سبک های گوناگون هنر باغ سازی در ایران

1-    باغسازی پیش اسلام (300ق.م)
به باغهایی که خانه های ایرانیان را احاطه کرده بود پردیس میگفتند.( پردیس، فردوس یا پارادایز به معنای بهشت)
لغت فردوس / معرب همین کلمه است.
Paradeisos : در یونان به معنی باغ               Paradeisos : به معنای بهشت
مفاهیم رابطه بین طبیعت و ایرانیان باستان:
-         باغ هشت / یگانگی آسمان در زمین
-         باغ شهر (نماد خنکی و حاصلخیزی و منشأ هستی و آفرینش و عامل تسلط بر دنیای بیرونی ) فضای شهر به وجود باغ بستگی داشته است.
ویژگی های ارتباط ایرانیان با طبیعت و منظر :
-         کاشت درختان به صورت منظم
-         درختان میوه درکنار گیاهان معطر
به طور کلی منشأ نظم در باغهای دوران باستان با سنن مصر و بابل پیوند داشت:
-         ترسیم هندسی: باغهای ایرانی که به وسیله دیوار محصور میشد، یادآور باغهای مصر است.
-         نظم هندسی: از اصل تقارن پیروی میکند و حاوی مفاهیم افسانهای و عرفانی است.
1-1-       باغسازی دوره هخامنشی
-         شروع طراحی خطوط راست گوشه
-         دستور باغسازی منظم/ چهار باغ
*این اصول در دوران جانشینان کوروش نیز ادامه دارد؛ از جمله باغهای تخت جمشید در شرق کاخ داریوش، کاخ باغ اردیشر دوم در شوش
باغ سلطنتی پاسارگارد و تأثیر آن به باغسازی ایران
باغ پاسارگارد به فرمان کوروش (599-530ق.م) طراحی احداث شد.
نکته: چهارباغ که اساس معماری ایران است برای اولین بار در این باغ مشاهده میشود.
در پاسارگارد: 1- باغ بخش مفصلی و مکمل است، بر خلاف آشور و بابل که بخش مجزا مکمل بود. 2- باغ یک اقامتگاه سلطنتی است. 3- دستور کاشت بر اس درختان ردیفی و منظم بسان نظم نظامی است. 4- برون گرا.
انواع باغسازی در دوره هخامنشی عبارتند از :
-         باغ مقبره : جنبه مذهبی / در اطراف مقبره کوروش / با ساختار چهارباغی
-         باغهای ساتراپی: جنبه مذهبی / دارای انواع گیاهان / نماد حفاظت موبدان
-         باغ کوشکها : مانند کاخ سلطنتی کوروش در پاسارگارد
1-2-          باغسازی دوره ساسانیان اصول باغسازی چهارباغ در فرشها، باغها و کاخها دیده میشود. این طرح باغ از زمان ساسانیان یعنی از سال 241 -234 بعد از میلاد مسیح به صورت نمونه طرح باغهای ایران درآمد و نام چهارباغ بر آن اطلاق شد. چهارباغ قبل از اسلام به حالت نمادین و به علت تقدس چهار عنصر آب، باد، خاک و آتش استفاده شده و باغ را به چهار قسمت تقسیم میکرد، ادامه این مفهوم پس از اسلام هم دیده میشود و برگرفته از حدیث حضرت علی (ع) است که فرموده اند: انسان دارای چهار حیاط حیوانی، نباتی، انسانی و لاهوتی است. این باغها دارای آبگیر وسیع مستقر در مرکز محور جویهای اصلی است. از جمله این باغها عبارتند از :
1-     کاخ و باغ هاوش کوری بین قصر شیرین و مرز خسروی و با کاربری شکارگاه سلطنتی
2-     باغ کاخ عمارت خسرو در قصر شیرین که کاخ در مرکز باغ قرار دارد و آب رسانی از نهر آب کنار مجموعه است.
3-     کاخ تیسفون و مجموعه باغهای اطراف آن که ساخته انوشیروان ساسانی با ساختار چهارباغ است.
در دوره ساسانی برای اولین بار یاغهای شکار (باغی برای تفرج) ظهور کرد. ازجمله قلعه شیرین، طاق بوستان، هاوش کوری.

2-         باغ سازی در ایران پس از اسلام
مشخصات کلی آن عبارت است از : درون گرایی (دور تا دور باغ حصارهای از خشت، چینه یا آجر کشیده میشد)، پرهیز از بیهودگی، طراحی بر اساس نحوه رساندن آب به کل باغ و ساخت کوشک در محور اصلی باغها.
از نظر معماری و طراحی باغ میتوان گفت که شروع آن از دوره چیردهگی تیمور بر ایران بود و تا امروز ادامه دارد.
2-1-          باغهای تیمور
-         احداث حلقهای از باغهای سلطنتی( تفرجگاهها) در اطراف سمرقند؛ پایتخت تیمور (تیمور با دیدن باغهای شیراز تحت تأثیر آنها قرار گرفت.)
*نمونهها :باغ شمال، باغ ارم، باغ بهشت، باغ چنار، باغ دلگشا، باغ قراتپه، باغ نقش جهان و باغ تخت قراچه.
- احداث کمربندی از باغها و نهادن نام شهرهای معروف اسلامی (قاهره، دمشق، بغداد، سلطانیه و شیراز) برآنها
*ویژگیها:
-         بسیار وسیع، با دیوارهای بلند و محصور
-         در وسط هر دیوار سربلندهای بلند: دارای کاشیکاری آبی و طلایی
-         در گوشه دیوارها/کاخهای سه طبقه (دیوارها از کاشی رنگارنگ)
-         یک تپه مرتفع در وسط باغ و فضای مسطح محصور با دیوارهای چوبی ( قصر یا کوشک اصلی مرکزی) بر روی این تپه واقع شده و تپه با خندقی مملو از آب محصور بود.
-         استفاده از ایوان در طبقه بالای عمارت کوشک؛ اشراف بیشتر به باغ
* گیاهان: درختان میوه، بوتههای گل، درختچههای زینتی
* حیوانات : آهو، قرقاول، شترمرغ و زرافه
* سازماندهی هندسی :
-         وجود خیابان-های بزرگ و کوچک متصل کننده مستطیل شکل
-         رعایت تناسب در فضای باغ
-         باغچههای مستطیل شکل
2-2- باغهای صفوی یا شاه عباسی
*نمونه ها: باغهای صاحب الزمان، زیتون، خرم، خلوت، چشمه، هزار جریب، هشت بهشت و فرحآباد.
نکته: در این دوران باغ تپه ها دیده یمشوند(باغ تپه: باغی بالاتر از باغهای دیگر).
*نمونه باغهای مشهور اطراف چهار باغ : باغهای چل ستون، فتحآباد، تخت، کاج، بابا امیر، توپخانه، طاووس، پهلوان حسین، نسترن، هشت گوش، درویشان، گلدسته، توتستان، تاکستان و هشت بهشت.
*ویژگیها :
-         طراحی باغ تحت تأثیر شرایط اقلیمی
-         سعی بر ورود عناصری طبیعی مانند گیاه و آب به بنا
-         استفاده انواع گیاهان، درختان، گلها، درختچه های تزئینی
-         نکته: در دوره صفویه باغسازی وارد معماری شهری ایران شد.
*سازماندهی هندسی :
-         طرح کلی، طرح چهارباغ و سیستم طراحی خیابانها، میادین و معابر عمومی بصورت منظم و قرینه بود. (متأثر از سبک تیموری) برای نمونه خیابان چهارباغ اصفهان دارای ویژگی های : 1- در زمان شاه عباس صفوی، 2- عرض خیابان 60 متر ، 3- کاشت هشت ردیف منظم درخت تبریزی و چنار در طرفین و گل سرخ و یاس 4- چهار نهر آب به همراه سنگهای تراشیده در اطراف(با استفاده از شیب طبیعی زمین از زاینده رود گذشته و هزار جریب میرسد.)، 5 – دارای استخر و فواره ، 6- جنبه تفریح و تفرج، 7 – وجه تسمیه : در دو ضلع شرقی غربی چهار باغ سلطنتی بزرگ بود.
برای اولین بار در معماری ایران، فضای خارج (باغ) را با فضای داخل (ساختمان) مربوط میساختند. (نمونه: باغ کوشک چهلستون)
2-3-       باغهای قاجار
* ویژگیها :
-         تعویض سبک گلکاریها
-         ورود سبک باغسازی اروپایی به ایران
-         کاشت فراوان چنار بطوری که به تهران چنارستان گفته میشد.
2-4- باغهای پهلوی
*ویژگیها :
-         تبدیل باغ به پارک (خلق پارک کودکان و بستانهای متفاوت)
-         تبدیل باغها به تفرجگاههای خانوادگی با استفاده از امکانات
-         پارک علاوه بر تفریح پاک کننده هوای شهر بود (ریه شهری).در صورتی که در دوران ماقبل باغ، به طور صرف برای استفاده شاهان بود.
-         ورود سبک باغسازی ژاپنی علاوه بر اروپایی به ایران

3-    باغهای اصفهان
3-1- باغ و عمارت چهلستون
*اصفهان/صفویه
*ویژگیها:
-         به منظور پذیرایی رسمی از مهمانها و سفرای خارجی
-         وجه تسمیه این کاخ دارای دو معنا: 1- انعکاس 20 ستون کاخ در حوض جلوی آن 2- عدد چهل در فرهنگ ایرانی نشانگر تعداد و انبوهی و در فرهنگ مذهبی یک عدد مقدس است.
-         از مشخصههای این باغ نقاشیهای دیواری تالار مرکزی است که شهرت جهانی دارد.
-         کاخ چهلستون بر روی باغی هخامنشی بنا گشته
-         از زمان شاه عباس دوم به این نام مشهور شد.
*سازماندهی هندسی:
-         طرح باغ تقریباً مربع و طول آن در جهت شرقی – غربی است.
-         ورودی اصلی باغ ضلع شرقی است کنار محور میانی به کاخ عالی قاپو و دروازه دولتخان از سمت میدان نقش جهان منتهی میگردد.
-         ورودی غربی ، فرعی است، راه ارتباطی بین باغ و محور چهارباغ و تاکستان بوده است.
-         استفاده از سطوح صاف و خطوط مستقیم در باغسازی
-         حرکت در محور اصلی صورت میگرفته، چون تشریفاتی بوده.
*کوشک باغ :
-         کوشک در غربی محور اصلی است.
(کلاه فرنگی : ساختمان های کوشک مانند منفرد باغ)
-         انعکاس ساختمان در آب حوض، بنا سبکتر و به صورت شناور
-         در وسط ایوان چهار شیر سنگی واقع شده، از دهان آن آب به یک حوض مرکزی میریزد.
-         ایوان ستوندار مهمترین عنصر باغ و کاخ
-         ایوان از 3 طرف باز از یک طرف بسته که در معماری قبل و بعد از اسلام نداشتهایم.
-         سقف ایوان کاخ، با تکه های چوب و آینه کاری تزئین شده
-         ساختمان با طبیعت هماهنگ گشته، ساختمان جزئی از طبیعت گشته که همان معماری ارگانیک است.
-         ساختمان شفاف است، شفافیت و سبکی از ویژگیهای بناهای دوران صفوی است که در دوران بعد هم رعایت شده.

3-2- باغ هشت بهشت(عمارت هشت بهشت و باغ بلبل)
*اصفهان /صفویه
-         در زمان شاه صفی وجود داشته (در دوره شاه عباس دوم و سلیمان کامل تر شده)
*ویژگیها:
-         وجه تسمیه، هشتی بهشت(پیش فضا) برای ورود به بهشت
-         اولین بنای به این نام، هشت بهشت تبریز
-         کاخ به عنوان نشیمن ( برای مکان خواب استفاده نمیشود.)
-         دارای مسیر سواره رو
-         در دوران قاجار (ناصر الدین شاه) قبل از اهدا به عظمی افتخارالدوله، 2 سال مدرسه بود؛ در سال 1343 به وزارت فرهنگ و هنر واگذار شد.
-         گیاهان شاخص باغ: درخت چنار، گلهای یاسمن و سرخ
*سازماندهی هندسی:
-         یک محور طولی اصلی و دو محور عرضی
-         چهار ایوانی به شکل مستطیل و در جهت شمال – جنوب
-         از شمال و شرق مجاور چهارباغ که آن را از باغ چهلستون مجزا میسازد.
-         از جنوب، مجاور بازارچهای بلند (بازار هنر امروز)
-         برای اولین بار خطوط مورب و قطری وارد باغسازی ایران شد، بعد در باغ چهلستون
*کوشک باغ :
-         این کوشک متمایل به یک سمت است و قسمت بزرگتر در یک سمت آن است به همین جهت ایوانی که رو به این سمت است، بزرگتر و تزئینات بیشتر و دارای حوضی است به نام حوض مروارید(قطرات آب مانند دانههای مروارید از سطح آب حوض بیرون میزدند، کف آن سوراخهای متعدد و آب به یک اندازه از آن خارج میشد.)
-         تزئینات چوبی ، ستونهای باشکوه و مجلل با سر ستون های مقرنس کاری شده و نماسازی با اشکال متناسب و پخته
-         - چون بنا روی صفه است: 1- در فصول مختلف سال از ایوان مناظر قشنگی نمایان است. 2- بنا از خاشاک و آلودگیها به دور باشد.3- داخل باغ از ویژگیهای متمایزی برخوردار باشد.
-         پلان هشت ضلعی است. (شکل غالب)
-         وجود وحدت در بنا
-         تأمین آب حوضهای داخل اتاق از لولههای سربی در دیوار کار گذاشته شده
-         نورگیر در وسط کوشک؛ نورگیر گنبدی که 8 پنجره چوبی گرداگرد آن است، از داخل اطراف نورگیرها با مقرنسکاری تزئین شده.
-         با پنهان کردن پله ها، فضای سرسرا، فضایی آرام و با سکون
-         در دو جهت شرق و غرب کوشک، دو استخر بزرگ با فواره
3-3- باغ هزار جریب ( بهشت شاه عباس)
*اصفهان / انتهای خیابان چهارباغ/صفویه
*ویژگیها:
-         وجه تسمیه، وسعت زیاد آن حدود 5/2 کیلومتر مربع
-         باغ و گردشگاه سلطنتی خارج شهر (برای پادشاه) ام مردم هم استفاده میکردند.
-         زمینهای باغ هزار جریب امروزه جزء دانشگاه اصفهان شده
-         کاشت درخت چنار
*سازماندهی هندسی:
-         باغ پلهپلهای است، از 12 طبقه مسطح که هر کدام 6 یا 7 پا بالای دیگری است که به وسیلهی خاکریزهای کم شیب و با پلکان سنگی اطراف جویها به هم ارتباط دارد.
-         از محاسن باغ، دو استخر وسیع 8 ضلعی، از سنگهای صیقلی و در وسط دو نیمهی باغ ساخته شده.
-         در پایین هر طبقه در محل آبشارها که شیب ملایمی قرار گرفته، حوض به شکل دایره، چند ضلعی، مربع، حوض طبقه سوم 12 ضلعی
3-4- باغ فرحآباد(شهر نو)
*اصفهان / غرب باغ هزار جریب/صفویه
*ویژگیها:
-         ترجمه فرح آباد؛ جایگاه سعادت
-         مشهور به نام ورسای ایران
-         آبرسانی توسط مجرای عریض
-         باغ سلطنتی، توسط شاه سلطان حسین صفوی (1135-1105 ه.ق) بنا شده و محل ییلاق اوست.
-         شهرت آن به بزرگی و وسعت، گیاهان متنوع آن است نه به کوشکها و ساختمان آن

4-    باغهای شیراز
نمونه باغهای شیراز:
-         40 باغ در شیراز وجود دارد از جمله : باغ ارم، باغ دلگشا، باغ نظر، باغ قوام، باغ جنت، باغ گلشن، باغ سلطانآباد، باغ فارسی، باغ صمد آقا، باغ رحمت آباد، باغ تخت، باغ شیخ، باغ سالاری، باغ صاحباختیار و باغ دیوانی
·        به گفته شاردن: باغهای شیراز از استخرهای بزرگ و تنومندترین درختان جهان را در خود جای داده بودند.
·        باغهای شیراز مربوط به پس از قرن 18م(12ه.ق) هستند، باغهای قبل از این زمان از بین رفتند.
·        از جمله ویژگیهای باغهای زندیه نو کردن خیابان کشی منظر توسط کریمخان و اضافه نمودن بنا به حجم های دیگر موجود در باغهاست.

4-1- باغ ارم
*شیراز/شمال غربی/سلجوقی
*ویژگیها:
-         از نظر فن باغسازی مورد توجه است.
-         به چهارباغ مشهور شیراز است.
-         در گویش محلی به معنی باغ آرام
-         وجه تسمیه: 1- نام بهشت 2- از باغهای افسانهای عربستان
-         در اواخر دوران زندیه به مدت 75 سال این باغ در دست (ایلخانی) ایل قشقایی بوده، احداث دیواری طویل که باغ را به دو قسمت تقسیم کرده و ساختن یک بنا در باغ در این بازه زمانی
-         در اطراف درختان سرو بسیار بلند همانند اکثر باغهای شیراز دارای این نوع پوشش گیاهی
-         در قسمت های دیگر، درخت نارنج، سایر مرکبات، سروهای بلند، کاج چتری و شمشادها در دو طرف نهر و در میان آنها گلکاری فصلی است.
-         بانی، میرزا حسن علی حسن خان نصیرالملک و بعد از فوت نصیرالملک به فرزندش رسید و بعد از مدتی وقف شد، در نهایت در دانشگاه شیراز (باغ گیتا شناسی)
*سازماندهی هندسی :
-         عناصر شاخص باغ، محور اصلی و طویل آن که به صورت نهر بزرگی کوشک اصلی را به کوشک پایین باغ متصل میکند.
-         طرح باغ متقارن
-         حرکت آب، به فضا تحرک و نشاط میبخشد.
-         وحدت و یکپارچگی در باغ
نکته : نکات تجلی یافته باغهای ایرانی در باغ ارم عبارتند از :
-         سلسله مراتب حساب شده + خطوط عمود بر هم + نظام هندسی مشخص + آکس بندی (محور بندی) منظم + منطق عقلانی + خطوط عمود بر هم + تقسیمات متعادل + معبرهای مستقیم و هدفدار + کرت های چهار ضلعی + ترکیب موزونو هماهنگ (ساده) + شبکه مترنم جهتدار آب + توجه به محورهای اصلی + پرهیز از بیهودگی
*کوشک باغ :
-         قدمت : قاجار (دوران فتحعلی شاه)
-         معمار کوشک، حاج محمد حسن معمار
-         هسته مرکز یباغ ارم، عمارت کوشک اصلی، مربوط به دوره ناصر الدین شاه قاجار
-         دارای 3 طبقه (تزئینات هلالی نمای این کوشک، از شاخصههای آن)
-         تختههای سنگی به کار رفته در طبقه همکف، دارای نقش برجستههای جمشید
-         قسمت سنتوری کوشک موجود در باغ، دارای تزئیناتی با کاشیهای رنگی، منظرههای را مربوط به دوران ساسانیان نشان میدهد.

4-2- باغ دلگشا
*شیراز /شمال شرق/پیش از دورههای سلسله آل اینجو و آل مظفر، حتی قبل از اسلام و در دوره حکومت ساسانیان
*ویژگیها :
-         همان ناحیه آرامگاه سعدی است.
-         باغ طاووس (طاووسیه): باغچه کوچکی در ضلع شمالی که به علت ساخت خیابان جدا شد و داخل آن درخت کاج، نخل، سرو و نارنج وجود دارد.
-         این باغ، نارنجستان است و درختان مرکبات فراوان لیمو، پرتقال دارد که دارای نظم و قاعده خاصی نمیباشند.
-         درختان؛ نخل، گردو، کاج و سرو و گل نرگس نیز در مقیاس زیاد کاشته میشد.
-         به وسیله کاریز سعدی، آبیاری می شود (این کاریز از دوره ساسانی وجود داشته)
*کوشک باغ
-         قدمت : قاجار(دوران فتحعلی شاه )
-         معمار بنا کوشک، رضا قلی میراز (بنا ایوان نداشته) و میرزا علی اکبر قوام الملک
-         در وسط باغ، شامل یک تالار بزرگ با چهار شاه نشین و به سبک معماری کاخ بیشاپور(ساسانی) ساخته شده است.
4-3- باغ جهان نما(باغ وکیل)
*شیراز/پیش از دوره دو سلسله آل مظفر و آل اینجو
*ویژگیها :
-         در دوره زندیه مرمت شد.
-         آراسته ترین باغ شهر شیراز در دوره خود
-         آب، از قناتی در رکناباد تأمین میشده و دارای سینه کپکی است( یا سینه کبوتری که به معنی استفاده از سنگهای برجستهای شبیه صدف برای ایجاد صدا در مسیر حرکت میباشد.)
*سازماندهی هندسی :
-         طرح باغ شبیه باغ نظر است
-         قرینهگی باغ؛ در ها، دو به دو روبروی هم بودهاند .
-         پلان مربع و دارای دو محور عمودی و افقی، در محل برخورد آن کوشک (کلاه فرنگی) وجود دارد.
-         وجود آبشارهای مصنوعی کوچک و استخرهایی که کف و اطراف آن را با سنگ مرمر تزئین کردهاند. (سنگهای مرمر از تبریز آورده شده بود)
*کوشک باغ:
-         توسط کریمخان ساخته و حصاری از گچ و آجر در اطراف آن ایجاد شد. ( به علت زلزله خیز بودن شیراز، کریمخان بیشتر به استحکامات توجه داشته تا تزئینات )
-         کوشک هشت ضلعی در مرکز باغ چهار ایوانی
-         دارای نمای آجری و طاق نما، نمای ساده با تزئینات کم
-         در فضای داخلی کوشک، نقاشیهای زیبایی وجود داشته
4-4- باغ نارنجستان قوام
*شیراز/قاجار(دوره ناصرالدین شاه)
* عمارت باغ:
-         ورودی اصلی، عمارتی پشت به آفتاب در 3 طبقه که به یک هشتی باز میشود.
-         نقش 2 سرباز قاجاریه، در دو سمت درگاه ورودی و سردر دارای تزئینات آجرکاری است.
-         تاجی بر فراز 2 ستون مرمر که تزئیناتش کاشیکاری است و در هلال میانی تصویر 2 شیر و 2 فرشته و متن « نصرمن ا...»
-         درختهای باغ؛ نخل و نارنج
-         شاهکار معماری و حجاری و آئینه کاری و گچبری دوره قاجار است.
4-5- باغ تخت
*شیراز /احداث را به محمدشاه قاجار نسبت می دهند اما شواهد نشان میدهد مدت ها قبل بنا شده است.
* عمارت باغ:
-         اساس عمارت به وسیله اتابک قراچه، باغ تخت قراچه
-         از آجر ساخته شده و 4 برج در 4 گوشه آن بوده.
-         به صورت طبقه طبقه و در 7 طبقه/ در پایین تراس ها حوض بزرگ دریاچه مانند با درختان سر به فلک کشیده احاطه گشته
نکته : کلاً منظور از باغ تخت باغ تراسبندی شده در زمین شیب دار است.
4-6- ارگ کریمخانی
*شیراز/زندیه
-         دارای دیوارهای بلند
-         چهار برج دفاعی در چهار طرف دارای 15 متر ارتفاع
-         محل اداره میراث فرهنگی
4-7- باغ گلشن(عفیف آباد)
*شیراز/غرب / قرن 8ه.ق
*ویژگیها:
-         این باغ بسیار شبیه باغ ارم است، نمای اصلی آن مانند ارم رو به شرق دارد.
-         توسط میرزا علی محمد خان قوامالملک احداث شده، در دوره قاجار رونق زیادی گرفته است.
-         در نمای سردر باغ 4 ستون گچی ساده، سرستونها با اقتباس از سرستون تخت جمشید گچبری شده
-         در ورودی اصلی، روبه شمال
-         درختهای موجود در باغ؛ سرو، کاج، چنار کهن
-         در پیشانی سردر، نقش دو شیر
* عمارت باغ :
-         طرحهای به کار رفته در عمارت اصلی، ترکیبی است از مشخصات و خصوصیات دوره هخامنشی
-         طبقه زیرین بعد از انقلاب، موزه نظامی
4-8- باغ نظر( موزه پارس)
*شیراز/نزدیک بازار وکیل/قبل از زندیه(به سبب آبادانی زیادی که در زمان کریمخان زند، از نظر درختکاری و گلکاری و خیابان کشی و احداث چند ساختمان در آن صورت گرفته است، وی را بانی باغ میدانند.)
-         باغ حکومتی، مقر حکام وقت
*عمارت باغ:
-         معمار عمارتهای آینه خورشید، حسینعلی میرزا فرمانفرما
-         عمارت کلاه فرنگی، دوره زندیه، شبیه کاخ شاپور در نیشابور
*یادآوری : در رکن آباد شیراز 1- کوشک کوچکی وجود داشت. 2- خیابانهای اطراف آن شبیه طرح چهارباغ اصفهان بود. 3- گمان میرود چهارباغ اصفهان اقتباسی از باغی کوچک در رکنآباد است.

5-    باغهای تبریز
5-1- باغ هشت بهشت ( باغ عشرتآباد- باغ شمال)
*تبریز/قاجار
-         - ساخت در زمان آققویونلو و به گفته برخی اوزون حسن
*ویژگیها:
-         وسعت بسیار زیاد
-         دارای کاخها و کوشکهای فراوان بوده(فقط یکی از ساختمانهایش مانده)
-         محوطه درختکاری وسیع+جویبارها + گلهای متنوع (تپههای گل)
5-2- باغ ایلگلی(شاهگلی)
*تبریز/13 ه.ق و یا قبل از آن
* ویژگیها :
-         نمونه مشابه در ایران ندارد، شاید باغ تخت شیراز، نزدیکترین نمونه
-         مشابه باغ ایلگلی تبریز، در دوره گورکانیان در شبه قاره هند رایج بوده
-         شاید به دلیل تبادلات فرهنگی بین هند و ایران، باغ ایلگلی نیز در این دوره ساخته شده یا شاید مسافت چنین باغهای از دوره پیش از صفویه در ایران بوده.
-         شاهگلی به معنای استخر شاه : 1- باغ آبگیر بزرگی دارد. 2- شاهگلی در دوران پهلوی اطلاق شده است.
-         احداث اولیه آبگیر باغ ایلگلی؛ دوره آققویونلوها، توسعه و گسترش؛ دوره صفویه
(آبگیر : 1- 200 * 200 م، اندازهاش نسبت به گذشته کمتر شده، در سال 1367 قسمتی از آن گلکاری شده. 2- عمق آن در همه جایش یکسان نیست، از 3 متر در گوشه شرقی شروع و تا کنار دهانه خروجی آب عمق افزوده میشود. 3- آب آبگیر، توسط نهرشاه تأمین میشود که از مهرانه رود منشعب میشود و به ضلع جنوبی تپه مشرف به باغ میرسد، 16 کیلومتر طی میکند و در 150 متر آن تونل زیرزمینی عبور میکند. 4- به علت اختلاف ارتفاع، استفاده از آب آبگیر برای تأمین آب مورد نیاز باغ مقدور نیست. 5- آب از مظهر آن، بعد از پرکردن حوضهای کنارش، اول در 3 جوی بعد در 5 جوی به سمت پائین حرکت میکند. 6- مسدود شدن فوارههای موجود در راستای محور اصلی و در داخل آبگیرها، به علت گلآلود بودن آب نهر)
-         در هر مرتبه در کنارههای جوی اصلی کرتهای دارای درخت واقع شده که این کرتها هم به نوبه خود به جویهای سنگی میرسند که عرض آنها کمتر از جوی اصلی است.
-         در سال 1308 ه.ش عمارت باغ مرمت شد. سال 1309ه.ش به صورت تفرجگاه عمومی درآمد؛ در سال 1357 ه.ش دچار آتش سوزی شد، که بعد از تغییرات رستوران عمومی شد؛ در سال 1360 -1361 ه.ش در ضلع غربی آبگیر، شهر بازی احداث شد.
-         آثار تخریب شده باغ : 1- گنبد 2- آبنمای داخل عمارت 3- پل متحرکی، در قسمت انتهایی بنای داخل آبگیر، در اکثر قصرهای اروپایی مشاهده میشود.
*سازماندهی هندسی :
    عنصر عنصر شاخص، شکل کلی باغ، در یک شیب طبیعی و پله پله، به هرکدام از پلهها یک مرتبه گویند.
*کوشک باغ:
-         پهنای بنا 4 متر است.
-         پلان کوشک هشت ضلعی است : 1- با 12 متر فاصله در وسط آبگیر مستقر است، از هر طرف امکان وارد شدن به آن هست. 2- دارای چهار شاهنشین
5-3- باغ فتحآباد
*تبریز
* ویژگیها :
-         ساختمان کاخ در قسمت شمالی باغ
-         نهر آبی طویل متصل کننده قسمت های مختلف باغ است و قسمت نهایی نهر به استخری بزرگ متصل است.
-         گیاهان : درختان تنومند اطراف استخر، درختان میوه در قسمت میانی باغ.

6-     باغهای سلطنتی تهران (باغهای قاجاری)
-         گسترش اولیه شهر تهران، دوران شاه طهماسب صفوی
-         تهران در زمان آقامحمدخان قاجار، به عنوان پایتخت
-         در اواخر دوره قاجاریه، باغسازی تحت تأثیر باغسازی رنسانس فرانسه قرار گرفت: مانند باغ دوشان تپه
عناصر مؤثر در طرحها برگرفته از باغسازی غربی:
تپه و سکوهای گل، کاشت درختچه های زینتی به صورت تودهای، برکه های مصنوعی، نردهکشی، استفاده از گیاهان رونده در روی نرده، کاشت گلهای زینتی با تضاد رنگی، ایجاد مسیرهای منحنی در باغ برای حرکت پیاده، ایجاد برکههای منحنی که در وسط خود جزیرهای (باغ شاه تهران- باغ امریه) دارند.

6-1- باغ نگارستان
*تهران / شمال شرق/ قاجار (دوره فتحعلی شاه)
*ویژگیها:
-         ویژگی بارز : تابلوهای نقاشی که بر دیوارهای کاخ بوده
-         تنها قسمت باقیمانده از کاخ، حوضخانه، اکنون محل وزارت ارشاد اسلامی است.
-         بنای مستظرفیه (مدرسه نقاشی کمالالملک)، قسمتی از این مجموعه بوده که از آن جدا شده
-         در این باغ قائم مقام فراهانی به قتل رسید.

6-2- کاخ گلستان
*تهران / قاجار (دوره فتحعلی شاه)
-         بنای اولیه این باغ و عمارتهای آن مربوط به دورانی است که کریم خان قصد داشت تهران را پایتخت کند.
-         شروع ساخت کاخ گلستان، در قاجار
*ویژگیها:
     بناهای این باغ عبارتند از : عمارت بادگیر، تالار عاج، تالار الماس، تالار برلیان، تالار اسلام، تالار آیینه (تالار گلستان)، عمارت گالری، کاخ ابیض، عمارت خوابگاه، شمس العماره
-         بنیاد بنای قاجاریه برای اولین بار سبک اروپایی در سبک باغسازی ایران نفوذ کرده است/در این زمان باغهای زیادی شامل قصرهای مجلل وجود دارد.

6-3-       کاخ دوشان تپه
تهران /قاجار
-         احداث باغ در زمان ناصرالدین شاه / احداث قصر در دوران فتحعلی شاه/ اتمام در سال 1904 م به دستور مظفرالدین شاه
*ویژگیها :
-         اولین باغی است که با اقتباس از سبک ایرانی و اروپایی ساخته شده است.
-         استفاده از آهن در ساختمان قصر و شبکه های آهنی تفکیک کننده باغ برای اولین بار در ایران
-         اولین باغ ساخته شده به صورت تلفیقی از طرحهای متقارن و نامتقارن
-         گیاهان : درختکاری فراوان / به منظور ایجاد فضای سبز، درختان تبریزی بید، درختنان میوه، گل سرخ
*سازماندهی هندسی:
-         پلان/ به شکل نیم دایره/ دراطرافش ایوانهای روباز
-         طرح قصر /پلکانی/ پای قصر حوض بزرگی وجود دارد.
(قسمت بیرونی : محل ورود و خروج مهمانان / طرح ریزی ساده و قسمت پشت : کاشت درختان بزرگ به صورت جنگل)
-         احداث قصر بر بلندی، دید به مناظر اطراف؛ مرقد حضرت عبدالعظیم، کوههای توچال در جلو و البرز در پشت

6-4-        باغ صاحبقرانیه
*تهران/قاجار
*ویژگیها:
-         مجموعه فرهنگی – تاریخی نیاوران
-         زیباترین اقامتگاه تابستانی ناصرالدین شاه
-         سبک روسی
-         دارای قصر
-         تپه های گل و سکوهای پلکانی به منظور نمایش گل و گلدان

6-5-        باغ چال
*تهران /شمیران
*ویژگیها:
-         تلفیق سبک ایرانی و غربی (اروپایی)
-         تپههای گل پوشیده از کوکب، بگونیا، گلایول
-         دارای سنگهای تراشیده
-         دارای چندین دریاچه مصنوعی برای تازگی هوا
-         دارای نرده های فلزی

6-6-        باغ شاه
*تهران
*ویژگیها:
-         سبک اروپایی (در نقاشیهای کمال الملک از این مناظر هم این سبک دیده میشود.)
-         در ضلع غربی : جزیره مانندی است در مرکز یک دریاچه مصنوعی که در داخل آنها پبکرهی سوار بر اسب خود نمایی میکرد.

6-7-       قصر قاجار
*تهران/ قاجار
*ویژگیها:
-         طرح بازسازی شده، گویای عظمت آن است.
-         تا حدودی شبیه باغ تخت و ایلگلی
*سازماندهی هندسی :
-         شیوه پلکانی و دریاچه مصنوعی در پائین باغ
*کوشک باغ :
-         کوشک در قسمت میانی باغ از سنگ مرمر و آجر و رویه آن از کاشی است.

6-8-       باغ سلطنتی سعدآباد
*تهران/ شمیران
*ویژگیها:
-         سبک ایرانی و اروپایی
-         دارای 20 ساختمان تژئین شده به سبکهای مختلف
نکته: کاخهای ساخته شده توسط ناصر الدین شاه / برای گذراندن ایام فراغت و خوشگذرانی در تهران و شهرستانها: 1- کاخ عشرتآباد(سبک روسی) (17 عدد ساختمان کوچک مخصوص سوگلیهای دربار در شمال شرقی تهران)2- قصر فیروزه 3- کاخ صاحبقرانیه 4- کاخ شهرستانک (امروزه اثری بر جای نیست) 5- کاخ گلستان

7-    مجموعه باغهای اشرف (بهشهر)
*بهشهر/صفویه
-         شهر اشرف، پایتخت دوم شاه عباس صفوی
-         از سال 1006 ه.ق، شهرهای شمال مورد توجه شاه عباس قرار گرفت و شهر بهشهر در 1021 ه.ق، (حدود 1621 م.)تأسیس شد.
*ویژگیها :
-         وجه تسمیه، نام قدیمی شهر بهشهر، اشرف البلاد
-         مجموعهای از باغات به صورت باغ در باغ است:
7-1- باغ چشمه یاحوضخانه
*در جنوب شرقی مجموعه و در مشرق باغ چهلستون
*سازماندهی هندسی:
-         فرم مستطیلی در جهت شیب زمین و به سمت شمال غربی
-         ساختار اصلی آن دو محور عمود برهم است.
-         محور اصلی آن نسبت به کل مجموعه 30 درجه چرخش دارد.
*کوشک باغ :
-         دارای شکل چهار ضلعی و از طریق 4 ایوان مرتبط با فضای باغ
-         واقع در محل تقاطع دو محور
-         دو طبقه
7-2- باغ تپه یا باغ اندرون
*در شرق باغ دیوانخانه
*سازماندهی هندسی:
-         دارای دو محور عمود بر هم
-         بر روی تپه به ارتفاع 10 متر بنا شده ( به صورت مصنوعی)
-         جریان آب در امتداد این محورها
-         احداث دیوارهای بلند گرداگرد باغ به همراه 4 برج در اطراف آن به منظور ممانعت از دید تپههای اطراف به باغ
*کوشک باغ:
-         دو طبقه در دو نقطه تقاطع دو محور
-         پوشش دیوارهای اتاقهای کوشک از کاشیهای لعابدار هندسی
7-3- دیوان خانه یا باغ چهلستون
*در مرکز مجموعه
*ویژگیها :
-         محل بار عام و تشریفات
-         محل برگزاری آیینها – مراسم درباری و یا ذخیرهی دارایی های حکومتی
-         گرداگرد باغ،دیوار سنگی مستحکم، به منظور حفاظت، هنوز وجود دارد.
-         درختان سرو، در محور اصلی به صورت خطی، هنوز وجود دارد.
-         دارای 2 محور : محور شمالی – جنوبی ، ساختار اصلی باغ و محور شرقی – غربی
-         در محل تلاقی دو محور، آبنما، دارای شمع در اطراف است که به آن حوض نور گویند.
*سازماندهی هندسی :
-         ساخت بر زمین با شیب ملایم از جنوب به شمال (ساختار اصلی باغ؛ محور شمالی جنوبی)
-         دارای دو محور و استخری بزرگ در محل تقاطع آنها
*کوشک باغ :
-         دارای 12 ستون، در ایوان بزرگش
-         در طی دوران مختلف تخریب و بازسازی شده است.
-         بنای موجود مربوط به دوران پهلوی است و در قبل از این بنا، در زمان نادرشاه بر روی یک صفه صفوی ساخته شده بود.
7-4- باغ خلوت
* در شمال باغ صاحب الزمان و در غرب دیوان خانه
-         باغ حرمسرای شاه عباس بوده و اطلاع چندانی از آن در دست نیست
*کوشک باغ :
-         دو طبقه
-         ساخت حوض آب در تالار طبقه پایین و نیمکتهایی از سنگ مرمر در اطراف آن
7-5- باغ صاحب الزمان
*در غرب دیوان خانه
*سازماندهی هندسی:
-         ساخته شده روی سطحی شیبدار و در جهت شمالی جنوبی
*کوشک باغ:
-         دو طبقه
-         استقرار در یک سوم جنوبی باغ در محل تلاقی دو محور شمالی جنوبی و شرقی غربی

7-6- باغ شمال
*در شمال باغ خلوت
-         محل استقرار کنیزان و نگهبانان
-         پیش فضایی برای کل مجموعه دارای استخری بزرگ با فواره و قالیهای نفیس اطراف استخر

7-7- باغ زیتون
*دوران شاه عباس صفوی
-         باغ – امامزادهای بود که امروزه اثری از آن بر جا نیست.
-         از هفت باغ اندر باغ داخل شهر، تنها باغ چهلستون (دیوان خانه) و بقایایی از باغ چشمه، باغ تپه و یک آب انبار باقی مانده است.
*ویژگیهای باغ اندر باغ :
-         محل استقرار بناها، تحت تأثیر ویژگیهای بستر طبیعی معین شده و با تراس بندی های منظمی سازمان یافته
-         باغها دارای نظم هندسی دقیقی بودهاند، بر اساس محور تقارن شکل گرفته.
-         در قسمت ورودی مجموعه، سردر، دارای تالاری به نام نقاره خانه، به وسیله آن طلوع و غروب آفتاب را به مردم اطلاع میدادند.
*نکته: باغهای شاه عباس را در شمال باغهای دارای دریاچه گویند.
*ویژگیها:
-         نظام آبرسانی و گردش آب در سطوح مختلف
-         تزئینات، کاشیکاری هلندی لعابدار
-         در امتداد محور اصلی، درخت سرو
-         آب به وسیله تنبوشه و بهرهگیری از منابع و عوارض طبیعی به حوض رسیده (امروزه قسمتی از تنبوشهها باقی است)

8-    سایر باغها
8-1- باغ صفی آباد
*حومه بهشهر
*ویژگیها:
-         دارای رصدخانه بوده
-         در مجموعه بهشهر، هر باغ دارای عملکری مخصوص به خود است
-         ویژگی خاصی نسبت به بقیه باغهای صفوی دارد:
-         پیوستگی چند باغ با یکدیگر و تطابق آن با شیب زمین
-         وجود رابطه بصری بین باغ، محیط و مناظر اطراف
*نکته : ایرانیان از مدتها پیش متوجه رابطه میان انسان و محیط زیست بودند و ارتباط نزدیکی با طبیعت ایجاد کردند، ممالک دارای تماس زیادتر با ایران با پیروی از سبک باغهای ایرانی، فضاهای سبز قصرها و کاخهای خود را آرایش میدادند، نمونه : باغ تاج محل در هندوستان و باغ شالیمار در لاهور

8-2- باغ دولت آباد یزد
*یزد/ قرن 12 هجری (دوره افشاریه، زندیه)
*ویژگی ها:
-         باغ سازی در هر منطقه به ویژگی زیست محیطی هر منطقه بستگی دارد.
-         وجه تسمیه، روستایی که خارج شهر یزد بوده.
-         دستور ساخت باغ، به دست محمد تقی خان (1161 ه.ق)،4/6 هکتار
-         تأمین آب از 5 رشته قنات از ارتفاعات مهریز بنام دولتآباد
-         ورودی اصلی باغ: باغ بهشت آیین معروف به عمارت سردر شمالی یا باغ بیرونی
-         حفر یک چاه عمیق در بخش شرقی باغ
-         در دوران قاجاریه، باغ، پتانسیل بالایی در منطقه ایجاد کرده بود، در دوران صفویه بافت شهری رشد کرد و این باغ مرکز شهر شد.
-         ورودی اصلی باغ : باغ بهشت آیین (معذوف به عمارت سردر شمالی یا باغ بیرونی)
-         مهمترین ورودی باغ اندرونی، ضلع غربی
*پوشش گیاهی باغ :
-         درختان میوه، در داخل کرتها و با نظم خاص، توت و انجیر
-         گیاهان پوششی؛ شبدر، اسپس، یونجه و گل سرخ
-         ردیفهای کاج و سرو شیرازی، در دو طرف محور اصلی باغ
-         مهمترین عمارت تخریب شده، دیوان خانه
-         مراسمهای ورزشی و تشریفاتی حکومتی، در باغ بهشت آیین
* کوشک باغ :
-         اصلی ترین عمارت باغ، عمارت هشتی یا عمارت هشت، در باغ اندرونی
-         در مقابل عمارت کوشک، آب نما ، بر محور اصلی باغ قرار دارد، با ابعاد بادگیر تناسب دارد.
-         عنصر شاخص کوشک، بادگیر مرتفع (33 متر ارتفاع )، بلندترین بادگیر در ایران
-         زیر بادگیر، حوض با سنگ مرمر
-         عنصر شاخص دیگر، نورگیر؛ حالت اولیه آن هشت ضلعی بوده اما امروزه، نورگیر گنبدی است .
-         آب از زیر بادگیر به حوض هشت گوش وسط ساختمان اصلی میریخته، از آنجا به حوضهای مستطیل اتاقهای کناری و سپس به وسیله سینه کبکیهایی به حوضهای بیرون

8-3-        باغ فین (جوشگاه)
*کاشان/ قرن 4 تا 10 هجری (آل بویه تا ایلخانی)
*ویژگیها:
-         باغ تشرفاتی – اقامتی
-         دارای سیستم کانال کشی و انشعاب کانال مهم
-         استخر و فواره : جلوی قصر مرکزی
-         انعکاس گچبری و کاشی کاری قصر در آن
-         آب استخر مرکزی : محوری هدایت کننده بود و برای آبیاری قسمت های مختلف باغ به کار میرفت و نیز بخشی از آب توسط چشمه سلیمانیه تأمین میشود که توسط کاریزها به مظهر چشمه (چشمه مردانه) در پشت باغ متصل است.
-         پوشش اطراف و کف نهرها با کاشیهای آبیرنگ
-         به علت وجود جیوه در آب ، آب دارای درخشندگی و زیبایی خاصی است.
-         دارای لتهگاه، به جایی که آب در آنجا پخش میشود، گفته میشد.
-         گیاهان : درخت، سبزه، گلهای رنگارنگ
-         باغ در دوران مختلف تغییراتی داشته است : در دوران آل بویه، اولین بار بنای باغ احداث شد. در دوره شاه عباس صفوی، مرمت باغ و ساخت بنا ( بنا با حمله افغانها نابود گشت.) انجام شد. در دوران زندیه، بنای خلوت کریمخانی، بر اثر زلزله نابود شد که در دوران فتحعلیشاه، دوباره ترمیم و بازسازی شد و بناهای جدید اضافه شد.: ساخت حمام کوچک در کنار حمام صفوی، نقاشیهای ترسیمی در شترگلوی صفوی، احداث شتر گلوی قاجار، احداث خلوت نظامالدوله توسط داماد او.
-         این باغ در 1314 ، در فهرست آثار ملی ثبت گردید.
*سازماندهی هندسی :
-         محور اصلی باغ، راستای شمال شرقی – جنوب غربی مستقر در میانه باغ که در ضلع شمالی و انتهای همین محور، ورودی اصلی قرار گرفته است.
-         از ویژگی های شاخص باغ ایرانی در این باغ، تنظیم و تناسبات خاص، در عین سادگی
*کوشک باغ:
-         در مرکز باغ به سبک قرینه
-         کاخ سلطنتی دارای اندرونی جداگانه است.
-         تزئینات دوره قاجار این بنا، کاشیکاری هفت رنگ و فیروزه.

8-4-       باغ شاهزاده و مقبره شاه نعمتالله ولی
*ماهان/قاجار
*ویژگیها:
-         کاربری خصوصی
-         مساحت 5 هکتار و در مقابل قله کوه جوپار
-         احداث توسط شاهزاده میرزا ناصرالدوله فرمانفرما (وجه تسمیه)
*گیاهان:
-         درختان سرو، چنار، سپیدار، در جبهه شرقف به صورت فشرده و منظم، مانند یک دیوار بلند، مانع از رسیدن باد گرم و سوزاندن به همراه گرد و غبار
-         درختان چنار، در شروع و پایان هر محور
-         درختان سرو، در فاصله بین محورها( به واسطه درختان سرو چنار بر پیادهروهای محور فرعی سایه ایجاد میشود)
-         کاشت گل سرخ و باغچههای گل و چیدن گلدان مورد توجه قرار گرفته
*سازماندهی هندسی:
-         ویژگی شاخص باغ: 1- محور طویل 2- پلهپله بودن (باغ مطبق یا پله پلهای) 3- نظام کاشت
-         بعد از وارد شدن، 12 سطح، به صورت پیدر پی
-         پلان باغ : مستطیل کشیده شده روی شیب، تمام نظامها و ضوابط باغ ایرانی را دارد.
-         دارای تضاد با محیط اطرافش
-         بنای ورودی، سردرخانه، 2 طبقه و شفاف، نقش مفصل دارد و سلسله مراتب ورودی را کامل میکند.
-         محور اصلی، به گونهای طراحی شده،حرکت آب: افقی، عمودی، آبشارهایی ایجاد کرد.
-         ارتفاع آبشارهای بالاتر به تدریج کمتر میشود، به ژرفای باغ میافزاید.
*نکته: اشیای دورتر، کوچکتر دیده میشوند و اگر اشیاء کوچکتر شوند بر ژرفای باغ میافزاید.
-         پرهیز از بیهودگی، نظام کاشت باغ، هر گیاه به منظور خاص کاشته شده
-         جهت گیری باغ به گونه ایست که کرتهای میوه دائماً در معرض تابش آفتابند.
*عمارت باغ :
-         عمارت انتهای باغ، بالاخانه و در پشت آن، باغ خلوتی است که دیوار خارجی آن نیم دایره است ، این تبدیل حصار مستطیل به حصار قوسی نوآوری است.
-         در قسمت شرقی بالاخانه (سفید رنگ) یک قسمت مسکونی (محل سکونت نگهبان باغ) و حمام
-         نکات تجلی یافته باغهای ایرانی در باغ مذکور عبارتند از:
طبیعت عیناً تکرار نمیشود، به گونهای ساخته میشود که نیازهای مادی و معنوی انسان را فراهم کند.
*نکته : در کرت های باغ ایرانی موارد زیر مورد توجه قرار میگیرد:
نظم منطقی – رعایت مشخصات محیطی و جهات جغرافیایی – سلسله مراتب ایجاد تنوع مطبوع- کاشت درختان به گونهای که عملیات کاشت،داشت و برداشت به راحتی انجام گیرد- مقاومت و پایداری در مقابل باد – تأمین محیطی زیبا و آرام
-         مقبره شاه نعمتاله ولی ماهان که به آستانه ماهان شهرت دارد،از باصفاترین بقعههای ایران شاهکاری از هنر معماری شش قرن اخیر و نمونه زیبای باغ و سلسله مراتب رسیدن به کوشک
-         دارای سه حیاط روی محوری مرکزی، هر حیاط دارای حوض با طرح صلیبی و تعدادی درخت
-         گیاهان : درخت سرو، درخت کاج در اطراف حوض، رزکاری و گلکاری فصلی، پای درختان دارای استخر صلیبی شکل، حوض هشت گوش در داخل استخر و دارای فوارهها.

8-5-       باغ گلشن
*طبس/1218 ه.ق (مربوط به دوره افشاریه)
*ویژگیها :
-         عروس کویر در شهر طبس
-         احداث توسط میر حسین خان، حاکم وقت طبس و دارای وقف نامه
-         درگذشته در محل این باغ،نخلستانهایی پراکنده و بی نظم خاص بوده است.
-         نحوه تأمین آب، باغ در امتداد جریان آبی قرار میگرفت که از بهم پیوستن آب چشمههای متعددی به سمت شهر طبس می آید.
-         نحوه حرکت آب، از قسمت انتهایی باغ وارد میشود و بعد از آبیاری و عبور در کرتها از زیر هشتی عمارت سر در عبور کرده و به شهر میرود.
-         در اطراف استخر درختان سرو، بید،نخل، چنار و پای درختها، بوته گل سرخ و اطلسی سفید
-         محلی که چشمه باغ در آن قرار داشته باغی بود متعلق به سران مملکت و امروزه ساختمان شهرداری رفسنجان است.
-         میدان اصلی شهر در پایین این باغ بوده و محل انشعاب نهرهای آب باغ است.
* سازمان هندسی:
-         ارتباط این باغ با محیط خارج، توسط سردری معمولی و ساده، در زلزله سال 1357 نابود شد.
-         پلان باغ، مستطیل با دو محور عمود برهم در میانه باغ، باغ به چهارقسمت تقسیم شده که چهار قسمت هم با گذرگاههای فرعی به چهار مربع کوچکتر تقسیم شده(کرت)
-         در داخل کرتها به صورت یک در میان، درختان انار و نارنج
-         باغ گلشن، در سه سطح بنا شده، ارتباط بین سطوح از طریق پله
-         معمار ساختمان باغ گلشن، ابوالقاسم یزدی
-         از دیگر باغهای طبس؛ باغ خان (نو) و باغ امیر
-         باغ نو طبس : باغ حکومتی ، یکی از زیباترین دیوانخانهها تا نیمه اول قرن 13 بتدریج ساخته شده .

8-6-        باغ مصلا نایین (باغ حاجی)
*نایین/قاجار
*ویژگیها:
-         باغ آرماگاهی، مقبره خاندان پیرنیا و برخی از بزرگان دیگر
-         درخت پسته در دو سمت معابر کناری و میانی باغ
-         آب مورد نیاز باغ از سه منبع تأمین میشود: قنات حاجی آباد، آب انبار در غرب و چاه آب جهت آبیاری باغ در مواقع کم آبی
-         آب انبار باغ، در قسمت غربی، دارای

سبک های گوناگون هنر باغ سازی در ایران

مطالب مشابه :

معرفی اجمالی چند پروژه ساختمانی در تهران

"پیام نوروزی ایرانیان خردمند" - دکتر حسین الهی قمشه ای

باغ ایرانی

"باغ ایرانی"

واژه پردیس/باغ ایرانی/پردیس پاسارگاد/کوروش و پردیس پاسارگاد/جنگل کاری ایران/

باغ ايراني

معماری باغ های ایرانی

سبک های گوناگون هنر باغ سازی در ایران

باغ ایرانی

مقاله کامل معماری باغ های ایرانی