نکاتي درباره مدفوع نوزاد

تقریبا تمام مادران و پدران جوان درباره حرکات روده نوزادشان سؤال می‌کنند:«آیا این یعنی اسهال؟» در این مقاله سعی بر آن شده است تا تمام انواع رنگ‌های طبیعی، غلظت و مواد تشکیل‌دهنده مدفوع کودک توضیح داده شود. شما هم برای اینکه بفهمید چه چیزی در پوشک‌بچه‌تان طبیعی است و چه چیزی غیرطبیعی، بهتر است این مطلب را بخوانید. چه بخواهید و چه نخواهید ویژگی‌های مدفوع کودک اطلاعات زیادی درباره وضعیت داخلی او در اختیار والدین قرار می‌دهد که البته تمام این ویژگی‌ها به سن و تغذیه کودک بستگی دارد. اما اگر در حال غذا خوردن هستید، خواندن این مطلب رابرای بعد بگذارید.

چند بار در روز طبیعی است؟

اینکه فرزندتان چند بار در روز مدفوع داشته باشد، مهم نیست اما ظاهرا این مسئله برای تازه‌مادران مهم است. بعد از 6 ماهگی بیش از 4 بار مدفوع در روز زیاد است و کمتر از یک بار در 3 یا 4 روز برای کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌کند، کم است و کمتر از یک بار در روز برای کودکان بالای 2 سال بسیار کم محسوب می‌شود. به همین دلیل بهتر است مدفوع به صورت تدریجی و باثبات باشد.

چه بویی می‌دهد؟

بوی مدفوع واکنشی به این مسئله است که چقدر مدفوع در روده مانده است. مدفوع هر چه بیشتر در کنار باکتری‌ها مانده باشد، بوی بدتری دارد. هرچند بچه‌هایی با بوی تند مدفوع ممکن است حساسیت داشته باشند. به طور معمول مدفوع کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌کند بو نمی‌دهد در حالی که تغذیه‌کنندگان با شیر خشک معمولا مدفوع بدبویی دارند. هرچند زمانی که کودک غذا می‌خورد و پروتئین‌های با منابع متنوع دریافت می‌کند، موضوع فرق می‌کند.

غلظت و ثباتش چگونه است؟

غلظت مدفوع در بچه‌ها و خردسالان غلظتی متفاوت دارد. كودكانی كه با شیر مادر تغذیه می‌شوند، مدفوع بسیار نرمی دارند که معمولا مثل خردل، رنگی زرد-نارنجی دارد و ممكن است به وضوح بلغم هم در آن دیده شود. مدفوع همچنین ممكن است بوی شیر ترشیده بدهد. شیرخوارانی هم كه با شیشه تغذیه می‌شوند، مدفوع حجیم‌تر و پرقوام‌تری نسبت به كودكان تغذیه شده با شیر مادر دارند که معمولا بوی بدی شبیه بوی مدفوع بزرگسالان دارد. در این نوزادان به دلیل وجود باقیمانده‌های شیر خشک، بافت مدفوع به نظر حجیم‌تر از مدفوع نوزادی است که با شیر مادر تغذیه شده است. دلیل این تفاوت هم به هضم نشدن برخی ترکیبات شیر خشک در بدن شیرخوار مربوط می‌شود. اگر کودک شما صرف‌نظر از سن مدفوعی خمیری یا گلوله‌ای دارد احتمالا دچار یبوست شده است.

رنگش از کجا می‌آید؟

مدفوع حاصل خرد شدن غذاها، باکتری‌ها و سلول‌هایی است که از روده و صفرا خارج می‌شود. صفرا ضایعاتی است که از کبد دفع شده و در روده ذخیره می‌شود و رنگ مدفوع را تعیین می‌کند. در زمان تولد، روده‌ بچه‌ها استریل است اما بعد از گذشت چند هفته روده‌ها و مدفوع پر از باکتری‌های مفید می‌شود. نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌کند بسته به تغذیه مادر هر روز پروتئین‌های متفاوتی را هضم می‌کند که همین، رنگ‌های متنوعی به مدفوع می‌دهد. هرچند نوزادانی که با شیرخشک تغذیه می‌شوند روزانه غذای مشابهی را دریافت می‌کنند اما تنوع باکتری‌ها در روده آنها هم می‌تواند رنگ مدفوع را متفاوت کند.

مدفوعی با رنگ قرمز

وجود خون قرمز روشن در مدفوع به چند دلیل است:

شایع‌ترین علت مشاهده رگه‌های خونی در مدفوع نوزادان وجود خراش‌های کوچکی در اطراف مقعد نوزاد است. علت این خراش‌ها می‌تواند خروج پرفشار محتویات روده بزرگ باشد بنابراین نوزاد باید توسط پزشک مورد بررسی قرار بگیرد تا اطراف مقعد او را از نظر وجود خراش‌ها بررسی کند.

دومین علت شایع خون در مدفوع آلرژی‌ نوزاد به شیر گاو است. آلرژی به شیرگاو به شکل‌های مختلف خودش را نشان می‌دهد که یکی از اشکال آن به خصوص در دوره نوزادی وجود رگه‌های خون در مدفوع است که شبیه نخ قرمز رنگی در مدفوع نوزاد دیده می‌شود. در چنین مواردی به جز حذف لبنیات در رژیم غذایی مادر، در نوزادی که شیر مادر می‌خورد، نیاز به اقدام دیگری نیست. اما اگر نوزاد شیرخشک می‌خورد و نسبت به آن آلرژی دارد باید از شیرخشک‌های رژیمی خاصی استفاده کرد. علت دیگر وجود خون در مدفوع، بیماری‌های خونریزی‌دهنده در نوزادان است.

مدفوع نشانه کالری کم

وقتی شما از هر سینه برای مدت زمان کوتاهی به کودک شیر دهید او آغوز بیشتری دریافت می‌کند که شیرین‌تر و رقیق‌تر است. در این حالت در پوشک نوزاد مدفوع سبز و کف‌مانندی مثل جلبک دیده می‌شود. کودک شما باید مدت طولانی‌تری با هر سینه شیر بخورد تا اطمینان حاصل شود که مواد غذایی کافی را دریافت می‌کند. گاهی اوقات ویروس هم می‌تواند این رنگ مدفوع را ایجاد کند. اگر فرزندتان ناراحت و بی‌قرار است بهتر است با پزشک مشورت کنید.

مدفوع سرشار از آهن

اگر شما به فرزندتان مکمل آهن بدهید مدفوع سبز تیره یا تقریبا سیاه خواهد شد. مصرف اسفناج هم می‌تواند رنگ مدفوع را تیره کند. والدین باید در صورت مشاهده مدفوع تیره علائم دیگر کودک را نیز بررسی کنند. اگر مدفوع کودک بدون استفاده از مکمل آهن سیاه باشد یا همراه با تب، استفراغ، بی‌اشتهایی و کم‌تحرکی باشد، بهتر است با پزشک مشورت کنید که به علت وجود خون در مدفوع نباشد.

مدفوع سفید رنگ

مدفوع سفید نشانه مشکل کبد یا کیسه صفراست. صفرا ماده‌ای گوارشی است که در کبد ساخته و در کیسه صفرا ذخیره می‌شود. رنگ طبیعی مدفوع را همین صفرا تعیین می‌کند. اگر کبد صفرا تولید نکند یا صفرا مسدود شده باشد، ‌مدفوع می‌تواند سفید باشد. اگر متوجه مدفوع سفید در کودک خود شدید در صورتی که همراه با تب،‌ استفراغ، کج‌خلقی، بی‌اشتهایی و کاهش فعالیت باشد، باید هرچه سریع‌تر با پزشک مشورت کنید.

وجود موکوس در مدفوع

وجود موکوس یا همان مخاط در مدفوع می‌تواند برای پدر و مادر نگران‌کننده باشد زیرا می‌تواند نشانه بیماری‌هایی مانند روده تحریک‌پذیر، کولیت یا موارد دیگر باشد. این بیماری می‌تواند ناشی از تغییر در باکتری‌های طبیعی در دستگاه گوارش نیز باشد. مدفوع آبکی مایل به سبز کمرنگ با رشته‌های براق نشانه وجود موکوس است. در صورت وجود موکوس می‌توانید به وجود حساسیت یا عفونت نیز مشکوک باشید و با پزشک مشورت کنید.

در هر سنی چه مدفوعی طبیعی است؟

دوران جنینی: در این دوران هم مدفوع وجود دارد.‌ حتما نمی‌دانستید که مدفوع در روده کودک شما قبل از تولد شکل می‌گیرد. بچه‌ها با روده‌هایی پر از مکونیوم به دنیا می‌آیند؛ ماده‌ای استریل، چسبناک، قهوه‌ای- سبز که از مایع آمنیوتیک، صفرا و سلول‌های بدن ساخته می‌شود. در بیشتر بچه‌ها مکونیوم وجود دارد تا اینکه بعد از تولد دفع می‌شود.

یک تا 4 ماه: وقتی نوزاد 3 یا 4 روزه ‌است مدفوع او از حالت مکونیومی به غلظتی آبکی می‌رسد و از قهوه‌ای مایل به سبز به رنگ معمول خود تبدیل می‌شود. بچه‌ها معمولا روزانه 10 پوشک را در ماه اول و دوم کثیف می‌کنند و بعد از آن تا 4 ماهگی روزانه 2 تا 4 پوشک. بچه‌هایی که با شیر خشک تغذیه می‌کنند به طور کلی کمتر از بچه‌هایی که با شیر مادر تغذیه می‌کنند، مدفوع می‌کنند زیرا مدفوع آنها به کندی به سمت روده حرکت می‌کند. آنها یک یا دوبار،‌ هر یک یا 2 روز بعد از ماه اول و دوم اجابت مزاج دارند اما برخی 3 تا 4 بار در روز مدفوع می‌کنند. علاوه بر این، بچه‌ها در هر دو نوع شیرخوار بین چند بار در روز تا یک بار در 3 تا 5 بار در روز مدفوع می‌کنند.

5 تا 12 ماه: وقتی نوزاد در 4 تا 6 ماهگی شروع به خوردن غذاهای پوره‌مانند و غلات می‌کند، مدفوعش تغییر می‌کند. مدفوع نوزادان شیر مادرخوار با اضافه شدن جامدات ضخیم‌تر می‌شود در حالی که نوزادانی که با شیر خشک تغذیه می‌کنند مدفوع نرم‌تری دارند. اگر نوزاد شیر مادرخوار هر 5 روز مدفوع می‌کرد، حالا تغییرات روزانه‌ای را در او شاهد خواهید بود.

یک تا 3 سال: وقتی شما از شیر مادر به غذاهای تکمیلی روی می‌آورید، مدفوع همچنان تغییر می‌کند و برای برخی بچه‌ها سخت‌تر و ضخیم‌تر می‌شود. بین 12 تا 18 ماهگی شما ممکن است متوجه آنچه «سالاد پوشک» نامیده می‌شود شده باشید؛ تکه‌هایی از سبزی‌ها که هضم آنها سخت است. این موضوع ممکن است شما را از دادن این قبیل خوراکی‌های سخت هضم باز دارد اما نباید این کار را بکنید زیرا روده کودک شما در حال ایجاد آمادگی برای هضم و پردازش آنهاست. بعد از مدت زمانی خواهید دید که او این قبیل غذاها را بهتر هضم می‌کند.

دلیل و درمان یبوست شیرخواران

شاید این موضوع به نظر خنده‌دار بیاید اما سفت یا شل‌شدن مدفوع شیرخوار یکی از دغدغه‌های والدین است. ایجاد مشکل در دفع باعث بی‌قراری و از‌بین‌رفتن آرامش شیرخوار می‌شود و حتی ممکن است نشانه یک بیماری جدی باشد. یکی از مشکلاتی که ناراحتی شیرخوار و نگرانی والدین را در پی دارد، یبوست است...

هنگام یبوست، مدفوع سفت و خشک می‌شود، به‌طور عادی تخلیه نمی‌شود و کودک در زمان دفع، احساس درد می‌کند.

شیرخوارانی که شیرمادر می‌خورند کمتر دچار یبوست می‌شوند، چون شیر مادر به‌راحتی هضم می‌شود و ترکیب چربی و پروتئین آن‌طوری است که باعث ابتلا به یبوست نمی‌شود. در روده کودکانی که شیرمادر می‌خورند، انواع مختلف باکتری‌های مفید وجود دارد که توانایی شکستن و هضم پروتئین‌های پیچیده شیر را دارند درنتیجه در این کودکان مدفوع نرم‌تر و حرکات روده راحت‌تر است. میزان هورمون موتیلین که حرکات روده را افزایش می‌دهد نیز در این کودکان بیشتر است.

هضم شیرخشک برای کودک سخت‌تر است و بچه‌هایی که شیرخشک می‌خورند، معمولا مکرر از یبوست رنج می‌برند. حرکات روده بچه‌هایی که فقط شیرخشک می‌خورند، از بچه‌هایی که شیرمادر می‌خورند، کمتر و مدفوعشان سفت و سبزرنگ است.

چه‌وقت می‌گوییم کودک دچار یبوست شده است؟

وقتی کودک این 3 علامت را با هم داشته باشد دچار یبوست شده است:

-مدفوع سفت، خشک یا تکه‌تکه.

-گریه و زورزدن هنگام دفع. (زورزدن تنها نشانه یبوست نیست.)

-مدفوع‌نکردن برای 2 تا 3 روز در کودکانی که شیرخشک می‌خورند و یک هفته برای کودکانی که شیر مادر می‌خورند. (وقتی مدفوع نرم است، دفع یک‌بار در هفته به معنی یبوست نیست.)

-اشتهای کم، وزن نگرفتن و خونریزی از مقعد.

حرکات روده در شیرخواران

در ماه‌های اول تولد، روزی چند بار دفع یا حتی یک‌بار در هفته طبیعی است. در موارد نادر می‌تواند بین هر بار دفع 3 هفته هم فاصله بیفتد. بچه‌هایی که شیر مادر می‌خورند، معمولا تا 2 تا 3 ماهگی حرکات روده زیادی دارند و مدفوعشان زردرنگ است. با شروع غذای جامد، حرکات روده تغییر می‌کند و ممکن است شکم کودک روزی چند بار یا هر 2 یا 3 روز یک‌بار کار کند. برخی بچه‌ها به‌علت دریافت ترکیب‌های جدید موادغذایی، دچار یبوست خفیف می‌شوند. اگر کودک غذای جامد زیاد مصرف کند، ممکن‌است به‌علت کم‌آبی دچار یبوست شود.

علت یبوست در شیرخواران

یک بچه سالم که شیر مادر می‌خورد به‌ندرت دچار یبوست می‌شود. بیشتر شیرخواران هنگام تغییر شیر مادر به شیرخشک یا آغاز تغذیه تکمیلی و شروع غذای جامد، دچار یبوست می‌شوند. این 7 مورد از علل یبوست شیرخواران است.

1. معمولا علت یبوست در کودکان غذاست اما در برخی موارد می‌تواند علامت یک بیماری جدی باشد. علت یبوست در نوزادانی که شیر مادر می‌خورند، اغلب مادرزادی است مانند سیستیک فیبروزیس، دیابت بی‌مزه، کم‌کاری تیرویید و نقص‌های مادرزادی در روده و مقعد.

2. بیشتر شیرخواران هنگام شروع غذای جامد یبوست را تجربه می‌کنند. بعضی غذاها اگر زود یا به مقدار زیاد استفاده شوند، یبوست ایجاد می‌کنند.موز، برنج، نان سفید، سیب‌زمینی، ماست، پنیر و پاستا غذاهایی هستند که باعث کندی حرکت روده شده وباعث یبوست میشوند.

در بچه‌هایی که شیرخشک می‌خورند، مایعات کم، فیبر کم، تغییر نوع شیرخشک (غلظت بیشتر، بدون لاکتوز، حاوی کازیین) می‌تواند باعث ابتلا به یبوست شود.

3.یکی دیگر از دلایل یبوست کودکان کم شدن آب بدنشان است. وقتی بدن کودک کم‌آب می‌شود، از آنچه کودک می‌خورد آب جذب می‌کند و درنتیجه مدفوع سفت و خشک و دفع آن سخت می‌شود.

4. مصرف داروهایی مانند ایبوپروفن، آنتی‌بیوتیک، استامینوفن یا ابتلا به بیماری‌هایی مانند سرماخوردگی می‌تواند باعث ابتلا به یبوست شود.

5. مکمل‌های آهن (البته آهن موجود در شیرخشک یبوست ایجاد نمی‌کند).

6. آلرژی غذایی نیز از دیگر علل ابتلا کودکان به یبوست است.

7. اختلالات متابولیکی

برای درمان یبوست چه کنیم؟

اگر نوزاد دچار یبوست شد، به پزشک مراجعه کنید و اگر سن کودک بیشتر است، اقدام‌های زیر را انجام دهید:

-دستانتان را چرب کنید و شکم کودک را از قسمت پایین به سمت بیرون و در جهت عقربه‌های ساعت ماساژ دهید. اگر کودک احساس راحتی و آرامش کرد و از این کار لذت برد، ماساژ را ادامه دهید.

-کودک را به پشت بخوابانید، پاهایش را بگیرید و به‌آرامی ‌‌به شکل دایره‌ای حرکت دهید. این کار باعث حرکت عضلات شکم، فشار ملایم به روده و تسهیل حرکت آن می‌شود.

-حمام گرم می‌تواند کودک را آرام و به دفع راحت‌تر کمک کند. می‌توانید در حمام شکم کودک را ماساژ بدهید. برای اینکه مدفوع سفت راحت‌تر دفع شود، با مقداری وازلین اطراف مقعد را چرب کنید.

-اگر به کودک شیرخشک می‌دهید، طبق دستورالعمل شیر را تهیه کنید. اضافه‌کردن مقدار بیشتری شیر می‌تواند باعث ابتلا به یبوست یا مشکلات دیگر شود.

-اگر کودک 4 تا 6 ماه دارد، مصرف حریره‌بادام و پوره میوه یا سبزی را به رژیم غذایی او اضافه کنید. این غذاها فیبر زیادی دارند و از یبوست پیشگیری می‌کنند. خوردن آب‌آلو ناشتا نیز از یبوست پیشگیری می‌کند.

-اگر کودک غذای جامد می‌خورد، به او پوره هلو و آلو و به جای برنج، جو بدهید.

-علاوه بر شیردهی روزی چند بار، آب جوشیده سرد به کودک بدهید. از 60 تا 120 میلی‌لیتر آغاز و طبق میل کودک مقدار آن را کم یا زیاد کنید. به یاد داشته باشید آب نباید جایگزین شیردهی شود.

-اگر آب کمک نکرد، در کنار رژیم غذایی معمول، براساس نیاز کودک روزی یک یا چند وعده آب سیب، هلو یا آلو به فرزندتان بدهید.

-اگر یبوست طولانی شد، با تغییرات غذایی برطرف نشد و علایم دیگری مانند خون در مدفوع، وزن نگرفتن، استفراغ و تحریک‌پذیری به آن اضافه شد، به پزشک مراجعه کنید. اما ممکن است پزشک برای درمان یبوست مزمن، ملین‌های خاصی تجویز یا در مواردی که یبوست شدید است، شیاف گلیسیرین تجویز کند.

نکاتي درباره مدفوع نوزاد

مطالب مشابه :

خون در مدفوع

خون در مدفوع

مدفوع خونی؛ علل و درمان

نکاتی در مورد مدفوع نوزادان

سوال و جواب: رگه خون در مدفوع

مدفوع خونی در کودکان

خونریزی مقعد

آزمایش مدفوع به چه درد می خورد؟

آزمایش مدفوع

نکاتي درباره مدفوع نوزاد