی از راه های جمع آوری کرم خاکی ، گرفتن چند عدد کرم درشت و مولد از فروشگاه های فروش طعمه زنده برای ماهی گیری یا یکی از دوستان است .

 

    جمع آوری کرم خاکی از محیط طبیعی معمولا در شب های بهار موفق تر است .

این کرمها در شب از سوراخ های خود خارج می شوند و به گردش می پردازند .

 برای همین به آنها شب خز یا شب گرد می گویند .

با داشتن یک چراغ قوه و با رعایت سکوت می توان شب هنگام ، کرمها را در باغچه ، بر روی زمین یا در لایه های نزدیک به سطح جستجو کرد .

شانس این عمل به ویژه زمانی که در هنگام غروب به گیاهان باغ خود آب داده باشید دوچندان می شود .

یادتان باشد نور قوی و ارتعاش زیاد باعث فراری دادن کرمها می شود .

اگر چراغ قوه تان دارای نور قوی یا زننده ای است می توانید روی آن را با کاغذ های مات بپوشانید تا از تابش نورش بکاهید .

همچنین مشخص شده که کرم های خاکی نسبت به نور قرمز بی توجه هستند .

پس می توانید از فیلتر های نور قرمز استفاده کنید .

 

خوب ! اگر نمی خواهید شب های خود را با جستجوی کرم خاکی به هدر بدهید چاره ای جز صید این کرم ندارید .

یادتان باشد که فصل بهار بهترین فصل شکار کرم خاکی (و بسیاری از جانوران) است .

 

1- ساده ترین روش این است که بخشی از زمینی را که می دانیم دارای کرم خاکی است را آب ببندیم  . پس از کم و بیش 15 دقیقه کرم ها به سطح زمین می آیند .

این کار معمولا به هنگام غروب جواب بهتری می دهد چون به علت خنکی هوا کرمها در لایه های نزدیک سطح به سر می برند و با خیس شدن زمین ، سریع تر بیرون می آیند .

 

2 – در این روش زمینی که دارای کرم خاکی است را مرطوب می کنند و سپس یک پارچه متقال پهن می کنند و تفاله چایی روی پارچه می ریزند . کرمها پس از مدتی روی پارچه جمع می شوند .

 

3 – در این روش آب را با غلظت 55/0 % فرمالین مخلوط کرده و روی زمین می ریزیم .

بوی فرمالین سبب می شود که کرمها زودتر از زمین خارج شوند .

 

4 – در این روش زمین را مرطوب می کنیم سپس یک تکه چوب نسبتا کلفت (الوار) را در خاک نرم زمین فرو می کنیم و به آن ضربه می زنیم یا مثلا آن را اره می کنیم . در اثر این ارتعاشات ، کرمها از مخفی گاه خود خارج می شوند .

 

5 – در این روش که در اصل صید الکتریکی کرم خاکی است ، از یک میله فولادی به قطر 5 میلی متر و با دسته عایق استفاده می کنیم . این میله باید به برق با ولتاژ 220 و شدت جریان 3 – 5 آمپر وصل شود . سپس میله را در زمینی که مرطوب است فرو می کنیم . با اتصال جریان  ، کرم ها از خاک بیرون می آیند .

سالهاست که در دنیا دستگاه های برقی متنوعی برای صید کرم خاکی به بازار وارد شده اند که برخی از آنها با باطری – مثل باطری ماشین – کار می کنند (یک نمونه از آنها در ابتدای فیلم سینمایی گودزیلا نشان داده شده )  .

 

 

پرورش کرم خاکی

    به طور کلی برای پرورش کرم خاکی نیاز به وسایل زیر است :

 

جعبه نگهداری کرم خاکی :

 این جعبه (کرم دانی) بستگی به اهداف پرورش دهنده دارد . از یک جعبه کفش تا مخازن بزرگ پلاستیکی (یا سیمانی ) برای نگهداری کرمها استفاده می شود .

معمولا از جعبه هایی با ابعاد 30*30*90 استفاده می شود .

بیشینه خاک درون این جعبه ها 15 تا 20 سانتی متر است زیرا در غیر این صورت کرمها از جعبه خارج می شوند .

جعبه باید دارای در پوش باشد تا هم مانع نفوذ نور شود و هم از کاهش رطوبت خاک جلو گیری کند .

 

                                   کرم دانی یا جعبه نگهداری کرم خاکی

 

 

اگر از جعبه های پلاستیکی استفاده می کنید ، سوراخی برای خروج آب اضافی در مواقع لازم و همچنین سوراخی برای جریان هوا در آن ایجاد کنید .

جعبه های چوبی معمولا این مشکل را ندارند ولی بهتر است که قبل از خاک ریزی ، دیواره های آن را با پارافین یا موم در مقابل هدر رفتن رطوبت ، عایق کنید .

جعبه باید در جایی قرار بگیرد که رطوبت و دمای آن قابل کنترل باشد .

تا جایی که ممکن است باید از تابش مستقیم نور مهر به کرم دانی جلوگیری نمود .

نور شدید ، سرمای زیاد ، ضربه و ارتعاش ، کاهش رطوبت و .. از عواملی است که کرمها را وادار می کند که به عمق خاک بروند .

از لحاظ تراکم در هر متر مربع می توان حدود 100 عدد کرم خاکی را جا داد .

برخی منابع نیز عدد وزنی نیم تا یک کیلو گرم کرم خاکی در هر متر مربع را ذکر می کنند.

 

بستر پرورش کرم خاکی:

     معمولا بهترین گزینه برای یک تولید خانگی ، مخلوط خاک برگ و شن ریز است .

گاهی از مخلوط خاک و شن و برگ درختان اشاره می شود که تکرار همان جمله بالاست.

آنچه مسلم است مقدار رس در این بستر پرورشی یا Bed باید در کمترین مقدار ممکن باشد .

به بیان دیگر ؛ هرگز از رس استفاده نکنید !

خاک مورد استفاده باید نرم باشد تا کرم ها به آسانی بتوانند در آن رفت و آمد کنند و هوا نیز بتواند به سادگی به آن نفوذ کند .

برای تهیه چنین خاکی ، آن را الک می کنند .

یکی از نکات کلیدی در پرورش کرم خاکی ، مرطوب نگهداشتن خاک است .

 فراموش نکنید که اگر بیش از اندازه آب بکار ببرید ، کرم ها خفه می شوند .

می توانید از افشانه ها یا آب پاش ها برای مرطوب نگهداشتن خاک استفاده کنید .

 

                                 افشانه

 

رطوبت خاک باید حدود 25 تا 30 % باشد .

رطوبت بیش از 35% و کمتر از 13% باعث توقف تخم گذاری کرمها می شود .

p.H خاک هم در حد طبیعی و خنثی (6/5 تا 3/8 ) است .

بیشتر منابع اروپایی دمای مناسب پرورش کرم خاکی را 18 درجه سانتی گراد اعلام کرده اند اما اینجانب تا 26 درجه سانتی گراد هم بدون مشکل پرورش داده ام .

(در شهری که من زندگی می کنم ، دمای اتاق با کولر دو تکه هم در بهار و تابستان به 18 درجه نمی رسد .)

 

تغذیه کرم خاکی :

     گزارش شده که با خاک برگ و شن به تنهایی می توان برای چند ماه کرم ها را زنده نگه داشت . زیرا کرم ها مواد قابل استفاده خاک برگ را جذب می کنند .

کرم ها می توانند تقریبا از دور ریز آشپز خانه ای تمامی سبزیجات تغذیه کنند .

تکه های هندوانه ، تکه های پرتقال یا سایر مرکبات ، برگ های خارجی کلم یا کاهو ، تفاله چایی ، تکه های سیب زمینی پخته و سیب درختی ، چغندر ، هویج و لوبیا پخته و ... حتی پوسته تخم مرغ !

تمامی گیاهان و سبزیجات را می توان پس از حدود 35 دقیقه پختن به عنوان غذا به کرمها پیشکش نمود .

همچنین می توانید چند نوع گیاه و مواد مختلف را پخته و با هم مخلوط کنید و غذایی تر کیبی به کرمهای خاکی بدهید .

به عنوان سایر مواد غذایی می توان از انواع کودهای حیوانی (مثلا کود گاوی یا گوسفندی ) ، نان (بربری) خیس شده ، سویا ، آرد و مخمر  نیز سود جست .

یکی از بهترین غذا ها استفاده از غذای ماهی (پولکی یا پلت)  مرطوب شده است .

 

    نباید به کرمها زیاد غذا داد زیرا نخست اینکه غذای اضافی در خاک مانده و گند می کند و ضمن رشد قارچها ممکن است باعث ایجاد بوی بد هم بشود و اگر جعبه شما در باغچه باشد همین بو ممکن است باعث گرد آمدن بسیاری حیوانات بدجنس مثل زنبور ها و موش ها به آن دوروبر شود .

به خصوص از دادن گوشت به کرمهای خاکی باید پرهیز نمود زیرا هم مورد تغذیه کرم قرار نمی گیرد و هم بوی گند بیشتری تولید می کند .

دلیل دیگر که تربیتی است اینکه غذادادن زیاد باعث می شود کرم هایتان لوس بشوند .

    برای دادن غذا به کرمها شیار هایی در میان خاک جعبه ایجاد و غذا را به داخل آن شیار ها می ریزند .

اگر غذایتان پخته و مانند پوره شده است می توانید از وسایل مخصوصی که با آنها خامه را روی کیک می ریزند استفاده کنید .

 پس از این حتما باید روی غذا را با خاک پوشاند تا دیر تر فاسد شود .

کرم ها طی مدت 3 تا 4 روز دور غذا جمع می شوند و شروع به خوردن می کنند .

 

 

جفت گیری و تولید مثل کرم خاکی

    کرم های خاکی جاندارانی Hermaphrodit (یعنی الهه دو شاخه) یا نرماده هستند .

یعنی هر جاندار در بدن خود هم گامت نر (اسپرم) تولید می کند و هم گامت ماده (تخمک) .

از طرف دیگر اسپرم های یک کرم خاکی ، نمی تواند تخمک های خودش را بارور کند و برای باروری به فرد دیگری از گونه خود نیاز دارد .

برای همین به کرمهای خاکی از لحاظ تولید مثلی ، هرم آفرودیت دیگر لقاح یا نر ماده دگر بارور گفته می شود .

 

در سطح بدن کرم خاکی سوراخ هایی به غیر از دهان و مخرج وجود دارد که برخی از آنها در تولید مثل نقش دارند .

 

- چهار سوراخ کوچک مربوط به جایگاه اسپرمی یا جام نطفه ای که به طور جانبی در شیارهای میان حلقه 9-10 و 10-11 واقع است .

- سوراخهای تخم بر یا اوویدوکت به صورت زوج در سطح شکمی در حلقه 14 .

- سوراخهای مجاری اسپرمی زوج با لبه های متورم در سطح شکمی حلقه 15 .

 

همچنین هر کرم خاکی 2 جفت بیضه (کوچک و بزرگ) و یک جفت تخمدان دارد .

 

کرمهای خاکی در قسمت بیشتر سال تولید مثل می کنند ولی حداکثر فعالیت تکثیری آنها در هوای گرم و مرطوب است .

جفت گیری معمولا در شب صورت گرفته و به 2 یا 3 ساعت وقت نیازمند است .

دو کرم خاکی از سوراخ خود خارج شده و سطح شکمی قدامیشان را نزدیک هم می آورند به طوری که امتداد قرار گیری سر در آنها در جهت مخالف هم قرار داشته باشد .

یعنی اگر سر یک کرم به سمت مشرق است ، سر کرمی که می خواهد با او جفت گیری کند به سمت مغرب خواهد بود .

 

           جفت گیری در کرم خاکی

 

در این زمان ، کمربند تناسلی (حلقه 31 تا 37 ) هر کرم به حلقه های 7 تا 12 دیگری محکم می چسبد .

سپس هر کرم لوله گلی به دور خودش تولید می کند که حلقه های 9 تا 36 را می پوشاند .

سپس هر کرم از طریق یک جفت شیار اسپرمی که از حلقه 15 تا کمربند تناسلی کشیده می شود به کرم دیگر اسپرم منتقل می کند .

بعد از این کرم ها از هم جدا می شوند .

بعدا هر کرم پیله های (cocoons) محتوی تخم تولید می کند .

اندازه پیله ها در کرم خاکی معمولی 7 تا 5 میلی متر است و هر کدام دارای چندین تخم است که گویا فقط یکی از آنها به ثمر می رسد .

پیله ها به شکل قطره اشک و به رنگ نارنجی یا قهوه ای هستند .

معمولا 3 هفته تا یک ماه طول می کشد تا تخم به کرم تبدیل شود و این مدت وابسته به دما و رطوبت است .

همچنین حدودا 2 ماه طول می کشد تا کرم ها بالغ شوند .

پس از این مدت زمان برداشت کرم ها رسیده است .

 

برداشت کرم خاکی

    یک روش پیچیده برداشت کرم این است که خاک مو جود در جعبه ها را در یک ظرف فلزی بریزیم ، سپس از بالا به سطح خاک نور بتابانیم و حرارت بدهیم ( دما نباید بیش از 25 تا 29 درجه باشد زیرا تخم ها را از بین می برد) و از طرف دیگر زیر ظرف را سرد کنیم .

از آنجا که کرم ها از نور و گرمای زیاد فراری هستند به سمت ته ظرف آهنی می روند .

خاک رویی را بر می داریم و کرم ها را که در ته ظرف جمع شده اند را جدا می کنیم .

این کار را چند بار با خاک هر جعبه تکرار می کنیم تا مطمئن شویم که بیشتر کرمها را گرفته ایم .

 

    روش دوم این است که آستینها را بالا زده و از الک برای جدا کردن کرم از خاک استفاده کنیم . به همین سادگی .

 

نکته بسیار مهم در این قسمت این است که خاک اضافه را نباید دور ریخت زیرا پر از تخم و نوزاد کرم خاکی است و بهترین بستر برای شروع پرورش دوباره است !

 

فرآوری کرم خاکی

برای عمل آوری کرم های برداشت شده می توان چند پیشنهاد را مطرح نمود :

 

1 – یک راه این است که کرم ها را تمیز کرده و بشوییم و در لای پارچه تمیزی در دمای 3 تا 4 درجه (یخچال) نگهداری کنیم تا متابولیسم آنها پایین بیاید .

با این کار می توان کرمها را چند روزی تازه و زنده نگه داشت و به صورت درسته یا تکه شده به ماهیان خوراند .

2 – روش دیگر این است که کرمها را تکه کنیم و خشک کنیم . مثل گاماروس که در بازار است . (موجودات کوچک و میگو مانند که به رنگ قهوه ای روشن در پلاستیکهای کوچک به فروش می رسد ) .

3 – روش بعدی انجماد و خشک کردن کرمهاست . مانند همان کاری که با توبیفکس می کنند .

 

                      غذاهای دان گوناگونی می توان از کرم خاکی ساخت

 

4 – این روش که محصول آن بسیار با ارزش است تولید آرد کرم خاکی نام دارد .

در این روش باید کرم ها را خشک و سپس آسیاب نمود .

5 – روش آخر ؛ غنی سازی کرم خاکی زنده با آنتی بیوتیکها و مواد مفید دیگر است که خودم روی طرح غنی سازی کرم خاکی با امگا 3 کار می کنم .

و ...

نکات این نوشته :

1 - اگر دانش آموخته (فارغ التحصیل) بیکار هستید و سرمایه ای دارید ، بروید چند رفیق یک رنگ به عنوان شریک پیدا کنید و یک شرکت ثبت بکنید و اسمش را بگذارید شرکت سهامی خاص "کرمیران "  که در اصل همان "کرم ایران" است و دست به تولید کرم زنده و آرد کرم و غذای آکوآریوم بزنید .

وقتی ثروتمند شدید یادی هم از من بکنید .

البته حق این کار شدیدا محفوظ است .

 

2 – اگر در پرورش همه اصول را رعایت کنید ولی به خاکتان شن یا سنگریزه اضافه نکنید ، شکست می خورید . فکر می کنید چرا ؟

 

واژگان کلیدی : پرورش کرم خاکی ، تکثیر و پرورش کرم خاکی ، فرآوری کرم خاکی ، عمل آوری کرم خاکی ، غنی سازی کرم خامی با اسیدهای چرب غیر اشباع ، غنی سازی کرم خاکی با آنتی بیوتیک ، غنی سازی کرم خاکی با امگا 3 ، غنی سازی کرم خاکی با اومگا 3 ، Earthworm culture   ، Earthworm enrichment with omega 3 ، enrichment of earthworm with antibiotic ، enrichment of earthworm ،                    Lumbricus terrestris   Enrichment of ، earthworm enrichment .

 منبع مقاله

 

فروش سی دی تکنیک های پیوند زنی-فروش سی دی های آموزشی کشاورزی-فروش سی دی:

سی دی تکنیک های پیوند زنی(توضیح با تصویر کلیه پیوند ها )  ۱ حلقه CD قیمت:۴,۸۰۰ تومان

سی دی آفات درختان میوه سردسیری     ۱ حلقه CD قیمت:۲,۸۰۰ تومان

 لوح فشرده آموزشی آفات درختان میوه سردسیری (عناوین و مباحث مجموعه آموزشی: نرم افزار آفات درختان میوه سردسیری )                       1 حلقه CD قیمت:۴,۸۰۰ تومان

بقیه سی دی های آموزشی کشاورزی و غیره

فروش کپی کتاب های دانشگاهی کشاورزی کارشناسی و کارشناسی ارشد ومفید


مطالب مشابه :


لینک دانلود کتب و مقالات مرتبط با ورمی کمپوست و کرم زباله خوار

پرورش کرم خاکی و تولید ورمی کمپوست دانلود کتاب پرورش کرم دانلود رایگان کتاب کرم




دانلود رایگان فیلم های مرتبط با ورمی کمپوست

پرورش کرم خاکی رایگان دانلود کنید برای دسترسی اسان تر به مطالب کامل ورمی کمپوست که شامل




دانلود فیلم ورمی کمپوست

کود ورمی کمپوست|پرورش کرم خاکی|فروش ورمی دانلود کتاب و فیلم اموزشی ورمی




برنامه کتاب دا به کارگردانی سینا عطائیان

دانلود رایگان برای همه دانلود کتاب رایگان. پرورش کرم خاکی.




مکالمه انگلیسی

دانلود رایگان برای همه کتاب مسیحیت از واقعیت تا تحریف چاپ دوم تالیف محمد حسن قدیری




پرورش کرم خاکی:

پرورش کرم خاکی: منابع فهرست کتاب جدیدترین اخبار-دانلود رایگان سوالات آزمون




نرم افزار سه بعدی Landscape for Everyone

پرورش کرم خاکی دانلود رایگان نرم افزار طراحی فضای دانلود کتاب و فیلم اموزشی ورمی




برچسب :