آسيب اجتماعي چيست؟

در اين بخش به اجمال، عوامل مؤثر در ايجاد آسيب هاي اجتماعي و نقش خانواده در

پيشگيري از آنها را مورد بررسي قرار مي دهيم.

عوامل مؤثر در ايجاد آسيب هاي اجتماعي

مطالعات انجام شده در ارتباط با آسيب هاي اجتماعي، عوامل زير را منشاء بسياري از

انحرافات اجتماعي قلمداد نموده اند. در اين بخش هر يك از عوامل به اجمال مورد بررسي

قرار مي گيرد.

1 - نابرابري هاي اقتصادي و اجتماعي: اختلافات طبقاتي هر جامعه، افراد را در موقعيت

هايي قرار مي دهند كه نمي توانند نقش هاي اجتماعي مناسب خود را بيابند و موجب

اختلاف در هنجارهاي اجتماعي مي شود. در نتيجه، ستيزه هنجارهاي اجتماعي، تفاوت

معيارها را به وجود مي آورد و عدم تعهد به معيارها و ترديد در اصالت آنها، عدم پايبندي به

قوانين را ايجاد مي كند كه اين به نوبه خود تضادهاي اجتماعي را افزايش مي دهد. درون

اين تضاد، كشش به سمت انحرافات اجتماعي وجود دارد.

2 - فقر مادي خانواده: در مطالعات علمي نشان داده شده است كه فقر مبنا و اساس

انحرافات اجتماعي است. از آن جايي كه بيشتر مجرمين، معتادين به مواد مخدر و الكل،

مبتلايان به امراض رواني و اشخاصي كه اقدام به خودكشي مي نمايند، از طبقات پايين

اجتماعي بوده اند در عصر حاضر از فقر به عنوان عامل عمده انحرافات اخلاقي ياد شده

است. ارتكاب جرائم طبقات فقير از شكافي كه بين خواسته هاي جوانان آن طبقه با آن چه

كه در دسترس آنهاست، سرچشمه مي گيرد. عمده ترين علت انحرافات اخلاقي طبقه فقير

نتيجه فشارهاي حاصله از شكست در رسيدن به هدف هاي معين است.

خانواده و پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي

از آنجايي كه خانواده يكي ازمهمترين عوامل مؤثر در رشد همه جانبه كودك و نوجوان

است، مي تواند در جهت پيشگيرياز آسيب هاي اجتماعي گام هاي مؤثري بردارد از

جمله:

تربيت ديني كودكانو نوجوانان را از همان ابتداي تولد آغازكنند.

- از طريقمشاهده، پيگيري پيشرفت تحصيلي و ارزيابي فعاليت هاي دانش آموز و تشكيل

جلسات مشورتيبا معلمان و... نقاط قوت فرزندان خود را از لحاظ تحصيلي و اخلاقي

اجتماعي شناسايي ونسبت به پرورش و تقويت صحيح آن نقاط قوت اقدام كنند تا بدين

وسيله در شكل گرفتنشخصيت فرزند، نقش اساسي و الهي خود را ايفا كنند.

- نقاط ضعف فرزندان را به عنوان يك عيب بزرگ تلقينكنند و در نظر داشته باشند كه همه

افراد به طور طبيعي نواقص و نقاط ضعفي دارند ونمي بايست كودكان و نوجوانان را به

خاطر نقاط ضعف آنها سرزنش و تحقيركرد.

- از مقايسهفرزندشان با همسالان در امور علمي و آموزشي جداً اجتنابنمايند.

- درجهتتربيت صحيح فرزندانو ترويج عادات مطلوب تربيتي در آنهابايد عملاً اقدام كنند نه

صرف تذكر و توصيه شفاهي.

- در به كارگيري شيوه هاي تربيتي، هماهنگ عملكنند.

در انتخاب دوستان مناسببراي فرزندانشان نظارت كامل داشته و راهنماي خوبي براي آنان

باشند

تعریف رفتارهای نابهنجار و کجروی

به رفتاری که بر خلاف هنجارها باشد نابهنجار می گویند. رفتار نابهنجار اگر بر خلاف

هنجارهای قانونی باشد جرم نامیده می شود که در پی ارتکاب، مجازات قانونی را به دنبال

خواهد داشت. کج روی یا انحراف باعث نقص قواعد یا موازین اجتماعی است. به حفظ و

پیش برد ساختارهای بنیادی جامعه آسیب می رساند.

آسیب ها، پیامد انحرافات هستند از این رو هر آسیب اجتماعی لزوماً پیامد یک یا چند انحراف

است اما هر نوع انحرافی لزوماً منتهی به آسیب اجتماعی نمی شود.

کج روی موضوعی است که از دیدگاه ها و ابعاد مختلف مورد بحث و بررسی قرار گرفته

است و علوم متعددی از قبیل جامعه شناسی، روان شناسی، علوم تربیتی، حقوق، اخلاق،

روان شناسی اجتماعی، علوم پلیسی و... بدان پرداخته اند.

یکی از علومی که به مطالعه کج روی می پردازد جامعه شناسی است که حوزه جامعه

شناسی خانواده، کارکردهای نهاد خانواده و نقش آن را در فرایند جامعه پذیری و نظام کنترل

اجتماعی مورد بحث قرار می دهد.

از جمله عواملی که سوق یابی فرد به کج روی را در مراحل نوجوانی و جوانی تسهیل می

کند ذخیره سازی تجارب تلخ و ناخوش آیند دوران اولیه زندگی است. دوران اولیه زندگی که

در کانون خانواده سپری می شود نقش اصلی در هویت یابی پایه، شکل گیری خود و پی

ریزی بنیان های شخصیت دارد. تجربه های تلخ و شیرین زندگی و نحوه زیست فرد در این

مقطع به دلیل تأثیرات عمیق بر ساختار شخصیت فرد، در مراحل بعد به طرق مختلف بازتاب

یافته و چرخه حیات فرد را متأثر می سازد. نحوه جامعه پذیری و تعلیم و تربیت و نشو و

نمای فرد در خانواده، تأثیرات ماندگاری را بر کل حیات وی بر جای می گذارد و معمولاً زدودن

آثار ناخوش آیند تجربه های تلخ به راحتی ممکن نیست.

تردیدی نیست که کج روی نیز همچون راست روی تا حد زیادی محصول القائات محیط و تحت

تأثیر وضعیت فرهنگی اجتماعی جامعه صورت می گیرد. نشو و نما در فضای خانوادگی

پرتنش و عاری از نظام تربیتی متوازن، زندگی در محله های پرآسیب، مشاهده مکرّر و

معاشرت ها و رفتارهای کج روانه، ارتباط با افراد و گروه های نااهل، ضعف جامعه پذیری،

ناتوانی در توجه به گروه های مرجع بهنجار، ضعف نظام کنترل اجتماعی و ده ها عامل دیگر،

استعداد کج روی و میل به انحراف را تشدید می کند.

انحرافات اجتماعی ذاتی است یا اکتسابی

نظر زیست شناسان، روان شناسان و جامعه شناسان درباره انحراف چیست؟

در کتاب درآمدی به جامعه شناسی نوشته بروس کوئن آمده است، نظریه های زیست

شناسی، انحراف را به ضعف اندامی یا جسمانی افراد نسبت می دهند، نظریه های

روانشناختی انحراف را به مسائل شخصیتی یا تطبیق روانی افراد با هنجارهای اجتماعی

نسبت می دهند اما نظریه های جامعه شناختی انحراف را به تأثیر محیط اجتماعی بر افراد

مرتبط می سازند.

علامه جعفری در کتاب «وجدان» ص119، چنین آورده است: بهترین دلیل اینکه عوامل

وراثت نمی تواند علت کامل انعقاد شخصیت مخصوص بوده باشد اینست که تاکنون ما

نتوانسته ایم با شناخت کامل وضع روانی فرزندان آنها را ولو به طور گمان منطق پیش بینی

نمائیم. و از آن طرف اثر عوامل محیط و تعلیم و تربیت کاملاً با علّیت صددرصد عوامل ارثی

مخالف می باشد. زیرا اگر عوامل ارثی می توانستند به طور صددرصد جبری، وضع روانی

کودک را مشخص نمایند، مسئله تعلیم و تربیت لغو و پوچ می گشت. با این حال نقش عوامل

ارثی از جهتی از عوامل دیگری قوی تر بوده و بایستی در انعقاد شخصیت، جای محاسبه

مهمی برای آن باز کرد.

در کتاب اخلاق و روانکاوی از نظر اسلام نوشته سیداحمدعلم الهدی از قول ریموند پیچ آمده

است: دروغ بهترین حربه دفاعی افراد ناتوان است، سریعترین وسیله رد کردن خطر می

باشد به همین دلیل میان افراد نژاد رنگین که پیوسته زیر یوغ نژاد سفید دچار توقعات و

فشارهای سنگین آنها می باشند و نفوذ و قدرت آنها را بر خود احساس می کنند دروغ این

همه رایج است.

و در کتاب تقویت نظام خانواده و آسیب شناسی آن جلد(1)ص209 از قول ساترلند آمده

است: رفتار بزه کارانه نه در خصوصیات شخصیتی قرار دارد نه در وضعیت اقتصادی، بلکه

این یادگیری اجتماعی است که هر فرهنگی را تحت تأثیر قرار می دهد وی معتقد است که

رفتارهای نابهنجار آموخته می شوند و نیز رفتارهای بزه کارانه در یک فرایند ارتباطی با دیگر

افراد یادگرفته می شوند.

راه‌های کنترل و پیش‌گیری از بزهکاری

تراویس هیروشی (Travis Hirschi) در بررسی انحرافات اجتماعی، بر چهار منبع کنترل بزهکاری نوجوانان تاکید می‌کند: وابستگی آن‌ها به پدر و مادر، مدرسه، گروه همسالان و اشتیاق به انجام کارهای عادی و روزمره همگانی، خصوصا تحصیلات و یافتن شغلدر یک تقسیم‌بندی دیگر عوامل کنترل را می‌توان در موارد زیر دید: 1) نظارت مربوط به قبل از تولد؛ روان‌شناسان عقیده دارند سیستم مراقبت طبی را باید آن‌چنان گسترش داد که از ایجاد و تولد طفل معلول و آنورمال جلوگیری شود. لذا باید مسایل زیر مورد کنترل قرار گیرد: - امراض خانمان‌براندازی چون سل، سیفلیس، سوزاک، سرخک، ایدز و ناراحتی روانی ارثی باید از طرف دستگاه‌های بهداشتی کنترل شود. - باید از مصرف قرص‌ها و داروهای آنتی‌بیوتیک که توسط زنان حامله مصرف می‌شود دقت و مراقبت کافی به عمل آید. - مادران در هنگام بارداری از انجام کارهای سخت و نامتناسب خودداری کرده تا کودک از جهت جسمی و فکری سالم متولد شود. - مادران در زمان بارداری از غذای کافی و مناسب استفاده کرده تا ناراحتی نداشته باشند. - خانم‌های حامله از استعمال سیگار، مواد مخدر و مشروبات الکلی خودداری نمایند. 2) مقررات مربوط به بعد از تولّد طفل الف) ایجاد محیطی آرام و سالم در خانواده؛ برای اینکه خانواده از محیطی آرام و سالم برخوردار باشد رعایت نکات زیر ضروری است: 1- برقراری دوستی و تفاهم بین والدین؛ 2- هم‌بازی شدن با کودک و نوجوان؛ 3- احتراز رقابت در جلب محبت فرزندان؛ 4- عدم ایجاد ناسازگاری در محیط خانه؛ 5- عدم پرخاشگری نسبت به فرزندان؛ 6- پرورش حس اعتماد به نفس؛ 7- حفظ شخصیت فرزندان؛ 8- ابراز مهر و محبت به فرزندان؛ 9- تأمین محیط مسکن مناسب، خوراک، پوشاک، تفریحات سالم؛ 10- ایجاد فعالیت‌های مختلف برای اوقات فراغت نوجوانان از جمله ایجاد مکان‌هایی برای ورزش؛ 11- جلوگیری از سرگرمی‌هایی که آتش هوس و شهوت را در نوجوانان دامن می‌زند؛ 12- تأمین نیازهای مادی و معنوی طفل؛ 13- توجه والدین به فعالیت‌های کودکان، تشویق آنان به کارهای مفید و منع آن‌ها از کارهای خلاف. ب) تأمین آموزش و پرورش مناسب؛ نقش مدرسه و معلمین در پیش‌گیری از بزهکاری: 1- افزایش برنامه‌های علمی، تفریحی، ورزشی، آموزشی، فضای سبز، کتابخانه و ... 2- ایجاد رابطه‌ای دوستانه و محیطی جذّاب برای جلب اعتماد دانش‌آموزان؛ 3- استفاده از وسائل کمک آموزشی و‌ عملی کردن دروس از جمله بازدید از مراکز صنعتی، تجاری و برنامه‌های فوق‌برنامه؛ 4- توجّه به مسائل روحی، عاطفی، شخصیت و محیط خانوادگی نوجوان و شخصیت دادن به او؛ 5- توجّه به استعدادها و خلّاقیت‌های دانش‌آموزان؛ 6- برنامه‌ریزی آموزشی دقیق و مدیریت صحیح؛ 7- ایجاد انگیزه تحصیلی در نوجوان و امیدوار ساختن او به آینده؛ 8- وجود رابطه‌ای نزدیک و مستمر بین اولیاء خانه و مدرسه؛ 9- شناسائی افراد نابهنجار و بزهکار و بررسی علل بزهکاری آنان توأم با هدایت و کنترل مستمر؛ 10- به کارگیری به موقع اصل تشویق و تنبیه؛ 11- رواج و گسترش اخلاق اسلامی در بین اطفال و نوجوانان؛ 12- استفاده از مربیان، مدیران و معلّمان کارورزیده، مجرّب و کاردان؛ 13- مشارکت دادن دانش‌آموزان در فعالیت‌های مدرسه و ایجاد حسّ مسئولیت در بین آنان؛ 14- منضبط ساختن دانش‌آموزان؛ 15- استفاده از مددکاران اجتماعی و مشاوران و راهنمایان دلسوز. پیش‌گیری جامعه‌مدار الف) پیش‌گیری رشدمدار؛ این نوع از پیش‌گیری علاوه‌بر توجه به شخص منحرف یا بزهکار، ممکن است که والدین، دوستان، همکلاسی‌ها و ... مشمول نوعی مداخلات روانی-اجتماعی واقع شوند که هدفشان پیش‌گیری از مزمن شدن جرم در آینده است. اقدامات زیر جزئی از اقدامات روانی-اجتماعی مربوط به پیش‌گیری رشدمدار محسوب می‌شوند: 1- گسترش مسؤلیت‌های فردی؛ 2- بهبود رفتارهای اجتماعی؛ 3- تقویت احساس وابستگی به مراکز جامعه‌پذیری نظیر: خانواده، مدرسه، محله و محیط کار؛ 4- انسجام گروهی؛ 5- تقویت مسؤلیت‌های پرورشی والدین؛ 6- تشویق فعالیت‌های سازنده و آموزنده در اوقات فراغت کودکان و نوجوانان. ب) پیش‌گیری موضعی؛ این نوع پیش‌گیری با تغییر وضعیت‌های ماقبل ارتکاب جرم، مثلا از طریق دور کردن مجرم احتمالی از بزه‌دیده یا از محیط جرم‌زا، یا حمایت از بزه‌دیده احتمالی، یا دشوارکردن ارتکاب جرم، یا بالا بردن خطر شناسایی مجرم، بالاخره با کاهش سود و لذت مورد انتظار وی، مسأله امکان ارتکاب جرم را منتفی می‌نمایند. این نوع پیش‌گیری شامل مسئول کردن کل جامعه در قبال خطر ارتکاب جرم می‌باشد. به‌گونه‌ای که هدف‌ها و افراد مورد حفاظت، خودشان نیز در مراقبت از خود و اموال خود مشارکت و معاضدت نمایند. طرق مشارکت این‌گونه افراد به قرار زیر است: 1- رعایت احتیاط برای خود و دیگران؛ 2- عدم تحریک و وسوسه دیگران؛ 3- اعلام جرایم ارتکابی یا جرایم احتمالی به مقامات صالح؛ 4- مشارکت مستقیم یا غیرمستقیم در بازپروری محکومان؛ 5- تقویت ارتباط و همنشینی اعضای محله یا همسایگان با یکدیگر؛ 6- تشویق به همکاری اعضای محله‌ها از طریق ایجاد واحدهای اطلاع‌رسانی

انحراف جنسی چیست؟

یکی از مهمترین اختلافات منشی و شخصیتی است.درباره انحراف جنسی اعتقاداتات زیادی حاکم است گروهی بر این باورند چون تمایلات جنسی یک امر طبیعی و بر گرفته از ترشحات غدد جنسی، پس اتخاذ هر روشی برای ارضای آن یک امر طبیعی محسوب می شد اما باید بیندیشیم آیا اعمالی چون کودک آزاری، خود ارزایی،....... اینها روشهای مناسبی برای تخلیه امیال جنسی محسوب می شد یا نه؟ در نفس بد بودن آن شکی نسیت اما چطور این روشها جای رویه طبیعی ارضای جنسی را به خود گرفته اند؟ آیا انحرافات جنسی یک اختلال روانی ست؟ در این مورد گروهی بر این باورند که انحرافات جنسی یک اختلال روانی نیست و انواع اختلالات جنسی در خانواده ها عمدتا اکتسابی است. در جهان بیش از 50مورد انحرافات جنسی شناخته شده است از جمله:

1- فتیشیسم(بت پرستی جنسی): که شخص با دیدن اشیاءغیر جنسی مثلاً کفش زنانه تحریک می شود.

2- سادومازوخیسم: رسیدن به لذت جنسی از طریق آزار خود و یا دیگران.

3- ویرایسم(چشم چرانی): رسیدن به لذت جنسی از طریق دیدن مقارب دیگران.

3- حیوان خویی:تمایل به نزدیکی با حیوانات.

4- تماس تلفنی یا اینترنت:فرد با شماره خانه ای تماس می گیرد و با گفتن کلمات رکیک خود را ارضا می کند.

5- پدوفیل فعال(کودک آزاری): اقدام به کودک آزاری.

6- پدوفیل منفعل(کودک آزاری):صرفا در رویا این لذت باشد.

7- اگزبیشنیسم:نمایشگری آلت تناسلی در ملاء عام.

8- ............ .

در مورد همجنس گرایان محققان آنها را جزء انحرافات جنسی نمی دانند. تحقیقات بر روی دوقلوهای همجنس گرا نشان داده که همجنس گرایی یک حالت ژنتیکی است و نمی توان آن را یک بیمار نامید و در بعضی هم ژنتیکی نبوده بلکه عوامل دیگری سبب بوجود آمدن آن می باشد و در مورد آنهای که داری این ژن هستند تحقیقات نشان داده افراد در بزرگسالی به صورت خودکار به این سمت کشیده نمی شوند.

علل انحرافات جنسی و راهکارهای آن:

دوران بلوغ جنسی، دورانی که نوجوانان به بلوغ جنسی میرسند..عدم داشتن اطلاعات درست جنسی مراجعه آنها به دوستان خود که اطلاعات کمتری وحتی غلطی دارند مراجعه به سایتها شبکه های تلوزیونی و.. اگر در این سنین به آنها آموزش درست داده شود شاید بیش از نیمی از این انحرافات کاسته شود.یکی از علل مهم انحراف جنسی محدودیت است در جامعه ما این محدودیت به واسطه اصول مذهبی و اصول اخلاقی بوجود می آید. گناه شمردن داشتن هر گونه رابطی با جنس مخالف، حفظ بکارت در دختران تا موعد ازدواج.اگر این تمایل در موقع مقرر بر آورده نشودچه بسا فرد برای ارضای خود دست به خود ارضایی نزند.به یاد داشته باشیم روابط جنسی یکی از مهمترین موارد در ارضای روح وجسم می باشد. عامل دیگر داشتن روابطه جنسی، نوع رفتار و گفتار اشکار پدرومادر بدون توجه به کودکان.به گفته فرید:تمایلات سرکوب شده ی دوران کودکی به طور کامل محوو نابود نمی شود بلکه به ضمیر ناخودآگاده افراد پس رانده و بایگانی می شود و در طول زندگی، منشاء آثار و عکس العمل های گوناگونی می شود

عدم وجود روابط عاطفی مناسب والدین با کودکان .با بالا رفتن سن ازدواج به دلیل مادی و... به همین خاطر فرد اگر پایبند به مسایل اخلاقی و.. باشد به بیراه برای ارضای خود کشیده می شود.در موارد کودک آزاری بیشترین کودک آزاران افرادی هستند که در کورکی خود مورد آزار جنسی قرار گرفته اند و در بزرگسالی در جهت تخلیه خود و انتقام گیری دست به این کار می زنند.سوء استفاده جنسی اغلب از سوی همسایگان، نزدیکان و اقوام صورت گرفته و ۳/۴ کودک آزاری های گزارش شده طی ۳ ماه پایانی سال ۷۹ تا پائیز ۸۰ بیشتر در سنین ۳ تا ۶ سال را شامل شده است که پسران بیشترین قربانیان آن بوده اند.40% از مشکالات زوجهای جوان ایرانی به دلیل ناتوانی جنسی می باشد.

آسيب اجتماعي چيست؟

خانواده و پيشگيري از آسيب هاي اجتماعي

مطالب مشابه :

نقش اوقات فراغت در تکامل فردي و سلامت اجتماعي

كتاب شناسي پيشگيري از گناه

فهرست مطالب: روانشناسي ، علوم اجتماعي و فلسفه

حرکات ورزشی برای سلامت کارمندان

جرم زدايي و نقش تربيت بدني و ورزش

: نقش خانواده، مدرسه، جامعه در جلوگيري از پيدايش و گسترش اعتياد

آسيب اجتماعي چيست؟

در باره جامعه شناسي ورزش

تاثیر ورزش در تغییرات اجتماعی جامعه