علل افت تحصیلی دانش آموزان

علل افت تحصيلي دانش‌آموزان

شايد براي بسياري از شما پيش آمده باشد كه در دوره‌اي از زمان تحصيل خود از ميزان موفقيت تحصيلي‌تان اندكي كاسته شده باشد و به اصطلاح با افت تحصيلي مواجه شده باشيد.

معمولاً اينگونه مسائل بيشتر هنگام شروع دوره‌اي‌جديد از آموزش، مثلاً پايان دبستان و شروع مرحله جديد به وجود مي‌آيند.متأسفانه معمولا موضوع افت تحصيلي براي والدين، مربيان و معلمان مبهم و پيچيده بوده و كمتر كسي توانسته به ريشه چنين نتايج نامطلوبي كه براي بعضي دانش‌آموزان به وجود مي‌آيد پي ببرد و پاسخگوي اين سؤال باشد كه چه عواملي باعث بروز اين مشكل مي‌شوند.

در واقع منظور از افت تحصيلي، كاهش عملكرد تحصيلي دانش‌آموز از سطحي رضايت‌بخش و خوب به سطحي نامطلوب است؛ يعني مقايسه سطح عملكرد تحصيلي قبلي و فعلي دانش‌آموز بهترين شاخص افت تحصيلي است.البته براي پيدا كردن علل يك مشكل نمي‌توان به يك علت بسنده كرد، بنابر اين براي يافتن علل افت تحصيلي بايد مسائل گوناگوني را مانند هوش، انگيزه، هدف، روش مطالعه، اضطراب ‌امتحان، توجه و تمركز و... مورد توجه قرار داد.

يكي از موضوعات مهم در روانشناسي تعليم و تربيت، موضوع تفاوت‌هاي فردي است. افراد نه تنها از نظر ويژگي‌هاي جسماني با يكديگر فرق دارند بلكه از نظر هوش، انگيزه، اعتماد به نفس و شرايط خانوادگي و اجتماعي نيز با هم متفاوتند.
مهم‌ترين عوامل فردي كه در پيشرفت تحصيلي نقش دارند، عبارتند از: داشتن هدف، انگيزه، اضطراب، روش مطالعه، جنسيت و شرايط عاطفي. مثلاً يكي از مهم‌ترين عواملي كه بر پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان تأثير مي‌گذارد، داشتن هدف است. مسلماً اشخاصي كه براي تحصيل خود اهدافي را در نظر مي‌گيرند از افرادي كه بي‌هدف تحصيل مي‌كنند، موفق‌تر خواهند بود. هدف، جهت خاصي به موضوعات درسي مي‌دهد و روش مطالعه و يادگيري را آسان‌تر مي‌كند.

اعتماد به نفس نيز در چگونگي مطالعه افراد و بازدهي آن بسيار مؤثر است. دانش‌آموزي كه اعتماد به‌نفس ندارد نمي‌تواند به خوبي چيزهايي را كه مي‌خواند به خاطر بسپارد و اگر هم بتواند، چون به خود اطمينان ندارد نتيجه خوبي از تلاش‌هاي خود نمي‌گيرد.

داشتن انگيزه هم در چگونگي مطالعه و موفقيت بسيار مؤثر است. معلمان معمولاً دانش‌آموزاني را كه انگيزه بيشتري براي يادگيري دارند، دانش‌آموزان موفق‌تري مي‌دادند زيرا علاقه و انگيزه عامل بسيار مهمي در به خاطر سپردن درس‌ها و يادگيري آنها هستند. بنابر اين تلاش براي افزايش انگيزه تحصيلي دانش‌آموزان عامل بسيار مهمي در موفقيت آنها خواهد بود.

براي ايجاد انگيزه در دانش‌آموزان مي‌توان به اين نكات توجه داشت:
- طرح مطالب درسي به صورت پرسش‌هاي جالب، به‌گونه‌اي كه دانش‌آموز هر چه بيشتر علاقه‌مند شود تا مطالب را به‌خوبي گوش كند و به آنها توجه داشته باشد.
- بايد تلاش كرد تا در دانش‌آموزان احساس علاقه و نياز به يادگيري به وجود آيد.
- آنچه از دانش‌آموزان به عنوان هدف آموزشي انتظار داريم، ابتدا كاملا به صورت مشخص و دقيق براي آنها بگوييم.
- هنگام تدريس از خود بچه‌ها استفاده كنيم و با شركت دادن آنها در بحث‌هاي آموزشي حواسشان را كاملا متوجه بحث كنيم.
- از لحاظ ظاهري و رواني كلاس را به محيط قابل اعتماد و اطميناني براي بچه‌ها تبديل كنيم تا از هر لحاظ در آن احساس آرامش و امنيت داشته باشند.
- قدرداني از كار دانش‌آموز و تشويق او باعث مي‌شود كوشش بيشتري كرده و كارش را با علاقه بيشتري دنبال كند.
- هيچ‌گاه دانش‌آموزان را با هم مقايسه نكنيد؛ در عوض شما مي‌توانيد با ايجاد رقابت بين آنها كاري كنيد كه به خاطر پيشرفت بيشتر، تلاش بيشتري كنند.

اضطراب امتحان

منظور از اضطراب نوعي حالت هيجاني ناخوشايند و مبهم است كه با پريشاني، وحشت، هراس، تپش قلب، بي‌قراري و... همراه است. امتحان نيز نوعي ارزشيابي است كه به طور معمول نبايد باعث اضطراب و ترس دانش‌آموز شود.
اما هنگامي كه فرد نسبت به كارايي، عملكرد و توانايي خود در شرايط امتحان يا در موقعيت‌هايي كه در آنها نيز مورد ارزشيابي قرار مي‌گيرد دچار نگراني و تشويش اضطراب مي‌شود، مي‌توان از اضطراب امتحان سخن گفت.
در واقع بعضي از دانش‌آموزان هنگام امتحان دچار تشويش شديد مي‌شوند؛ قلبشان تند مي‌زند، دست‌هايشان مي‌لرزد، عرق مي‌كنند و احساس مي‌كنند كه ذهنشان خالي است.

البته وجود اندكي اضطراب در انسان به عنوان يك حالت عاطفي و هيجاني نه تنها طبيعي است بلكه نبود آن مي‌تواند مشكلاتي را هم به وجود آورد اما وقتي بيش از حد باشد باعث شكست مي‌شود.
دانش‌آموزي كه اضطراب امتحان دارد، به جاي آنكه دقت و تمركز خود را صرف پاسخ‌دادن به سؤالات امتحان كند، با افكار نامربوط و ناخواسته‌اي كه در آن هنگام در مورد امتحان و پيامدهاي منفي آن دچارش شده، كلنجار مي‌رود و در نتيجه نمره پاييني مي‌گيرد.
براي كاهش اضطراب امتحان مي‌توانيد به اين توصيه‌ها توجه كنيد:
- محيط خانه، مدرسه و جو عاطفي حاكم بر دانش‌آموزان بايد دور از تنش‌هاي عاطفي و مشاجره و بگومگو باشد.
- بايد از ايجاد رقابت ناسالم در ميان دانش‌آموزان اجتناب كرد.
- انتظارات و توقعات والدين و معلمان از دانش‌آموزان بايد متناسب با توانايي‌ها و استعدادهاي آنها باشد.
- با توجه به اينكه نداشتن توجه و تمركز نقش مهمي در اضطراب امتحان دارد، بنابر اين آموزش اين مسئله و جلب توجه لازم بين دانش‌آموزان از اهميت بسيار زيادي برخوردار است.

مطالعه صحيح

مطالعه نيز مانند هر كار ديگري نيازمند استفاده از روشي درست است. رشد و شكوفايي انديشه، توانايي‌ها و فرهنگ هر فرد به چگونگي مطالعه او بستگي دارد. اگر دقت كنيم درمي‌يابيم كه علل پيشرفت نداشتن بسياري از دانش‌آموزان اين است كه شيوه مطالعه آنها طبق روش‌ها و اصول صحيح مطالعه نيست و اين لزوما به اين معنا نيست كه اينگونه افراد كم‌ مطالعه مي‌كنند.بيشتر افراد تصور مي‌كنند كه براي ياد گرفتن مطالب اگر از روي متني چند بار بخوانند، مطالب در حافظه آنها بهتر خواهد ماند اما اين تصور درست نيست زيرا حتما خود شما هم شنيده‌ايد كه بعضي از دانش‌آموزان چندين بار دروس امتحاني‌شان را مرور مي‌كنند ولي نمي‌توانند نتيجه خوبي بگيرند. پاسخ تا حدودي مشخص است؛ روش مطالعه و رعايت اصول آن نيز نقش مهمي در يادگيري و درك و فهم مطالب دارد.

بيشتر دانش‌آموزان از يك روش واحد مطالعه براي يادگيري استفاده مي‌كنند، در حالي كه در هر درسي روش مطالعه خاصي وجود دارد كه با توجه به آن مي توان به نتيجه مطلوب‌تري رسيد. مثلاً ياد گرفتن و با خاطر سپردن درسي مانند رياضي با تاريخ فرق دارد، حال آنكه بعضي دانش‌آموزان سعي مي‌كنند به يك روش هر دوي اين درس‌ها را حفظ كنند و به خاطر بسپارند.اغلب مي‌بينيم 2دانش‌آموز، يكي با يك يا 2ساعت مطالعه در شبانه‌روز پيشرفت تحصيلي خوبي دارد و اما ديگري با 4ساعت مطالعه باز هم ضعيف است. دليل عمده اين موضوع هم شيوه مطالعه‌كردن آنهاست. بعضي دانش‌آموزان فكر مي‌كنند هرچقدر بيشتر وقت صرف مطالعه‌ بكنند، قطعا موفق‌تر خواهند شد؛ درحالي كه چگونگي وقت‌صرف‌كردن و دقت‌داشتن و تمركزكردن روي مطالب بسيار مهم‌تر از مدت زماني است كه به اين كار اختصاص مي‌دهند.

در اينجا مواردي را ذكر مي‌كنيم كه رعايت آنها مي‌تواند براي مطالعه بهتر مفيد باشد:
- هدف: قبل از شروع مطالعه، حتما هدف را مشخص كنيد. هدف از مطالعه مي‌تواند شامل لذت‌بردن از يك داستان، فهميدن يك مطلب، شركت در كنكور يا آمادگي براي امتحان باشد كه شيوه مطالعه اين موارد كاملا با يكديگرمتفاوت است.
- برنامه‌ريزي: بيشتر براي كارهاي روزمره و تصميم‌هاي خود برنامه داشته باشيد. برنامه‌‌ريزي، همت و پشتكار گام‌هاي اصلي براي رسيدن به موفقيت هستند. سعي كنيد طبق برنامه‌ريزي خود پيش برويد و منظم باشيد؛ اما اگر هم نتوانستيد كل آن را در مدت زمان مشخصي تمام كنيد، نااميد نشويد.

- تمركز حواس: براي به خاطر سپردن يا به ياد‌آوردن هر مطلب بايد تمركز حواس لازم را داشته باشيد؛ به عبارت ديگر درحالي كه حواستان به كار ديگري است، حافظه شما هم نمي‌تواند مطالب را درست به‌خاطر بسپارد يا به‌يادآورد.
- فهميدن مطالب: حتي‌الامكان سعي كنيد مطالب را كاملا بفهميد و بعد به‌خاطر بسپاريد زيرا مطالبي كه بدون فهميدن فقط حفظ شوند، خيلي زود هم فراموش مي‌شوند. البته سعي كنيد زياد به حافظه خود فشار نياوريد. بهتر است بعداز هر 45دقيقه مطالعه، 10دقيقه به ذهنتان استراحت دهيد و با تنفسي عميق، دوباره خود را براي مطالعه بهتر آماده كنيد.

نقش خانواده و اجتماع

يكي ديگر از عوامل مهم در پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان عوامل خانوادگي است. خانواده اولين مكاني است كه كودك در آن زندگي مي‌كند و تربيت مي‌شود. مهم‌ترين عوامل خانوادگي در پيشرفت تحصيلي عبارتنداز: شرايط عاطفي و امنيت خانواده، شرايط اجتماعي و اقتصادي، تحصيلات و سطح فرهنگ خانواده، تعداد اعضاي خانواده، اشتغال كودكان، اشتغال مادران و ارتباط بين اوليا و مربيان.

سطح تحصيلات و فرهنگ خانواده‌ها نيز در پيشرفت تحصيلي يا افت‌تحصيلي دانش‌آموزان مؤثر است. معمولا وقتي خانواده‌ها نمي‌توانند به‌دليل نداشتن اطلاعات كافي به فرزندان خود كمك كنند، دانش‌آموزان نيز در مقاطعي دچار افت تحصيلي مي‌شوند. ولي براي كاهش چنين مشكلي بهتر است چنين خانواده‌هايي، فرزندانشان را براي مطالعه درس‌هاي مدرسه زياد به خود وابسته نكنند زيرا در غيراين‌صورت در سال‌هاي بالاتر- با توجه به نداشتن سطح آگاهي لازم والدين- دانش‌آموزان معمولا با افت تحصيلي مواجه خواهند شد.

يكي‌ ديگر از عوامل مؤثر در پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان برخورداري از فضايي متعادل و هماهنگ در خانه و مدرسه است. محيط خانواده مناسب، الگوهاي رفتاري صحيح را به كودكان آموزش مي‌دهد و در آنان انگيزه و رغبت لازم را براي تحصيل به وجود مي‌آورد. مدرسه نيز ضمن هدايت‌كردن دانش‌آموزان براي برخورداري از زندگي سازنده و خلاق اجتماعي، علم، دانش و مهارت كافي را به آنان مي‌آموزد. بنابراين وظايف خانه و مدرسه نسبت به رشد و تربيت دانش‌آموزان متقابل و ممكن است ؛ يعني اگر خانواده‌‌اي درگير و علاقه‌مند به پيگيري وضعيت تحصيلي فرزند خود در مدرسه باشد و به اين خاطر، رابطه خود را با مدرسه او مستحكم سازد، كودكان نيز با ذوق و شوق بيشتري تحصيل خواهند كرد و به موفقيت بيشتري هم دست خواهند يافت.

علل افت تحصیلی دانش آموزان

مطالب مشابه :

محتويات كيف دخملااااااا

فهرست انجمن هاي علمي دانشگاه جامع علمي كاربردي راه يافته به ششمين جشنواره ملي حركت

سوالات مربوط به درس تبلیغات و اطلاع رسانی

سوالات و جوابهاي درس دانش خانواده و جمعيت

اصول حسابداری

اصول سرپرستي سازمانها رسمي و غير رسمي (استاد ابراهیم زاده

علل افت تحصیلی دانش آموزان

گردشگری و جایگاه آن در ایران

رسانه شناسي درس 1الي7

سوالات مربوط به کارآفرینی