موضوع مقاله : روش های نوین در تدریس دروس به ویژه درس ادبیات فارسی

بسم الله الرحمن الرحیم

پیش گفتار : در این مقاله سعی دارم برخی از روشهای جدید تدریس را هر چند مختصر ، به استحضار خوانندگان گرامی برسانم. البته سعی کرده ام بیشتر ، روشهایی که برای درس ادبیات مفید می باشد را انتخاب کنم. در جهان پیشرفته امروز روشهای بسیاری برای آموزش و پرورش کودکان و نوجوانان اتخاذ گردیده است. سالیان متوالی است که کشورهای پیشرفته ی دنیا برای دستیابی به روشهای نوین تدریس هزینه های کلانی پرداخته اند. ولی از اثرات مفید آن بسیار استفاده نموده اند. جای هیچ شک و شبهه ای نیست که اگر آموزش و پرورش هر کشوری به نحو أحسن اصلاح شود نتایج بسیار درخشانی در پیشرفت آن کشور چه از نظر علمی بلکه از نظر فرهنگی و اخلاقی نیز خواهد داشت. متأسفانه کشور عزیزمان ایران هنوز آنچنان که باید و شاید نتوانسته است در موضوع تعلیم و تربیت گامهای خوبی بردارد. اجرای طرح های بی برنامه ، بزرگترین ضربه ها را به نظام آموزشی کشور وارد ساخته است. عدم بومی سازی روشهای جدید جهان در حیطه های مختلف آموزشی در کشور ما از دیگر آفات آموزشی است. نظام آموزشی کشور ما باید به صورت درست اصلاح شود. نباید با بی برنامگی به جای درست کردن ابرو ، چشم را کور کرد!. یقیناً نظام آموزشی که در آن تنها به حفظ و از بر کردن بپردازد حتی به اندازه ی ذره ای کوچک ارزش ندارد. آموزش ما نیازمند تحول بنیادین در هدفهای خود است. ولی برای رسیدن به آرمانهای آموزشی می باید به صورت دقیق و مو شکافانه و با بهره گیری از نظرات معلمان در مقاطع مختلف ، اولیا ، اساتید حوضوی و دانشگاهی راه های رسیدن به شکوفایی آموزش را عملاً خود کسب کنیم و آنها را با فرهنگ خود حلاجی کنیم . (امید است با یاری باری تعالی هر چه زودتر کتاب ((آموزشِ پرورش و پرورشِ آموزش)) را که در آن به مشکلات آموزشی کشور پرداخته شده و در آن راهکارهایی برای برون رفت از این مشکلات پیشنهاد شده ، به چاپ برسانم . آرزو بر جوانان عیب نیست! ). هدف اصلی آموزش و پرورش، رشد همه جانبه یادگیرندگان به منظور بهره مندی از زندگی فردی و اجتماعی است . برای این هدف ، قریب به یک میلیون نفر معلم ، هدایت حدود پانزده میلیون یادگیرنده را به عهده دارد. اگر مجموع فعالیت هایی که در کلاس درس برای پرورش یادگیرندگان انجام می شود را لیست کنیم ، عبارت خواهد بود از ، حضور و غیاب ، تدریس کتب درسی ، پرسش درس از یادگیرندگان ، برگزاری آزمون های مرحله ای بر اساس مندرجات کتب درسی ، ثبت نمرات حاصل از آزمون های کاغذ – مدادی در دفتر کلاس و در صورت امکان فعالیت در کارگاه وآزمایشگاه ، این فعالیت ها ادامه دارد تا امتحانات پایان سال که با طرح سؤال از محتوای کتب درسی و اعلام نتایج ، که تنها ملاک مستند درباره عملکرد معلم و مدرسه و یادگیرندگان است.

یادگیری های حاصل از مجموعه فعالیت های معلمان ، از کسب دانش ارایه شده در کتب درسی فراتر نمی رود . اغلب یادگیرندگان بی آنکه به عمق یادگیری و کاربرد دانسته ها بیاندیشند ، مفاهیم و قواعد را برای نمره گرفتن و قبول شدن در امتحانات ، حفظ و ازبر می کنند. انتظارات والدین نیز همانند مدیران مدارس ، قبولی در امتحانات و حداکثر معدل بیشتر وبالاتر است . به این ترتیب ، آموزش و پرورش به وسیله ای برای گرفتن مدرک و ورود به دانشگاه شده است .

در اغلب موارد عملکرد مناطق ، نواحی و سازمان های ؛آموزش و پرورش ، مدارس و معلمان کشور هم با میزان قبولی یادگیرندگان سنجیده می شوند . این در حالی است که حداقل شایستگی در نظام آموزشی بر اساس آزمون های کاغذ – مدادی نمره ده(10) تعیین شده است . اگر آزمون ها از روایی و اعتبار کافی برخوردار باشند و اکثر اهداف آموزشی کتب درسی را تحت پوشش قرار داده باشند ، یادگیرنده ای که در امتحان نمره ده بگیرد ، قبول محسوب می شود .

پژوهش های صورت گرفته نشان می دهد که معلمان دوره ابتدایی در جنبه ی مهارت های تدریس علی الخصوص در درس فارسی ، ریاضی ، علوم ، هدیه های آسمانی با مشکلات بیشتری مواجه هستند . (یوسفی 1385) . شیوه های متنوعی در تدریس وجود دارد که هر کدام برای شرایط و درس خاصی مناسب تر است ، لذا معلم باید با توجه به هدف های آموزشی ، موضوع درس ، ویژگیهای دانش آموزان ، امکانات موجود ، جو حاکم بر کلاس ، تعداد فراگیران ، زمان در اختیار کلاس و دهها مسئله ی دیگر ، مناسب ترین شیوه ی تدریس را انتخاب کند . (سیف ، 1380ص 404) .

مقدمه :

زبان فارسی به عنوان یکی از زبان‌های غنی و کهن دنیا و زبان دوم اسلام، به لحاظ گستره واژگانی و توانایی‌های خود، در ردیف زبان‌های مهم دنیا جای دارد و از ارزش شایانی برای انتقال مفاهیم دوستی و معانی بلند برخوردار است. زبان فارسی امروز بی‌گمان در ایجاد پیوند دوستی ملل هم جوار و سایر ملت‌ها در تحقق و شکل‌گیری طرح گفت وگوی ملت‌ها و تمدن‌ها نقش بسزایی ایفا می‌کند، و بیش از پیش توانسته است توجه جهانیان را به خود جلب کند و آنها را به اندیشیدن در ایجاد روابط و پیوندهای دوستی با این زبان تشویق کرده است. زبان فارسی که عهده‌دار برقراری ارتباط بین ملل مختلف دنیا شده ، به همین سبب در پیشرفت فرهنگی و هنری در زبان‌های سایر ملل و کشورها تأثیرگذار بوده است.پس اگر از جنبه‌های فرهنگی، ادبی، علمی، و تمدن‌های کهن جهانی به این قضیه بنگریم، ضرورت آموزش زبان وادبیات فارسی محسوس می‌گردد.

یکی از مشکلات مهم و اساسی در نظام آموزش و پرورش خصوصاٌ در کشور ما، به کار نگرفتن روش های تدریس نوین در آموزش است. به همین سبب کیفیت آموزشی از سطح مطلوب برخوردار نیست و دانش آموزان علاقه زیادی به تحصیل نشان نمی دهند. یکی از دلائل آن عدم آشنایی معلمان با روش های نوین تدریس در ادبیات فارسی است. پیشرفت روز افزون علوم و تحقیقات گوناگون در حیطه های مختلف حاکی از آن است که اطلاعات بشر روز به روز افزایش می یابد و مطالب جدیدی به دست می آید . امروزه هر فرد بشر ناچار از استفاده یافته های جدید است .

هدف های کلی برنامه ی آموزشی زبان فارسی در دوره ی ابتدایی :

حیطه ی شناختی : 1-آشنا یی مختصربا زبان فارسی معیار2-گستر ش حوزه ی نمادها و معا نی3-آشنا یی با گفتار ونوشتار و درک تفاوت آن ها4-آشنایی مختصر با جلوهای هنری زبان5-آشنایی با مسائل اعتقادی اجتماعی.سیاسی.ملی علمی و هنری در قالب زبان

حیطه ی عاطفی : الف) ایجاد پرورش وتقویت علا قه ونگرش مثبت نسبت به:1- مبانی اعتقادی.فرهنگی وملی کشور

2-بیان احساسا ت .وعواطف وافکار در قالب گفتا ر ونوشتار3-جنبه های زیبایی سخن وتحسین به مطا لعه

ب)تلطیف احساسات وعواطف

بحث : روش های نوین تدریس زبان وادبیات فارسی :

استفاده از روش تدریس فعال و همگام با روز ، روش های تدریس معلم را ویژگی خاص می بخشد .هدف از این مقاله آشنایی معلمان با روشهای نوین تدریس در دروس مختلف و مخصوصاً زبان وادبیات فارسی واستفاده آنها در کلاس وغنا بخشیدن به محتوای دروس وحرفه ای با ر آوردن معلمان وخدمت به اعتلای کیفیت آموزش وپرورش میهن عزیز اسلامی میباشد .

تدریس اثر بخش :

منظور از یادگیری اثر بخش ، کار آمدی یادگیری در ابعاد مختلف است . برای مثال یادگیری اثر بخش حل مسأله ، یعنی انتقال یادگیری به حل مسایل زندگی و شغلی . یادگیری موقعیت واقعی اثر بخش یک مهارت یدی مثل ، یادگیری نقشه کشی ، یعنی کسب تسلط و چیرگی در کشیدن نقشه در موقعیتواقعی کار. یادگیری اثربخش نگرشی، مانند رعایت نوبت و احترام به حقوق دیگران یعنی ، احترام به حقوق دیگران در همه جا و زندگی . بنابراین ، حفظ و ازبر کردن مراحل حل مسأله ، نمره بیست گرفتن در درس نقشه کشی و شمردن دلایل احترام به حقوق دیگران یادگیری اثر بخش قلمداد نمی شود .

جروم برونر یکی از روانشناسان امریکاست که در زمینه ی یادگیری شناختی ، بویژه درباره ی فعالیتهای و کلاس ، به مطالعه و تحقیق پرداخته است . او صاحب نظریه ی ((یادگیری اکتشافی )) است . برونر بیشتر به مطالعه ی فرایند یادگیری در کلاس درس می پردازد و به مطالعه ی یادگیری حیوانات از جمله موش ، میمون و پرندگان کمتر رغبت نشان می دهد . او دیدگاههای خود را در کتابی به نام به سوی یک نظریه ی آموزشی مطرح کرده است . وی معتقد است که نظریات آموزشی باید جوابگوی این سئوال باشند که چگونه می توان بهتر و بیشتر آموخت ، نه آنکه تنها به توصیف و تشریح یادگیری بپردازند . به اعتقاد او ، شاگردان را نباید در برابر دانسته ها قرار داد ، بلکه باید آنان را با مسأله روبرو کرد تا خود به کشف روابط میان امور و راه حل آنها اقدام کنند . برونر می گوید : برنامه باید به قدری منظم و سازمان یافته باشد که شاگرد را به فعالیت وادارد ، زیرا اگر ما پاسخ را مستقیماً در اختیار شاگردان قرار دهیم ، آنان را به کتاب و معلم متکی می سازیم و سبب می شویم که از خود کوششی نشان ندهند . در نتیجه ، رضایت خاطر از یادگیری به دست نیاورند و انگیزه های یادگیری در آنان تضعیف شود. طبق نظر برونر ، محیط آموزشی باید کاملاً آرام و دور از اضطراب و تنش باشد. شرایط آموزشی باید به گونه ای تنظیم شود که شاگردان بتوانند عقاید خود را با آزادی بیان کنند ، با علاقه به گفتار دیگران گوش دهند ، در مورد مسائل مختلف بیندیشند و به سازماندهی مفاهیم ذهنی خود بپردازند تا بدین وسیله نیروی تفکر در آنان تقویت شود . آنان باید بتوانند خود به اشتباهاتشان پی ببرند و با وجود این ، با تمسخر دیگران روبرو نشوند . به نظر برونر ، معلم باید وسایل کافی در اختیار شاگردان قرار دهد و سئوالاتی مطرح کند تا آنان با به کارگیری وسایل ، راه حل آنها را کشف کنند و بینش لازم را به دست آورند . به عنوان مثال برونر در تدریس درس جغرافیا توصیه می کند که نباید نقشه ی کشور را در اختیار شاگردان گذاشت تا مکان شهرها و استانها را بیاموزند ، بلکه باید نقشه ی سفیدی را در اختیار آنها قرار داد تا مکان شهرها و استانها را حدس بزنند و سپس آن را با نقشه ی صحیح مقایسه کنند و به اشتباهات خود پی ببرند . با این روش ، شاگردان انگیزه ای قوی نسبت به یادگیری پیدا می کنند و فکر انتقادی در آنان ایجاد می شود.

روشهای جدید تدریس :

1.روشهای آموزش انفرادی : بسیاری از روان شناسان تربیتی و مربیان آموزشی اعتقاد دارند که موقعیت یادگیری باید چنان سازماندهی شود که هر شاگرد بر اساس توانایی های خود به فعالیت و یادگیری بپردازد . برای نیل به چنین هدفی ، روشهای آموزشی انفرادی ، روشهای بسیار مناسبی هستند ، زیرا در این نوع از روشها شاگردان بر حسب توانایی شان پیش می روند و معلم نیز وقت کمی صرف تدریس و زمان بیشتری صرف رسیدگی به فرد فرد شاگردان می کند . البته اولین و اساسی ترین گام در راه تحقق چنین هدفی پذیرفتن مفهوم ((شاگرد محوری )) در طراحی و آموزش است . در بسیاری از مواقع ، دستیابی به هدفهای آموزشی از طریق آموزش انفرادی بسیار آسانتر و امکان پذیرتر از روشهای سنتی دیگر است ، بویژه اگر روش آموزش انفرادی به طور صحیح به کار گرفته شود ، روحیه استقلال طلبی شاگردان در اجرای طرحهای کوچک و بزرگ تقویط می شود . آموزش انفرادی ، الزاماً به معنای آموزش یک نفر شاگرد توسط یک معلم با برنامه ی خاص نیست . آموزش انفرادی ممکن است به صورت گروهی نیز انجام گیرد . البته وقتی آموزش انفرادی به صورت گروهی طراحی می شود ، بهتر است گروهی از شاگردان که دارای ویژگیهای مشترک هستند ، تحت آموزش قرار گیرند . روشهای آموزش انفرادی از نظر نحوه اجرا و مواد آموزشی عبارتند از : 1. آموزش برنامه ای (pi)،2. آموزش به وسیله ی رایانه (cai) ،3 . آموزش انفرادی تجویز شده (ipi) ،4.آموزش انفرادی هدایت شده (ige)،

تمام روشهای فوق ریشه در ((آموزش برنامه )) دارند . این روشها از زمانی که فن آوری تولید مواد آموزشی گسترش یافت ، در نظامهای آموزشی جهان مطرح شدند .

2.روش های آموزش انشا در قالب تجربه های مفید :

علاوه بر فعالیتهایی که در کتاب بنویسیم تعیین شده است معلم نیز می تواند فرصت های بازی در کلاس ایجاد کند . این بازی های هدف دار زمینه های تقویت نگارش را ایجاد می نماید . در این جا چند بازی به عنوان نمونه ذکر می گردد . 1. دانش آموز یک کلمه بیان می کند. دانش آموز دیگر باید ابتدا کلمه یا کلمات قبلی را بگوید و سپس خود نیز یک کلمه اضافه کند با این شرط که نظم جمله به هم نریزد و کلمه تکراری نباشد . به همین ترتیب تا این که جملات طولانی ساخته شود . با این روش هم حافظه ی نگاهداری کلمات بچه ها تقویت می شود و هم سرعت عمل آنان در جاگذاری کلمه در جمله بیشتر می شود. 2. معلم یا دانش آموزان کلمه ای را بیان می کنند . اولین دانش آموز جمله ای را می گوید که کلمه ی ذکر شده اولین کلمه ی جمله اش باشد نفر دوم طوری جمله می سازد که کلمه ی مذکور دومین کلمه ی جمله اش باشد به همین ترتیب کلمه در طول جمله حرکت می کند . با این روش دانش آموزان پی می برند که می توانند از کلمات در طول جمله استفاده کنند به شرطی که تغییراتی در آن اعمال نمایند .3. معلم کلمه ای را روی تخته می نویسد آن گاه از بچه ها می خواهد در ارتباط با آن کلمه جمله ای بسازند . مثلاً ((زیبا)) سپس کلمه ای که هم مفهوم با اولی است روی تخته می نویسد تا بچه ها دومین جمله را بنویسند. مثلاً ((قشنگ)) و به همین ترتیب کلمات هم معنی را معرفی می کند . با این روش بچه ها یاد می گیرند که در نوشتن انشاء از کلمات تکراری پرهیز کنند و به جای استفاده مکرر از یک کلمه ، کلمات هم مفهوم با آن را بنویسند . در این بازی بچه ها می توانند جملات نوشته شده را به هم ربط داده و یک متن بسازند . 4. معلم خورشیدی روی تخته رسم می کند در مرکز خورشید کلمه ای می نویسد و از دانش آموزان می خواهد در مورد کلمه ی نوشته شده هر چه به ذهنشان می آید بگویند . معلم کلمات را اطراف خورشید می نویسد (تولید اندیشه ها) پس از نوشتن کلمات به بررسی کلمات می پردازد و در واقع پالایش اندیشه ها شکل می گیرد . مرحله ی سوم معلم به دانش آموزان می گوید با کمک کلمات نوشته شده در ارتباط با کلمه ی مرکزی انشاء بنویسند(به این روش شبکه ی خورشیدی می گویند) . 5. با استفاده از مجلات نیز می توان به تصویر خوانی پردازش جملات ، متن نویسی دانش آموزان کمک کرد .

3.روش مسأله ای :

روش مسأله ای در حقیقت ، نوعی آماده کردن فراگیر است برای زندگی ، زیرا زندگی یعنی مواجه شدن با مسائل و کوشش برای حل آنها . در این روش ، فعالیتهای آموزشی به گونه ای تنظیم می شود که در ذهن فراگیر مسأله ای ایجاد شود و او علاقه مند شود که با تلاش خود راه حلی برای آن مسأله پیدا کند . روش مسأله ای ممکن است به صورت فردی ویا گروهی اجرا شود . البته باید توجه داشت که روش مسأله ای با روشهای سنتی کاملاً فرق دارد . این روش ، به هیچ وجه ، به معنی پرسش و پاسخ یا حل تمرین نیست ، مثلاً این سئوال که : (( برای مفروش کردن یک آپارتمان با زیربنای 125متر مربع و با فرشی که هر متر مربع آن در حدود 50 هزار ریال قیمت دارد ، چقدر هزینه لازم است ؟))،به هیچ وجه مسأله تلقی نمی شود ، زیرا این سئوالی است که تنها احتیاج به محاسبه دارد ، ولی اینکه )):یک آپارتمان سه اتاق خوابه را با 50هزار تومان مفروش کنید))،یک مسأله است ، زیرا حل آن احتیاج به انواع اطلاعات درباره ی وسایل ، ابعاد و نوع اتاقها ، قیمتها و سلیقه های فردی دارد . در مثال اول پاسخ را می توان به وسیله ی اطلاعات داده شده به دست آورد، در حالی که در مثال دوم ، پاسخ مشخص است و شاگرد باید راه حل کشف کند . مثال اول مسأله ای است ذهنی و چندان ارتباطی با زندگی ندارد ، ولی مثال دومی هدف دارد و کاملاً مرتبط با زندگی واقعی است .

شرایط اجرای روش مسأله ای :

در روش مسأله ای ،شاگرد باید شرایط زیر را داشته باشد تا بتواند مسأله را حل کند : 1.توجه به مسئله .توجه اساس هر نوع فعالیت آموزشی است . اگر خود شاگرد متوجه مسئله نشود و مسأله از طرف معلم به او ارائه گردد ، حالت تحمیلی خواهد داشت و شاگرد قادر به حل آن نخواهد بود یا اینکه رغبت و تمایلی به حل آن نشان نخواهد داد ،2. قدرت شناخت و درک مسأله ،3.تشخیص ویژگیهای مسأله،4.آمادگی برای حل مسأله 5. قدرت تنظیم راه حلهای احتمالی،6. قدرت انجام دادن آزمایش و گردآوری اطلاعات و تحلیل آنها،7.قظاوت در مورد آزمایش انجام شده یا اطلاعات گردآوری شده و پذیرفتن راه حلهای معتبر و کنار گذاشتن فرضیه های غیر معتبر ، 8. تعمیم و کاربرد مسأله . محیط و شرایط آموزشی باید به گونه ای تنظیم گردد که شاگرد قدرت تحلیل و استنتاج و نیز قدرت شناخت مسأله و ویژگی های آن را داشته باشد و به این ترتیب ، بتواند راه حلهای احتمالی را پیش بینی کند . تحقق چنین روندی وقتی ممکن خواهد بود که شرایط ایجاد مسأله بر اساس استعداد ، توانایی ، سن و پایه های علمی شاگرد تنظیم شود .

4. یادگیری از طریق همیاری :

معلمان بایدبه دانش آموزان فرصت دهند تا به صورت گروهی و از طریق همیاری به یادگیری اقدام کنند . یادگیری از طریق همیاری یک قالب یا چهارچوب آموزشی است که در آن گروه های دانش آموزی ناهمگن از سوی معلم شکل داده می شوند و به فعالیت می پردازند .

هدف نهایی از کاربست الگوی تدریس یادگیری از طریق همیاری دستیابی به فعالیت های عالی ذهنی است . همبستگی مثبت، مسئولیت فردی ، تعامل چهره به چهره ، مهارت های اجتماعی و پردازش گروهی. این عناصر معلم را از سخنرانی صفر ، و دانش آموز را از تکرار بی مورد آموخته هایش رها می سازد . افزون بر این ، یاگیری از طریق همیاری فرصت هایی را پدید می آورد که یادگیرندگان بتوانند در موقعیت هایی چون کارگروهی ، ارتباطات ، ایجاد هماهنگی اثرگذار و تقسیم کار موفق شوند . سینر گوژی برای آموزش یادگیری از طریق همیاری چهار روش را ارائه می دهد :

الف ) طرح کارایی گروه ب) طرح تدریس اعضای گروه ج)طرح قضاوت عملکرد ث)طرح روشن سازی طرز تلقی

مراحل اجرای الگو همیاری:1- ابتدا گروه ها شکل می گیرند . گروه های ناهمگن که دارای اطلاعات و توانایی های مختلف ، گوناگون و متنوع هستند ، مؤثرتر خواهند بود . در یادگیری از طریق همیاری ، تفاوت افراد گروه باعث کارآمدشدن یادگیری می شود. پس از تشکیل گروه ها معلم به کمک دانش آموزان قوانینی را تدوین می کنند مثلا گروه های مختلف نمی توانند با همدیگر صحبت کنند. 2-در این مرحله معلم حدود 15 دقیقه درباره ی هدف های مهم درس ، انتظاراتی که از دانش آموزان در پایان جلسه وجود دارد و مطالب اصلی درس که نیاز به توضیح دارد صحبت می کند .

3- در مرحله ی سوم به دانش آموزان فرصت داده می شود که در یک زمان مشخص روی مطالب و یا فعالیت هایی که در اختیار آنها گذاشته شده در گروه های خود تمرین و کار کنند . معلم با حضور در گروه ها ضمن ارزشیابی راهنمایی های لازم را انجام می دهد.
4-این مرحله نتایج کار گروه ها به نمایش گذاشته خواهد شد . برای نمایش کار گروه ها روش های مختلفی وجود دارد مثلا" هر گروه نتایج کار خود را روی یک برگه یا مقوا به صورت نوشته ، نمودار یا نقاشی به تصویر درآورده و این برگه ها روی تابلو یا دیوار کلاس نصب شده و در معرض دید و نقادی سایر گروه ها قرار گیرد.

5- در آخرین مرحله که مرحله ی ارزشیابی است معلم کار گروه ها را مورد ارزشیابی قرار می دهد . برای ارزشیابی می توان از گروه ها کمک گرفت و با کمک گروه ها معیارهایی برای ارزشیابی تدوین نمود و براساس این معیارها حتی خود گروه ها می توانند به ارزشیابی از کار خود (خودارزشیابی) بپردازند .

5.روش قصه گویی (story telling) :

یکی از راه های ایجاد توانایی راهبردی در فراگیران ، این است که مجبورشان کنیم با صدای بلند یک قصه را تعریف کنند . به این ترتیب ، آن ها افق دیدشان را گسترش می دهند ، تخیل شان را تقویت می کنند ، و خودشان را برای زندگی پیش رویشان آماده می کنند .

آموزه های دینی هم ، از داستان های استعاری استفاده می کنند تا مجموعه ی امکانات و محدودیت های یک ذهن هوشمند را هماهنگ کنند . داستان ها ، تنها وسیله ی سرگرمی نیستند . آن ها می توانند تجربه های مارا اصلاح کنند و به تغییر و رشد ما کمک کنند . اگر نویسندگی به تقویت خلاقیت نوشتاری کمک می کند ، قصه گویی مستقیما به پرورش خلاقیت کلامی (سخن وری) یاری می رساند . از دیرباز قصه مورد توجه کودکان بوده است . بنابراین کمتر کودکی را می توان سراغ گرفت که به شنیدن قصه علاقه مند نباشد . به ویژه آن که قصه توسط فردی مهربان و خوش سخن گفته شود . ویژگی عمده قصه گویی خلاق یکی این است که ذهن فراگیر را به تخیل و تصویرسازی می کشاند .

فراگیر هنگام شنیدن قصه خود را در زمان ها ، مکان ها و حالات مختلف تجربه می کند . و ویژگی دیگر قصه گویی این است که به وسیله ی طرح تجربیات مختلف برای کودکان ، ذهن آن ها به سوی تحلیل ، تفکر، ابتکار و چگونگی سوق داده می شود.(فضلی خانی ،1382ص206)

روش قصه گویی مزایایی دارد که در زیر به برخی از آن ها اشاره می کنیم :

ü افزایش قدرت تفکر، گوش دادن و درک مطلب .

ü عادت دادن فراگیران به سخن شنیدن و اظهار عقیده که سبب رشد کلامی و شناختی می شود.

ü صمیمیت میان والدین، مربیان و فراگیران.

ü برقراری امنیت روانی و اصلاح رفتار فراگیرانی که دارای مشکلات عاطفی ورفتاری هستند.

ü عمق بخشیدن به دانش و آگاهی .

ü اثرگذاری بر تکوین شخصیت فراگیران .

ü شناخت علمی، قضاوت منطقی، بالندگی تفکر واگرا .

ü آشنایی و الفت با مطالعه و یادگیری خودانگیخته .

ü خشکاندن ریشه انحرافات و کژروی ها .

ü انتقال اندیشه ها و تجربه ها و شناخت جنبه های مختلف زندگی.

چطور در کلاسمان قصه های جذاب تعریف کنیم ؟

هر معلمی شیوه هایی شخصی برای قصه گویی دارد . اما اگر بیان داستان با حرکات سر و دست و گاهی تغییر لحن صدا همراه باشد ، عالی است . اجازه ندهید "ترس از نمایش بازی کردن "جلوی کارتان را بگیرد . نگران نباشید که شاید بچه ها به شما بی توجهی کنند یا بی نزاکت شوند . اگر شما آرام و آسوده باشید و از کارتان لذت ببرید ، بچه ها هم به شور و اشتیاق شما پاسخ خواهند گفت و به آن ها هم خوش خواهد گذشت .

6.شیوه ی بحث گروهی :

این شیوه که اساساً یک شیوه ی تدریسِ شاگرد محور است ، برای سطوح بالاتر از سطح پایه کاربرد دارد وبرای شاگردان دوره ی

ابتدایی چندان مناسب نیست . مثلا برای جلسه های گفت وشنود در سطح متوسط پیشرفته ، فواید بسیار دارد . دراین شیوه معلم در کنار صحنه می ماند واجازه می دهد زبان آموزان با هم صحبت کنند و فقط گاهی به سوال های آنان پاسخ می دهند اجرای این روش از هر روش دیگر دشوارتر است ؛ چون معلم باید کاملا به روش مسلط باشد وزبان آموزان نیز با آمادگی قبلی وارد کلاس شوند . اداره کردن کلاس گفت وشنود به نحوی که همه ی زبان آموزان در گفت وگو شرکت کنند ودر باره ی اطلاعاتی که رد وبدل می شود ، علاقه نشان دهند ، کاری مشکل است . در این زمینه روش مشاوره ای می تواند به موفقیت برنامه ی آموزش زبان فارسی کمک زیادی کند .

7.روش تدریس انطباقی :

این روش مستلزم هزینه های زیادی می باشد . ولی از آن می توان در بعضی از مراحل دروس مختلف حتی به تعداد یک بار هم که شده استفاده نمود . در این روش ، تدریس هر درس در موقعیت و شرایطی انجام می شود که با آن درس منطبق می باشد . مثلاً درس علوم تجربی در طبیعت تدریس شود . درس ادبیات در کتابخانه ها یا مراکز فرهنگی و ادبی و ... تدریس شود . و همین طور درس هنر در نمایشگاه های هنر و مراکز هنری و ... تدریس شود . در مزیت این روش باید گفت علاوه بر آنکه دانش آموزان از روش گردش علمی استفاده می کنند ، روحیه ی مضاعفی پیدا می کنند و چون هر درس را با موقعیت مرتبط با آن یاد می گیرند ، دوام آموخته های آنها بیشتر است و به جای حفظ مطالب می کوشند مطالب را خود بدست آورند . روحیه ی نوآوری در آنها تقویت می شود و از محیطهای خشک و بی روح کلاس ، به اجتماع راه می یابند و عملاً با محیط اجتماعی درگیر می شوند .

منابع وماخذ : 1- کلهر ، منوچهر.تدریس اثر بخش

۲- آقازاده محرم .راهنمای روش های نوین تدریس بر پایه پژوهش های مغزمحوری.۳- شعبانی .حسن .مهارت های آموزشی وپرورشی انتشارات سمت .

4- دکتر ذوالفقاری .حسن .راهنمای تدریس کد ۱5

ناشر ک اداره کل چاپ وتوزیع کتاب های درسی سال 1381 .

5- رستگار ،طاهره - مجید ملکان " . آشنایی با یاد گیری از طریق همیاری.

۶- شعبانی ، حسن . روشها و فنون تدریس .

۷--قربانی .قربانعلی .وهمکاران .آموزش راههای یادگیری نشر دانشجو . .سال 1382 .

۸-موسی، احمد زبان فارسی در مغرب : وضعیت، بررسی و نقد روش‌های آموزشی دانشجوی دانشگاه تهران.

9- www. edujavanrood.blogsky.com 10-

۱۰.یوسفی نصراله و اویسی حسین ،الگوهای نوین یاد دهی و یادگیری 1 و 2.

گرد آورنده : مجید بهتویی

موضوع مقاله : روش های نوین در تدریس دروس به ویژه درس ادبیات فارسی

مطالب مشابه :

روش های پیشنهادی برای تدریس دروس زبان وادبیات فارسی

روش های نوین در تدریس فارسی دوره ی راهنمایی

روش های تدریس

موضوع مقاله : روش های نوین در تدریس دروس به ویژه درس ادبیات فارسی

روش هایی برای بهبود شیوه ی تدریس درس انشا :

مشکلات و راه کارهای آموزش زبان فارسی در مقطع متوسطه

نمونه طرح درس ادبیات فارسی سوم راهنمایی

روشهای نوین تدریس در ادبیات فارسی ابتدایی

پاسخ به برخی سوالات در مورد تدریس فارسی ششم

روش تدریس فارسی