این مقاله در مورد مفهوم مهدی بطور عام در نزد مسلمانان است در مورد امام دوازده شیعه ببینید: حجت بن حس
نام مهدی در مسجد النبی
در دیدگاه آخرالزمانی مسلمانان، مهدی (در لغت به معنی «هدایت‌شده»[۱][۲])
اعاده‌کنندهٔ دین و عدالت و منجی موعود است که (بنا بر تفاسیر مختلف) هفت، نه یا
نوزده سال پیش از روز قیامت حکومت خواهد کرد[۳][۴] و زمین را از ظلم و جور پاک
خواهد کرد.[۵] مهدی در تشیع دوازده‌امامی اشاره به حجت بن حسن، امام دوازدهم
شیعیان، فرزند حسن عسکری دارد. در میان اهل سنت محدثان مشهوری احادیثی در مورد
بشارت مهدی از پیامبر اسلام نقل کرده‌اند، اما مفهوم مهدی از مفاهیم اصلی اعتقادی
اهل سنت نیست. از محدثان و علمای اهل سنت دیدگاه‌ها و حدیث‌های مختلفی در مورد مهدی
نقل شده‌است. در این روایات از عیسی مسیح، فرزندی از نسل حسن یا حسین، فرزند حسن
عسکری امام یازده شیعه به عنوان مهدی یاد شده‌است.[۶] در بین فرق اسلامی در طول
تاریخ اسلام همچنین از افرادی مانند محمد حنفیه، موسی بن جعفر، حسن عسکری، حجت بن
حسن، عیسی مسیح[۶] و میرزا غلام احمد و محمد احمد در سودان به عنوان مهدی نام برده
شده‌است.
واژهٔ «مهدی» در قرآن به کار نرفته‌است. «مهدی» از ریشهٔ ه-د-ی است و به معنای
هدایت شده[۵][۸] و یا هدایت شده توسط خدا می‌باشد.[۹][۱۰] سابقه استفاده از کلمه
مهدی قبل از ظهور اسلام وجود ندارد، به ویژه به معنای موعود جهانگشای عدل گستر. اما
استفاده از این کلمه در زمان پیامبر اسلام و بعد از آن، در اشعار و متن‌های عرب
دیده می‌شود.[۱۱][۱۲] در شعری سعد بنی‌سلیم پس از ایمان به اسلام در مدح پیامبر
اسلام چنین می‌سراید:[۱۳]
الا یا رسول الله انک صادق فبورکت مهدیا و بورکت هادیا
مهدی به معنای «هدایت‌شده» در ابتدای اسلام در مفهوم منجی آخرالزمان به کار
نمی‌رفته‌است. بسیاری از بزرگان صدر اسلام با این نام خوانده می‌شده‌اند، تنها لقبی
بوده‌است که به‌خاطر آنکه درجه بزرگی معنوی آنها نشان داده شد.[۱۴] افرادی مانند
محمد، ابراهیم، علی، فاطمه، حسین بن علی و مهدی (خلیفه بنی عباس) در اوایل اسلام با
این نام خوانده شده‌اند.
در میان کتاب‌های عهد عتیق در کتاب دانیال که بعد از اسارت یهودیان در بابل نوشته
شده‌است به منجی آخرالزمان اشاره شده‌است. عیسی بنا به نقل اناجیل از ظهور ناگهانی
پسر انسان، بازگشت خود به هنگام انقضای عالم، بر قرار شدن عدالت در آن دوران و حتمی
بودن حکومت عدل خبر داده‌است. پسر انسان تعبیری است که بر نجات‌دهندهٔ جهانی در
انجیل اطلاق شده‌است. در نوشته‌های بین‌العهدین (فاصلهٔ زمانی کتاب دانیال تا زمان
تدوین انجیل‌ها) مانند (خنوخ، ۱:۴۶ـ۳) به ظهور یک منجی در آخرالزمان اشاره می‌شود.
از این منجی با نام‌هایی مانند «مسیحا»، «برگزیده»، «پرهیزگار»، «پسر انسان»، «پسر
خدا»، و «انسان» یاد شده‌است. او وجودی ازلی است که پیش از خلق جهان، زمان ظهور و
برنامهٔ او نزد خدا معلوم و مقرر بوده‌است.
در دین زردشت و در بندی از گاهان (یسن ۴۳، بند ۳) از مردی سخن گفته شده‌است که در
آینده می‌آید و «راه نجات را می‌یابد». در گاهان چند بار واژهٔ سوشینت به معنی
سودبخش تکرار شده‌است که در ادبیات زردشتی متاخر به صورت سوشیانس درآمده و منجی
نهایی زردشتی به شمار آمده‌است. در موردی نیز سخن از دین سوشینت (سودبخش) است که
بعدها در ادبیات زردشتی به صورت سوشیانس و منجی نهایی زردشتی در آمده‌است.
بگفته سعید امیر ارجمند، استاد دانشگاه استونی بروک امریکا، در دانشنامهٔ ایرانیکا
در اسلام ریشه دیدگاه غیبت به فرقه شیعه کیسانیه برمی گردد. فرقه‌ای که پس از سرکوب
قیام مختار شکل گرفت.[۱۹] عقیدهٔ رایج در کوفه این بود که مهدی، از اهل بیت و یا از
نسل علی خواهد بود. به گفته مادلونگ حدیث منسوب به پیامبر که منجی هم‌نام و هم‌کنیه
وی است، در همین زمان جعل شد، به طرفداری از محمد حنفیه.[۵] آنان محمد حنفیه فرزند
علی، امام اول شیعیان را مهدی می‌دانستند و پس از فوت او چنین اعلام کردند که او
نمرده‌است و در کوه رضوا در مدینه در غیبت بسر می‌برد و روزی به عنوان مهدی و قائم
بر می‌گردد. از آنجایی که بیشتر این کیسانی‌ها ایرانیان تازه اسلام آورده باشد.
احتمالاً این ایرانیان با باورهای زردشتی در مورد منجی آشنا بودند و قهرمانانی
مانند گرشاسب که پس از بیداری از یک خواب طولانی اهریمنان را از زمین بر
می‌چینند.[۱۹] بگفته ویلفرد مادلونگ، دیدگاه غیبت از کیسانیه وارد شیعه امامی
شده‌است.[۱۹] بنوشته محمد امیر معزی، استاد فقه اسلامی، بسیاری از دکترین اسلام در
مورد منجی، ظهور منجی و غیبت و المان‌های آن مدیون ادیان پیشین مانند مانویت، دین
زردشت، یهودیت و مسیحیت است.[۲] بنوشته تیموتی فرنیش اعتقاد به مهدی در نزد
مسلمانان ریشه در آموزه‌های دین زردشت، مسیحیت و یهودیت دارد.[۲۰]
اولین انتشار ایده فرقه کیسانیه را می‌توان در قیام یک رهبر منجی گونه یهودی ملقب
به راعی (چوپان) در اصفهان در حوالی سال ۱۰۰ هجری(۷۱۸-۷۱۹ میلادی) دانست. هنگامی که
او توسط عوامل خلیفه در دمشق زندان شد. چنین ادعا شد که به غیبت رفته‌است. در حوالی
سالهای ۷۴۷ تا ۷۴۹ میلادی عبدلله بن معاویه جمع کثیری از کیسانیان را در اصفهان و
فارس رهبری نمود و سه سال بر این مناطق حکمرانی کرد. هنگامی که او در زندان ابومسلم
خراسانی کشته شد. پیروانش چنین گفتند که او به غیبت رفته‌است و در کوه‌های اصفهان
زنده‌است. بسیاری از احادیثی که در کتاب‌هایی مانند شیخ طوسی و مجلسی ثبت شده‌اند و
به غلط محل رضوا را این سرزمین(فارس) می‌نامند ریشه در این زمان دارد. هنگامی که
داعی دیگری ده سال بعد توسط عباسیان در ری کشته شد. ادعا شد که او در کوه‌های ری به
غیبت رفته‌است.[۱۹]
بگفته اف. ای. پیترز، استاد تاریخ دانشگاه نیویورک، هر دو گروه شیعه و سنی که به
عباسیون برای تغییر وضعیت دل بسته بودند، اما عباسیون هر دو گروه را ناامید کردند.
شیعه و سنی ناامید به ایده مهدی، منجی آخر الزمانه‌ای در این زمان روی آوردند.
شیعیان بطور طبیعی گزینه خود برای مهدی را داشتند که فرزندان علی بود. اما اهل سنت
چنین گزینه‌ای نداشتند. در ابتدا عیسی بعنوان نجات بخش آخر زمان مطرح بود. اما به
مرور زمان بجای شخصیت ابهام‌آلود عیسی شخصیت‌های تاریخی تری برای مهدی در نظر گرفته
شد. یعنی بمرور در کنار ایده اولیه عیسی بعنوان منجی آخر الزمان، در دیدگاه
مسلمانان اهل سنت مهدی همراه با عیسی ظهور می‌کرد یا خود منجی آخر الزمان بود.
مهدی در نزد شیعیان اسماعیلی و زیدی
از اتفاقاتی که باعث بسط ایده مهدی شد فوت ناگهانی اسماعیل فرزند جعفر صادق امام
ششم شیعیان به سال ۷۶۲ میلادی که به عقیدهٔ شیعیان اسماعیلی پیشتر امام هفتم شیعه
تعیین شده‌بود. هرچند اکثر شیعیان گرد فرزند دیگر جعفر صادق، موسی کاظم، گرد آمدند
اقلیتی از شیعیان مرگ اسماعیل را نپذیرفتند و ادعا کردند که اسماعیل هنوز زنده‌است
و در غیبت به سر می‌رود. به باور آنان اسماعیل همان امام غایب است.[۸] با ظهور
خلفای فاطمی در مصر با استناد به احادیثی که توسط اسماعیلیه و سایر منابع نقل شده
بود. مهدی به اولین خلیفه فاطمی و جانشینانش نسبت داده شد. در عین حال اسماعیلیان
انتظار دارند که در آخرالزمان امام هفتم اسماعیلیان تحت نام قائم ظهور کند.[۶]
در شیعه زیدی که برای امام‌ها قدرت فوق انسانی قائل نیستند، اعتقاد به مهدی بسیار
کمرنگ است. در طول تاریخ افرادی مهدی پنداشته‌شدند یا ادعا شده‌است که زنده‌اند و
به غیبت رفته‌اند. از جمله حسین بن قاسم عیانی، امام زیدیه(۴۰۱-۴۰۳ هجری قمری)، در
یمن توسط گروهی از زیدیه که به حسینیه معروف شدند. اما این اعتقاد در مورد این
افراد از سوی اکثریت زیدیه به رسمیت شناخته‌نشده‌است.
با پیروزی انقلاب ۱۳۵۷ بودند شیعیانی که خمینی را مهدی موعود می‌پنداشتند.[۸] هر
سال ده‌ها هزار از شیعیان به مسجد جمکران در حوالی قم و در ۷۵ مایلی تهران می‌روند.
محلی که اعتقاد بر این است که امام زمان از آنجا ظهور خواهد کرد. در دوران ریاست
جمهوری محمود احمدی نژاد، او عنوان می‌کرد که امام مهدی فعالیت‌های روزانه دولت او
را حمایت می‌کند و به او در مواجهه با فشارهای بین‌المللی کمک می‌نماید. یا در
سخنرانی دیگری عنوان نمود که دلیل حمله امریکا به عراق این بوده‌است که آنها
دریافته بودند که امام زمان قرار است که در عراق ظهور کند. این اظهار نظرهای احمدی
نژاد با انتقادهای زیادی از جانب منتقدین وی و روحانیان شیعه مواجه شده‌است.
مطالب مشابه :
مقاله در مورد امام زمان
مقاله در مورد امام زمان علی ٍ لطفا هر مقاله ای میخواین نظر خودتونو بدین تا اون مقاله
مقاله ای با موضوع " امام زمان(ع) در قرآن "
امام زمان (عج) - مقاله ای با موضوع " امام زمان سخنانی از حضرت علی (ع) در مورد حضرت مهدی (عج)
مقاله ای در مورد امام زمان
مقاله ای در مورد امام زمان یک عـــمر در پــــــی تـــو سفـــر کـــردم با آتش فـــــــراغ تو
مقاله ای درباره امام زمان
مقاله ای درباره امام زمان - در مورد تبعيت از امام زمان در زمان غيبت امام زمان
مقاله ای در مورد امام زمان
پرتال تخصصی عاشقان مهدی صاحب الزمان - مقاله ای در مورد امام زمان - انتظار
مقاله ای در مورد سيره عملي و سيماي امام زمان (عج)
به سوی ظهور - مقاله ای در مورد سيره عملي و سيماي امام زمان (عج) - "به سوی ظهور"جامع ترین و
این مقاله در مورد مفهوم مهدی بطور عام در نزد مسلمانان است در مورد امام دوازده شیعه ببینید: حجت بن حس
امام زمان - این مقاله در مورد مفهوم مهدی بطور عام در نزد مسلمانان است در مورد امام ای
مقاله در مورد امام رضا
مقاله در مورد امام در زمان امام مقبولیت قابل ملاحظه ای در میان عده کثیری
مقاله
امام زمان (عج خود را تمام و کامل می کند ، در مورد نوزاد مبارک به گونه ای شگفت انگیز و
مقاله ای کامل در مورد امام موسی صدر
مقاله ای کامل در مورد در جریان سخنان سنوسی که در زمان ربایش امام صدر، معاون
برچسب :
مقاله ای در مورد امام زمان